• “Yamona nze vika sia vo yakala diame nkumbu miayingi katanga e zumba.”

• “Ediadi nsoni diamfusulwisanga, yakimwenanga vo kiakala diaka mfunu ko yo kulula zitu wame.”

• “Kialendanga vova diambu diadi ko kwa muntu. Mono mosi kaka yanuananga ye mpasi.”

• “Yamona nze vika sia vo Yave katokanenanga wete diame ko.”

E mvovo mina ova ntandu, mitoma songanga e mpasi o nkento kemonanga avo yakala diandi fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia kena kiau. Avo yakala mu ngonde zayingi yovo mvu miayingi kevangilanga wo kuna kinsweki, o nkento olenda mona vo kalendi kumbunda diaka vuvu ko. Nkento mosi wavova vo: “Yakiyuvulanga: ‘Nga ntomene zaya kibeni e yakala diame? Nga vena diaka ye diambu diankaka kekunswekelanga?’”

E longi diadi, dikubikilu muna sadisa nkento una vo yakala diandi fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia kena kiau. a Divovela nkanikinu mia Bibila milenda fiaulwisa yo sikidisa o nkento vo Yave okunzolanga ye una ye luzolo lwa kunsadisa mu kala ye luvuvamu lwa ntima yo toma fimana Nzambi. b

Kana una vo kulendi zaya mawonso ko mana yakala diaku kevanganga, olenda vanga mambu mekusadisa wakulula e mpasi yo kala ye luvuvamu lwa ntima. Badika mambu malende.

Venga e fu kia kuyitumba. O nkento olenda yindula vo yandi i nkwa kuma kiafila o yakala diandi mu talanga yovo tanga mavangu ma pornografia. Mpangi ankento una ye nkumbu Danielle c wavova vo: “Mu kuma kia makasi mayingi yamonanga, yayindulanga vo ediadi mambu diasakisanga muna longo lweto.” Mpangi Alice wamonanga vo, nanga katoma lungisanga mbebe andi ko nze nkento kuna kwa yakala diandi. Wakiyuvulanga vo: ‘Ekuma yakala  diame keyangalelanga tala akento ankaka ke mu mono ko?’

Avo ngeye mpe i wau omonanga, zaya wo vo Yave ke kuvananga ngielele ko muna mavangu ma yakala diaku. Muna Yakobo 1:14, tutanganga vo: “Konso muntu otontwanga wau kefilakeswanga yo vukumunua kwa zolela ya yandi kibeni.” (Roma 14:12; Fili. 2:12) Vana fulu kia kuvana e ngielele, Yave otoma yangalelanga e kwikizi osonganga muna yandi.—2 Tus. 16:9.

Diambote mpe mu zaya vo avo yakala una ye fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia, ke disongele ko vo nkento ke toma lungisanga mbebe andi ko nze nkento. Lufimpu lumosi lwavangwa, lusonganga vo e fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia kifilanga o muntu mu kala ye tima diayingi dia vukana ye ke vena nkento ko olenda dio lungisa.

Venga ntokani zasaka. Mpangi Catherine wavova vo, otokana kwasaka mu kuma kia yakala diandi watalanga mavangu ma pornografia dianyoyesanga. Mpangi ankento Frances wavova vo: “Konso ntangwa kiazayanga ko kuna nkaz’ame kena, yatokananga kwayingi. Yatoma tokananga e lumbu kiawonso.” Akento akaka, bavova vo nsoni bamonanga mu kala vamosi ye Akristu akaka ana bazaya e fu kiambi kia akazi au. Avo i akaka, bavova vo kinsona bamonanga kadi bayindulanga vo ke vakala muntu ko wabakulanga e mpasi zau.

Ke diambi ko mu mona e mpila yayi. Kansi, okwamanana yindula e mambu mama, dilenda wokesa e ntokani zaku. Ozevo, sia e sungididi muna ngwizani aku yo Yave. Ovanga wo dilenda kusadisa mu kwamanana zindalala.—Nku. 62:2; Efe. 6:10.

Olenda tambula lusadisu muna tanganga yo badika tusansu twa Bibila, otu tuvovelanga akento ana banuana ye mpasi, kansi babaka lufiaulwisu vava balomba lusadisu lwa Yave muna sambu. Dialudi vo, ke ntangwa zawonso ko Yave kafokolanga e mpasi zau, kansi wabavananga luvuvamu. Kasikil’owu, Ana wanuana ye diambu diampasi edi diantwasila ‘ntantu zayingi.’ Kansi, vava ‘kasamba mu kolo kiandá vana ndose a Yave,’ ediadi diantwasila luvuvamu kana una vo kazaya diambu diadi vangama kuna ntwala ko.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Lomba lusadisu lwa akuluntu muna nkutakani. Yau balenda kala “se swekameno muna ntangw’a tembwa, se tininu muna ntangw’a mvul’a mupepe angolo.” (Yes. 32:2) Akuluntu balenda kuvovesa vo wamokena ye mpangi ankento kingandi muna kufiaulwisa.—Nga. 17:17.

Nga olenda sadisa yakala diakau kimana kasunda e fu kiatala yovo tanga mavangu ma pornografia? Nanga. Bibila kisonganga vo muna singika diambu yovo nuana ye mbeni ankuma, “wantu wole basundidi muntu mosi.” (Kim. 4:9-12) Akwa ngangu bevovanga vo akazi besalanga entwadi, nkumbu miayingi o yakala osundanga e fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia ye nkento andi ovutukanga kumbunda e vuvu.

