1, 2. Adieyi e sono kia Ayibere 13:4 kilenda kutufila mu vanga?

YETO awonso Yave tuzolele zitisa. Yandi ofwanukini tambula o zitu weto. Okutusianga o nsilu vo avo tunzitisi yandi mpe okutuzitisa. (1 Samuele 2:30; Ngana 3:9; Lusengomono 4:11) Yave ozolele mpe vo twazitisanga wantu ankaka, nze mfumu za luyalu. (Roma 12:10; 13:7) Kansi, vena mpe ye nkubika ina tufwete zitisanga. E nkubika yayi i longo.

² Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “O longo yambula lwazitiswa kw’awonso, e mfulu a longo yambula yakondwa usafu.” (Ayibere 13:4) Paulu diambu diamfunu kazola vovela mu kuma kia longo. Wavovesa kwa Akristu vo bafwete zitisanga o longo, i sia vo, babadikila longo nze lekwa kiantalu. Aweyi olenda badikila o longo, musungula o longo lwaku avo wasompa?

3. Nkia luludiku kavana o Yesu muna diambu ditadidi longo? (Tala e fwaniswa ova ntandu.)

³ Avo obadikilanga o longo nze lekwa kiantalu, mbandu ambote olandanga. Yesu watoma zitisanga o longo. Vava  Afarisi banyuvula mu kuma kia vonda longo, Yesu wayika dina Nzambi kavova mu kuma kia longo lwantete: “Muna kuma kiaki o yakala osisa se diandi yo ngudi andi, yau wole bekala se nitu mosi.” Yesu wakudikila vo: “Kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisi kio ko.”—Tanga Maku 10:2-12; Etuku 2:24.

4. Adieyi kakana o Nzambi mu kuma kia longo?

⁴ E mvovo mia Yesu ngwizani miakala ye mvovo mia Nzambi ona wakubika o longo. O longo lufwete sikila. Vava Nzambi kasikidisa o longo lwantete, kavovesa Adami yo Eva ko vo balenda vambana kwau. Kansi, wakana vo bakala “nitu mosi” muna tatidila kintwadi muna longo lwau lwakwele mvu.

5. Aweyi o lufwa lutwasilanga e nsobani muna longo?

⁵ Vava Adami yo Eva basumuka, mambu mayingi masoba. Dimosi muna mambu mama i lufwa, olu lwatwasa e nsobani muna longo. Paulu wa ntumwa wavovesa Akristu vo lufwa lufokolanga o longo, ona osidi o moyo olenda kwandi sompa diaka.—Roma 7:1-3.

6. Adieyi o Nsiku a Mose ukutulonganga mu kuma kia mpila ina Nzambi kebadikilanga o longo?

⁶ Muna Nsiku kavana Nzambi kwa Aneyisaele, mwakala ye mambu mavovelanga o longo. Muna bonga e nona, o Nyisaele wayambulwanga vo kakala ye akento ayingi. E fu kiaki kiakala muna Isaele vitila nkutu o Nzambi kabavana Nsiku. Kana una vo i wau, o Nsiku wataninanga akento yo wana kimana balembi mweswa mpasi. Kasikil’owu, avo mosi muna wan’a Isaele osompele ntaudi ye kuna kulanda obakidi nkento wazole, kafwete kwamanana lungisa e nsatu za nkento antete nze una kavanganga. Nzambi wavavanga vo yakala kakwamanana tanina yo lunga-lunga nkento ndioyu. (Luvaiku 21:9, 10) O unu, ke tulandanga Nsiku a Mose ko. Kansi, o Nsiku wau ukutulonganga vo Nzambi obadikilanga o longo nze lekwa  kiantalu. Ediadi dikutufilanga mu zitisa o longo.

7, 8. (a) Mun’owu wa sono kia Nsiku 24:1, adieyi o Nsiku uvovanga mu kuma kia vonda longo? (b) Aweyi Yave kebadikilanga e fu kia vonda longo?

⁷ Adieyi diasikidiswa muna Nsiku mu kuma kia vonda longo? Kana una vo Yave kakana ko vo yakala yo nkento bavonda longo, o Nsiku wayambulanga vo Nyisaele kavonda longo yo nkaz’andi avo ‘osolwele diambu diambi muna yandi.’ (Tanga Nsiku 24:1.) O Nsiku ke wasikidisanga ko dina dilenda badikilwa vo ‘diambi.’ Kansi, e diambu dilenda fila akazi mu vambana difwete kala diansoni yovo diangemi kikilu, ke diambu diakete ko. (Nsiku 23:14) Diankenda kikilu vo muna lumbu ya Yesu, Ayuda ayingi bavondanga o longo ye akazi au “muna konso diambu.” (Matai 19:3) Tuna ye ziku vo ke tuzolele yima e fu kiaki ko.

