1-3. (a) Aweyi wakala e zingu kia nkangu a Yave vava Zakariya kayantika e salu kia kingunza? (b) Ekuma Yave kalombela kwa nkangu andi vo bavutuka kwa yandi?

NKANDA utimukanga, mwan’ankento una muna kati kwa kinzu ye akento wole bena ye mave nga ma nuni a yanga. Eyayi i yaka muna mona-meso kasongwa o Zakariya. (Zakariya 5:1, 7-9) Ekuma Yave kasongela mona-meso yayi kwa ngunz’andi? Aweyi wakala e zingu kia Aneyisaele muna kolo kiakina? Nkia nluta tulenda vua muna mona-meso yayi o unu?

² Muna mvu wa 537 vitila Kristu, nkangu a Yave mu kiese kikilu bakala. Una baviokesa 70 lwa mvu muna kinkole kuna Babele, e ntangwa ya vevolwa yafwana. Kiese kiayingi bakala kiau kia vutuka kuna Yerusaleme mu tungulula e tempelo  yo sambila Yave. Vioka mvu mosi, Aneyisaele bavanga e nkubilw’a tempelo. Wau vo nkangu mu kiese kikilu wakala, ‘bakaza kazu kiangolo, o mazu mawakana yakuna vala.’ (Ezera 3:10-13) Kansi, e kitantu mu kuma kia salu kia tunga basalanga kiawokela kikilu. Aneyisaele bayoya yo yambula tunga e tempelo. Bayantika tunga nzo za yau kibeni yo vata mpatu zau. Vioka mvu kumi ye sambanu, e tempelo ke yafokolwa tungwa ko. Diavavanga vo nkangu a Nzambi basungameswa o mfunu wa vutuka kwa Yave yo yambula sia zolela yau vana fulu kiantete. Yave wazola vo nkangu andi wansambila kuna vema ye unkabu.

³ Muna kuma kiaki, muna mvu wa 520, Yave watuma Zakariya wa ngunza mu sungamesa nkangu e kuma kabavevolwela muna kinkole kuna Babele. E nkumbu a Zakariya ina ye nsasa vo “Yave Osungamenanga.” Kana una vo Aneyisaele bavilakana mana Yave kavanga muna wete diau, Yave wabasungamenanga. (Tanga Zakariya 1:3, 4.) Yave wasia nsilu vo okubasadisa mu vutulwisa e nsambila yavelela. Kansi, wabalukisa mpe vo otonda kaka e nsambil’au avo bavangidi mana mekunyangidikanga. Yambula twabadika e mona-meso kiasambanu ye kiansambwadi kasongwa o Zakariya. Tulongoka una Yave kakasakesela Aneyisaele ye una mona-meso yayi ilenda kutusadisila o unu.

4. Nki kamona o Zakariya muna mona-meso kiasambanu? Ekuma o nkanda wau wasonekenwa ku ndambu zau zole? (Tala fwaniswa kia 1 kuna lubantiku lwa longi.)

⁴ E kapu kia 5 kia nkand’a Zakariya kiyantikilanga mu mona-meso kimosi kiampimpita. (Tanga Zakariya 5:1, 2.) Zakariya wamona nkanda watimukanga. O nkanda wau wakala yo lambuka kwa meta 9 ye meta 4 ye ndambu muna sanzuka. O nkanda wau waziuka wakala, wasonekwa e nsangu ku ndambu zau zole. (Zakariya 5:3) E nsangu zasonama mo ke zakiese ko, za mfundisa. Kuna nz’ankulu, nkumbu miayingi o wantu ku ndambu mosi kaka ya nkanda basonekenanga o mambu. Kansi e nsangu zazi zamfunu kikilu, zasonekwa ku ndambu zau zole za nkanda.

5, 6. Aweyi Yave kebadikilanga o wivi?

⁵ Tanga Zakariya 5:3, 4. Wantu awonso mbalu betá kwa Nzambi mu kuma kia mavangu mau. Ediadi dialudi musungula kwa selo ya Yave, kadi mu nkumbu andi beyikilwanga. Wau vo betoma zolanga Yave, bazeye wo vo o yiya, nkumbu andi kufusulwisanga e nsoni. (Ngana 30:8, 9) Akaka beyindulanga vo o yiya ke diambi kwandi ko kele vo kuma kiasikila una kiau. Kansi, kana nkutu vo kuma kiasikila kena kiau, ndiona oyiyanga osonganga vo e zolela yandi isundidi o mfunu ke mu Yave ko yovo nkumbu andi ngatu nsiku miandi.

⁶ E sono kia Zakariya 5:3, 4 kivovanga vo e sibu ‘kikota muna nzo a mwivi’ ye ‘kinanga muna nzo andi yo vempola yo.’ Muna  kuma kiaki, Yave olenda sengomona yo tumba mavangu mambi mevanganga nkangu andi. O mwivi olenda sweka e vangu diandi kwa mapolisia, mfumu za salu, akuluntu yovo kwa mase mandi, kansi kalendi dio sweka ko kwa Yave. Nzambi olenda sengomona konso ndiona oyiyanga. (Ayibere 4:13) Tuyangalalanga kala vamosi yo wantu ana bevanganga e ngolo za kala akwa ziku “muna mambu mawonso.”—Ayibere 13:18.

