1. Mu nkia diambu tufwete kadila ye ziku?

 WAU vo tu nkangu a Yave, yandi okutuzolanga, ozolele vo twakala ye zingu kiambote. (Roma. 8:35-39) Muna kuma kiaki, tufwete kalanga ye ziku vo, e nkanikinu mia Bibila nluta kaka mikututwasilanga. (Yes. 48:17, 18) Kansi adieyi tuvova vava tuwanananga ye mambu ma kinsalukisa?

2. Nkia mambu mampasi tulenda wanana mau? Nkia ntokani mambu mama malenda kututwasila?

² E selo yawonso ya Yave bewanananga ye mambu mampasi. Kasikil’owu, dilenda kala vo mosi muna yitu yeto utukendelekele, tulenda bakama mpe kimbevo kia mpasi kilenda kutukakidila muna vanga mayingi muna salu kia Yave, tulenda bwilwa e sumbula yo baka mfwilu miayingi yovo mbangikwa mu kuma kia mana tukwikilanga. Vava tuwanananga ye mambu mama tulenda kukiyuvula: ‘Ekuma e diambu diadi dimbwididi? Nga diambu diambi mpangidi? Ediadi disongele vo kina diaka ye nsambu za Yave ko?’ Nga wamona kala e mpila yayi? Avo i wau, kukendalala ko, kadi ayingi muna selo ya Yave yakwikizi, iwau mpe bemonanga.—Nku. 22:1, 2; Kab. 1:2, 3.

3. Adieyi tulenda longoka muna Nkunga 34:19?

³ Tanga Nkunga 34:19. Omu nkunga wau mambu mole tulenda mo wana. (1) Ansongi bewanananga ye mambu mampasi. (2) Yave okutusadisanga mu zizidila e mpasi zeto. Aweyi o Yave kevangilanga wo? Imosi muna mpila ina o Yave  kekutusadisilanga i kala ye ngindu za sikila mu kuma kia zingu kieto mu nza yayi. Kana una vo Yave wasia nsilu vo tukunsadila ye kiese, ediadi ke disongele ko vo ke tuwanana ye mambu mampasi ko muna zingu. (Yes. 66:14) Yave okutukasakesanga vo twasia e sungididi kieto kuna ntwala vava tuzinga ye kiese yakwele mvu. (2 Kor. 4:16-18) Ekolo tuvingilanga e ntangwa yayi, Yave okwamanana kutusadisa muna kunsadila.—Man. 3:22-24.

4. Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

⁴ Mu longi diadi, tuzaya mambu tulenda longoka muna nona ya Selo ya Yave ya nz’ankulu ye yamu lumbu yeto. Nze una tumona e selo ya Yave mpe bebwilwanga e mambu ma kinsalukisa. Kansi, avo tubundidi e vuvu muna Yave okwamanana kutusadisa. (Nku. 55:22) Ekolo tubadika e nona yayi ukiyuvula: Kele vo mono yakala mu diambu diadi, adieyi yadi vanga? Aweyi e nona yayi ikumikini e vuvu kiame muna Yave? Nkia mambu ndenda sadila mu zingu kiame?

5. Nkia mambu mampasi o Yakobo kawanana mau kuna kwa Labani? (Tala e fwaniswa kia fukwa)

⁵ E selo ya Yave mpe kuna nz’ankulu babwilwa e mambu ma kinsalukisa muna zingu. Badika e nona kia Yakobo. Wakanikinua kwa se diandi vo kenda vava o nkento kuna kwa wana a Labani ona wakala vo yitu kiau, wansungamesa vo Yave okunsambula. (Tuku 28:1-4) Muna kuma kiaki, Yakobo walemvokela o luludiku lwalu. Wasisa e nsi ya Kana yo vanga nkangalu wandá mu kwenda kuna nzo a Labani ona wakala yo wana wole amakento, Lea yo Raquele. Yakobo wayangalela Raquele wa mwan’ansuka a Labani, watonda sala mu mvu nsambwadi vitila kansompa. (Tuku 29:18) Kansi, e mambu kemavangamena ko nze una o Yakobo kavingilanga. Labani wamvuna muna kumvana Lea wa mwan’andi ambuta. Muna tumingu twalanda, Labani wayambula vo Yakobo kasompa mpe Raquele. Kansi wanzayisa vo kafwete sala diaka mvu nsambwadi. (Tuku 29:25-27) Labani mpe kasonga kwikizi ko muna yinkita bavanganga yo Yakobo. Labani wavunginika Yakobo mu mvu 20.—Tuku 31:41, 42.

