1. Adieyi Akristu bafwete vanga muna fokola e nkul’a moyo?

AKRISTU awonso mu nkul’a moyo bena. Dilenda kala vo ke kolo ko wayantikidi o nkula wau yovo se mvu miayingi olundumukanga. Kana una vo i wau, tufwete kwamanana lundumuka yavana tufokola o nkula wau. E longi dina Paulu wa ntumwa kavana kwa esi Filipi dilenda kutusadisa mu fokola e nkul’eto. Vava Akristu kuna Filipi batambula nkand’a Paulu, akaka muna yau se kolo basadilanga Yave. Batoma lundumukanga muna nkul’a moyo, kansi Paulu wabasungamesa vo muna fokola o nkula diavavanga vo bakwamanana lundumukina kuna luzindalalu. Paulu wazola vo Akristu kuna Filipi batanginina e mbandu andi yo ‘sia e ngolo muna tambula o nsendo.’—Fili. 3:14.

2. O luludiku luna Paulu kavana kwa Akristu kuna Filipi mu ntangw’ambote lwavewa. Ekuma?

² O luludiku luna Paulu kavana kwa Akristu kuna Filipi mu ntangw’ambote lwavewa. O nkangu wabangikanga ampangi tuka e nkutakani yasikidisilwa. Mawonso mama mayantika muna mvu wa 50 wa tandu kieto, vava Nzambi kavovesa Paulu vo ‘kasauka kuna Makedonia.’ (Mav. 16:9) Vava Paulu yo Sila balwaka kuna Filipi, bazayana yo nkento mosi wakala ye nkumbu a Ludia ona ‘wawá’ e nsangu zambote. O “Yave waziula ntim’andi.” (Mav. 16:14) Ke vavioka kolo ko, Ludia ye esi nzo andi bavubwa. Kansi, o Nkadi ampemba kazinga moko ko. O wantu a mbanza banata Paulu yo Sila kwa ayadi yo vova vo mvuanga basianga muna mbanza. Muna kuma kiaki, Paulu yo Sila bawandwa yo siwa mu pelezo, i bosi bavoveswa vo bavaika muna mbanza. (Mav. 16:16-40) Nga bavutuka manima? Nkatu. Adieyi tuvova mu kuma kia mpangi za nkutakani ya Filipi? Yau mpe ke bavutuka manima ko. Ka lukatikisu ko vo e  mbandu ambote ya Paulu yo Sila yabakumika kikilu.

3. Adieyi Paulu kazaya? Nkia yuvu tubadika mu longi diadi?

³ Paulu wakala ye kani dia lembi vutuka manima. (2 Kor. 4:16) Wazaya wo vo muna lwaka kuna mfoko a nkula, diavavanga vo kasia e sungididi muna nsendo. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Paulu? Nkia nona ya akwa akwikizi mu lumbu yeto isonganga vo tulenda kweto zizidila e mpasi? Aweyi e vuvu kia mana mevangama kuna ntwala kilenda kumikina e kani dieto dia lembi vutuka manima?

4. Aweyi Paulu kasongela vo wasianga e sungididi muna salu kia Yave kana nkutu vava kakala mu pelezo?

⁴ Muna kolo kina kasonekena esi Filipi, Paulu wasonga vo wasianga e sungididi muna salu kiandi. Paulu mu pelezo kakala mu nzo mosi kuna Roma ye kakala ye nswa ko wa vaika mu kwenda samuna e nsangu zambote. Kana una vo i wau, Paulu wasilanga umbangi kwa wantu ana bankingulanga yo soneka e nkanda katwikilanga e nkutakani zakala kwandá. Diau dimosi mpe o unu, vena ye mambu mayingi mekakidilanga ampangi mu vaika mu nzo zau yo kwenda samuna e nsangu zambote. Kana una vo i wau, bevavanga e lau dia sila umbangi kw’awana bekubakingulanga. Besonekanga mpe nkanda mia lukasakeso kw’awana ke bewanukanga ku nzo ko vava tusilanga umbangi mu nzo ye nzo.