7. Aweyi tulenda vengela e sibu kia nkanda utimukanga?

⁷ E mpila zawonso za wivi ke zitondakananga ko kwa Yave. Diansambu kwa yeto wau tulemvokelanga nkanikinu mia Yave mu kuma kia dina diambote ye dina diambi yo lembi vanga mana malenda fusulwisa e nkumbu andi e nsoni. Avo tuvangidi wo, tuvenga e tumbu kevana o Yave kw’awana balembi kunlemvokelanga.

8-10. (a) Nki i ndofi? (b) Nkia ndofi kalenda lungisa ko Sedekiya wa ntinu?

⁸ I bosi, o nkanda watimukanga wazayisa nsangu za lulukisu kw’awana bedianga e “ndofi a luvunu” muna nkumbu a Nzambi. (Zakariya 5:4) O muntu odianga e ndofi muna songa vo dina kavovele dialudi yovo mu sia nsilu wa vanga yovo lembi vanga diambu.

⁹ O dia e ndofi muna nkumbu a Yave ke diambu dia sakanena ko. Tuzeye e ziku kia diambu diadi mu kuma kia dina diabwila Sedekiya wa ntinu ansuka ona wayala muna Yerusaleme. Sedekiya wadia e ndofi muna nkumbu a Yave vo osakalela ntinu  a Babele. Kansi, Sedekiya kalungisa nsilu andi ko. Muna kuma kiaki, Yave wavova vo Sedekiya ‘muna fulu kina kekund’o ntinu ona wayekeka e kintinu, ona waveza ndofi andi, ona wakulul’ekangu dandi, yo yandi i kefwila kuna Babele.’​—Yezekele 17:16.

¹⁰ Wau vo Sedekiya wa ntinu wadia e ndofi muna nkumbu a Nzambi, Yave wavingilanga vo kalungisa yo. (2 Tusansu 36:13) Kansi, Sedekiya wakulula nsilu kasia yo lomba lusadisu kwa ntinu a Engipito kimana kansadisa kavevoka vana moko ma Babele. Kana una vo i wau, o ntinu a Engipito kansadisa ko.​—Yezekele 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Nkia nsilu usundidi o mfunu twasia? (b) Adieyi tufwete vanganga lumbu yawonso wau vo kwa Yave twakiyekola?

¹¹ Dina diabwila Sedekiya ditulongele vo Yave owanga e nsilu tusianga. Muna kunyangidika, tufwete lungisanga nsilu mieto. (Nkunga 76:11) O nsilu usundidi o mfunu i nsilu twasia vava tukiyekola kwa Yave. Vava tukuyiyekolanga kwa Nzambi, tusianga o nsilu wa kunsadila muna zingu kieto kiawonso, kana nkutu nkia diambu dibwa.

¹² Aweyi tulenda lungisila nsilu twasia kwa Yave? “Lumbu ke lumbu” tutontwanga mu mambu makete yovo mampwena. Dina tuvanganga vava tubwilanga ntonta zazi disonganga kana vo ngwizani ambote tuna yau yo Yave yovo ve. (Nkunga 61:8) Kasikil’owu, adieyi wadi vanga avo muntu kuna salu yovo kuna sikola ozolele vo nuabanda kimakangu? Nga ovenga dio vana vau yo songa vo Yave ozolele lemvokela? (Ngana 23:26) Adieyi wadi vanga kele vo ngeye kaka osambilanga Yave muna nzo eno? Nga osambanga kwa Yave kimana kasadisa mu kwamanana lemvokela nsiku mia Nzambi? Kana nkutu nkia mpasi onuananga zau, nga otondanga Yave lumbu yawonso mu kuma kia zola ye malongi mandi? Nga ovaulanga e ntangwa ya tanga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso? E miami i nsilu twasia vava twayekola e zingu kieto kwa Yave. Vava tusianga e ngolo za kunlemvokela, tusonganga vo Yave tuzolanga ye kwa yandi tuvuilu. O sadila Yave i mpil’a zingu kieto. Yave osianga nsilu wa kutusambula kuna sentu avo tusikidi ye kwikizi muna yandi.​—Nsiku 10:12, 13.

13. Adieyi tulenda longoka muna mona-meso kiasambanu kiasongwa Zakariya?

¹³ E mona-meso kiasambanu kasongwa o Zakariya kikutusadisanga mu bakula vo avo tuzolanga Yave, ke tufwete yiya ko ngatu kulula nsilu tusianga. Tulongokele mpe vo kana una vo Aneyisaele vilwa wayingi bavanga, Yave walungisa nsilu andi ye kabembola nkangu andi ko. Wazaya wo vo mu mpasi kikilu bakala mu kuma kia kitantu basiwanga kwa mbeni zau. Muna mbandu andi, Yave okutulonganga vo tufwete lungisanga nsilu mieto. Yave olenda kutusadisa mu vanga wo. Imosi muna mpila ina Yave kekutusadisilanga ikutuvana vuvu kia kusentu. Ke kolo ko, ofokola mbi yawonso  ova nza. Tulenda solola vuvu kiaki muna mona-meso kiansambwadi kiasongwa Zakariya.