⁸ Muna lumbu ya Malaki wa ngunza, e diambu diadi diatoma vangamanga. Akala bavondanga o longo ye akazi au antete, nanga mu sompana ye wan’andumba ana ke basadilanga Yave ko. Kansi, Nzambi watoma kiesesa una kebadikilanga e fu kia vonda longo. Wavova vo: “O sindika nkento (yovo vonda longo) i nsaulanga.” (Malaki 2:14-16) E mpila ina Nzambi kebadikilanga o longo ke yasoba ko tuka kuna lubantiku. Wavova vo yakala ‘otatidila nkaz’andi, bekala nitu mosi.’ (Etuku 2:24) Yesu wayikama e ngindu za Se diandi mu kuma kia longo vava kavova vo: “Kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisa kio ko.”—Matai 19:6.

9. Ayeyi i nsas’a mvovo mia Yesu mina muna nkand’a Maku 10:11, 12?

⁹ Akaka balenda kukiyuvula: ‘Nga vena ye kuma kilenda fila Nkristu mu vonda longo yo sompa muntu ankaka?’ Tala dina Yesu kavova: “Konso yakala ovonda longo yo nkaz’andi, kasompa wankaka, zumba katele yo sumukina nkaz’andi, avo nkento ovondele longo yo nkaz’andi, kasompa wankaka, zumba katele.” (Maku 10:11, 12; Luka 16:18) Kieleka, Yesu wazitisanga o longo, wazola mpe vo akaka bavanga diau dimosi. Avo yakala ovondele longo yo nkaz’andi wa nkwa kwikizi yo sompa diaka nkento ankaka, zumba katele. Diau dimosi mpe yo nkento wavondanga longo yo nkaz’andi wa nkwa kwikizi, kadi o vonda o longo ke disongele ko vo longo lwau lufwidi emvimba. Nzambi wakinu badikila akazi awaya nze “nitu mosi.” Yesu wavova mpe vo avo yakala ovondele longo yo nkaz’andi wa munkondwa kuma, o nkento olenda bwa mu vonza kia tá zumba. Ekuma? Muna tandu kiakina, nanga o nkento wamonanga vo kafwete sompa diaka kimana kalembi mona e mpasi. Kansi o vanga wo, diau dimosi kwandi yo muntu otele e zumba.

10. Nkia kuma kilenda fila Nkristu mu vonda longo yo kala ye nswa wa sompa diaka?

¹⁰ Yesu wayika kuma kimosi kaka kilenda  fila akazi mu vonda longo. Wavova vo: “Konso yakala ovonda longo yo nkaz’andi, avo ke mu kuma kia zumba ko, kasompa wankaka, zumba katele.” (Matai 19:9) Diau dimosi kavova muna Longi diandi vana Mongo. (Matai 5:31, 32) Muna nkumbu miole miami, Yesu wavovela e “zumba.” E vangu dia zumba dilenda yika e sumu nze vukana yo muntu una vo ke nkaz’aku ko, kinsuza, mvukana za wantu wole bena vo ampumpa, muntu olekanga yo nkwandi yakala yovo nkento yovo vukana ye bulu. Kasikil’owu, avo yakala otele zumba, o nkaz’andi olenda baka e nzengo za vonda longo yovo ve. Avo nkento obakidi e nzengo za vonda longo, Nzambi ke kubabadikila diaka ko vo akazi.

11. Ekuma o Nkristu kalenda bakila e nzengo za lembi vonda longo kana nkutu vo nkwandi otele zumba?

¹¹ Yesu kavova ko vo avo mosi muna akazi otele zumba, o munkondwa kuma kafwete vonda longo. Kasikil’owu, o nkento olenda baka e nzengo za kwamanana zinga yo nkaz’andi kanele vo zumba katele. Ekuma? Dilenda kala vo wakinu kunzola, ozolele kunloloka yo sala entwadi muna tomesa longo lwau. Kuna diak’e sambu, avo nkento ovondele longo yo lembi sompa diaka, olenda wanana ye mpasi zayingi. Kasikil’owu, adieyi tuvova mu kuma kia mambu ma zingu kia lumbu ke lumbu ye nsatu za vukana? Nga ke mona kinsona ko? Avo ovondele longo, nkia mfwilu ditwasa kwa wana? Nga diasazu dikala muna kubasansila mu ludi? (1 Korinto 7:14) Kieleka, o mukondwa kuma obakidi e nzengo za vonda o longo, olenda wanana ye mpasi zayingi.

