1. Nkia vuvu kakala kiau Mareta mu kuma kia mpangi andi? (Tala e fwaniswa va ntandu.)

MARETA wa nkundi ye nlongoki a Yesu, wakendalala kikilu vava Lazaro wa mpangi andi kafwa. Nga vakala ye diambu diadi kumfiaulwisa? Elo. Yesu wansia nsilu vo: “O mpangi aku fuluka kefuluka.” Dialudi vo e mvovo miami ke miafokola ntantu zandi zawonso ko. Kansi, Mareta wakwikila muna nsilu a Yesu. Wavova vo: “Nzeye wo vo ofuluka muna lufuluku muna lumbu kia mbaninu.” (Yoane 11:20-24) Wakala ye ziku vo vekala yo lufuluku kuna sentu. Kansi, Yesu wavanga diambu diasivi. Wafula Lazaro muna lumbu kiakina.

2. Ekuma ozolele kadila ye vuvu nze kina Mareta kakala kiau?

² Ke tufwete vingila ko vo Yesu yovo Se diandi bafula vana vau azolw’eto ana befwanga. Kansi, Nga una kikilu ye ziku nze kina Mareta kakala kiau vo azolw’aku besinga fuluka kuna sentu? Nanga wafwilwa nkaz’aku, ngudi aku, se diaku, nkak’aku yovo mwan’aku. Diankenda kikilu vo kulendi diaka bimbakana ko, mokena ngatu seva yo  muntu ona watoma zolanga. Kansi, nze Mareta, ovuidi kuma kiasikila mu vova ye kiese kiawonso vo: ‘Nzeye wo vo nzolw’ame osinga fuluka.’ Kana una vo i wau, diambote kwa konso Nkristu kayindula dina dikunkwikidisanga vo lufuluku kala kikilu lusinga kala.

3, 4. Nkia mambu kavango o Yesu? Aweyi makumikina e vuvu kia Mareta?

³ Mareta lukufi kazingilanga ye mbanz’a Yerusaleme. Muna kuma kiaki, nanga kamona mu meso ko vava Yesu kafula mwan’a nkento ansona ona wazingilanga lukufi ye vata dia Naini kuna Ngalili. Kansi, nanga Mareta wawá kala e nsangu za lufuluku lwalu. Nanga wawá mpe vo Yesu wafula mwan’a Yairo. Wantu awonso bakala muna nzo ‘bazaya wo vo mwana ndiona ofwidi.’ Kansi, Yesu wansimba muna koko yo vova vo: “E mwana, telama!” Vana vau watelama. (Luka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55) O Mareta yo mpangi andi Maria bazaya wo vo Yesu olenda wuka ambevo. Muna kuma kiaki, bakala ye vuvu vo kele vo Yesu kakala kuna, Lazaro kadi fwa ko. Owau, Lazaro ofwidi, adieyi Mareta kavingilanga? Mareta wavova vo Lazaro osinga fuluka kuna sentu, i sia vo, “muna lumbu kia mbaninu.” Adieyi diansadisa mu kala ye ziku kiaki? Ekuma olenda kadila ye ziku vo mafwa fuluka besinga fuluka, kumosi ye azolw’aku?

⁴ Vena ye kuma yasikila mu kwikila muna lufuluku. Mu longi diadi, tubadika yankaka muna kuma yayi. Olenda nkutu solola mambu mana kwayindulanga ko mu kuma kia lufuluku masonama muna Diambu dia Nzambi, mana malenda kumika lukwikilu lwaku lwa monana diaka ye azolw’aku ana bafwa.

5. Ekuma Mareta kakadila ye ziku vo Lazaro osinga fuluka?

⁵ Mareta kavova ko vo ‘Nanga o mpangi ame osinga fuluka.’ Owu kavova: “Nzeye wo vo ofuluka.” Ekuma Mareta kakadila ye ziku kiaki? Kadi wawá e nsangu za wantu bafulwa kuna nz’ankulu. Nanga kuna nzo ye kuna sambilu kawila e nsangu zazi vava kakala kindende. Owau, tufimpa tutatu muna tusansu twa wantu bafuluka beyikwanga muna Nkand’a Nzambi.