6. Nkia mambu mampasi diaka Yakobo kawanana mau?

⁶ Yakobo wawanana diaka ye mambu ma mpasi. Wau vo wana ayingi kakala yau, nkumbu miayingi ke bawizananga ko, bateka nkutu Yosefe wa nleke au. Wana wole a Yakobo Simone yo Levi, bafusulwisa esi nzo au e nsoni ye nkumbu a Yave. Vana ntandu Yakobo wafwilwa nkaz’andi Raquele ona katoma zolanga vava kawutanga mwan’au anzole. Mu kuma kia mvengele, Yakobo wayaluka mu kwenda kuna Engipito kana una vo nunu kakala.—Tuku 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Aweyi Yave kasongela vo Yakobo wakala ye dienga diandi?

⁷ Kana una vo Yakobo wabwilwa e mambu mama kasidi dimbula vuvu kiandi ko muna Yave ye muna nsilu miandi. Yave wasonga kwa Yakobo vo wakala ye dienga diandi. Kasikil’owu, vava Labani kamvunanga, Yave wasambulanga Yakobo mu kala ye mavua mayingi. Olenda yindula e kiese o Yakobo kamona vava kawanana diaka yo mwan’andi Yosefe ona kayindulanga vo wafwa! E ngwizani ambote Yakobo kakala yau yo Yave, yansadisa mu zizidila e mpasi zandi. (Tuku 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Avo yeto mpe tukedi ye ngwizani ambote yo Yave,  dikutusadisa muna zizidila konso mpasi zikutubwila kuna kinsalukisa.

8. Nkia diambu Davidi wa Ntinu kazola vanga?

⁸ Davidi wa Ntinu kalenda vanga mawonso ko kazola muna salu kia Yave. Kasikil’owu, wakala ye kani dia tungila Nzambi andi e Tempelo. Wazayisa e kani diadi kwa Natani wa ngunza. Natani wamvovesa vo: “Vanga mawonso mena muna ntim’aku, kadi Nzambi aludi una yaku.” (1 Tus. 17:1, 2) Tulenda yindula e mvovo miami una miakasakesela Davidi. Nanga vana vau, wayantika vanga e nkubika za salu kiaki kiampwena.

9. Adieyi Davidi kavanga vava kawa e nsangu zankendeleka?

⁹ Ke vavioka kolo ko, ngunza a Yave watwasa e nsangu zakendeleka Davidi. “Muna fuku wauna,” Yave wavovesa Natani vo ke Davidi ko otunga e Tempelo, kansi mosi muna wan’andi otunga yo. (1 Tus. 17:3, 4, 11, 12) Adieyi Davidi kavanga vava kawa e nsangu zazi? Wasoba e kani diandi. Wasia e sungididi kia kubika nzimbu ye salanganu ina o mwan’andi Solomo kadi vua o mfunu muna salu kiaki.—1 Tus. 29:1-5.

10. Aweyi Yave kasambulwila Davidi?

¹⁰ Vava Davidi kazayiswa vo ke yandi ko otunga e Tempelo, vana vau Yave wakanga yandi e kangu. Yave wasia nsilu kwa Davidi vo mosi muna mbongo andi oyala yakwele mvu. (2 Sam. 7:16) Muna nz’ampa muna kolo kia Funda dia Mvu, tulenda yindula e kiese o Davidi kemona mu zaya vo Yesu una vo i Ntinu, i mosi muna mbongo andi. O lusansu lwalu lutusadisi mu mona vo, kana nkutu vo ke tulendele vanga mawonso ko tuzolele muna salu kia Yave, o Nzambi eto olenda kutusambula mu mpila yankaka ina ke twayindulanga ko.

