LONGI DIA 31
NKUNGA WA 12 Yave i Nzambi Anene
Adieyi Yave Kavanga Muna Vuluza Asumuki?
“Muna nzola katoma zola o wantu, o Nzambi i kavanina o Mwan’andi mosi kaka.”—YOA. 3:16.
DIAMBU DIASINA TULONGOKA
Tulongoka una Yave kekutusadisilanga mu sunda e vita tunuananga ye sumu ye dina kavanga kimana twavua moyo a mvu ya mvu yo vevoka muna sumu.
1-2. (a) Nki i sumu? Aweyi tulenda sundila e vita tunuananga ye sumu? (Tala mpe “Mvovo misasilu.”) (b) Nkia yuvu tubakila e mvutu mu longi diadi ye muna malongi mankaka ma Eyingidilu diadi? (Tala mpe “Nkanikinu kwa Atangi” mu Eyingidilu diadi.)
NGA ozolele zaya una Yave wa Nzambi ketoma kuzolelanga? Tala mpila yambote olenda bakila e mvutu za kiuvu kiaki: Longoka dina kavanga kimana kavuluza muna tumbu kia sumu yo lufwa. E sumu a i mbeni a mbi, kulendi kunsunda ko muna ngolo za ngeye kibeni. Tusumukanga e lumbu yawonso ye tufwanga mu kuma kia sumu. (Roma 5:12) Kansi, vena ye nsangu zambote. Muna lusadisu lwa Yave tulenda sunda e sumu. Kieleka, sunda kikilu tusunda!
2 Mu tezo kia 6.000 ma mvu, Yave wa Nzambi osadisanga wantu mu nuana ye sumu. Ekuma? E kuma kadi otoma kutuzolanga. Yave ozolanga wantu tuka kuna lubantiku. Mu kuma kia zola kwandi muna yeto, mambu mayingi kevanganga muna kutusadisa vava tusumukanga. Ozolele vo twazinga yakwele mvu. (Roma 6:23) Ediadi i kani diandi mu kuma kieto. Mu longi diadi, yuvu tatu tuvanina e mvutu: (1) Nkia vuvu Yave kavana kwa yeto asumuki? (2) Aweyi asumuki kuna nz’ankulu bavuilanga e dienga dia Yave? (3) Adieyi Yesu kavanga muna vuluza wantu muna tumbu kia sumu ye lufwa?
NKIA VUVU YAVE KAVANA KWA YETO ASUMUKI?
3. Aweyi mase meto mantete basumukina?
3 Vava Yave kasema yakala diantete ye nkento antete, wazola vo bakala ye zingu kiakiese. Wabavana fulu kiambote kia zingila, lukau lwa longo ye salu kiakiese. Diavavanga vo bazadisa e nza ye mbongo au, yo kitula ntoto wawonso se paradiso nze i mpatu a Edene. Nsiku umosi kaka kabavana. Wabalukisa vo avo babakidi e nzengo za kunkolamena kuna lukanu, fwa befwa. Tuzeye dina diabwa. Mbasi mosi ona kakala yo zola ko muna yau ngatu muna Nzambi, watonta Adami yo Eva kimana bakolamena Nzambi. Adami yo Eva babwa muna ntonta za Satana. Vana fulu kia bunda e vuvu muna Nzambi ona watoma kubazolanga, bawila Satana yo kolamena Nzambi. Nze una tuzeye, dina kavova Yave dialungana. Tuka muna lumbu kiakina, bayantika vela ina bakuna, i sia vo, bayantika nuna i bosi bafwa.—Tuku 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Ekuma Yave kemengenanga e sumu yo kutusadisa twakala se akundi andi? (Roma 8:20, 21)
4 Yave wasonekesa lusansu lwalu muna wete dieto. Lukutusadisanga mu bakula e kuma Yave kemengenanga e sumu. E sumu diatuvambula yo Se dieto ye diatutwasila o lufwa. (Yes. 59:2) Satana ke zolanga Yave ko yo wantu. Ikuma kavukumunuina Adami yo Eva mu sumuka ye okwamanananga vukumuna wantu. Vava Adami yo Eva basumuka, nanga Satana wayindula vo e kani dia Yave mu kuma kia wantu diafunga. Kieleka, Satana kabakula nzola ampwen’a Yave ko. E kani dia Yave mu kuma kia mbongo ya Adami yo Eva ke diasoba ko. Muna kuma kia zola kwandi muna wantu, vana vau wavana e vuvu kia kusentu kwa yau awonso. (Tanga Roma 8:20, 21.) Yave wazaya wo vo vekala yo wantu ana bebaka nzengo za kunzola ye kunlemvokela. Yave wavanga diambu kimana wantu awaya bakituka se akundi andi yo vevoka muna tumbu kia sumu ye lufwa. Adieyi Yave kavanga kimana mawonso mama malungana?
