1-2. Nkia vuvu kiasikila asambidi akieleka bena kiau?

O KALA ye vuvu diamfunu kikilu. Wantu ankaka bena ye vuvu vo longo lwakiese bekala lwau, besansa o wana bekala yo vimpi wambote yovo besasuka mu kimbevo kiangolo. Yeto Akristu mpe mambu mama tuvingilanga. Kansi, ke tuvingilanga kaka mambu mama ko; tuvingilanga mpe e zingu kiakwele mvu yo lufuluku lwa azolw’eto.

² Paulu wa ntumwa wavova vo: “Ngina ye vuvu muna Nzambi . . . vo, vekala yo lufuluku lwa ansongi ye awana bena vo ke ansongi ko.” (Mav. 24:15) Paulu ke yandi ko i muntu antete wavova vo wakwikilanga muna lufuluku. Yobi mpe wakala ye vuvu kiaki. Wakala ye ziku vo Nzambi okunsungamena yo kumfula kimana kavutuka zinga diaka.—Yobi 14:7-10, 12-15.

3. Ekuma dinina o mfunu mu longoka e kapu kia 15 kia 1 Korinto?

³ E longi dia “lufuluku lwa mafwa,” i dimosi muna “nkubilwa” yovo “mambu ma lubantiku” mana Akristu awonso bekwikilanga. (Ayib. 6:1, 2) Mana Paulu kavova mu kuma kia lufuluku masonama muna kapu kia 15 kia 1 Korinto. Mana kasoneka makumika Akristu a tandu kiantete. E kapu kiaki kilenda mpe kutukumika yo siamisa e vuvu kieto vo lufuluku kala kikilu lukala.

4. Nkia ziku tuna kiau vo azolw’eto besinga fuluka?

⁴ O lufuluku lwa Yesu Kristu i ziku kisonganga vo avo awana tuzolanga bafwidi, fuluka befuluka. O lufuluku lwa Yesu i dimosi muna “nsangu zambote” Paulu kasamuna kwa esi Korinto. (1 Kor. 15:1, 2) Watoma dio kiesesa vo konso Nkristu ke  kwikilanga muna lufuluku ko, o lukwikilu lwandi ke luna mfunu ko. (1 Kor. 15:17) O lufuluku lwa Yesu i ziku kikutufilanga mu kwikila vo azolw’eto besinga fuluka.

5-6. E mvovo mia 1 Korinto 15:3, 4, nkia nsasa mina kwa yeto?

⁵ Vava Paulu kayantika o soneka mu kuma kia lufuluku, wayika mambu tatu maludi: (1) “Kristu wafwila muna masumu meto.” (2) “Waziama.” (3) “Wafulwa muna lumbu kiatatu wauna uyikwanga muna Sono.”—Tanga 1 Korinto 15:3, 4.

⁶ O lufwa, luziku ye lufuluku lwa Yesu nkia nsasa lwina kwa yeto? Yesaya wa ngunza wasakula vo Masia ‘ozengwa vana vena awana bena moyo’ ye ‘ovewa e ziami vamosi ye yimpumbulu.’ Kansi, ovanga diaka diambu diankaka. Yesaya wakudikila vo Masia ‘onata masumu ma wantu ayingi.’ Yesu walungisa e diambu diadi vava katambika o moyo andi se lukûlu. (Yes. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Roma 5:8) Muna kuma kiaki, o lufwa, luziku ye lufuluku lwa Yesu lukutuvananga kuma kiasikila mu kala ye vuvu vo tulenda vevolwa muna sumu ye lufwa yo kala diaka vamosi ye azolw’eto ana bafwa.

7-8. Nki kisadisanga Akristu mu kala ye ziku vo Yesu wafuluka kikilu?

⁷ Muna kwikila vo vekala ye lufuluku, entete tufwete kwikila vo Yesu wafuluka kikilu. Nkia ziku tuna kiau vo Yave wafula kikilu Yesu?