11. Aweyi Yave kasambulwila Akristu a tandu kiantete, kana una vo e Kintinu bavingilanga ke kiayiza muna kolo kiakina ko? (Mavangu 6:7)

¹¹ Akristu a tandu kiantete bawanana ye mambu ma kinsalukisa. Kasikil’owu, basutilanga vo e Kintinu kiza, kansi ke bazaya ko nkia ntangwa kiadi kwiza. (Mav. 1:6, 7) Kansi adieyi bavanga? Bakwamanana kuyivana muna salu kia samuna e sangu zambote. Ekolo basamunanga e nsangu zambote bamona una Yave kabasadisilanga.—Tanga Mavangu 6:7.

12. Adieyi Akristu muna tandu kiantete bavanga muna kolo kia vengele?

¹² Vakala ye ntangwa o vengele wangolo wakota “mu nza yawonso.” (Mav. 11:28) O vengele walwakila mpe Akristu a tandu kiantete. Owau yindula e mpasi zabalwakila mu kuma kia vengele wau. Kalukatikisu ko vo, awana bakala vo mase batokana kwayingi mu kuma kia una badi dikila esi nzo zau. Adieyi tuvova mu kuma kia matoko ana bazola wokesa e salu kiau kia umbangi? Nga bayindula vo bafwete vingila yavana o mvengele uvioka muna lungisa makani mau? Kana una vo balwakilwa kwa mpasi zazi, Akristu bakulukilwa, bakwamanana samuna e nsangu zambote yo vana ina bakala yau kwa mpangi zau ana bazingilanga kuna Yuda.—Mav. 11:29, 30.

13. Aweyi Akristu basambulwilwa muna kolo kia mvengele?

¹³ Aweyi Akristu basambulwilwa muna kolo kia mvengele? Awana batambula lusadisu bamona o koko kwa Yave. (Mat. 6:31-33) Bakwamanana finama mpangi zau ana babasadisa. Awana mpe bavana tukau yovo bavana lusadisu mu mpila yankaka, yau awonso bamona e kiese kitukanga muna vana. (Mav. 20:35) Yave wakwamanana sambula  yau awonso vava bakulukilwanga e kolo kiakina kiampasi.

14. Nkia diambu diabwila Banaba yo Paulu wa ntumwa? Ediadi nkia nluta diatwasa? (Mavangu 14:21, 22)

¹⁴ Akristu atandu kiantete, nkumbu miayingi babangikwanga, ezak’e ntangwa nkutu kukinsalukisa babangikilwanga. Yindula dina diabwila Banaba yo Paulu wa ntumwa vava basamunanga e nsangu zambote kuna Lusete. Kuna lubantiku o wantu batoma kubatambula yo kubawa, kansi kuna kwa landa, abangiki ‘baleba e ndonga,’ akaka muna yau nkutu batuba Paulu matadi yo kunsisa vana mbela lufwa. (Mav. 14:19) Kansi, Banaba yo Paulu bakwamanana samuna e nsangu zambote muna fulu yayingi. Ediadi nkia nluta diatwasa? Bakitula “wantu ayingi se alongoki,” e mvovo miau ye mbandu au yakumika Akristu. (Tanga Mavangu 14:21, 22.) Wau vo Banaba yo Paulu ke bayoya ko, kana una vo babangikwanga, wantu ayingi bavua e nluta. Oyeto mpe o unu, avo ke tuyoyele ko muna salu kia Yave nluta miayingi tuvua.

