1, 2. Nkia ngindu zaswaswana bekalanga zau o wantu mu kuma kia paradiso?

MPANGI zayingi batuka mu nsi zaswaswana bayenda kuna lukutakanu lwakala kuna mbanz’a Seul, Coréia. Ekolo basisanga e yanzala kia tela somba, e mpangi za nsi yayina babazunga. Ampangi badilanga ekolo bazunganga o moko yo vovaziana vo: “Tusinga monana diaka muna Paradiso!” Muna ngindu zaku, nkia paradiso bavovelanga?

² O unu, wantu ngindu zaswaswana bekalanga zau mu kuma kia paradiso. Ayingi bevovanga vo e paradiso ndozi ankatu kwandi. Akaka bevovanga vo paradiso i fulu kiambote kina bezingilanga. Avo muntu una ye nzala ovuende vana meza mazala ye madia, olenda vova vo mu paradiso kena. Se vioka mvu miayingi, nkento mosi wamona e mvuma zambote-mbote wasivika yo vova vo: “Ekwe paradiso!” E fulu kiaki kiakinu yikilwa vo Paradiso, kana una vo mbungezi ilwakanga vioka tezo kia meta 15 konso mvu. Muna ngindu zaku, nki i Paradiso? Nga una ye vuvu vo e Paradiso kala kikilu isinga kala?

3. Nkia sono kiantete kia Nkand’a Nzambi kivovelanga e Paradiso?

 ³ O Nkand’a Nzambi uvovelanga paradiso ina yakala kuna nz’ankulu ye ina isinga kala kuna sentu. Tutanganga oma ma Paradiso yantete muna nkanda wantete wa Nkand’a Nzambi. Muna nsekola ya dibundu dia Katolika iyikilwanga vo Douay Version yasekolwa tuka muna ndinga Latim, e sono kia Etuku 2:8 kivovanga vo: “Kuna lubantiku, o Mfumu Nzambi wakuna e paradiso ya nkembo: i muna kasia o muntu ona kavanga.” (Yeto tusidi masono mama muna ndombe.) E sono ya Kiyibere ivovanga vo ‘mpatu ya Edene.’ O mvovo “Edene” una ye nsasa vo “Nkembo.” E mpatu yayi fulu ya nkembo kikilu yakala. Fulu kiambote kikilu kiakala. Muna mpatu yayi mwakala ye ulolo wa madia ye luvuvamu vana vena wantu ye bulu.—Etuku 1:29-31.

4. Ekuma tulenda yikila e mpatu ya Edene vo paradiso?

⁴ O mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “mpatu,” muna Kingerekia pa·raʹdei·sos. Nkanda mosi (Cyclopaedia by M’Clintock and Strong) uvovanga vo vava o mwisi Ngerekia kawanga o mvovo pa·raʹdei·sos, wayindulanga fulu kiambote-mbote eki kiataninuanga kimana kialembi fwaswa. E fulu kiaki kina ye nti miayimanga bundu ya mpila mu mpila kumosi ye nkoko ye titi yankunzu ina nkayi ye mameme badianga.—Tezanesa ye Etuku 2:15, 16.

5, 6. Ekuma Adami yo Eva bavidisila e lau dia zingila muna Paradiso? Nkia kiuvu akaka balenda kukiyuvula?

⁵ Yave mu mpatu yovo paradiso ya mpila yayi kasia Adami yo Eva. Kansi, wau vo bakolamena Yave, bavidisa e lau dia zingila muna Paradiso kumosi yo wan’au. (Etuku 3:23, 24) Kana una vo muna Paradiso yayina ke mwakala diaka muntu ko, nanga yakwamanana yavana kiayiza e Kizalu muna lumbu ya Noa.

⁶ Akaka balenda kukiyuvula: ‘Nga e Paradiso isinga kala diaka ova ntoto?’ Nga tulenda kikilu kala ye ziku? Avo vuvu kia zingila muna Paradiso ye azolw’aku una kiau, nga una ye kuma kiasikila mu kala ye vuvu kiaki? Nga olenda sasila e kuma tulenda kadila ye ziku vo e paradiso kala kikilu ikala?

7, 8. (a) Nkia nsilu Nzambi kasia kwa Abarayama? (b) Adieyi Abarayama kazaya mu kuma kia nsilu a Nzambi?