⁸ Vakala ye wantu ayingi bamona Yesu vava kafuluka, bazayisa e diambu diadi kwa akaka. (1 Kor. 15:5-7) O muntu antete Paulu kayika ona wamona Yesu vava kafuluka i Petelo wa ntumwa (yovo Kefa). Alongoki akaka mpe bavova vo Petelo wamona Yesu vava kafuluka. (Luka 24:33, 34) Kuna diak’e sambu, Paulu wayika vo antumwa “Kumi ye Zole,” bamona Yesu vava kafuluka. I bosi, Kristu “wamoneka kw’ampangi vioka 500 mu nkumbu mosi,” nanga muna lukutakanu lwamfunu lwavangama kuna Ngalili luyikwanga muna Matai 28:16-20. Yesu ‘wamoneka mpe kwa Yakobo.’ Nanga o Yakobo ndioyo i nleke andi ona kakwikilanga ko vo Yesu i Masia kuna lubantiku. (Yoa. 7:5) Vava kamona Yesu ona wafuluka, Yakobo wakwikila. Muna mvu wa 55 wa tandu kieto, vava Paulu kasoneka o nkanda wau, ndonga muna awana bamona lufuluku lwa Yesu ke bakifwila ko. Muna kuma kiaki, konso muntu wakala ye lukatikisu wafwana yuvula wantu awaya.

9. Nze una tutanganga muna Mavangu 9:3-5, nkia ziku kiankaka Paulu kadi songa mu kwikidisa o wantu vo Yesu wafuluka kikilu?

⁹ Kuna kwalanda, Yesu wamoneka kwa Paulu. (1 Kor. 15:8) Paulu (yovo Saulu) ku Damaseke kayendanga vava kawá e nding’a Yesu ona wafulwa yo mona e mona-meso kiandi kuna zulu. (Tanga Mavangu 9:3-5.) Dina diavangama kwa Paulu i ziku kiankaka kisonganga vo Yesu wafuluka kikilu.—Mav. 26:12-15.

10. Adieyi Paulu kavanga wau kakala ye ziku vo Yesu wafuluka muna mafwa?

¹⁰ E kimbangi kia Paulu kiatunta kikilu e sungididi kia wantu, kadi vitila diambu diadi diavangama, wabangikanga Akristu. Vava kakwikila vo Yesu wafuluka kikilu, Paulu wavanga mawonso mu kwikidisa ludi kiaki kwa akaka. Ekolo kasamunanga e ludi vo Yesu wafwa, owau wafuluka, Paulu wawandwanga, wasiwanga mu pelezo ye wakangalelanga muna nzaza zadimukanga. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Paulu wakala kikilu ye ziku vo Yesu wafuluka muna mafwa yamu tezo kia sia moyo andi mu vonza mu samuna e diambu diadi. Kieleka, e kimbangi kia Akristu antete ana bamona vo Yesu wafuluka muna mafwa  kikutusadisanga mu kwikila mu ludi kiaki yo kumika o lukwikilu lweto muna lufuluku.

11. Ekuma akaka kuna Korinto bakadila ye ngindu zabendomoka mu kuma kia lufuluku?

¹¹ Wantu ankaka kuna mbanz’a Korinto, ngindu zabendomoka bakala zau mu kuma kia lufuluku, bavovanga nkutu vo “ke vena lufuluku lwa mafwa ko.” Ekuma? (1 Kor. 15:12) Awana bakwikilanga muna malongi ma ndongota kuna mbanz’a Atenai, bavezanga e ngindu za sia vo Yesu wafuluka. E ngindu zazi, zasambukila mpe akaka kuna mbanz’a Korinto. (Mav. 17:18, 31, 32) Wantu ankaka bayindulanga vo lufuluku ke diambu dialudi ko. Babanzanga vo wantu bayikilwanga vo bafwa wau vo asumuki, kansi bayikilwanga vo bafuluka vava bakituka se Akristu. Kiakala nkia kuma bakala kiau muna lembi tambulwila e longi dia lufuluku, o lukwikilu lwau ke lwakala mfunu ko. Kele vo Nzambi kafula Yesu ko, o lukûlu ke lwadi futwa ko, kansi twadi kwamanana muna masumu. Ozevo, awana ke bakwikilanga muna lufuluku ko, ke bakala ye vuvu kiasikila ko.—1 Kor. 15:13-19; Ayib. 9:12, 14.

