1. Ekuma dinina diamfunu mu mokenanga ye akaka una twazayila e “ludi”?

 “AWEYI wazayila e ludi?” E kiaki i kiuvu kiantete tuyuvulanga kwa mpangi avo tuzolele toma kunzaya. Kalukatikisu ko vo ongeye mpe nkumbu miayingi wayuvulwa kala e kiuvu kiaki. Kieleka, tuyangalalanga owá una mpangi eto kazayila Yave yo kunzola, oyeto mpe tukalanga ye kiese mu zayisa kwa mpangi eto e kuma tuzolelanga e ludi. (Roma 1:11) E moko yayi ikutusungamesanga vo e ludi lekwa kiantalu kikilu kwa yeto. E moko yayi mpe ikumikanga e kani dieto “diakangalela muna ludi,” i sia vo, kwamanana zingila muna mpila iyangidika Yave yo vua e nsambu zandi.—3 Yoa. 4.

2. Nkia mambu tufimpa mu longi diadi?

² Mu longi diadi, tufimpulula kuma ikutufilanga mu zola e ludi. I bosi, tulongoka una tulenda kwamanena songela o zola kweto muna lukau lwalu lwantalu. Kieleka, o lufimpu lwalu lukutusadisa mu wokesa luyangalalu lweto muna dina Yave kavanga mu kututunta muna ludi. (Yoa. 6:44) Lusiamisa mpe luzolo lweto lwa longa e ludi kwa akaka.

3. Nkia kuma kisundidi o mfunu kikutufilanga mu zola e ludi?

³ Kuma yayingi tuna yau ikutufilanga mu zola e ludi. Kansi, e kuma kisundidi o mfunu kikutufilanga mu zola e ludi, i zola kweto muna Yave wa Nzambi una vo i Nto a ludi. Muna lusadisu lwa Bibila, twazaya vo Nzambi eto ke Mpungu-Ngolo kaka ko ona wavanga e zulu ye ntoto, kansi mpe i Se dieto dianzodi ona okutulunga-lunganga. (1 Pet. 5:7) Tuzeye wo vo Nzambi eto nkwa “nkenda ye ngemba, ke funganga makasi mu nzaki ko, ozele yo walakazi ye ludi.” (Luv. 34:6) Yave ozolanga  unsongi. (Yes. 61:8) Ke yangalalanga ko vava tukalanga mu mpasi ye ozolele kikilu fokola e mpasi zawonso muna ntangwa kasikidisa. (Yer. 29:11) Kieleka, tulakukilanga e kolo kiaki o moyo. Ekiaki i kuma kikutufilanga mu toma zola Yave wa Nzambi eto!

4-5. Ekuma Paulu wa ntumwa katezanesena e vuvu kieto ye mbwa a nzaza?

⁴ Nkia kuma kiankaka kikutufilanga mu zola e ludi? Ozaya e ludi nluta miayingi dikututwasilanga. Kasikil’owu, e ludi kina muna Bibila kikutuvananga e vuvu mu kuma kia kusentu. Muna kutusonga vo e vuvu mfunu kikilu kina, Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “E vuvu kiaki tuna kiau kina nze mbwa a nzaza a mioyo mieto, kia ludi ye kiasikila.” (Ayib. 6:19) Wauna e mbwa a nzaza isimbininanga e nzaza yalembi dimuka vava kibwanga tempwa kiangolo, malongi ma Bibila mpe mekutuvananga e vuvu yo kutusadisa vava tunuananga ye mpasi.

⁵ Vava Paulu kayika e mvovo mia sono kiaki, vuvu kina Akristu akuswa bena kiau kavovelanga. Kansi, e mvovo miami milenda sadilwa mpe kwa Akristu awonso bena ye vuvu kiazingila yakwele mvu mu paradiso ova ntoto. (Yoa. 3:16) Kieleka, o longoka mu kuma kia vuvu tuna kiau kia zinga yakwele mvu kuna sentu, divananga e nsasa muna zingu kieto.

6-7. Nkia nluta kavua mpangi Yvonne wau kalongoka e ludi mu kuma kia zingu kiandi kia kusentu?

⁶ Tala e nona kia mpangi Yvonne. Kasansukila mu ludi ko ye vava kakala kindende wonga wa lufwa kamonanga. Osungamenanga mvovo mimosi katanga mina ke vilakananga ko, miavova vo: “Vena ye lumbu oleka ye kusikama diaka ko.” Mpangi Yvonne wavova vo: “E mvovo miami ke miandekesanga ko kadi e lumbu yawonso muna fuku yatokananga mu kuma kia zingu kiame kia kusentu. Yakiyuvulanga: ‘Avo e zingu kiankufi kwandi, ekuma nginina o moyo?’ Omono kizolele fwa ko.”