5. Nkia ntangwa o Yave kavana e vuvu kiantete kwa asumuki? Adieyi diasakulwa muna Tuku 3:15?
5 Tanga Tuku 3:15. E tumbu kina Yave kazengela Satana, i sinsu kiantete kia vuvu kuna kwa wantu. Nzambi wasakula vo vekala ye “mbongo” ivuluza wantu. I bosi, e mbongo yoyo idiatakesa Satana yo sukisa emvimba mfwilu miawonso katwasa muna mpatu a Edene. (1 Yoa. 3:8) Entete, Satana “otatika” mbongo yayi, i sia vo, ovonda yo. Ediadi mpasi zayingi ditwasa kwa Yave. Kansi, Yave wakubama kakala mu mona e mpasi zazi yo yambula vo e “mbongo” yamona e mpasi kimana yavuluza wantu muna sumu yo lufwa.
AWEYI ASUMUKI KUNA NZ’ANKULU BAVUILANGA E DIENGA DIA YAVE?
6. O wantu ana bakala ye lukwikilu, nze Abele yo Noa, adieyi bavanga muna finama Yave?
6 Muna tandu yalanda, Yave wakiesesa malembe-malembe una wantu balenda kumfinamena. Vava sumbula kiabwa muna mpatu a Edene, Abele una vo i mwana wanzole wa Adami yo Eva, i muntu antete wasonga lukwikilu muna Yave. Wau vo Abele wakala yo zola muna Yave ye wazola kunyangidika ye kumfinama, wavana nkayilu kwa Yave. Abele mvungudi kakala. Muna diadi, wabonga akaka muna wan’antete a mameme mandi, wabavonda ye wabavana se kimenga kuna kwa Yave. Aweyi Yave kabadikila lukau lwa Abele? “Yave otondele Abele yo lukau lwandi.” (Tuku 4:4) Yave watonda mpe tukau twa wantu ankaka ana banzolanga yo kumbunda e vuvu, nze i Noa. (Tuku 8:20, 21) Vava katonda tukau twatu, Yave wasonga vo wantu alembi lunga balenda kwau vua e dienga diandi ye kumfinama. b
7. Adieyi tulongokele muna luzolo kakala lwau Abarayama lwa vana mwan’andi se kimenga?
7 Yave walomba diambu diampasi kwa Abarayama ona wakala ye lukwikilu lwasikila. Wanlomba vo kavana mwan’andi Isaki se kimenga. Dialudi vo diampasi kikilu diakala kuna kwa Abarayama muna vanga diambu diadi. Kana una vo i wau, Abarayama walemvokela Yave. Kansi, vava ntangwa yafwana muna vonda mwan’andi, Nzambi wankakidila. Yave wazaya wo vo Abarayama mpasi zayingi kadi mona kele vo ovondele mwan’andi. E nona kiaki diambu diamfunu kilonganga kwa awonso bena ye lukwikilu. Yave wakubama kakala muna vana Mwan’andi anzolwa se kimenga. Kieleka, Yave otoma zolanga wantu.—Tuku 22:1-18.