12. Mun’owu wa 1 Petelo 3:18, 22, aweyi lufuluku lwa Yesu lwaswaswanena ye lwa awana bateka fulwa?

¹² Yandi kibeni Paulu watoma wo zaya vo “Kristu wafulwa muna mafwa.” O lufuluku lwa Yesu lusundidi lufuluku lwa awana bateka fulwa, kadi kuna kwalanda wantu awaya bafwa diaka. Paulu wavova vo Yesu i “wantete muna awana balele kala muna lufwa.” Mu nkia mpila? Kadi yandi i muntu antete wafulwa se vangwa kia mwanda. Yandi mpe i muntu antete watomboka kuna zulu.—1 Kor. 15:20; Mav. 26:23; tanga 1 Petelo 3:18, 22.

13. Nkia nswaswani Paulu kayika ina vana vena Adami yo Yesu?

¹³ Aweyi o lufwa lwa muntu mosi lulenda twasila moyo kwa ulolo wa wantu? Paulu wavana e mvutu zatoma kiá muna kiuvu kiaki. Wayika e nswaswani vana vena mfwilu babaka o wantu mu kuma kia sumu dia Adami ye nluta mia kimenga kia Kristu. Mu kuma kia Adami, Paulu wavova vo: “O lufwa lwayizila muna muntu mosi.” Vava Adami kasumuka, watwasa lufwa kwa yandi kibeni ye kwa wan’andi. Yamu wau twakinu mona e mfwilu mia ukolami wandi. Kansi, wau vo Nzambi wafula Mwan’andi, tulenda kala ye vuvu vo awana bafwa befulwa kuna sentwala. “O lufuluku lwa mafwa muna muntu mosi mpe lukwizila,” i sia vo, muna Yesu. Paulu wavova vo: “Wauna wantu awonso befwilanga muna Adami, awonso muna Kristu mpe i bevuila moyo.”—1 Kor. 15:21, 22.

14. Nga Adami ofuluka? Sasila.

¹⁴ Adieyi Paulu kazola vova vava kayika vo “awonso befwilanga muna Adami”? Paulu wayika wantu awonso, kadi befwanga mu kuma kia sumu dia Adami dina basambukila. (Roma 5:12) Adami kena mu buka ko kia awana ‘bevua moyo.’ E kimenga kia lukûlu kia Kristu ke kilendi fuka masumu ma Adami ko kadi muntu walunga kakala, wakolamena Nzambi kuna lukanu. Dina diavangama kwa Adami i diau mpe divangama kwa awana o “Mwan’a muntu” kefundisa nze “nkombo,” i sia vo, awana “befwaswa yakwele mvu.”—Mat. 25:31-33, 46; Ayib. 5:9.

15. O mvovo “awonso” ana ‘bevua moyo’ aki nani uyikanga?

¹⁵ Tala dina Paulu kavova: “Awonso muna Kristu mpe i bevuila moyo.” (1 Kor. 15:22) Paulu Akristu akuswa kuna Korinto  kasonekena o nkanda wau, ana bakala ye vuvu kia fuluka yo kwenda zingila kuna zulu. Akristu awaya ‘bavaulwa se alongoki a [i sia vo, kumosi yo] Kristu Yesu, basolwa mu kala se avauki.’ Paulu wayikila Akristu awaya vo: “Awana mpe balele kala muna lufwa muna [i sia vo, kumosi yo] Kristu.” (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) Muna nkanda wankaka, Paulu wasoneka vo awana ‘befwa nze yandi [i sia vo, kumosi yo Yesu], befuluka mpe nze yandi [i sia vo, kumosi yo Yesu], i wauna bekadila yandi e ntwadi.’ (Roma 6:3-5) Yesu wafuluka se vangwa kia mwanda yo tomboka kuna zulu. I diau mpe divangama kwa awana ‘bekala kumosi yo Kristu,’ i sia vo, Akristu awonso bakuswa muna mwanda.

16. Adieyi Paulu kazola vova vava kayikila Yesu vo “i wantete”?

¹⁶ Paulu wasoneka vo Kristu wafulwa se “wantete muna awana balele kala muna lufwa.” Sungamena vo vena yo wantu ankaka nze Lazaro, bafulwa yo zingila ova ntoto, kansi o Yesu i muntu antete wafulwa se vangwa kia mwanda yo tambula moyo a mvu ya mvu. Olenda tezaneswa ye mbongo antete a nkutika ina Aneyisaele batambikanga se lukau kwa Nzambi. Vana ntandu, vava Paulu kayikila Yesu vo “wantete,” ediadi disongele vo akaka mpe befulwa yo kwenda zingila kuna zulu. Antumwa ye akaka ana ‘bekala kumosi yo Kristu,’ befulwa yo kwenda kuna zulu nze una diavangama kwa Yesu.