⁷ I bosi, vava kakituka ndumba, mpangi Yvonne wamokena yo Mbangi za Yave. Wavova vo: “Yayantika kwikila vo vekala ye lumbu tuzinga yakwele mvu muna Paradiso ova ntoto.” Ozaya e ludi nkia nluta diatwasa kwa mpangi Yvonne? Wakudikila vo: “E tulu twame ke tuvempokanga diaka ko mu kuma kia ntokani za zingu kiame kia kusentu yovo mu kuma kia lufwa.” Kieleka, mpangi Yvonne otoma zolanga e ludi kina muna Bibila ye okalanga ye kiese kiazayisa kwa akaka e vuvu kiandi mu kuma kia kusentu.—1 Tim. 4:16.

8-9. (a) Muna kingana kia Yesu, aweyi o muntu kasongela vo o lusalu kasolola lwantalu kikilu lwakala? (b) E ludi nkia mfunu kina kwa ngeye?

⁸ E ludi kiankaka kina muna Bibila i nsangu zambote mu kuma kia Kintinu kia Nzambi. Yesu watezanesa e ludi kia Kintinu kiaki ye lusalu lwaswekama. Muna Matai 13:44, Yesu wavova vo: “E Kintinu kia zulu kina nze lusalu lwaswekama muna mpatu, luna muntu kasolwele yo fukidila lo diaka; muna kuma kia kiese, wele teka lekwa yawonso kakedi yau yo sumba e mpatu yoyo.” O muntu ndioyo kavavanga lusalu lolo ko. Kansi, vava kasolola lo, wavanga mawonso muna vua lusalu lolo. Wateka nkutu yawonso kakala yau. Ekuma? Kadi wazaya wo vo o lusalu kasolola lwantalu kikilu lwakala. Wazaya wo mpe vo lusalu lwalu lwasunda o mfunu ke mu lekwa yawonso ko kabembola.

⁹ Nga i wau obadikilanga e ludi? Inga, i wau kikilu obadikilanga kio! Tuzeye wo vo ke vena lekwa ko e nza yayi ilenda kutuvana kilenda tezaneswa ye kiese kia sadila Yave tuna kiau owau kumosi ye vuvu kia zingila yakwele mvu ova ntoto vava Kintinu kia Nzambi kiyala. E  ngwizani ambote tuna yau yo Yave, isundidi konso lekwa twabembola kimana twakangalela muna ludi. Ekwe kiese tukalanga kiau mu zaya vo ‘tuyangidikanga Nzambi muna mawonso!’—Kol. 1:10.

10-11. Nki kiafila mpangi Michael mu vanga e nsobani zampwena muna zingu kiandi?

¹⁰ Ndonga mu yeto mambu mayingi twabembola muna vua e dienga dia Yave. Kasikil’owu, mpangi zankaka babembola salu yovo malau madi kubatwasila e tunda mu nza yayi. Akaka bayambula vava e kimvuama. Avo i akaka basoba emvimba e mpila zingu kiau vava balongoka e ludi mu kuma kia Yave. I diau diavangama kwa mpangi Michael. Kasansukila mu ludi ko. Vava kakala nleke, walongoka nsaka za karatê. Wavova vo: “Okala ye ngolo i diambu diasunda o mfunu kwa mono. Ezak’e ntangwa yamonanga vo ke vena muntu ko olenda kunsunda e ngolo.” Kansi, vava kayantika longoka e Bibila, Michael walongoka una Yave kebadikilanga mavangu mansoki. (Nku. 11:5) Tala dina Michael kavova mu kuma kia akazi ana balongokanga yandi e Bibila. Wavova vo: “Ke basidi kumpovesa ko vo yayambula e nsaka za karatê, oyau bakwamanana kaka kundonga e ludi kina muna Bibila.”

¹¹ Ekolo Michael kalongokanga oma ma Yave, o zola kwandi mpe muna Yave kwawokelanga. E diambu diatoma simba o ntima a Michael i mpila ina Yave kesongelanga e nkenda kwa selo yandi. Kuna kwalanda, Michael wabakula vo kafwete soba kikilu e mpila zingu kiandi. Wavova vo: “Yazaya wo vo oyambula e nsaka za karatê, i nzengo zisundidi e mpasi yabaka kala muna zingu kiame. Kansi, yazaya wo vo e nzengo zazi Yave ziyangidika ye yakala ye ziku vo konso ngolo ivanga muna sadila Yave, ke zankatu ko.” Mpangi Michael wabakula vo e ludi kasolola lusalu lwantalu kikilu, i dianu kavangila nsobani zampwena muna zingu kiandi.—Yak. 1:25.

12-13. E ludi kia Bibila aweyi kiasadisila mpangi Mayli?

¹² Muna kutusonga vo e ludi mfunu kikilu kina, Bibila kitezanesanga e ludi ye mwinda uminikanga vana fulu kia tombe. (Nku. 119:105; Efe. 5:8) Mpangi ankento Mayli ona ozingilanga kuna Azerbaijão, otoma yangalelanga una e ludi kia Bibila kiaminikina e zingu kiandi. Mu nzo yavambana muna nsambila kasansukila. O se diandi muna dibundu dia Muçulmano kakala, vo i ngudi andi muna dibundu dia Ayuda. Mpangi Mayli wavova vo: “Kana una vo kiakatikisanga ko vo Nzambi una, yuvu yayingi yakala yau. Yakiyuvulanga: ‘Ekuma o Nzambi kasemena o wantu? Ekuma o muntu kemwenanga e mpasi, i bosi vava kefwa wele mweswa diaka e mpasi kuna bilungi yakwele mvu?’ Wau vo o wantu bavovanga vo mawonso mekutubwilanga i luzolo lwa Nzambi, yakiyuvulanga: ‘Nga Nzambi i nkwa kuma muna mpasi zeto? Nga mpasi zeto keyangalelanga?’”