8. Adieyi tulongokele muna yimenga yasikidiswa muna Nsiku? (Levitiku 4:27-29; 17:11)
8 Vava Yave kavana nsiku kwa Aneyisaele, wabavovesa vo bavananga yimenga ya bulu muna loloka masumu mau. (Tanga Levitiku 4:27-29; 17:11.) E yimenga yayina yakala se kini kia kimenga kisundidi, i sia vo, kimenga kina kikatula emvimba e sumu dia wantu. Nzambi wavumunuina angunza mu soneka oma ma mbongo ina kasia o nsilu. Angunza basoneka vo o Mwan’a Nzambi, omweswa e mpasi yo vondwa nze meme dia kimenga. (Yes. 53:1-12) Se yindula: Yave wakubama kakala mu tambika Mwan’andi anzolwa se kimenga muna vuluza wantu muna sumu ye lufwa, kumosi yo ngeye.
ADIEYI YESU KAVANGA MUNA VULUZA WANTU MUNA SUMU?
9. Adieyi Yoane wa Mvubi kavova mu kuma kia Yesu? (Ayibere 9:22; 10:1-4, 12)
9 Muna tandu kiantete, Yoane wa Mvubi wa selo kia Nzambi, wavova mu kuma kia Yesu wa musi Nazarete vo: “Tala o Mwan’a meme a Nzambi, ona okatula e sumu dia nza!” (Yoa. 1:29) E mvovo miami miavumunuinua kwa Nzambi misonganga vo Yesu i mbongo yasilwa o nsilu tuka kolo. Yesu ovana moyo andi se kimenga. Kieleka, e mbongo ina Yave kasila o nsilu yalwaka muna vevola emvimba o wantu muna sumu.—Tanga Ayibere 9:22; 10:1-4, 12.
10. Aweyi Yesu kasongela vo asumuki ‘kayiza bokela’?
10 Yesu wasia sungididi kwa wantu ana bamonanga ntantu muna ntima mu kuma kia sumu. Wababokelesa kimana bakituka se alandi andi. Yesu wazaya wo vo e sumu i tuku dia mpasi za wantu. Muna kuma kiaki, wasia sungididi kia vava solola wantu babumanga mu kuma kia mpasi za usumuki. Muna toma kiesesa diambu diadi, wasadila e nona eki: “Awana bena yo vimpi ke bevuanga ngang’a mawuku mfunu ko, kansi ambevo bekumvuanga o mfunu.” I bosi, wakudikila vo: “Kizidi bokela ansongi ko, kansi asumuki.” (Mat. 9:12, 13) Yesu watoma lungisa e mvovo miami. Waloloka masumu ma nkento ona wasukula malu mandi muna mansanga. (Luka 7:37-50) Walonga e ludi kwa nkento wa Nsamaria, kana nkutu wazaya wo vo mu longo lwa zumba kakala. (Yoa. 4:7, 17-19, 25, 26) Nzambi wavana nkutu nkuma kwa Yesu mu sukisa emvimba o lufwa luna vo i mfutu a sumu. Mu nkia mpila? Yesu wafula akala, akento, aleke ye ambuta.—Mat. 11:5.
11. Ekuma wantu alembi lunga bafinamenanga Yesu?
11 Kieleka, kana nkutu wantu ana bakivananga muna masumu, batoma yangalela Yesu. Watoma bakula una bamonanga ye wabafwila e nkenda. Ke bamonanga wonga ko mu mokena yo Yesu. (Luka 15:1, 2) Yesu wasanisinanga awana basonganga lukwikilu muna yandi yo kubasonga e ngemba. (Luka 19:1-10) Yesu watanginina e nkenda za Se diandi mu mpila yalunga. (Yoa. 14:9) Muna mvovo ye mavangu, Yesu wasonga vo o Se diandi una vo nkwa nkenda, otoma zolanga wantu ye ozolele sadisa konso muntu kasunda e sumu. Yesu wasadisa asumuki ana bakala ye luzolo lwa soba e mpila zingu kiau yo kituka se alandi andi.—Luka 5:27, 28.