Kansi, divavanga vo yakala mpe kakala ye luzolo lwasikila lwa sunda e fu kiandi kiatala pornografia. Nga wadodokela Yave kimana kamvana e ngolo yo lomba lusadisu kwa akuluntu? (2 Kor. 4:7; Yak. 5:14, 15) Nga wavanga e nkubika ilenda kunsadisa mu sunda e fu kiaki? Nga wasikidisa e ntangwa kalenda sadila telefone ye tablete yo venga mambu malenda kumfila mu bwa muna ntonta? (Nga. 27:12) Nga kuna ziku kiawonso okuvovesanga e ludi yo tambulwila lusadisu lwaku? Avo iwau, olenda kunsadisa.

Mu nkia mpila? Badika e nona eki. Felicia wakazala yo Ethan ona wakala ye fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia tuka muna kileke kiandi. Felicia wavovesa yakala diandi Ethan vo kanzayisanga konso ntangwa kakalanga ye luzolo lwa tala yovo tanga mavangu ma pornografia. Ethan wavova vo: “Yavovesanga mawonso kwa nkaz’ame. Kuna zola kwawonso, wansadisanga mu venga ntonta yo kungiuvula una yamonanga. Wansadisa mu sikidisa e ntangwa ye fulu kina mfwete sadila internete. Kana una vo i wau, Felicia wakendalalanga mu kuma kia fu kia Ethan kia tala pornografia. Kansi, wavova vo: “E ntantu ye makasi yamonanga ke masadisa nkaz’ame ko mu sunda e fu kiaki. Vava twamokenena e diambu diadi, wakubama kakala muna kunsadisa mu sunda e ntantu zame.”

E moko kia mpila yayi, kilenda sadisa yakala mu venga e fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia yo sadisa nkento andi muna kumbunda diaka vuvu. Vana ntandu, vava yakala kezayisanga kwa nkaz’andi o lutovoko lwandi, fulu kekwendanga ye mawonso kevanganga, ke dikalanga diampasi ko kwa nkento mu kumbunda e vuvu, kadi ke kunswekelanga diambu ko.

Nga ngeye mpe olenda vanga diau dimosi muna sadisa yakala diaku? Avo i wau, olenda tanga e longi diadi kumosi yo yakala diaku yo mokenena mambu mena mo. E kani diandi i sunda emvimba e fu kiatala yovo tanga mavangu ma pornografia yo kuvana e kuma kia kumbunda e vuvu. Vana fulu kia funga makasi mu kuma kia ntokani zaku, kafwete sia ngolo za bakula una omonanga mu kuma kia fu kiandi kiambi. Ofwete yikama e ngolo kevanganga muna sunda e fu kiandi yo kuvana elau dia kumbunda diaka e vuvu. Yeno awole nufwete zaya mambu mefilanga wantu mu bwa mu fu kiaki ye mana nufwete vanga muna sunda kio. d

 Avo wonga omonanga wa mokenena e diambu diadi yo yakala diaku kadi kalenda funga makasi, olenda bokela nkuluntu mosi ona una vo nkundi eno kimana kakala yeno vava nuvovela diambu diadi. Kanele vo yakala diaku osundidi e fu kiatala pornografia, zaya wo vo dilenda nata ntangwa yayingi muna kumbunda diaka vuvu. Kana una vo i wau, kuyoyi ko. Sianga e sungididi muna mambu makete metomesanga longo lweno. Kala ye vuvu vo avo nusongele luzindalalu, o longo lweno lulenda kumama diaka.—Kim. 7:8; 1 Kor. 13:4.

Adieyi ovanga avo nkaz’aku ovutukidi diaka e fu kia tala mavangu ma usafu? Nga ediadi disongele vo kavilukidi ntima ko? Ke wau ko. Avo yakala diaku mu mvu miayingi kakala ye fu kia tala yovo tanga mavangu ma pornografia, nanga onuana ye fu kiaki mu zingu kiandi kiawonso. Kana nkutu oviokese mvu miayingi lembi tala e pornografia, olenda bwa diaka mu fu kiaki. Muna lembi yambula vo ediadi diavangama, kafwete venganga e mambu malenda kumfila mu vutukila diaka e fu kiokio. Kafwete wo vanga kana nkutu vo se kolo kayambula e fu kiaki. (Nga. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kor. 10:12) Kafwete vanguluka ‘muna nyindu’ yo ‘menga edi diambi,’ i sia vo, vangu dia tala yovo tanga pornografia kumosi ye mavangu mankaka ma usafu nze fisa kikento yovo kiyakala (masturbação). (Efe. 4:23; Nku. 97:10; Rom 12:9) Nga nkaz’aku una ye tima dia vanga e ngolo zazi? Avo ovangidi wo, nanga kuna kulanda oyambula emvimba e fu kiaki. e

Adieyi ovanga avo yakala diaku kazolele yambula tala pornografia ko? Ediadi dilenda kukendeleka, kufungisa makasi yo mona vo ubembwele. Ozevo, yekeka mawonso kwa Yave, ediadi dikusadisa mu kala mu luvuvamu. (1 Pet. 5:7) Kwamanana finama Yave muna longokanga, samba yo badika. Avo ovangidi wo, kala ye ziku vo, Yave mpe okufinama. E sono kia Yesaya 57:15 kivovanga vo, Yave ozinganga ye “awana bakosomoka ye alembami.” Ediadi disongele vo Yave ozolele vo wavutukila e kiese kiaku. Muna diadi, vanga mawonso olenda muna kwamanana sadila Yave, lomba lusadisu lwa akuluntu ye kudimbula vuvu ko vo konso lumbu, yakala diaku okala ye luzolo lwa vanga e nsobani zivuilu o mfunu muna yambula e fu kiaki.—Rom 2:4; 2 Pet. 3:9.