LONGI DIA 15
Adieyi Tulenda Longoka Muna Masivi ma Yesu?
“Wazietanga muna nsi yawonso mu vanga mawete yo wuka.”—MAV. 10:38.
NKUNGA WA 13 Kristu i Mbandu Eto
MANA TULONGOKA a
1. Sasila dina diavangama vava Yesu kavanga e sivi diandi diantete.
YINDULA dina diavangama muna mvu wa 29 T.K vava Yesu kayantika e salu kiandi kia umbangi. Yesu yo ngudi andi Maria ye alongoki andi akaka babokeleswa mu kwenda kuna nkinzi a longo kuna Kana, vata diakala lukufi ye Nazarete, mbanza ina Yesu kawutukila. Maria nkundi a yitu kakala kia awana bakazala, wasadisa mpe muna tambula e zenza. Kansi ekolo o nkinzi a longo wavangamanga, vabwa diambu diadi mwesa e yitu yo toko dia nsompi e nsoni. E vinyu yafokoka. b Nanga o toko dia nsompi waviokesa o lutangu lwa awana kabokelesa. Maria vana vau wazaula kwa mwan’andi yo kunzayisa vo: “Ke bena ye vinyu ko.” (Yoa. 2:1-3) Adieyi Yesu kavanga? Wavanga diambu dia sivi, wakitula e maza se “vinyu ambote.”—Yoa. 2:9, 10.
2-3. (a) Aweyi o Yesu kasadila o nkuma wavanga masivi? (b) Nkia nluta tulenda vua vava tubadikanga muna masivi ma Yesu?
2 Yesu wavanga diaka masivi mayingi, ekolo kasalanga e salu kiandi kia umbangi. c Wavanga masivi muna sadisa Mafunda kumi ma wantu. Kasikil’owu, muna masivi mandi mole wadikila 5.000 ma akala, ibosi wadikila diaka 4.000 ma akala. Avo tuyikidi lutangu lwawonso tulenda lwaka mu tezo kia 27.000 ma wantu kumosi ye akala ye yingiana-ngiana ana bakala vana. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Muna nkumbu miole miami, Yesu mpe wawuka mbevo zayingi. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Yindula e kiese o nkangu wamona wau bawukwa yo dikilwa mu mpila sivi kwa Yesu!
3 Masivi ma Yesu nsasa ayingi mena kwa yeto o unu. Mu longi diadi tuvovela mana tulenda longoka muna masivi mama ye una malenda kumikina lukwikilu lweto. I bosi tuvovela una tulenda tanginina lulembamu lwa Yesu ye nkenda kasonganga vava kavanganga masivi mama.
MANA TULENDA LONGOKA MUNA YAVE YO YESU
4. Nkia diambu tulenda longoka muna masivi ma Yesu?
4 E masivi ma Yesu ke mekutulonganga kaka mambu ko mana mekumikanga lukwikilu lweto muna Yesu. Kansi, mekutulonganga mpe mambu mu kuma kia Se diandi, kadi Yave i nto a nkuma una o Yesu kavangilanga masivi. Muna Mavangu 10:38 tutanganga vo: “Nzambi kankusila [Yesu] o mazi muna mwand’avelela yo nkuma, wazietanga muna nsi yawonso mu vanga mawete yo wuka awonso babangikwanga kwa Nkadi ampemba, kadi Nzambi wakala yandi.” Sungamena mpe vo Yesu watangininanga e fu ya Se diandi mu mpila ya lunga muna mawonso kavovanga, vanga ye vava kavanganga masivi. (Yoa. 14:9) Badika mambu tatu tulena longoka muna masivi ma Yesu.