12. Adieyi Yesu kalonga mu kuma kia lufwa lwandi?
12 Yesu wazaya wo vo osinga vana moyo andi se kimenga. Nkumbu miayingi kavovesa alongoki andi vo oyekolwa yo vondwa vana nti ampasi. (Mat. 17:22; 20:18, 19) Nze una Yoane wa Mvubi ye angunza basakula, Yesu wazaya wo vo e kimenga kiandi kivuluza wantu muna sumu. Walonga mpe vo vava ketambika moyo andi ‘otunta wantu a mpila zawonso’ kwa yandi kibeni. (Yoa. 12:32) Awana badi kwikila muna Yesu, lemvokela nkanikinu miandi yo landa e ntambi zandi, beyangidika Yave. Awana bevanga diambu diadi ‘bevevolwa muna sumu.’ (Roma 6:14, 18, 22; Yoa. 8:32) Muna kuma kiaki, Yesu kuna unkabu wawonso wakubama kakala muna fwa lufwa lwa mpasi muna wete dieto.—Yoa. 10:17, 18.
13. Aweyi Yesu kafwila? O lufwa lwandi, adieyi lutulongele mu kuma kia Yave wa Nzambi? (Tala mpe fwaniswa.)
13 Yesu wayekolwa, wakangwa, watiangunua, wavuninua mambu, wamweswa e mpasi ye wazengelwa nkutu e tumbu kia lufwa. Makesa banata vana fulu kina kavondelwa ye bankoma vana nti ampasi. Ekolo kasonga e kwikizi yo zizidila e mpasi zazi zawonso, vakala yo muntu ona waluta mona e mpasi. O muntu ndiona i Yave wa Nzambi. Kana una vo Yave ovuidi nkuma ye lendo kia kakidila e mpasi zina kamweswa o Mwan’andi, kavanga wo ko. Ekuma? Nki kiafila Se dianzodi mu vanga diambu diadi? Muna lukufi i zola. Yesu wavova vo: “Muna nzola katoma zola o wantu, o Nzambi i kavanina o Mwan’andi mosi kaka, kimana konso ona osonga lukwikilu muna yandi ke fwaswa ko, moyo a mvu ya mvu kevua.”—Yoa. 3:16.
Yave mpasi zayingi kamona vava kayambula vo Mwan’andi kavondwa muna vuluza wantu muna sumu ye lufwa (Tala e tini kia 13)
14. Adieyi olongokele muna kimenga kia Yesu?
14 E kimenga kia Yesu i sinsu kia zola kwampwena kena kwau Yave kuna kwa mbongo Adami yo Eva. Kisonganga mpe o zola kwampwena kena kwau muna ngeye. Wazizidila e mpasi zazi zawonso yo yambula vo Mwan’andi anzolwa kafwa kimana ongeye wavuluzwa muna sumu ye lufwa. (1 Yoa. 4:9, 10) Elo, ozolele sadisa konso muntu omu yeto mu nuana ye sumu yo sunda dio.
15. Adieyi tufwete vanga kimana masumu meto malolokwa?
15 Muna lukau lwa Nzambi, i sia vo, muna kimenga kia lukûlu lwa Mwan’andi mosi, Yave waziula e nzil’a luloloko lwa masumu meto. Kansi, muna vua e dienga dia Nzambi, tufwete vanga diambu. Nkia diambu tufwete vanga? Yoane wa Mvubi ye yandi kibeni Yesu bavana e mvutu za kiuvu kiaki: “Nuviluka o ntima, kadi e Kintinu kia zulu kifinamene.” (Mat. 3:1, 2; 4:17) Avo tuzolele sunda e sumu yo vua e dienga dia Se dieto dia nzolwa, o luviluku lwa ntima i nsabi. Kansi, nki i luviluku lwa ntima? O luviluku lwa ntima, aweyi lulenda kutusadisila mu yangidika Yave kana una vo tu asumuki? Tubaka e mvutu za yuvu yayi muna longi dilanda.
NKUNGA WA 18 Vutulanga Matondo mu Kuma kia Lukûlu
a MVOVO MISASILU: Muna Bibila, o mvovo “sumu” usadilwanga muna yika mavangu mawonso mambi vana meso ma Yave yovo vava tuvovanga diambu dina vo ke diansongi ko. Kansi, o mvovo “sumu” usadilwanga mpe mu yika kiwuntu kieto kia lembi lunga kina wantu awonso basambukila muna Adami. Yeto awonso tufwanga mu kuma kia sumu twasambukila.