5. Mun’owu wa sono kia Filipi 3:12-14, adieyi diasadisa Paulu mu lembi fwa e diya?

⁵ Paulu kayambula ko vo mambu ma zingu yovo vilwa una kavanga wamfwisa e diya. Paulu wavova vo o ‘vilakana mana mena kuna nima,’ diamfunu diakala kwa yandi muna ‘nanukina mana mena kuna ntwala,’ i sia vo, fokola o nkul’andi. (Tanga Filipi 3:12-14.) Nkia mambu mafwana fwisa Paulu e diya? Diantete, Paulu mambu mayingi kavanga muna nsambila ya Kiyuda. Kansi, Paulu wabadikila mawonso mama se “mbole.” (Fili. 3:3-8) Diazole, kana una vo wakendalalanga wau kabangika Akristu, Paulu kayambula ko vo e ngindu zazi zamfila mu yambula sadila Yave. Diatatu, kayindulanga ko vo wavanga kala mawonso muna salu kia Yave. Paulu mayingi kalungisa muna salu kia umbangi kana una vo wasiwa mu pelezo, wandwa, tubwa matadi, dimuka muna nzaza, fwa e nzala yo kondwa mvuatu. (2 Kor. 11:23-27) Kana una vo wavanga mayingi yo mweswa e mpasi zayingi, Paulu wazaya wo vo kafwete kwamanana kuyivana muna salu kia Yave. Yeto mpe tufwete kalanga ye kani diadi.

6. Nkia maka mambu “mena kuna nima” tufwete vilakana?

⁶ Aweyi tulenda tanginina e mbandu a Paulu muna diambu ditadidi ‘vilakana mana mena kuna nima’? Ayingi muna mpangi zeto bakinu kuyitumba mu kuma kia masumu bavola. Avo i wau omonanga, nga olenda vaula e ntangwa ya toma longoka oma ma kimenga kia Kristu kia lukûlu? Avo olongokele, badika yo samba mu kuma kia diambu diadi, dikusadisa mu venga e ngindu za kuyitumba. Olenda yambula kuyitumba mu kuma kia masumu mana Yave kaloloka kala. Yindula diambu diankaka tulenda longoka muna mbandu a Paulu. Akaka muna mpangi zeto bayambula e salu ifutanga nzimbu zayingi kimana bayivana muna salu kia Kintinu. Avo u mosi muna yau, dimosi muna mambu malenda kusadisa mu vilakana mana mena kuna nima i lembi sianga e sungididi muna mavua wadi kala mau. (Nta. 11:4-6; Kim. 7:10) Mankaka muna mambu “mena kuna nima” i mambu mambote twavanga muna salu kia Yave ye mpasi zina twazizidila. Dialudi, o sungamena  una Yave kekutusambulwilanga yo kutusadisa yamu wau dilenda kumika kikundi kieto yo yandi. Kansi, ke tufwete zinga moko ko yo yindula vo tuvangidi kala mawonso muna salu kia Yave.—1 Kor. 15:58.

7. Landila e sono kia 1 Korinto 9:24-27, adieyi divavuanga muna sunda e nkul’a moyo? Yika e nona.

⁷ Paulu watoma bakulanga dina o Yesu kavova vo: “Nusiamanana.” (Luka 13:23, 24) Paulu wazaya wo vo kafwete siamanana yaku mbaninu nze una Kristu kavanga. Muna kuma kiaki, watezanesa e zingu kia Kikristu ye nsaka za nkula yovo za tikuna. (Tanga 1 Korinto 9:24-27.) Muna nsaka za nkula, o nlundumuki osianga e sungididi kuna ntwala yo lembi yambula vo konso diambu diamfwisa e diya. Kasikil’owu, awana bevanganga e nsaka za nkula muna mbanza balenda viokela mu nzila yazala ye nzo za tekela ye mambu mankaka malenda kubafwisa e diya. Nga o nlundumuki olenda kwandi ningama yo tala e lekwa itekwanga? Ve! Avo ovangidi wo, ke sunda ko. Diau dimosi mpe yo yeto, ke tufwete fwa e diya ko ekolo tuna muna nkul’a moyo. Tufwete tanginina mbandu a Paulu ona wasia e sungididi muna nsendo yo vanga e ngolo za tambula wo. Muna mpila yayi, tutambula o nsendo.

8. Nkia mambu tatu tuvovela?

⁸ Vena ye mambu mayingi malenda kutuyoyesa. Yambula twavovela mambu tatu: (1) vuvu kilembi lungananga, (2) kimbevo yovo kinunu ye (3) ntonta zilembi fokokanga. Edi dilenda kutusadisa i longoka una mpangi zankaka bazizidila e mambu mampasi.—Fili. 3:17.

9. Adieyi dilenda vangama avo e vuvu kieto ke kilungane ko nze una twayindulanga?

⁹ Vuvu kilembi lungananga. Yeto awonso tuna ye tima dia mona e ndungan’a nsilu mia Yave. Vava Kabakuke wa ngunza kakala ye tima dia mona e mfoko a mambu mambi mavangamanga muna Yuda, Yave wamvovesa vo: “Vingila.” (Kab. 2:3) Kansi, dilenda kala vo mana tuvingilanga ke melungananga ko yamu wau. Ediadi dilenda kulula e kiese kieto muna salu kia Yave. (Nga. 13:12) I diau diabwila  mpangi zankaka zakuswa muna kolo kia mvu wa 1914. Ayingi muna yau bayindulanga vo mu mvu wauna badi kwenda ku zulu. Adieyi bavanga vava e diambu diadi ke diavangama ko?