⁷ E fulu kiambote kina tulenda sololwela e mvutu za yuvu mu kuma kia Paradiso i muna Nkand’a Nzambi, kadi o nkanda wau kwa Yave watuka, ona wavanga e Paradiso yantete. Badika dina Nzambi kavovesa Abarayama wa nkundi andi. Nzambi wavova vo osambula e mbongo a Abarayama “nga esenge van’ekumu dia kalunga.” I bosi, Yave wasia nsilu wau wamfunu kwa Abarayama: “Muna mbongo aku i musambwilwa zula yawonso ya nza; kadi owididi nding’ame.” (Etuku 22:17, 18) Kuna kwalanda, Nzambi wavutukila o nsilu wau kwa mwana yo ntekelo a Abarayama.—Tanga Etuku 26:4; 28:14.

⁸ Ke vena fulu ko muna Nkand’a Nzambi kisonganga vo Abarayama wakwikilanga vo wantu mu paradiso kuna zulu besinga vuila o nsendo. Muna kuma kiaki, vava Nzambi kasia o nsilu vo “zula yawonso ya nza” isambulwa, Abarayama wazaya wo vo e nsambu zazi va ntoto zikala. Kansi, nga kiau  kaka i ziku kina muna Nkand’a Nzambi kisonganga vo e paradiso va ntoto ikala?

9, 10. Nkia nsilu miankaka mikutukwikidisanga vo ntoto usinga kituka se paradiso?

⁹ Nzambi wavumunuina Davidi una vo mosi muna mbongo a Abarayama mu vovela e kolo kina ‘e yimpumbulu ke bekala diaka ko.’ (Nkunga 37:1, 2, 10) Kansi, “alembami bevwa nza; beyangalela muna mawete mayingi.” Davidi wasakula mpe vo: “Asongi bevwa nza, besikila vo yakwele mvu.” (Nkunga 37:11, 29; 2 Samuele 23:2) Muna ngindu zaku, e nsilu miami adieyi miavanga kw’awana bakala ye tima dia vanga luzolo lwa Nzambi? Bavingilanga e lumbu kikala vo ansongi kaka bezingila ova ntoto. Bavingilanga mpe vo ntoto wakituka diaka se Paradiso nze una wakala e mpatu a Edene.

¹⁰ Kuna kwalanda, ayingi muna Aneyisaele ana bavovanga vo Yave basambilanga, bambembola kumosi ye nsambil’aludi. Muna kuma kiaki, Nzambi wayambula vo esi Babele banuanisa o nkangu andi, bafwasa e nsi au yo kubanata muna kinkole. (2 Tusansu 36:15-21; Yeremiya 4:22-27) Kansi, e ngunza za Nzambi basakula vo nkangu andi uvutuka kuna nsi au vava vevioka 70 lwa mvu. O ungunza wau walungana. Kansi, ungunza wau mfunu mpe wina kwa yeto o unu. Ekolo tufimpanga wankaka muna ungunza wau, tala una usongelanga e ziku vo ntoto usinga kituka se paradiso.

11. Aweyi o ungunza una muna Yesaya 11:6-9 walunganena mu nkumbu wantete? Nkia kiuvu tulenda kukiyuvula?

¹¹ Tanga Yesaya 11:6-9. Nzambi wasakula muna Yesaya wa ngunza vo vava Aneyisaele bevutuka kuna nsi au, e nsi ikala mu luvuvamu. Ke vekala muntu ko omona wonga wa bulu ngatu wa wantu. Aleke ye ambuta mu luvuvamu badi kala. O ungunza wau nga ke usungamese ko luvuvamu lwakala muna mpatu ya Edene? (Yesaya 51:3) Yesaya wasakula mpe vo e nza yawonso, ke zunga kia Isaele kaka ko, “izala yo zayi wa Yave, una mefuka kalunga o maza.” Nkia ntangwa diadi vangama? O ungunza wau ulungana kuna sentu.

12. (a) Nkia nsambu batambula awana batuka muna kinkole kuna Babele? (b) Adieyi disonganga vo ungunza una muna Yesaya 35:5-10 ulungana mpe kuna sentu?

¹² Tanga Yesaya 35:5-10. Yesaya wasakula diaka vo Aneyisaele ana betuka kuna Babele ke bemweswa wonga kwa bulu ko ngatu kwa wantu. Wavova vo e nsi au iyima madia mayingi mambote kadi mukala ye maza mayingi nze una wakala e mpatu ya Edene. (Etuku 2:10-14; Yeremiya 31:12) Nga o ungunza wau mu lumbu ya Aneyisaele kaka walungana? O ungunza wau uyikanga mpe vo e mpofo, avanguki ye afwa matu bewukwa. Kansi, ediadi ke diavangama ko muna lumbu ya Aneyisaele ana batuka kuna Babele. O Nzambi edi kazola songa vo kuna sentu owuka yimbevo yawonso.

