1-2. (a) Nkia malongi maluvunu kesadilanga o Satana? (b) Adieyi tulongoka mu longi diadi?

SATANA una vo “se dia luvunu,” ovunginikanga wantu tuka muna lumbu ya Adami yo Eva. (Yoa. 8:44) Mankaka muna mambu maluvunu kesadilanga i malongi mu kuma kia lufwa ye zingu ku nim’a lufwa. Mayingi muna malongi mama i tuku dia fu yayingi ya kisi nsi eyi ifilanga wantu ayingi mu mona wonga wa mafwa. Muna kuma kiaki, mpangi zayingi ‘benuananga e vita yangolo mu kuma kia lukwikilu’ avo yitu kiau yovo mwisi belo ofwidi.—Yuda 3.

² Avo owananene ye ntonta zazi, adieyi dilenda kusadisa mu tatidila dina Nkand’a Nzambi ulonganga mu kuma kia lufwa? (Ef. 6:11) Aweyi olenda fiaulwisila yo kumika mpangi okomekenuanga kimana kalanda e fu ya kisi nsi ina ke iyangidikanga Nzambi ko? Mu longi diadi tulongoka una Yave kekutusadisilanga. Entete, yambula twazaya dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia lufwa.

3. Nkia mfwilu lwatwasa o luvunu lwantete?

³ Nzambi kakana ko vo wantu bafwanga. Kansi muna zinga yakwele mvu, diavavanga vo Adami yo Eva balemvokela dina Yave kabakanikina: “Konso nti wina muna mpatu, di’odia; vo i nti a zayila wete yo bi, kudie wo ko: kadi muna lumbu odia wo, fw’ofwa.” (Etu. 2:16, 17) I bosi, Satana wasadila e nioka mu vovesa Eva vo: ‘Ke nufwa kweno ko.’ Diankenda vo Eva wakwikila muna luvunu lwalu yo dia e bundu. I bosi, o nkaz’andi mpe wadia e bundu. (Etu. 3:4, 6) Muna mpila yayi, e sumu yo lufwa lwasayana kwa wantu awonso.—Roma 5:12.

4-5. Nkia longi diankaka dialuvunu kesayanesanga o Satana?

⁴ Adami yo Eva bafwa nze una Nzambi kavova. Kansi, Satana  kayambula vuna ko mu kuma kia lufwa. Kuna kwalanda, wayantika soka malongi mankaka maluvunu. Dimosi muna malongi mama i longi dia sia vo nitu a muntu ifwanga, kansi vena ye lekwa kikwamanananga zinga, i sia vo, mwanda. Vena ye malongi mayingi maluvunu mesayaneswanga mu kuma kia mafwa. Kana nkutu mu lumbu yeto, wantu ayingi bekwikilanga muna malongi mama maluvunu.—1 Tim. 4:1.

⁵ Ekuma wantu ayingi bekwikidilanga muna luvunu lwa Satana? E kuma kadi ke mosi ko mu yeto ozolanga vo kafwa. Twavangwa ye tima dia zinga yakwele mvu. (Kim. 3:11) Tubadikilanga o lufwa nze mbeni eto. (1 Kor. 15:26) Muna kuma kiaki, Satana osadilanga e tima bena diau o wantu muna kubavuna.

6-7. (a) Nga Satana olendanga sweka e ludi mu kuma kia nkal’a mafwa? Sasila. (b) Ekuma dinina diambote mu zaya e ludi kia Nkand’a Nzambi mu kuma kia mafwa?

⁶ Kana una vo Satana ovanganga mawonso muna vuna o wantu, e ludi mu kuma kia lufwa ke kiswekamanga ko. O unu, wantu ayingi bazeye dina Nkand’a Nzambi ulonganga mu kuma kia nkal’a mafwa ye vuvu mu kuma kia mafwa. Besamunanga e ludi kiaki kwa wantu akaka. (Kim. 9:5, 10; Mav. 24:15) E ludi kiaki kikutufiaulwisanga yo kutusadisa mu lembi mona wonga yovo kala ye lukatikisu mu kuma kia dina dibwanga avo muntu ofwidi. Kasikil’owu, e selo ya Yave ke bemonanga wonga wa mafwa ko ngatu wonga wa sia vo mpasi bemweswanga. Tuzeye wo vo ke bena moyo ko ye ke balendi vanga muntu mbi ko. Bena nze yau balele tulu twangolo. (Yoa. 11:11-14) Tuzeye wo mpe vo amafwa ke bezayanga ko vo e ntangwa mu vioka ina. Muna kuma kiaki, vava o lufuluku luyantika, kana nkutu awana bafwa se kolo, ke bemona ko vo ntangwa yayingi yavioka, dikala nze ndab’a meso.