17. Awana ‘bekala kumosi yo Kristu,’ nkia ntangwa betambulanga o nsendo au wa kwenda kuna zulu?

¹⁷ O lufuluku lwa awana ‘bekala kumosi yo Kristu’ ke lwayantika ko mu kolo kina Paulu kasonekena esi Korinto. Kansi, Paulu wasonga vo lwadi vangama kuna sentwala. Wavova vo: “Konso muntu muna ntangw’andi: Kristu i wantete, i bosi awana bavuilu kwa Kristu muna ngiz’andi.” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) O unu, mu kolo kiyikilwanga vo “ngiz’a” Kristu tuzingilanga. Elo, antumwa ye Akristu akaka akuswa, bavingila e ngiz’a Kristu kimana bafulwa mu tambula e nsendo au wa kwenda zingila kuna zulu ‘kumosi yo Yesu.’

18. (a) Ekuma tulenda vovela vo vekala ye lufuluku lwankaka? (b) Aweyi e sono kia 1 Korinto 15:24-26, kisongelanga e mambu mevangama kuna zulu?

¹⁸ Kansi, adieyi divangama kwa Akristu awonso akwikizi ana ke bena ye vuvu kia zingila ku zulu ko yo Kristu? Yau mpe bena ye  vuvu kia lufuluku. Bibila kivovanga vo Paulu ye akaka ana bekwenda zingila kuna zulu bena muna “lufuluku lwantete lwa mafwa.” (Fili. 3:11) E sono kiaki kisongele vo vekala ye lufuluku lwankaka. Ediadi ngwizani dina ye dina Yobi kakwikilanga vo divangama mu kuma kiandi kuna sentwala. (Yobi 14:15) “Awana bavuilu kwa Kristu” bekala kuna zulu kumosi yo Yesu vava kefukisa tuyalu twawonso ye wisa yawonso ye nkuma. Kana nkutu i ‘mbeni a nsuka, i sia vo, lufwa’ ofukiswa emvimba. Kieleka, awonso befulwa mu kwenda zingila kuna zulu ke befwa diaka ko. Kansi, adieyi tuvova mu kuma kia akaka?—Tanga 1 Korinto 15:24-26.

19. Awana bezingila ova ntoto nkia vuvu balenda kala kiau?

¹⁹ Awana bezingila ova ntoto nkia vuvu balenda kala kiau? Balenda bunda e vuvu muna mvovo mia Paulu vo: “Ngina ye vuvu . . . vo, vekala yo lufuluku lwa ansongi ye awana bena vo ke ansongi ko.” (Mav. 24:15) Wau vo kuna zulu ke kulendi kwenda wantu ana bena vo ke ansongi ko, ozevo, e mvovo miami lufuluku luvangama ova ntoto kuna sentwala miyikanga.

20. Aweyi e longi diadi dikumikini e vuvu kiaku?

²⁰ Kalukatikisu ko vo “vekala yo lufuluku”! Awana befuluka ova ntoto, bekala ye lau dia zinga yakwele mvu. Olenda kala ye ziku vo nsilu wau lungana kikilu ulungana. E vuvu kiaki kilenda kufiaulwisa vava oyindulanga azolw’aku ana bafwa. Balenda fuluka muna mafwa vava Kristu ye akaka “beyala . . . muna 1.000 dia mvu.” (Lus. 20:6) Ongeye mpe olenda kala ye vuvu vo avo ofwidi vitila Kristu kayantika yala muna luyalu lwandi lwa 1.000 dia mvu, osinga fuluka. E ‘vuvu kiaki ke kifusulwisanga muntu nsoni ko.’ (Roma 5:5) Kilenda kutukumika tuka owau yo kudikila e kiese kieto muna salu kia Nzambi. Kansi, vena ye mambu mayingi tulenda longoka muna kapu kia 15 kia 1 Korinto, nze una tumona muna longi dilanda.