15. Adieyi olongokele muna nona kia mpangi A. H. Macmillan?

¹⁵ Vitila mvu wa 1914, nkangu a Yave diambu diasivi bavingilanga vo diavangama. Badika e nona kia mpangi A. H. Macmillan. Nze mpangi zayingi muna kolo kiakina, mpangi Macmillan mpe wayindulanga vo ke kolo ko otambula o nsendo andi wa kwenda kuna zulu. Muna longi diandi kafila muna ngonde a Setemba ya mvu wa 1914 wavova vo: “Nanga ediadi i longi diame diansuka.” Kansi ke diakala longi diandi diansuka ko. Kuna kwa landa mpangi A. H. Macmillan wasoneka vo: “Nanga ayingi mu yeto vuvu kia saka kia kwenda kuna zulu twakala kiau.” Wakudikila vo: “Kansi e diambu twafwana vanga i kukivana muna salu kia mfumu.” Mpangi A. H. Macmillan wakwamanana songa o vema yo kukivana muna salu kia umbangi. Wakala ye lau dia mpwena dia kasakesa ana bakala muna pelezo mu kuma kia lukwikilu lwau. Wakwamanana kwenda mpe mu tukutakanu kana una vo nunu kakala. Aweyi mpangi A. H. Macmillan kavuila e nluta wau kasadila e ntangw’andi mu mpila yambote ekolo kavingilanga o nsendo andi? Ke kolo ko vitila kafwa muna mvu wa 1966 wasoneka vo: “O lukwikilu lwame lwakinu lwakumama nze muna mvu miavioka.” Kieleka e mbandu a mpangi ndioyo i yau yeto awonso tufwete tanginina mu sungula avo mambu mampasi tunuananga mau mu kolo kiandá.—Ayib. 13:7.

16. Nkia diambu diampasi mpangi Herbert Jennings yo nkento andi bawanana diau? (Yakobo 4:14)

¹⁶ Ayingi muna nkangu a Yave bebakamanga yimbevo yakinsalukisa. Kasikil’owu, mpangi Herbert Jennings b muna lusansu lwandi wasoneka e kiese bamonanga yandi yo nkaz’andi muna salu kiau kuna Gana. Muna kolo kiakina wamoneka ye kimbevo kiyikilwanga vo disturbio bipolar yovo kimbevo kia ntokani zasaka. Mpangi Jennings wasadila e mvovo mia Yakobo 4:14 muna tezanesa e mpasi kawanana zau nze lumbu kia “mbazi” kina ke tuzeye ko. (Tanga.) Wasoneka vo: “Mu kuma kia kimbevo kiaki twasisa e nsi ya Gana ye ayingi muna akundi eto ana twatoma zolanga yo vutuka kuna nsi eto kuna Canadá muna vava mawuku.” Yave wasadisa mpangi Herbert Jennings yo nkento andi muna kwamanana kunsadila ye kwikizi  kiawonso kana una vo banuananga ye diambu diadi diampasi.

17. Aweyi e nona kia mpangi Jennings kiasadisila mpangi zankaka?

¹⁷ O lusansu lwa mpangi Jennings lutoma kasakesanga mpangi zankaka. Mpangi mosi ankento wasoneka vo: “Kiasidi tanga lusansu lwatoma kunkasakesa ko nze lwalu. Vava yamona una o mpangi Jennings kayambulwila e kiyekwa kiandi kina katoma zolanga muna kwenda lunga-lunga o vimpi wandi, diansadisa mu mona vo mfwete kala ye ngindu za sikila mu kuma kia diambu dina yanuananga diau.” Mpangi mosi ayakala wasoneka mpe vo: “Vava yasala se nkuluntu mu mvu 10 yayambula e kiyekwa kiaki, kadi yabakama e kimbevo kia ntu. Wau vo yatoma kendalala kikilu, ezak’e ntangwa ke yalendanga tanga konso lusansu ko. Kansi, vava yatanga lusansu lwa mpangi Jennings lwatoma kunfiaulwisa kikilu.” Ediadi dinsungamese vo vava tuzizidilanga e mambu ma kinsalukisa mekutubwilanga tukasakesanga akaka. Kana nkutu vava e mambu ke mesingamanga ko nze una tuvingilanga, e kwikizi yo luzindalalu tusonganga lulenda kasakesa mpangi zeto.—1 Pet. 5:9.