⁷ Kieleka, e ludi mu kuma kia mafwa kiatoma kiá ye ke kiampasi ko mu bakula. E ludi kiaki kiaswaswana kikilu yo luvunu lwa Satana olu lubendomonanga e ngindu za wantu. Vana ntandu a vunginika wantu, o luvunu lwa Satana nkumbu a Mvangi eto luyivisanga. Muna kutusadisa twatoma bakula e mpasi kekututwasilanga o Satana, yambula twabadika e yuvu eyi: Aweyi o luvunu lwa Satana luyivisilanga e nkumbu a Yave? Aweyi o luvunu lwalu lufidilanga wantu mu yindula vo ke dina kwandi mfunu ko mu kwikila muna kimenga kia Kristu kia lukûlu? Aweyi o luvunu lwalu lukudikilanga e ntantu ye mpasi kwa wantu?

8. Mun’owu wa sono kia Yeremiya 19:5, aweyi o luvunu lwa Satana mu kuma kia mafwa luyivisilanga e nkumbu a Yave?

⁸ O luvunu lwa Satana mu kuma kia mafwa nkumbu a Yave luyivisanga. Dimosi muna malongi maluvunu i longi dia sia vo amafwa mpasi bemweswanga kuna bilungi bia tiya. E longi diadi nkumbu a Nzambi diyivisanga. Mu nkia mpila? Luvunu lwalu lufilanga o wantu mu kwikila vo Yave una vo Nzambi a zola, nkwa nsoki nze Nkadi ampemba. (1 Yoa. 4:8) Aweyi omonanga mu kuma kia luvunu lwalu? Edi disundidi o mfunu, aweyi Yave kemonanga? Yave omenganga mavangu mansoki.—Tanga Yeremiya 19:5.

9. Aweyi o luvunu lwa Satana lufidilanga o wantu mu lembi kwikila muna kimenga kia Kristu kiyikwanga muna Yoane 3:16 ye 15:13?

⁹ O luvunu lwa Satana mu kuma kia mafwa lufilanga wantu mu lembi kwikila muna kimenga kia Kristu kia lukûlu. (Mat 20:28) O luvunu lwankaka lwa Satana i lwa sia vo, wantu moyo ulembi fwanga bena wau. Kele vo i wau, wantu awonso badi zinga yakwele mvu. Ke diadi kala mfunu ko vo Kristu kavana moyo andi se lukûlu mu kuma kieto kimana twavua moyo a mvu ya mvu. Sungamenanga wo vo kimenga kia Kristu i mpila isundidi ina Yave yo Yesu basongela o zola kwau muna wantu. (Tanga Yoane 3:16; 15:13.) Se yindula una Yave yo Mwan’andi bemonanga mu kuma kia malongi mekitulanga o lukau lwalu lwantalu nze lekwa kiakondwa o mfunu!

10. Aweyi o luvunu lwa Satana mu kuma kia lufwa lukudikilanga e ntantu ye mpasi kwa wantu?

¹⁰ O luvunu lwa Satana ntantu ye mpasi lukudikilanga kwa wantu. Mase ana bafwidilu o mwana balenda voveswa vo Nzambi obokele mwan’au kuna zulu kimana kakituka se mbasi. O luvunu lwalu lwa Satana, nga ntantu lukululanga yovo kudikila? E longi dialuvunu dia bilungi bia tiya disadilwanga nze vakuba muna mwesa wantu e mpasi. Akaka mun’awana batelamenanga malongi ma dibundu bakomwanga vana nti yo yokwa vana tiya. Mun’owu wa nkanda mosi uvovelanga oma ma Inquisição Espanhola, akaka muna mfumu za mabundu ana bamwesanga wantu e mpasi, bayindulanga vo o bangika ana batelamenanga malongi ma dibundu diakala nze yau basonganga kwa wantu e mpasi zakwele mvu bemweswa kuna bilungi bia tiya. Bavanganga wo mu fila o wantu baviluka o ntima kimana balembi kwenda kuna bilungi. Muna nsi zayingi, wantu betambikanga yimenga ye malavu kwa akulu au ana bafwa yo kubasambila yovo kubalomba e nsambu. Akaka bevavanga vuvika akulu au kadi wonga bemonanga wa sia vo balenda kubamwesa e mpasi. Diankenda vo malongi maluvunu ma Satana ke metwasanga lufiaulwisu lwakieleka ko. Kansi, memwesanga wantu o wonga yo kubatwasila ntokani zayingi.