13, 14. Aweyi o ungunza una muna Yesaya 65:21-23 walunganena vava Aneyisaele batuka kuna Babele? Nkia ungunza wankaka tuvingilanga vo walungana? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

 ¹³ Tanga Yesaya 65:21-23. Vava Ayuda bavutuka kuna nsi au, ke bawana nzo zambote ko ngatu yana yovo mpatu za vinyu. Kansi, wau vo Nzambi wabasambula, o mambu masoba ekolo e mvu miaviokanga. Yindula e kiese bamona o nkangu vava batunga e nzo yo zingila mo, vava badianga madia mambote bakunanga.

¹⁴ Mun’owu wa ungunza wau, e lumbu yeto ikala “nze lumbu ya nti.” E nti miankaka mizinganga mafunda ye mafunda ma mvu. Muna zinga kolo kiandá, o wantu bafwete kala ye vimpi wambote. Kele vo bazingila mu luvuvamu ye va fulu kiambote-mbote nze una Yesaya kasakula, ka lukatikisu ko vo mu paradiso badi kala. O ungunza wau lungana kikilu ulungana!

15. Nkia nsambu ziyikwanga muna nkand’a Yesaya?

¹⁵ Yindula una e nsilu tuvovele kala misongelanga vo paradiso kala kikilu ikala kuna sentu. E nza yawonso izala yo wantu besambulwa kwa Nzambi. Ke vekala muntu ko omona wonga wa bulu ngatu wa yimpumbulu. E mpofo, afwa matu ye avanguki besinga wukwa. Wantu betunga nzo za yau kibeni yo kuna e mbongo. E mvu mia zingu kiau milutila emi mia nti. Dialudi, Nkand’a Nzambi usonganga e ziku vo paradiso kala kikilu ikala. Kansi, wantu ankaka ana tumokenanga yau balenda vova vo ungunza wau ke usonganga ko vo ntoto ukala se paradiso. Adieyi olenda kubazayisa? Nkia kuma kiasikila una kiau vo ntoto usinga kituka se paradiso? O Yesu una vo i muntu osundidi o nene muna wantu bazinga kala ova ntoto, watuvana e kuma kiasikila.

16, 17. Nkia ntangwa o Yesu kavovela e Paradiso?

¹⁶ Kana una vo Yesu kavanga diambu diambi ko, wakangwa yo komwa vana nti kimana kafwa kumosi ye Ayuda awole bakala vo yimpumbulu, mosi kuna koko kwandi kwalunene, wankaka kuna lumonso. Mosi muna yau wabakula wo vo Yesu i ntinu yo kumvovesa vo: “E Yesu, unsungamena vava okota muna Kintinu kiaku.” (Luka 23:39-42) O nsilu kasia o Yesu kwa kimpumbulu ndioyu utadidi e zingu kieto kia kusentu. E mvovo mia Yesu miasonama muna Luka 23:43. Asekodi ankaka betulanga e sinsu kia vundila (vírgula) vitila mvovo “o unu” yo sekola e mvovo miami vo: “Kieleka isamunwini vo, o unu okala yame muna Paradiso.” Wantu bekalanga ye ngindu zaswaswana mu kuma kia fulu balenda tula e sinsu kia vundila muna sono kiaki. Kansi, adieyi Yesu kazola vova vava kavova vo “o unu”?

¹⁷ Muna ndinga zayingi, betoma sadilanga e sinsu ya vundila mu kiesesa e nsas’a mvovo. Kansi, muna masono mankulu ma Kingerekia, ke batoma sadilanga sinsu ko. Muna kuma kiaki, tulenda kukiyuvula: Nga Yesu edi kazola vova vo, “Isamunwini, o unu okala yame muna Paradiso”? Yovo “O unu isamunwini vo, okala yame muna Paradiso”? Asekodi betulanga e sinsu kia vundila kunima yovo kuna ntwal’a mvovo “o unu” landila una bebakulwilanga e mvovo mia Yesu. Olenda solola e mpila zole zazi muna nsekola zayingi za Nkand’a Nzambi za lumbu yeto.

18, 19. Adieyi dilenda kutusadisa mu bakula dina Yesu kazola vova?

 ¹⁸ Sungamena dina Yesu kavovesa alandi andi mu kuma kia lufwa lwandi. Wavova vo: “O Mwan’a muntu mpe okala mini tatu ye mafuku matatu muna nsi a ntoto.” Yesu wavova mpe vo: “O Mwan’a muntu oyekolwa vana moko ma wantu, bekumvonda, ye muna lumbu kietatu ofulwa.” (Matai 12:40; 16:21; 17:22, 23; Maku 10:34) Petelo wa ntumwa wavova vo e diambu diadi diavangama. (Mavangu 10:39, 40) Muna kuma kiaki, Yesu ye kimpumbulu kiakina ke bayenda mu Paradiso ko muna lumbu kina bafwa. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Yesu lumbu tatu kakala “muna Ziami” yavana o Nzambi kamfula.—Mavangu 2:31, 32. * (Tala e mvovo vana yand’a lukaya.)