6. Nkia sivi diavangama kuna nz’ankulu kazaya o Mareta?

⁶ O lufuluku lwantete, lwavangama muna kolo kina Nzambi kavana Eleya wa ngunza o nkuma wa vanga masivi. Kuna node ya Isaele, kwakala ye mbanza yayikilwanga vo Sarefate, muna mwazingilanga nkento mosi ansona ona watoma tambula Eleya. I bosi, Yave wavanga diambu diasivi. Muna sadisa nkento ndioyu kalembi fwa yo mwan’andi, Yave wavova vo e mfumfu ye mazi mandi ke mefokoka ko. (1 Ntinu 17:8-16) Kuna kwalanda, o mwan’andi wabakama kimbevo yo fwa. Kansi, Eleya wansadisa. Vava kasimba o mwana, Eleya wasamba kwa Yave vo: “E Yave wa Nzambi ame, yambula do, o moyo a mwan’oyu wamvutukila.” I diau mpe diavangama. Nzambi wawá e sambu kia Eleya, o mwana wafuluka. Olwalu i lufuluku lwantete luyikwanga muna Nkand’a Nzambi. (Tanga 1 Ntinu 17:17-24.)  Ka lukatikisu ko vo Mareta wazaya oma ma sivi diadi.

7, 8. (a) Aweyi Elesa kafiaulwisila nkento ona wafwilwa mwana? (b) E sivi kavanga Elesa adieyi disonganga mu kuma kia Yave?

⁷ O lufuluku lwazole luyikwanga muna Nkand’a Nzambi, lwavangwa kwa Elesa wa ngunza. Muna mbanza Suneme, mwazingilanga nkento mosi kawutanga ko. Wau vo watoma tambula Elesa kuna nzo andi, Yave wasambula nkento ndioyu yo nkaz’andi wakala vo se nunu kimana bawuta mwana. Kansi ke vavioka mvu miayingi ko, o mwan’au wafwa. Yindula e ntantu kamona o nkento ndioyo. Muna kuma kia ntantu zasaka, wakangala tezo kia 30 ma kilometa mu kwenda mokena yo Elesa kuna Mongo a Kamele. Elesa watuma Ngekazi wa selo kiandi kuna Suneme kenda fula mwana ndioyo vitila yau benda kuna. Kansi, Ngekazi kalenda kumfula ko. I bosi, o ngudi a mwana walwaka kuna nzo andi kumosi yo Elesa.​—2 Ntinu 4:8-31.

⁸ Elesa wakota muna nzo yakala e vimbu dia mwana yo samba. Yave wawá e sambu kia Elesa yo fula mwana ndioyo. Vava o ngudi kamona mwan’andi, wayangalala kikilu. (Tanga 2 Ntinu 4:32-37.) Nanga wasungamena dina Ana kalomba muna sambu. O Ana kawutanga ko yavana Yave kansambula yo wuta Samuele. I bosi, Ana wakembelela Yave kadi una ye wisa kia ‘kulumuna muna ziami yo fula.’ (1 Samuele 2:6) Vava kafula mwana ndioyo kuna Suneme, Nzambi wasonga vo una yo nkuma wa fula mafwa.

9. Yika una wavangamena lufuluku lwatatu luyikwanga muna Nkand’a Nzambi.

⁹ E diambu diankaka diasivi, diavangama vava Elesa kafwa. Wasala se ngunza mu mvu 50, i bosi ‘wabakama mayela mantwasila lufwa.’ Ekolo mvu miaviokanga, e nitu andi yawola, visi kaka yasala. Lumbu kimosi Aneyisaele bayenda zika muntu mosi. Vana vau bamona mbeni zayizanga. Aneyisaele bayantika tina. Muna kuma kiaki, baveta e vimbu muna ziami kia Elesa. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “E vimbu vava diabatakiana kaka ye visi ya Elesa, difulukidi, ditelamene.” (2 Ntinu 13:14, 20, 21) O lusansu lwalu lwakwikidisa Mareta vo Nzambi una yo nkuma wa fula mafwa. Lufwete mpe kukwikidisa vo nkum’a Nzambi ke una ye tezo ko.

10. Aweyi Petelo kasadisila mpangi mosi ankento ona wafwa?

¹⁰ E Sono ya Kingerekia ya Kikristu iyikanga mpe lusansu lwa wantu bafulwa kwa selo yakwikizi ya Nzambi. Tuyikidi kala wantu ana Yesu kafula lukufi ye mbanz’a Naini ye kuna nzo a Yairo. Kuna kwalanda, Petelo wa ntumwa wafula Donka wayikilwanga mpe vo Tabita. Petelo wayenda muna suku diakala e vimbu, wasamba yo vova vo: “E  Tabita, telama.” Vana vau otelamene, Petelo ‘osunzwidi Tabita wamoyo’ kwa Akristu akaka. O lufuluku lwalu lwafila wantu ayingi muna mbanza yayina mu ‘kwikila muna Mfumu.’ Alongoki awaya ampa bayantika samuna e nsangu zambote mu kuma kia Yesu kw’akaka yo kubazayisa mpe o nkum’a Yave wa fula mafwa.—Mavangu 9:36-42.