11. Aweyi yitu yovo akundi eto balenda vavila kutuvukumuna?

¹¹ O zola muna Yave ye Diambu diandi, kukutuvananga o nkuma wa lemvokela Yave kana nkutu vava yitu yovo akundi eto bevavanga kutuvukumuna mu landa e fu ya kisi nsi mu kuma kia mafwa, eyi ke ina ngwizani ko ye malongi ma Nkand’a Nzambi. Balenda kutufusulwisa e nsoni wau tulembi kubayikamanga. Bevovanga vo ke twakala yo zola ko muna muntu ofwidi. Balenda mpe vova vo e kadilu kieto kilenda fila o muntu ofwidi mu bangika awana bena o moyo. Aweyi tulenda tanina e ludi kia Nkand’a Nzambi? Badika una olenda sadila e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milende.

12. Nkia fu ya kisi nsi mu kuma kia mafwa ke ina ngwizani ko yo Nkand’a Nzambi?

 ¹² Vanga mawonso muna ‘kuyivambula’ ye fu ya kisi nsi ke ina ngwizani ko ye malongi ma Nkand’a Nzambi. (2 Kor. 6:17) Kuna nsi mosi ya Caribe, wantu ayingi bekwikilanga vo avo muntu ofwidi, o “mwanda” ulenda kwamanana zinga mu landa e kunda kw’awana bamvanga e mbi. Nkanda umosi wa akwa ngangu uvovanga vo o “mwand’a mvumbi” ulenda nkutu “bangika wantu awonso muna zunga.” Muna nsi zankaka za África, o wantu befukanga e pelo zawonso zina muna nzo yo vilula e mafoto ma mvumbi. Ekuma? Kimana ndiona ofwidi kalembi kuyimona. Wau vo tu selo ya Yave, ke tukwikilanga mu tusansu twa kimbanzikisa ko ngatu yikama fu ya kisi nsi inungununanga o luvunu lwa Satana.—1 Kor. 10:21, 22.

13. Landila e sono kia Yakobo 1:5, adieyi ofwete vanga avo lukatikisu una lwau mu kuma kia yaka fu ya kisi nsi?

¹³ Avo lukatikisu una lwau mu kuma kia yaka fu ya kisi nsi, lomba e ngangu kwa Yave muna sambu. (Tanga Yakobo 1:5.) I bosi, vavulula muna nkanda mieto. Avo divuilu o mfunu, lomba lusadisu kwa akuluntu muna nkutakani. Akuluntu ke bekuvovesa ko dina ofwete vanga, kansi balenda kusadisa mu solola nkanikinu mia Nkand’a Nzambi nze mina tuvovele mu longi diadi. Avo ovangidi mambu mama, ‘oyukwa sadila umbakuzi’ waku. O umbakuzi wau ukusadisa mu “swaswanesa o wete yo bi.”—Ayib. 5:14.

14. Aweyi tulenda vengela tesesa akaka e sakuba?

¹⁴ “Nuvangila mawonso muna nkembo a Nzambi. Ke nukadi sakuba ko.” (1 Kor. 10:31, 32) Vava tubakanga e nzengo za yikama yovo lembi yikama yaka fu ya kisi nsi, tufwete yindulanga mpe una e nzengo zeto zilenda vanga kw’akaka, musungula kwa mpangi zeto Akristu. Ke tuzolele tesesa muntu sakuba ko. (Maku 9:42) Tufwete mpe venga vanga diambu dilenda lweka awana bena vo ke Mbangi za Yave ko. O zola kukutufila mu mokena yau kuna luzitu yo vana nkembo kwa Yave. Ke tuzolele tantana yo wantu ko ngatu veza e fu yau ya kisi nsi. Sungamena vo zola kuvuidi nkuma. Avo tusongele o zola ye luzitu, tulenda zezesa e ntima mia mbeni zeto.

15-16. (a) Ekuma dinina diangangu mu zayisa akaka mana okwikilanga? Yika e nona. (b) Aweyi tulenda sadila e mvovo mia Paulu miasonama muna Roma 1:16?

¹⁵ Uyisunzula kw’akaka vo u Mbangi a Yave. (Yes. 43:10) E yitu yaku yo wantu ankaka  balenda funga makasi avo kulende fu ya kisi nsi ko. Kansi avo bazeye wo vo u Mbangi a Yave, dilenda kala diasazu mu venga e mambu mama mampasi. Mpangi Francisco ozingilanga kuna Moçambique wasoneka vo: “Vava mono yo nkaz’ame Carolina twazaya e ludi, twavovesa e yitu yeto vo ke tusambila diaka mafwa ko. E nzengo zeto zatontwa vava mpangi a Carolina kafwa. Mun’owu wa fu ya kisi nsi, divavanga vo wantu bakutakana muna yowelesa e mvumbi. I bosi, mosi muna yitu kiandi kafwete leka lumbu tatu vana fulu kiayoweleselwa e mvumbi. Bevanganga wo kimana mvumbi kalembi funga o makasi. E yitu ya Carolina bazola vo kaleka vana fulu kiakina.”