10. Adieyi bavanga akazi mosi vava dina bavingilanga ke diavangama ko?

¹⁰ Badika e nona kia mpangi Royal Spatz yo nkaz’andi Pearl ana babwilwa e diambu diadi. Mpangi Royal wavubwa muna mvu wa 1908 vava kakala ye kimbuta kia 20 ma mvu. Wakala ye ziku vo ke kolo ko wadi tambula o nsendo andi kuna zulu. Muna kuma kiaki, vava kazola kazala yo mpangi Pearl muna mvu wa 1911, wamvovesa vo: “Ozeye dina divangama muna mvu wa 1914. Muna kuma kiaki, avo tuzolele kazala, diambote twavanga wo owau.” Nga akazi awaya bavutuka manima muna nkul’a moyo wau vo ke batambula nsendo ko wa kwenda kuna zulu muna mvu wa 1914? Ve! Kadi kuna kwa yau, o sadila Yave i diambu diasunda o mfunu, ke tambula nsendo ko. Mpangi Royal yo nkaz’andi Pearl basikila ye kwikizi muna Yave yo kwamanana lundumukina kuna luzindalalu yavana bafokola e zingu kiau ova ntoto. Ka lukatikisu ko vo mu vingila twina e ntangwa ina Yave kevelelesa e nkumbu andi, tundidika e kimfumu kiandi yo lungisa e nsilu miandi. Kala ye ziku vo Yave olungisa mawonso kasila o nsilu muna ntangwa kasikidisa. Ekolo tuvingilanga e ndungan’a nsilu miami, tukivana muna salu kia Yave. Ke tuyambula ko vo vema kweto kwakuluka avo mana tulakukilanga o moyo ke malungane ko vana vau.

11-12. Adieyi disonganga vo tulenda kweto kwamanana sadila Yave kana una vo tunuananga ye kimbevo yovo kinunu? Yika e nona.

¹¹ Kimbevo yovo kinunu. Divavanga vo ana belundumukanga bakala yo nkuma muna nitu. Kansi, ke diau ko divavuanga kwa yeto muna kwamanana nungunuka muna mwanda. Ayingi muna mpangi zeto besonganga o vema kana una vo benuananga ye mambu mampasi nze kinunu yovo kimbevo. (2 Kor. 4:16) Badika e nona kia mpangi Arthur Secord * ona wakala ye kimbuta kia mvu 88 yo sadila kuna Betele mu 55 dia mvu. Kuna kwalanda wabakama kimbevo kiangolo. Lumbu kimosi, mfelemi mosi wafinama vana ndambu a mfulu andi kimana kamvana e nlongo. Watala mpangi Secord yo kumvovesa kuna ngemba zawonso vo: “E mpangi Secord, nitu yayi mu fulu yayingi yakangala muna salu kia Yave.” Kansi, mpangi Arthur kayindulanga diaka mana mavioka ko. Watala kwa mfelemi, waseva yo vova vo: “Dialudi, kansi edi disundidi o mfunu owau i sikila ye kwikizi, ke mana twavanga ko.”

 ¹² Nanga se mvu miayingi kala osadilanga Yave, kansi owau omonanga vo kulendanga diaka vanga mayingi ko muna salu kia Yave mu kuma kia kimbevo. Avo i wau omonanga, kukendalala ko. Kala ye ziku vo Yave osungamenanga mawonso wavanga muna salu kiandi. (Ayib. 6:10) Sungamena vo ke mana tuvanganga ko muna salu kia Yave i mesonganga kana yamu nkia tezo tukunzolelanga. Kansi, tusonganga vo Yave tuzolanga vava tukalanga ye ngindu zasikila yo vanga mana tulenda mun’owu wa vimpi weto. (Kol. 3:23) Yave ozeye tezo kieto, ke kutulombanga ko vo twavanga dina ke tulendi vanga ko.—Maku 12:43, 44.