11. Adieyi Luka kabakula mu kuma kia toko dimosi? O lufuluku lwa toko diadi aweyi lwavanga kwa akaka?

¹¹ Vakala diaka yo lufuluku lwankaka lwavangamena va fulu kia ndonga. Lumbu kimosi, Paulu wa ntumwa mu lukutakanu kakala muna suku dia ntandu kuna Troa, zunga kina kuna node ya Turquia o unu. Paulu wakwamanana longa yamu fuku. Toko dimosi wakala ye nkumbu a Yutoko wavuanda vana ndambu a zianela ekolo kawanga Paulu. Kansi wabakama tulu, wabwa tuka vana banga kiatatu yavana ntoto. Nanga Luka yandi wantete walwaka vana vakala Yutoko. Wau vo dotolo kakala, wabakula vo toko diadina ke diavanguka kaka ko ngatu fwa kiambu. Diafwa kikilu. Paulu mpe wakulumuka kuna yanda. Wabimbakana Yutoko yo vovesa nkangu wawonso vo: “Una kwandi o moyo.” O lufuluku lwalu lwasivikisa wantu awonso ana bamona dina diavangama. O zaya vo e toko diadina diafwa yo fuluka, ‘diabafiaulwisa kikilu.’​—Mavangu 20:7-12.

12, 13. Mun’owu wa tufuluku tubadikidi, nkia yuvu tufwete kukiyuvula?

¹² O lusansu lwa awana bafuluka tubadikidi lufwete kuvana e vuvu nze kina Mareta kakala kiau. Tulenda kala ye vuvu vo Nzambi eto ona watuvana o moyo, olenda fula mafwa. Diakiese mu zaya vo akaka muna selo yakwikizi ya Nzambi nze Eleya, Yesu yovo Petelo bakala vava kiavangama tufuluku twatu. O tufuluku twatu, twavangama muna kolo kina Yave kavanganga masivi. Adieyi tuvova mu kuma kia awana  bafwa mu kolo kiankaka kina vo masivi mama ke mavangamanga diaka ko? Nga akwa kwikizi bafwete vingila vo Nzambi kafula mafwa kuna sentu? Nga balenda kala ye vuvu nze kina Mareta kakala kiau vava kavova mu kuma kia mpangi andi vo: “Nzeye wo vo ofuluka muna lufuluku muna lumbu kia mbaninu”? Ekuma kakwikidilanga vo vekala yo lufuluku kuna sentu? Ekuma ongeye mpe olenda dio kwikidila?

¹³ Tusansu twayingi muna Nkand’a Nzambi tusonganga vo selo yakwikizi ya Nzambi bazeye wo vo vekala yo lufuluku kuna sentu. Yambula twabadika akaka muna yau.

14. O lusansu lwa Abarayama adieyi lukutulonganga mu kuma kia lufuluku?

¹⁴ Yindula dina Yave kalomba kwa Abarayama kavanga kwa Isaki, wa mwana ona kavingila mu mvu miayingi. Yave wavova vo: “Bong’owau o mwan’aku, ona wamosi, on’ozolele, una vo i Isaki, wenda kuna nsi a Moria, umfutumwina kuna se lukau.” (Etuku 22:2) Muna ngindu zaku, aweyi Abarayama kamona vava kawá o nkanikinu wau? Yave wasia nsilu vo muna mbongo Abarayama kadi sambulwila e zula yawonso. (Etuku 13:14-16; 18:18; Roma 4:17, 18) Yave wavova mpe vo e nsambu ‘zikwizila muna Isaki.’ (Etuku 21:12) Kansi, aweyi diadi vangamena kele vo Abarayama katambika o mwan’andi se kimenga? Paulu wavumunuinua mu sasila vo Abarayama wakwikilanga vo Nzambi ofula Isaki. (Tanga Ayibere 11:17-19.) Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko vo Abarayama wayindula vo Isaki ofuluka vana vau, mu ola zilanda yovo mu lumbu kilanda ngatu mu lumingu lulanda. Abarayama kazaya ko kana nkia ntangwa o mwan’andi kadi fuluka. Kansi wakala ye vuvu vo Yave wadi fula Isaki.