5. Nki kiafilanga Yesu mu vanga masivi? (Matai 20:30-34)
5 Entete, Yesu yo Yave betoma kutuzolanga. Ekolo kakala ova ntoto, Yesus wasonga vo watoma zolanga o wantu muna sadila o nkuma andi wa vangila masivi muna sadisa awana bakala mu mpasi. Lumbu kimosi, wantu wole ana bakala vo mpofo bayenda kwa Yesu muna lomba lusadisu. (Tanga Matai 20:30-34.) E sono kisongele vo Yesu wabafwila e nkenda yo kubawuka. O mvovo wa Kigerekia wasadilwa vo “fwila e nkenda,” ulenda yika mpe ntantu zasaka mu kuma kia mpasi za akaka. E ntantu zazi zafila Yesu mu songa o zola kwa wantu, muna dikila awana bakala mu nzala yo wuka akwa wazi. (Mat. 15:32; Maku 1:41) Tulenda kala ye ziku vo Yave nkwa “nkenda,” o mwan’andi mpe otoma kutuzolanga, omonanga mpe e ntantu mu kuma kia mpasi zeto. (Luka 1:78; 1 Pet. 5:7) Yave yo Yesu belakukilanga o moyo e lumbu besinga fokola e mpasi zawonso tumonanga o unu.
6. Nkia nkuma o Nzambi kavana kwa Yesu?
6 Diazole, Nzambi wavana Yesu o nkuma muna fokola e mpasi zeto zawonso. Muna masivi kavanga, Yesu wasonga vo una yo nkuma wafokola e mpasi zina o yeto ke tulendi fokolwela mu nkuma wa yeto kibeni ko. Kasikil’owu, Yesu una yo nkuma wakutuvevola muna sumu ye mfwilu miandi nze mayela yo lufwa. (Mat. 9:1-6; Roma 5:12, 18, 19) E masivi mana Yesu kavanga masonga mpe vo Yesu olenda wuka e yimbevo ya “mpila za wonso” yo fula o wantu. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Yesu mpe una yo nkuma wavuvika e tembwa yo vevola o wantu muna mianda mia mbi. (Maku 4:37-39; Luka 8:2) Kieleka, dialufiaulwisu kikilu kwa yeto mu zaya vo Yave wavana o nkuma wau vana moko ma Mwan’andi.
7-8. (a) E masivi ma Yesu nkia vuvu mekutuvananga? (b) Nkia sivi olakukilwanga o moyo divangama muna nz’ampa?
7 Diatatu, tulenda kala ye ziku vo e Kintinu kia Nzambi nsambu zayingi kitwasa ova ntoto. O masivi mana o Yesu kavanga vava kakala ova ntoto, mesonganga mana kevanga ke kolo ko muna Kintinu kia Nzambi, ke mu zunga kimosi kaka ko, kansi mu nza yawonso. Badika mana mevangama ke kolo ko muna luyalu lwa Kristu: Tukala yo vimpi walunga, Yesu ofokola yimbevo yawonso ye mambu mampasi tunuananga mau o unu. (Yes. 33:24; 35:5, 6; Lus. 21:3, 4) Ke tufwa diaka nzala ko e sumbula mpe ivangamanga ke ikala diaka ko. (Yes. 25:6; Maku 4:41) Tukala mpe ye kiese kiayingi kia tambula azolwa eto “bena muna ziami.” (Yoa. 5:28, 29) Nkia sivi olakukilanga o moyo divangama muna nz’ampa?
8 Vava Yesu kavanganga masivi wasonganga lulembamu ye nkenda zayingi. Yeto mpe tufwete tangininanga e fu yayi. Yambula twavovela nona yole, tuyantikila muna lulansu lwa nkinzi a longo lwavangama kuna Kana.
MANA TULENDA LONGOKA MUNA FU KIA LULEMBAMU
9. Adieyi Yesu kavanga muna nkinzi a longo? (Yoane 5:28, 29)
9 Tanga Yoane 2:6-10. Vava vinyu yafokoka muna nkinzi a longo, nga Yesu yandi wakala ye mbebe ya vanga e diambu? Ve. Kadi ke vakala ungunza ko wavovanga vo o Masia wadi kitula maza se vinyu. Kansi, yindula una ongeye wadi mona avo diambu diadi divangamene muna nkinzi aku a longo. Kieleka Yesu wafwila esi nzo yayi e nkenda mu sungula awana bakazala ye wazola kubakatula muna nsoni bafusuka. Muna kuma kiaki, nze una tuvovele kala muna tini iviokele, Yesu wavanga e sivi muna baka 390 za litro za maza yo kitula zo se vinyu ambote. Yesu wakitula maza mayingi se vinyu ambote kimana e vinyu yadi suva yasadilwa kuna nim’a nkinzi a longo yovo yatekwa yo sadisa akazi ampa bakala ye nzimbu. Ekwe luvevoko akazi awaya ampa bamona mu kuma kia dina o Yesu kavanga!