13. Aweyi o lusansu lwa mpangi Anatoly yo nkaz’andi Lidiya lulenda kutusadisila mu ntangw’ampasi?

¹³ Ntonta zilembi fokokanga. Akaka muna mpangi zeto benuananga ye mpasi yo lubangamu mu mvu miayingi. Kasikil’owu, mpangi Anatoly Melnik, * kimbuta kia mvu 12 kakala kiau vava se diandi kakangwa yo siwa mu pelezo, i bosi wafilwa mu kinkole kuna Sibéria, vioka 7000 ma kilometa ye Moldávia kuna kwazingilanga esi nzo andi. Vioka mvu mosi, mpangi Anatoly, ngudi andi ye nkaka zandi bafilwa mpe kuna Sibéria. I bosi, bayantika kwenda mu tukutakanu ku mbanza yankaka, kansi diavavanga vo bakangala tezo kia 30 ma kilometa kuna nsi a mbungezi ye kiozi kiayingi. Kuna kwalanda, mpangi Anatoly wavanga mvu tatu muna pelezo, kwandá kakala yo nkaz’andi Lidiya yo mwan’au wakala ye mvu mosi. Kana una vo banuana ye mpasi mu mvu miayingi, mpangi Anatoly ye esi nzo andi bakwamanana sadila Yave ye kwikizi kiawonso. O unu, mpangi Anatoly una ye kimbuta kia mvu 82. Osalanga se mosi muna Afidi a Vula dia nsi mosi kuna Ásia Central. Nze mpangi Anatoly yo nkaz’andi Lidiya, vanga mawonso olenda muna salu kia Yave yo kwamanana zizidila e mpasi nze una wavanganga muna mvu miavioka.—Ngal. 6:9.

14. Adieyi diavavuanga kwa Paulu muna tambula o nsendo?

¹⁴ Paulu wakala ye ziku vo ofokola nkula yo lungisa e kani diandi. Wau vo Nkristu akuswa kakala, wakala ye vuvu kia ‘tambula o nsendo kabokelelwa kwa Nzambi.’ Kansi, wazaya wo vo muna tambula o nsendo, diavavanga vo kakwamanana ‘sia e ngolo.’ (Fili. 3:14) Muna sadisa esi Filipi mu sia e sungididi muna vuvu kiau, Paulu wasadila nona kimosi kiamfunu.

15. Aweyi Paulu kasadila e nona kia kisi nsi muna kasakesa ampangi kuna Filipi mu kwamanana ‘sia ngolo’?

 ¹⁵ Paulu wasungamesa esi Filipi vo e kisi nsi kiau kuna zulu kiakala. (Fili. 3:20) Ekuma diakadila diambote mu sungamenanga e diambu diadi? Muna lumbu yayina, wantu bazolanga kala ye kisi nsi kia Roma kadi nluta miayingi kiabatwasilanga. * Kansi, Akristu akuswa bakala ye kisi nsi kiasunda o mfunu, eki kiadi kubatwasila nluta milembi tezakana. Avo tutezanese kisi nsi kia zulu ye kina kia Roma, tumona vo e kisi nsi kia Roma ke kiakala kwandi mfunu ko. Muna kuma kiaki, Paulu wakasakesa esi Filipi vo: “Yambula e nkadilu eno yakala e ngwizani ye nsangu zambote mu kuma kia Kristu.” (Fili. 1:27) Nze akuswa a tandu kiakina, o unu Akristu ana bena ye vuvu kia kwenda ku zulu besonganga mbandu ambote ya kwamanana sia ngolo muna tambula o nsendo.

16. Landila e sono kia Filipi 4:6, 7, adieyi tufwete vanga kana nkutu nkia vuvu tuna kiau?

¹⁶ Kiakala vo vuvu kia zingila kuna zulu tuna kiau yovo muna paradiso ova ntoto, tufwete kwamanana sia e ngolo muna tambula o nsendo. Ke tufwete vutukila ina twabembola ko ngatu yambula vo konso diambu diakakidila lunungunuku lweto. (Fili. 3:16) Kiakala vo se kolo tuvingilanga e ndungan’a nsilu mia Yave yovo mpasi za kimbevo ye za kinunu tunuananga zau yovo ntonta zilembi fokokanga, ‘ke tufwete telamwa ntima muna konso diambu ko.’ Vana fulu kia tokana kwayingi, tuzayisanga e ndomba zeto kwa Nzambi. Avo tuvangidi wo, Nzambi okutuvana luvuvamu luna ke twayindulanga ko.—Tanga Filipi 4:6, 7.

17. Adieyi tuvovela muna longi dilanda?

¹⁷ Nze una o nlundumuki kevangilanga mawonso kimana kasunda e nkula, kwamanana sia e sungididi muna nsendo wa fokola o nkul’a moyo. Yave wasia nsilu vo okutuvana zingu kiakiese kuna ntwala. Muna kuma kiaki, sianga e ngolo yo vanga mawonso olenda mun’owu wa tezo kiaku. Kansi, adieyi tufwete vanga muna kwamanana muna nkul’a moyo yo lembi yoya? E longi dilanda dikutusadisa mu kuyisila makani masikila yo ‘zaya mana masundidi o mfunu.’—Fili. 1:9, 10.