18. Nze una tuna mona muna foto adieyi tulenda longoka muna nona kia mpangi mosi kuna Nigeria?

¹⁸ E sumbula nze kia COVID-19 mfwilu miayi kiatwese kwa nkangu a Yave. Kasikil’owu, mpangi mosi wafwilwa yakala kuna Nigeria wawanana ye mpasi za kondwa madia. Lumbu kimosi muna mene, mwan’andi wanyuvula kana nki bedia vava belamba e kopo dia nsuka dia loso bakala diau. O mpangi eto wavovesa o mwan’andi vo, ke bakala diaka ye nzimbu ko ngatu madia, kansi diavavanga vo batanginina nkento a Sarefa muna lamba madia bakala mau yo bunda e vuvu kwa Yave. (1 Nti. 17:8-16) Vitila bayantika yindula kina bedia muna mwini, batambula  e nsaku a madia yatuka kwa mpangi zau, owau bakala ye madia mayingi mana bafwana dia mu tumingu tole. Mpangi eto wavova vo o Yave wawá dina kavovesa kwa mwan’andi. Kieleka, vava tubundanga e vuvu kwa Yave ekolo tubwilwanga e mambu ma mpasi, dilenda kutusadisa muna toma kumfinama.—1 Pet. 5:6, 7.

19. Nkia lubangamu mpangi Aleksey Yershov kawanana lwau?

¹⁹ Mu mvu miaviokele mpangi zeto zayingi bawananene yo lubangamu luna ke bavingilanga ko. Badika e nona kia mpangi Aleksey Yershov ona ozingilanga kuna Rússia. Vava kavubwa muna mvu wa 1994, Mbangi za Yave kuna Rússia mu luvevoko bakala. Kansi, muna mvu mialanda e mambu masoba kuna Rússia. Muna mvu wa 2020, mapolisia bayiza sanza e nzo andi yo kutumuna mavua mandi. Vioka ngonde zakete o luyalu wamvana e tumbu, muna wokesa o mambu, wavewa e tumbu kiaki mu kuma kia video zabandulwa kwa muntu walongokanga e Bibila vioka mvu umosi, kinga yenkodi kwandi kakala.

20. Aweyi mpangi Aleksey kakumikina e ngwizani andi yo Yave?

²⁰ O lubangamu lwa mpangi Aleksey nga nluta lwatwasa? Ingeta. E ngwizani andi yo Yave yakumama. Wavova vo: “Mono yo nkaz’ame nkumbu miayingi tusambanga kumosi. Yabakula vo kiadi lenda zizidila mono mosi ko kondwa kwa lusadisu lwa Yave. E longi dia mono kibeni diansadisa mu lembi vidisa e kiese kiame. Yabadikanga muna nona ya selo ya Yave ya nz’ankulu. Muna Bibila muna ye tusansu twayingi tuvovelanga o mfunu wakala wavuvama yo bunda e vuvu muna Yave.”

21. Nkia mambu tulongokele mu longi diadi?

²¹ Nkia mambu tulongokele mu longi diadi? Tulongokele vo ekolo tuzingilanga mu nza yayi tulenda wanana ye mambu mayingi ma kinsalukisa, kansi Yave okwamanana sadisa e selo yandi wau bekumbundanga e vuvu. Nze una usongele o ntu a diambu wa longi diadi: “E mpasi za nsongi zayingi, Kansi Yave okumvuluza muna mpasi zawonso.” (Nku. 34:19) Ozevo, vana fulu kia sia e sungididi muna mpasi zeto, yambula twakwamanana sia e sungididi muna nkuma a Yave wakutusadisa. Muna mpila yayi nze Paulu wa ntumwa tuvova vo: “Muna mambu mawonso ngina ye nkuma muna ndiona okunkumikanga.”—Fili. 4:13.