¹⁹ Muna kuma kiaki, vava Yesu kasia o nsilu kwa kimpumbulu, wasadila e mvovo “Kieleka, o unu isamunwini.” Muna lumbu ya Mose, nkumbu miayingi o wantu basadilanga mvovo mia mpila yayi. Lumbu kimosi Mose wavova vo: “O mambu mama, mana ikukanikin’o unu, makala muna ntim’aku.”—Nsiku 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Nkia ziku kisonganga vo umbakuzi weto mu dina Yesu kavova waludi?

 ²⁰ Nsekodi mosi a Nkand’a Nzambi kuna Oriente Médio wavova vo: “E diambu diasina mu sono kiaki i mvovo “o unu.” Tufwete kio tangila mu mpila eyi: ‘Kieleka, o unu isamunwini vo, okala yame muna Paradiso.’ O nsilu wau muna lumbu kiakina wasiwa, kansi mu ntangwa yankaka wadi lungana.” O nsekodi ndioyu wavova mpe vo eyayi i mpila ina wantu bevovelanga muna zunga kiakina. Ediadi disongele vo “vena ye lumbu o nsilu wau wasiwa, vena mpe ye lumbu wadi lungana.” Muna nsekola ya Siríaco ya tandu kiatanu, e mvovo miami miasekolwa vo: “Amen, isamunuini vo okala yame muna Mpatu a Edene.” O nsilu wau ukutukasakesanga kikilu.

21. Akweyi o kimpumbulu kayenda ko? Ekuma?

²¹ Vava Yesu kavovela oma ma Paradiso kwa kimpumbulu, kazola vova ko vo e paradiso ku zulu ikala. Aweyi tuzayidi wo? Kimosi muna kuma, i kia sia vo, e kimpumbulu kiaki kazaya wo ko vo Yesu kangu kakanga ye ntumwa zandi zakwikizi dia kwenda yala yandi kuna zulu. (Luka 22:29) Vana ntandu, e kimpumbulu kiaki kakala wavubwa ko. (Yoane 3:3-6, 12) Muna kuma kiaki, vava Yesu kasia o nsilu wau kwa kimpumbulu, paradiso ikala ova ntoto kayika. Muna mvu mialanda, Paulu wa ntumwa wavovela e mona-meso kia muntu “wazavunwa muna paradiso.” (2 Korinto 12:1-4) Kana una vo Paulu ye ntumwa zankaka basolwa mu kwenda yala yo Yesu kuna zulu, Paulu paradiso ya kusentu kavovela. * (Tala e mvovo vana yand’a lukaya.) Nga e paradiso yayi va ntoto ikala? Nga okala mo?

22, 23. Nkia vuvu olenda kala kiau?

²² Sungamena vo Davidi wayika e ntangwa ina ‘ansongi bevwa nza.’ (Nkunga 37:29; 2 Petelo 3:13) E ntangwa kavovela Davidi i ntangwa ina wantu awonso ova ntoto belemvokela e nkanikinu miansongi mia Nzambi. (Nkunga 104:5) O ungunza una muna Yesaya 65:22 uvovanga vo: “Nze lumbu ya nti ikala lumbu ya nkangu ame.” Ediadi disongele vo wantu ana besadila Yave muna nz’ampa bezinga yakwele mvu. Nga olenda vingila e ndungan’a nsilu miami? Elo, kadi mun’owu wa Lusengomono 21: 1-4, Nzambi osambula o wantu. Zimosi muna nsambu zazi i za sia vo “lufwa ke lukala diaka ko.”

²³ Dina o Nkand’a Nzambi ulonganga mu kuma kia Paradiso diatoma kiá. Adami yo Eva bavidisa e lau dia zingila yakwele mvu muna Paradiso. Kansi, o ntoto usinga kituka diaka se paradiso. Nze una Nzambi kasila o nsilu, osambula wantu ova ntoto. Davidi wavova vo alembami ye ansongi bevua e nza yo zingila vo yakwele mvu. O ungunza una muna nkanda Yesaya ukutusadisanga mu vingila e ntangwa tuzingila ye kiese muna paradiso ova ntoto. Nkia ntangwa divangama? Vava ulungana o nsilu una Yesu kasia kwa kimpumbulu. Ongeye mpe olenda kala muna Paradiso. Muna ntangwa yayina, dina ampangi bavova muna lukutakanu lwavangama kuna Coréia dilungana: “Tusinga Monana Diaka Muna Paradiso!”