15. Nkia vuvu o Yobi wa nkwa kwikizi kakala kiau?

¹⁵ Yobi mpe wa nkwa kwikizi wazaya wo vo vekala yo lufuluku kuna  sentu. Wazaya wo vo avo o nti uzengelo ulenda mena diaka. Kansi ediadi ke divangamanga ko kwa muntu. (Yobi 14:7-12; 19:25-27) Avo muntu ofwidi, kalendi kukivutula moyo ko. (2 Samuele 12:23; Nkunga 89:48) Kansi, ediadi ke disongele ko vo Nzambi kalendi fula muntu ko. Dialudi vo, Yobi wakwikilanga vo Yave ke kumvilakana ko. (Tanga Yobi 14:13-15.) Yobi kazaya ko kana nkia ntangwa diadi vangama. Kansi, o Yobi wakala ye vuvu vo o Nsemi a moyo okunsungamena yo kumfula.

16. Nkia lukasakeso mbasi mosi kavana kwa Daniele?

¹⁶ Yindula Daniele wa muntu ankaka wa nkwa kwikizi. Muna zingu kiandi kiawonso, selo kia kwikizi kia Yave kakala. Yave wansadisa. Lumbu kimosi, mbasi mosi wayikila Daniele vo “muntu otomene zolwa,” wamvovesa vo “luvuvamu oko wina” ye “vama kwaku.”​—Daniele 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Nkia nsilu kasia o Yave kwa Daniele?

¹⁷ Vava Daniele kakala ye kimbuta kia mvu 100 ekolo kiafinamanga lufwa lwandi, nanga wayindulanga dina diadi kumbwila. Nga Daniele wakala ye vuvu vo ozinga diaka? Ingeta. Muna mvovo mia nsuka mia nkanda Daniele tutanganga o nsilu kasilwa kwa Nzambi: “Vo i ngeye wenda kwaku yakuna mbaninu: kadi ovunda.” (Daniele 12:13) Daniele wazaya wo vo amafwa ku vundu bena ye ‘ke bena ye lukanu ko ngatu zayi yovo ngangu muna nsi-a-fwa,’ kuna kadi kwenda ke kolo ko. (Kimpovi 9:10) Kansi ediadi ke diakala se mfoko a zingu kia Daniele ko. Yave wansia nsilu mu kuma kia kusentu.

¹⁸ Mbasi a Yave yamvovesa vo: ‘Otelama vana kunku kiaku kuna mbaninu a lumbu.’ Daniele kazaya ko e ntangwa diadi vangama. Wazaya wo vo osinga fwa yo vunda. Kansi vava Daniele kawá o nsilu ‘otelama vana kunku kiaku,’ wabakula vo ofuluka kuna sentu. Ediadi diadi vangama kunima lufwa lwandi, “kuna mbaninu a lumbu.” Yovo mun’owu wa Bibila kia Yerusaleme, “ngeye okudikila e kunku kiaku kuna mbaninu a lumbu.”

19, 20. (a) O mambu tulongokele nkia ngwizani mena ye dina Mareta kavova kwa Yesu? (b) Nkia mambu tuvovela muna longi dilanda?

¹⁹ Mareta wakala ye kuma yamvananga e ziku vo mpangi andi Lazaro wa nkwa kwikizi ‘ofuluka muna lufuluku muna lumbu kiambaninu.’ O nsilu una Yave kasia kwa Daniele yo lukwikilu lwasikila lwa Mareta muna lufuluku, lukutuvananga e vuvu o unu vo vekala yo lufuluku.

²⁰ Mayingi tulongokanga muna tufuluku twavangama kuna nz’ankulu. Tufuluku twatu, tusonganga vo mafwa balenda zinga diaka. Tuna ye ziku vo akala ye akento akwa kwikizi ana basadilanga Nzambi bavingilanga mpe lufuluku luvangama kuna sentu. Wau vo kolo kiayingi kiviokele kala tuka kiasilwa o nsilu wau, nga vena ye ziku kisonganga vo o lufuluku luvangama kieleka? Avo tuna ye lukwikilu muna diambu diadi, tukala ye kuma yayingi mu sia sungididi muna lufuluku luvangama kuna sentu. Kansi nkia ntangwa luvangama? Tubadika mambu mama muna longi dilanda.