¹³ Mpangi Mayli wakwamanana vava e mvutu za yuvu yandi. I bosi, watambulwila longoka e Bibila yo kituka Mbangi a Yave. Wavova vo: “E malongi ma Bibila mankitula se nkwa kiese kikilu. E mpila ina e Diambu dia Nzambi disasilanga o mambu, diantwasila luvuvamu lwa ntima.” Nze Mpangi Mayli, yeto awonso tuvutulanga matondo kwa Yave ona ‘watukatula muna tombe, yo kutunata muna ntemo andi wasivi.’—1 Pet. 2:9.

14. Aweyi tulenda wokesela o zola kweto muna ludi? (Tala e babu “ Lekwa Yankaka Itezaneswanga ye Ludi kia Bibila.”)

¹⁴ Nona yakete kaka tubadikidi isonganga vo e ludi lusalu lwantalu kikilu kwa yeto. Kieleka, ngeye kibeni mpe olenda yindula nona  yankaka. Muna longi dia ngeye kibeni, nga olenda kuyisila e kani dia solola kuma yankaka ikutufilanga mu zola e ludi? Ovanga wo dikutusadisa mu wokesa o zola kweto muna ludi.

15. Aweyi tulenda songela vo tuzolanga e ludi?

¹⁵ Tusonganga vo tuzolanga e ludi muna longokanga e Bibila lumbu yawonso kumosi ye nkanda mieto. Kana nkutu mvu miayingi se twina muna ludi, vena kaka ye mambu mampa tulenda longoka. Eyingidilu diantete diatezanesa e ludi ye mvuma yakete yaswekama vana kati kwa ulolo wa mbongo ambi. Muna solola i mosi muna mvuma yayi, o muntu kafwete sia e ngolo. Kansi, o muntu kafwete yangalela kaka mvuma imosi ko, kafwete kwamanana vava kimana kasolola diaka mvuma zankaka. Diau dimosi mpe ngolo zayingi zivavuanga muna longoka. Kansi, e ngolo zazi ke zankatu ko.

16. Nkia ndekwa osadilanga muna longoka e Bibila? (Ngana 2:4-6)

¹⁶ Ke yeto awonso ko tuzolanga tanga yo longoka. Kansi, Yave okutubokelanga vo ‘twakwamanana vava’ yo “satulula” kimana twatoma  bakula e ludi kia Bibila. (Tanga Ngana 2:4-6.) Vava tusianga e ngolo zazi, nluta kaka tuvuanga. Mpangi Corey wavova vo konso ntangwa ketanganga e Bibila, osianga e sungididi muna konso tini kia kapu ketanganga. Wasasila vo: “Vava itanganga e Bibila, itanganga mpe mvovo miawonso mina vana yanda, sono yawonso isasilanga e sono ngina tanga yo vavulula mambu mankaka. . . . Muna sadila e ndekwa zazi, mambu mayingi ilongokanga.” Kiakala nkia ndekwa tusadilanga muna ntangilu eto ya Bibila, tusonganga luyangalalu lweto muna ludi vava tuvaulanga e ntangwa yo sia e ngolo muna tanga e Diambu dia Nzambi lumbu yawonso.—Nku. 1:1-3.

17. O zingila e ngwizani ye ludi aweyi disongele? (Yakobo 1:25)

¹⁷ Kieleka, tuzeye wo vo o zaya e ludi yo bakula kio ke diau kaka ko diavavuanga. Muna vua e nluta muna zingu kieto, tufwete zingila mpe e ngwizani ye ludi kiaki, i sia vo, sadila mana tulongokanga muna zingu kieto. Mu mpila yayi kaka e ludi kikututwasila e kiese muna zingu. (Tanga Yakobo 1:25.) Ozevo, aweyi tulenda kadila ye ziku vo tuzingilanga e ngwizani ye ludi? Mpangi mosi wavova vo diambote twayifimpanga kimana twazaya kana vo e mambu mana tulongokanga mu sadila mo twina yo zaya mambu mana tufwete tomesa. Paulu wa ntumwa wavova vo: “Kana nkutu yamu nkia tezo tunungunukini kala, yambula twakwamanana kangala una ufwene muna nzila yayi.”—Fili. 3:16.

18. Ekuma tuvangilanga mawonso mu “kwamanana kangalela muna ludi”?

¹⁸ Ekwe nluta tuvuanga vava tuvanganga mawonso mu “kwamanana kangalela muna ludi”! Ke tutomesa kaka e mpila zingu kieto, kansi mpe tuyangidika Yave ye mpangi zeto. (Nga. 27:11; 3 Yoa. 4) Kieleka, kuma yayingi tuna yau muna zola e ludi yo zingila e ngwizani ye ludi.