14, 15. (a) Nki kasongwa o Zakariya muna mona-meso kiasambwadi? (Tala fwaniswa kia 2 kuna lubantiku lwa longi.) (b) Nkia mpil’a nkento wakala muna kati kwa kinzu? Ekuma mbasi kafukila e kinzu?

¹⁴ Vava Zakariya kamona o nkanda watimukanga, mbasi wamvovesa vo: ‘Sengola o meso watala.’ I bosi, Zakariya wamona kinzu kiyikilwanga vo “efa.” (Tanga Zakariya 5:5-8.) E kinzu kiaki kiakala ye vimpa yovo fukilwa kia nzaba yovo mbodi. Vava kinzu kiaziulwa, Zakariya wamona ‘mwan’ankento ovuende muna kati.’ O mbasi wasasila Zakariya vo nkento wakala muna kinzu ‘Kimpumbulu.’ Se yindula e ngemi kamona o Zakariya vava nkento ndioyu kavavanga vaika muna kinzu! Kansi, vana vau o mbasi wamvutula muna kati yo fuka e kinzu muna fukilwa kia mbodi. Ediadi aweyi disongele?

¹⁵ E mona-meso kiaki kikutukwikidisanga vo Yave kalendi yambulwila mbi ko vana vena nkangu andi. Avo Yave omwene diambu diambi, okatulanga dio kuna nzaki zawonso. (1 Korinto 5:13) I diau kavanga o mbasi vava kasia fukilwa kia mbodi vana ntandu a kinzu.

16. (a) Adieyi diabwila e kinzu? (Tala fwaniswa kia 3 kuna lubantiku lwa longi.) (b) Akweyi akento ana bakala ye mave banata e kinzu?

¹⁶ I bosi, Zakariya wamona akento wole bakala ye mave nze mave ma nuni a yanga. (Tanga Zakariya 5:9-11.) Akento awaya baswaswana kikilu yo nkento ambi ona wakala muna kinzu. Ye mave mau  makumama, bazangula e kinzu kina kiakala ‘kimpumbulu’ kia nkento muna kati yo nata kio. Akweyi banata o nkento ndioyu? Banata e kinzu kiaki kuna “Sina” i sia vo kuna Babele. Ekuma banatina nkento ndioyo kwakuna?

17, 18. (a) E Babele i fulu kiafwanukina kimpumbulu kiakina kia nkento. Ekuma? (b) Nkia kani tufwete kala diau?

¹⁷ Aneyisaele ana bazingilanga muna lumbu ya Zakariya babakula vo Babele i fulu kiafwanukina kimpumbulu kiakina kia nkento. Bazaya wo vo e mbanza yayina, yazala ye mavangu ma zumba ye nsambila zaluvunu. Ngolo diavavanga kwa Zakariya ye Ayuda akaka bazingilanga muna mbanza yayi mu lembi kuyisia muna mavangu ma esi zula. E mona-meso kiaki kiasonga e ziku vo Yave keyambula ko vo e nsambil’andi yafunzulwa.

¹⁸ E mona-meso kiaki kiasungamesa mpe Ayuda vo yau mpe mbebe bakala yau ya tanina e nsambil’aludi kimana yalembi funzulwa. Mavangu mambi ke malendi yambulwilwa ko vana vena nkangu a Nzambi. O unu, Yave ovelelesanga e nkubik’andi. Muna nkubika yayi, tumonanga zola kwandi ye lutaninu lwandi. Konso muntu mu yeto una ye kiyekwa kia velelesa e nkubika yayi. Umpumbulu ke ufwete kala ko vana vena nkangu a Yave.

19. Aweyi e mona-meso yasongwa Zakariya ikusadisilanga o unu?

¹⁹ E mona-meso kiasambanu ye kiansambwadi yasongwa Zakariya, ina se lulukisu kwa awana bevanganga oma mambi. Yave ke yambula ko vo mavangu mambi makwamanana. Wau vo tu selo yandi, tufwete menganga oma mambi. E mona-meso yayi ikutusonganga vo avo tusidi e ngolo za yangidika Se dieto dianzodi, ke kutusiba ko, kansi okututanina yo kutusambula. Kana una vo dilenda kala diampasi mu kwamanana kala twavelela mu nza yayi yambi, muna lusadisu lwa Yave tulenda kweto sunda. Kansi, adieyi dikutukwikidisanga vo e nsambil’aludi isikila yakwele mvu? E kolo kifinamanga e mpasi zayingi, aweyi tuzayidi wo vo Yave otanina e nkubik’andi? E longi dilanda divana e mvutu za yuvu yayi.