Tanginina Yesu muna lembi kuyisananga mu kuma kia mana olendanga vanga (Tala e tini kia 10-11) e
10. Nkia mambu mankaka mamfunu tutanganga muna lusansu luna muna Yoane kapu kia 2? (Tala mpe e fwaniswa.)
10 Badika e mambu mamfunu tutanganga muna lusansu luna muna Yoane kapu kia 2. Nga omwene vo o Yesu ke yandi ko wazadisa e mvungu ye maza? Vana fulu kia tunta e sungididi kwa yandi kibeni wavovesa awana basalanga muna nkinzi a longo vo bazadisa e mvungu ye maza. (Tini kia 6, 7) Vava kakitula e maza se vinyu, Yesu mpe ke yandi kibeni ko wanata yo kwa mfidi a nkinzi a longo, kansi wavovesa asadi vo banata yo. (Tini kia 8) Kieleka, Yesu kabaka kopo dia vinyu ko yo tombola dio kuna zulu vana ntadisi a nzenza yo kuyisana vo: ‘Nuteza e vinyu yayi, mono mpangidi yo!’
11. Adieyi tulenda longoka muna sivi dina Yesu kavanga?
11 Adieyi tulenda longoka muna sivi dina Yesu kavanga dia kitula o maza se vinyu? Tulongokele vo diamfunu kikilu mu songanga lulembamu. Yesu kayisana ko mu kuma kia sivi kavanga. Kieleka, Yesu kasidi kuyisana ko muna konso diambu kavanganga. Kansi kuna lulembamu lwawonso, wavananga o nkembo kwa Se diandi dia zulu. (Yoa. 5:19, 30; 8:28) Avo yeto mpe tutanginini Yesu, tukwamanana songa lulembamu ye ke tukuyisana ko muna mambu tulendanga vanga. Ozevo, kiakala nkia diambu tulendanga vanga muna salu kia Yave, yambula twayisana ke mu kuma kia yeto kibeni ko, kansi mu kuma kia Nzambi eto ona okutuvananga e lau dia kunsadila. (Yer. 9:23, 24) Kieleka, tufwete vananga o nkembo wawonso kwa Yave. Vana tandu a mawonso, ke vena diambu ko tulendanga o vanga kondwa kwa lusadisu lwa Yave.—1 Kor. 1:26-31.
12. Nkia mpila yankaka tulenda tanginina lulembamu lwa Yesu? Yika e nona.
12 Badika e mpila yankaka tulenda tanginina lulembamu lwa Yesu. Muna bonga e nona: Yindula vo nkuluntu mosi ovaudi e ntangwa yayingi muna sadisa selo kia salu mu kubika e longi diandi diantete dia nkangu. I bosi e selo kiaki kia salu kitomene vanga e longi diandi, e nkutakani yawonso mpe itomene kasakeswa. Kuna mfoko a lukutakanu, mpangi mosi wizidi kwa nkuluntu ndioyo yo vova vo: ‘O mpangi kingandi longi diambote kavangidi, ke wau ko?” Nga o nkuluntu ndioyo ovova vo: ‘Ingeta, kansi ntangwa yayingi mvawidi muna kunsadisa.’ Yovo kuna lulembamu lwawonso ovova vo: ‘Ingeta longi diambote kikilu, ntomene yangalala mu kuma kiandi.’ Vava tusonganga lulembamu, ke tuvava tambula nkembo ko muna mambu mambote tuvanganga mu kuma kia akaka. Kansi tuyangalela mu zaya vo Yave omonanga ye oyangalelanga mana tuvanganga. (Tezanesa ye Matai 6:2-4; Ayib. 13:16) Kieleka, tuyangidikanga Yave vava tutangininanga Yesu muna songanga lulembamu.—1 Pet. 5:6.