¹⁶ Adieyi mpangi Francisco yo nkaz’andi bavanga? Mpangi Francisco wavova vo: “Muna kuma kia zola kweto muna Yave ye tima dia kunyangidika, twavenga yikama e fu kiaki. E yitu ya Carolina bafunga kikilu makasi. Batuvovesa vo luzitu twakondwa kwa mvumbi. Batuvovesa mpe vo ke bekutukingula diaka ko ngatu kutusadisa. Wau vo kuna lubantiku twabasasila kala oma ma lukwikilu lweto, ke twamokena yau ko ekolo bakala ku makasi. Akaka nkutu muna yitu yeto batutanina yo vova vo twabasasila kala mana tukwikilanga. Kuna kwalanda, e yitu ya Carolina bavuvama, twalenda vutulwisa diaka e ngwizani eto yo yau. Akaka muna yau bayiza kuna nzo eto mu kutulomba nkanda misasilanga e Bibila.” Muna kuma kiaki, ke tufwete kalanga ye nsoni ko za tanina e ludi mu kuma kia nkal’a mafwa.—Tanga Roma 1:16.

17. Adieyi dilenda kutusadisa mu kala akundi ambote kwa mpangi eto ona ofwidilu?

¹⁷ Avo mpangi eto ofwidilu, tufwete vanga mawonso mu kala ‘akundi akieleka . . . , mpangi muna ntangw’ampasi.’ (Nga. 17:17) Aweyi tulenda kadila ‘akundi akieleka’ musungula avo mpangi ona ofwidilu mu komekenua kena kimana kalanda e fu ya kisi nsi ke ina ngwizani ko yo Nkand’a Nzambi? Yambula twabadika nkanikinu miole milenda kutusadisa mu fiaulwisa awana bafwidilu.

18. Ekuma Yesu kadidila? Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Yesu?

¹⁸ “Nudidisa awana bedilanga.” (Roma  12:15) Tulenda mona vo diampasi mu zaya dina tuvova kwa muntu una ye ntantu zasaka. Ezak’e ntangwa, o didisa o muntu kulenda sunda e mvovo mieto. Vava Lazaro wa nkundi a Yesu kafwa, o Maria, Mareta ye akaka badila mu kuma kia lufwa lwa mpangi ye nkundi au. Vioka lumbu yá vava Yesu kalwaka, yandi mpe ‘wabetomona e kinsanga,’ kana una vo wazaya wo vo ke kolo ko ofula Lazaro. (Yoa. 11:17, 33-35) E mansanga kavaikisa o Yesu masonga una Yave mpe kamona mu kuma kia lufwa lwa Lazaro. Vava e yitu ya Lazaro bamona vo Yesu odididi, babakula vo zola kikilu kabazolanga. Ediadi diafiaulwisa kikilu Maria yo Mareta. Diau dimosi, vava mpangi zeto bemonanga o zola kweto ye una tutokanenanga mu kuma kiau, bebakulanga vo ke bena yau mosi ko, kadi bena ye akundi akieleka ana bazolele kubasadisa.

19. Aweyi tulenda sadila e sono kia Kimpovi 3:7 vava tufiaulwisanga mpangi eto ofwidilu?

¹⁹ “Ntangw’a butama ye ntangw’a vova.” (Kim. 3:7) E mpila yankaka olenda fiaulwisila mpangi ona ofwidilu i toma kuntamba o matu. Ofwete yambula vo mpangi aku kavova mana mena muna ntim’andi yo lembi kendalala avo ovovele ‘diambu lembi teka yindula.’ (Yobi 6:2, 3) Dilenda kala vo ntokani kenuananga zau mu kuma kia kitantu kesiwanga kwa yitu yandi bena vo ke Mbangi za Yave ko. Muna kuma kiaki, samba kumosi yo yandi. Lomba kwa Yave ona “owanga sambu” kimana kamvana o nkuma yo kala ye umbakuzi. (Nku. 65:2) Avo dilendakana, nulenda tanga e sono kia Nkand’a Nzambi. Nulenda mpe tanga longi dimosi muna nkanda mieto, nze lusansu luvovelanga mambu ma lukasakeso.

20. Adieyi tulongoka muna longi dilanda?

²⁰ Lau diampwena tuna diau wau tuzeye e ludi mu kuma kia mafwa yo kala ye vuvu kiasikila mu kuma ki’awana bafwa. (Yoa. 5:28, 29) Muna mvovo ye mavangu, yambula twatanina e ludi kia Nkand’a Nzambi ye unkabu wawonso yo zayisa kio kwa wantu konso ntangwa tubakidi e lau dia vanga wo. Muna longi dilanda tumona una Satana kesadilanga e mavangu ma mpandu mu kakidila o wantu balembi zaya e ludi. Tulongoka mpe e kuma dinina diamfunu mu venga e fu ye nsaka zina ngwizani yo ntambu wau wa Satana.