12, 13. (a) Adieyi diabwa muna longo lwa Osea? (b) Ekuma Osea katambulwila diaka Ngome? Adieyi tulenda longoka muna longo lwalu?

¹² E diambu diabwila Osea wa ngunza mayingi dikutulonganga mu kuma kia una Nzambi kebadikilanga o longo. Nzambi wavovesa Osea kasompana yo nkento wakala ye nkumbu a Ngome, ona wadi kituka “nkento a zumba” yo wuta “wan’a zumba.” Ngome ye Osea bawuta mwan’a yakala. (Osea 1:2, 3) I bosi, Ngome wawuta mwan’a nkento yo mwan’ankaka wa yakala, nanga yo yakala diankaka. Kana una vo Ngome watá e zumba nkumbu miayingi, Osea kanyambula ko. Kuna kwalanda, Ngome wabembola Osea yo kituka ntaudi. Kana una vo i wau, Osea wansumba diaka. (Osea 3:1, 2) Yave wasadila Osea mu songa una kalolokelanga Aneyisaele vava bakondwanga e kwikizi muna yandi yo sambila nzambi zankaka. Adieyi tulenda longoka muna longo lwa Osea?

¹³ Avo Nkristu otele zumba, o Nkristu una vo munkondwa kuma kafwete baka e nzengo. Yesu wavova vo munkondwa kuma una yo nswa wa vonda o longo yo sompa diaka. Kansi, ke diambi kwandi ko kele vo munkondwa kuma obakidi e nzengo za loloka nkaz’andi. Osea watambula diaka Ngome. Vava kavutuka kwa Osea, wamvovesa vo kalendi vukana ye yakala diankaka ko. Mu fikolo, Osea kavukana yo Ngome ko. (Osea 3:3) Kansi kuna kwalanda, Osea wayantika vukana diaka yo nkaz’andi. Ediadi diasunzulanga una Nzambi kasongela o luzolo lwa tambula diaka Aneyisaele yo vutulwisa e ngwizani yo yau. (Osea 1:11; 3:3-5) E diambu diadi adieyi ditulongele mu kuma kia longo o unu? Avo munkondwa kuma  otambulwidi vukana diaka yo nkaz’andi ona watá e zumba, ediadi disonga vo unlolokele. (1 Korinto 7:3, 5) Ke bekala diaka ye kuma ko kia vonda e longo. O yakala yo nkento bafwete sia e ngolo yo sadisa muntu yo nkwandi mu badikila o longo nze una Nzambi kebadikilanga lo.

14. Mun’owu wa 1 Korinto 7:10, 11 adieyi dilenda bwa muna longo?

¹⁴ Akristu awonso bafwete zitisanga o longo nze una Yave yo Yesu bevanganga. Kansi, ezak’e ntangwa akaka ke bevanganga wo ko, kadi yeto awonso tu wantu alembi lunga. (Roma 7:18-23) Muna kuma kiaki, ke tufwete sivika ko mu zaya vo akaka muna Akristu a tandu kiantete banuananga mpe ye mpasi muna tongo twau. Paulu wasoneka vo “nkento kafwete vambana yo yakala diandi ko.” Kana una vo i wau, vakala ye akazi ana bavambananga.—Tanga 1 Korinto 7:10, 11.

15, 16. (a) Nkia kani akazi bafwete kalanga diau vava vebwanga diambu muna longo? Ekuma? (b) Aweyi o Nkristu ona wasompana yo muntu ke sadilanga Yave ko kalenda sadila e longi dia Paulu?