MANA TULENDA LONGOKA MUNA FU KIA NKENDA
13. Adieyi Yesu kamona vava kakala lukufi ye mbanz’a Naini? Adieyi kavanga? (Luka 7:11-15)
13 Tanga Luka 7:11-15. Yindula e diambu edi: Ekolo o Yesu kakala muna salu kiandi kia umbangi, wavanga nkangalu wanda muna kwenda kuna Naini, mbanza a Ngalili yakala lukufi ye mbanz’a Suneme. Se vioka 900 mia mvu, muna mbanza yoyo Elesa wa ngunza wafula mwana wa nkento mosi. (2 Nti. 4:32-37) Ekolo o Yesu kakala lukufi ye mbanz’a Naini, wamona o wantu bayendanga kuna ziami banata e mvumbi. E diambu diadi dia nkenda kikilu, kadi o nkento ndioyo wafwilwa o mwana, yakala diandi mpe wafwa se kolo. Kansi kakala yandi mosi ko, wakala ye ndonga yatuka muna mbanza. Vana vau Yesu waningamesa awana banatanga e mvumbi yo vanga diambu dina diavevola e ntatu za nkento ndioyo. Yesu, wafutumuna o mwan’andi. Olwalu i lufuluku lwa ntete muna tufuluku tatu tuyikwanga muna nkanda 4 mivovelanga o lusansu lwa Yesu.
Tanginina Yesu muna vitanga o ntu muna songanga e nkenda kwa awana bena mu ntantu (Tala e tini kia 14-16)
14. Nkia mambu mankaka mamfunu tutanganga muna Luka kapu kia 7? (Tala mpe fwaniswa.)
14 Badika mambu mankaka ma mfunu tutanganga muna Luka kapu kia 7. Tumwene vo Yesu wamona o nkento ona wakala mu ntantu, i bosi ‘wamfwila e nkenda.’ (Tini kia 13) Muna kuma kiaki, vava Yesu kamona o nkento wadilanga vana ndambu a mvumbi, kamfwila kaka nkenda ko kansi mpe wavanga diambu muna songa nkenda zandi. Muna kuma kiaki, kuna ngemba zawonso ye sikididi, wavovesa nkento ndioyo vo: “Yambula o dila.” I bosi wavanga diambu muna kunsadisa, wafula mwana ndiona yo kumvana kwa ngundi andi.—Tini kia 14, 15.
15. Adieyi tulenda longoka muna sivi dia Yesu?
15 Adieyi tulenda longoka muna sivi dina o Yesu kavanga dia fula o mwana wa nkento mosi ona wafwilwa e yakala? Tulongokele vo, tufwete songanga e nkenda kwa awana bafwilwa. Dia ludi vo ke tulendi fula mafwa ko nze una o Yesu kavanga. Kansi nze Yesu tulenda yima e fu kia nkenda muna sianga e sungididi kwa wantu awaya muna kubasonganga e nkenda yo vanga mambu muna kubafiaulwisa. d (Nga. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Kana nkutu mvovo miangemba yo vanga mambu makete, dilenda fiaulwisa awana bena mu ntantu.
16. Nze una usongele e foto, adieyi olongokele muna nona kia ngudi ona wafwidilu o mwana ke kolo ko?
16 Badika e nona eki: Mu mvu miaviokele, ekolo bayimbilanga o nkunga muna lukutakanu muna Seka dia Kintinu, mpangi mosi wamona ngundi wadilanga. O nkunga wau, vuvu kia lufuluku wavovelanga, o ngundi ndioyo ke kolo ko kafwilwa o mwan’andi ankento. Vava kamona wo, vana vau mpangi ankento wayenda finama o ngundi ndioyo yo sia o koko kwandi vana vembo diandi yo yimbila yandi kumosi o nkunga. Kuna kwalanda, ngundi dionyo wavova vo: “Yamona vo ampangi mu nkutakani betoma kunzolanga kikilu.” Wavutula matondo wau kavanga e ngolo za lembi kondwa mu lukutakanu. Wavova diaka vo: “Mwamu Seka dia Kintinu i mwau tutambulwilanga o lusadisu.” Kieleka, tulenda kala ye ziku vo Yave omonanga ye otoma yangalelanga e ngolo tuvanganga kana nkutu muna mambu makete muna songa e nkenda kwa awana “bawudika e ntima.”—Nku. 34:18.