¹⁵ Paulu wa ntumwa kayika ko e diambu diafila akazi awaya mu vambana. Kansi, tuzeye wo vo ke diambu dia zumba ko. Kele vo i wau, o nkento wadi kala ye kuma kiasikila mu vonda longo yo sompa diaka. Paulu wa ntumwa wasoneka vo nkento ona wavambana yo nkaz’andi kafwete ‘kala kaka mpumpa, avo ke wau ko kavutulwisa e ngwizani yo yakala diandi.’ Kadi kuna kwa Nzambi, bakinu akazi. Paulu wa ntumwa wavova vo kiakala nkia diambu diampasi dibwidi muna longo, avo ke vena diambu dia zumba ko, akazi bafwete kala ye kani dia vutulwisa e ngwizani au, i sia vo, singika e diambu yo kwamanana kala entwadi. Balenda lomba lusadisu kwa akuluntu. Akuluntu ke bafwete kuyisia ku sambu dimosi ko, kansi balenda kubavana malongi ma Nkand’a Nzambi malenda kubasadisa.

¹⁶ Kansi, adieyi tuvova kele vo Nkristu wasompana yo muntu ona ke sadilanga Yave ko? Vava vebwanga e mambu muna longo, nga diambote mu vambana? Nze una tulongokele, Nkand’a Nzambi uvovanga vo e zumba i kuma kimosi kaka kilenda fila akazi mu vonda longo. Kansi, Nkand’a Nzambi ke uyikanga ko e kuma ilenda fila akazi mu vambana. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Avo nkento mpe una ye yakala dia mundembi-kwikila, o yakala mpe otondele kala yandi, o nkento kafwete yambula yakala diandi ko.” (1 Korinto 7:12, 13) Diau dimosi mpe divavuanga kwa yeto.

17, 18. Ekuma Akristu ayingi bebakilanga e nzengo za kwamanana ye akazi au kana una vo benuananga ye mambu mampasi?

 ¹⁷ Kansi, dilenda kala vo mavangu ma “yakala dia mundembi-kwikila” mesonganga vo ‘kazolele kala’ diaka yo nkento andi ko. Kasikil’owu, dilenda kala vo nkwa nsoki yamu tezo kia sia e zingu kiandi mu vonza. Nanga oyambulanga dikila esi nzo andi kuna lukanu yovo kakidila o nkaz’andi mu sadila Nzambi. Avo i wau, o nkento una vo Nkristu olenda baka e nzengo za vambana yo nkaz’andi. Kana nkutu nkia diambu yakala kalenda vova, mavangu mandi malenda songa vo ‘kazolele kala’ yandi ko. Kansi, Akristu ankaka ana banuana ye diambu diau dimosi, babaka e nzengo za lembi vambana ye akazi au. Bazindalala yo vanga mawonso mu tomesa longo lwau. Ekuma bebakilanga e nzengo zazi?

¹⁸ Avo akazi bavambanene mu mambu ma mpila yayi, bakinu kaka akazi. Muna kuma kiaki, balenda wanana ye mpasi zina tuyikidi kala. Paulu wa ntumwa wayika kuma kiankaka kifwete fila akazi mu kala entwadi. Wasoneka vo: “Kadi yakala dia mundembi-kwikila ovaulwilu muna nkento andi, o nkento wa mundembi-kwikila ovaulwilu muna mpangi eto; avo ke wau ko, o wan’eno nga bafunzuka, kansi owau bavelela.” (1 Korinto 7:14) Akristu ayingi babaka e nzengo za kwamanana ye akazi au ana ke besadilanga Yave ko kana una vo banuananga ye mambu mampasi. Beyangalelanga e ngolo bavanga, kadi kuna kulanda akazi au bakituka Mbangi za Yave.—Tanga 1 Korinto 7:16; 1 Petelo 3:1, 2.

19. Ekuma tumwenanga akazi ayingi bena ye longo lwakiese muna nkubik’a Yave?

¹⁹ Yesu wavana luludiku mu kuma kia vonda longo. Paulu wa ntumwa wavana luludiku mu kuma kia vambana. Yau awole edi bazola vo selo ya Nzambi bazitisanga o longo. O unu, vena ye tongo twayingi twambote muna nkutakani ya Kikristu. Olenda solola akazi ayingi bena ye longo lwakiese muna nkutakani eno. Akala besonganga zola kwa akento au, akento bezitisanga akazi au. Yau awonso besonganga vo bezitisanga o longo. Tuna ye kiese mu mona vo mafunda ye mafunda ma akazi besonganga vo e mvovo mia Nzambi mialudi: “Muna kuma kiaki, o yakala osisa se diandi yo ngudi andi kalaminina nkaz’andi, yau wole bekala se nitu mosi.”—Efeso 5:31, 33.