NKUBIKA YALONGOKA MUNA KUMIKA LUKWIKILU
17. Nkia mambu tulongokele mu longi diadi?
17 Tulenda vua lukasakeso vava tulongokanga o lusansu lwa Bibila olu luvovelanga masivi mana Yesu kavanga. Masivi mama mekutulonganga vo Yave yo Yesu betoma kutuzolanga. Yesu una yo nkuma wafokola e mpasi zeto zawonso. Tulenda kala ye ziku vo e nsilu mia Nzambi mia kusentu milungana ke kolo ko vava e Kintinu kia Nzambi kiyala o ntoto. Ekolo tulongokanga tusansu twatu, tulenda badikanga e mpila ina tulenda tanginina e fu ya Yesu. Ekuma olembi vangila e nkubika yakalanga ye longi dia ngeye kibeni yovo nkubika ya kalanga ye Nsambila ya esi nzo muna longokanga masivi mana Yesu kavanga? Olenda longoka mambu mayingi yo zayisa mo mpe kwa akaka. Kieleka avo ovangidi wo okala ye moko ya yingi ina ikukasakesa yo kasakesa mpe akaka.—Roma 1:11, 12.
18. Nkia diambu tulongoka muna longi dilanda?
18 Kuna mfoko a salu kiandi kia umbangi, Yesu wavanga e sivi diandi dia ntatu dia lufuluku ye dia nsuka diyikwanga muna Bibila. Kansi o lufuluku lwalu lwaswaswana kikilu lwakala, kadi Yesu wafula o nkundi andi ona katoma zolanga wafwa se vioka lumbu yá. Nkia mambu tulenda longoka muna sivi diadi? Aweyi dilenda kumikina e vuvu kieto muna lufuluku luvangama kuna sentu? Muna longi dilanda tuvovela e yuvu yayi.
NKUNGA WA 20 Mwan’aku Wavana
a Yesu wavuvika e tembwa kiangolo, wawuka e mbevo yo fula mafwa. E mama i mambu makete kaka tutanganga muna masivi mana Yesu kavanga. E mambu mama masonama muna Bibila ke muna kutusivikisa ko, kansi muna kutulonga mpe. E kolo tufimpulula mambu mama, tulongoka mayingi mu kuma kia Yave yo Yesu yo kumika lukwikilu lweto. Tubakula mpe e fu ya Yave ina tufwete yima.
b Muntu mosi olongokanga oma ma Bibila wavova vo: “Kuna nz’ankulu o wantu bakibadikilanga vo mbebe bakala yau ya kaya. E fu kia kaya kiatoma songwanga mu sungula muna nkinzi a longo, ndiona watambulanga e nzenza wakalanga ye mbebe yavana yawonso o nzenza kavuanga o mfunu yovo lutila nkutu.”
c E nkanda 4 miyikanga lusansu lwa Yesu, masivi 30 miyikanga mana Yesu kavanga. Kansi tuzeye wo vo vena diaka ye masivi mayingi mana o Yesu kavanga. Kansi e Bibika ke kiyikanga masivi mama ko muma dimosi dimosi. Kasikil’owu, lumbu kimosi “wantu awonso muna mbaza” bayiza kwa Yesu, oyandi “owukidi ayingi bakala ye yimbevo.”—Maku 1:32-34.
d Muna zaya diaka mambu mankaka mu mana olenda vova yovo vanga muna sadisa awana bena omu ntantu, tala e longi: “Nze Yesu Fiaulwisa Awana Bafwilwa,” muna Eyindidilu dia 1 dia Novemba 2010.
e FWANISWA: Yesu kuna ndekwa zawonso otalanga ekolo o toko yo ndumba ansompi kumosi ye wantu ankaka benuanga e vinyu ina kavangidi
