1. Adieyi tufwete vanga muna kituka se Akristu azikuka?

 DIASIVI dikalanga mu mona una o mwana kekolelanga yo kituka se mbuta. O mwana muna kola, ke divavanga ko vo kavanga e ngolo. Kansi, avo ozolele kituka se Nkristu azikuka, kafwete vanga e ngolo. b (1 Kor. 13:11; Ayib. 6:1) Muna lungisa e kani diadi, tufwete siamisa e ngwizani eto yo Yave. Lusadisu lwa mwand’avelela mpe tuvuanga mfunu muna yima fu iyangidikanga Yave, longoka yaka salu yo kubama mu kuma kia mbebe tulenda tambula kuna sentu.—Nga. 1:5.

2. Adieyi tulongokele muna Tuku 1:27? Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

² O Yave yakala yo nkento kavanga. (Tanga Tuku 1:27.) Akala ye akento baswaswana muna nitu ye muna mambu mankaka. Muna bonga e nona, Yave wavanga akala ye akento kimana balungisa mbebe zaswaswana. Muna lungisa mbebe zazi, vena ye fu ye ndekwa bevuanga o mfunu. (Tuku 2:18) Mu longi diadi, tulongoka mana mpangi za ndumba balenda vanga muna kituka se Akristu azikuka. Muna longi dilanda, tulongoka mana mpangi za matoko balenda vanga.

3-4. Yeno mpangi za ndumba, akweyi nulenda sololwela mbandu ambote muna tanginina? (Tala mpe e foto.)

³ Bibila kivovelanga akento ayingi ana bazolanga Yave yo kunsadila. (Tala e longi, “O que podemos aprender com as mulheres mencionadas na Bíblia?” muna jw.org.) Akento awaya basonga  fu iyikwanga muna sono kibongelo e longi diadi. “Akwa volo muna fu yau” ye “akwa kwikizi muna mambu mawonso.” Vana ntandu, mpangi za ndumba balenda solola mpangi za makento azikuka muna nkutakani ana balenda tanginina.

⁴ Yeno mpangi za ndumba, nuyindula mpangi za makento ana besonganga mbandu ambote ye nutanginina e mbandu au. Nusia e sungididi muna fu yau yambote, i bosi nuvava zaya una nulenda yo songela muna zingu kieno kia lumbu ke lumbu. Muna tini ilanda, tuvovela fu tatu yamfunu ivavuanga muna kala nkento azikuka.

5. Ekuma lulembamu lwinina mfunu kwa mpangi ankento ona wazikuka?

⁵ Lulembamu i fu kiamfunu kafwete songa o Nkristu azikuka. Avo nkento nlembami, okala ye ngwizani ambote yo Yave ye ampangi muna nkutakani. (Yak. 4:6) Muna bonga e nona, o nkento ona ozolanga Yave, kuna lulembamu lwawonso olemvokelanga nkanikinu a kintu una muna 1 Korinto 11:3. E sono kiaki kisasilanga kana aki nani Yave kavana e kiyekwa kia twadisa e nkutakani ye nzo. c

6. E mpangi za ndumba, adieyi balenda longoka muna lulembamu lwa Rebeka?

⁶ Yindula nona kia Rebeka. Nkento a ngangu kakala, muna zingu kiandi kiawonso wasonga unkabu yo baka nzengo zambote. Wazayanga e ntangwa ya vanga diambu ye una kafwete dio vangila. (Tuku 24:58; 27:5-17) Kana una vo i wau, Rebeka wasonganga luzitu yo lusakalalu. (Tuku 24:17, 18, 65) Avo u nlembami nze Rebeka, olemvokela awana Yave kavana e wisa muna nkutakani ye muna nzo. Okala mpe se mbandu ambote kwa wantu awonso muna nzo aku ye muna nkutakani.

7. E mpangi za ndumba, aweyi balenda tanginina lusakalalu lwa Ester?

⁷ Lusakalalu i fu kiankaka bafwete songa Akristu awonso azikuka. Bibila kikutukasakesanga mu kala asakaladi. (Nga. 11:2) Ester nsakaladi kakala ye wavuminanga Nzambi. Muna kuma kia lusakalalu lwandi, kasonga  lulendo ko vava kakituka se ntinu ankento. Wawá yo lemvokela e nlongi dia Modekai wa yitu kiandi. (Est. 2:10, 20, 22) Ngeye mpe olenda songa lusakalalu lwalu. Kansi muna wo vanga, ofwete lombanga malongi kwa akaka yo lemvokela mo.—Tito 2:3-5.

8. Nze una tutangidi muna 1 Timoteo 2:9, 10, aweyi lusakalalu lulenda sadisila wan’a ndumba mu baka nzengo zambote muna diambu dia vuata yo kuyikubika?

⁸ Ester wasonga mpe lusakalalu mu mpila yankaka. Kanele vo “ndumba ambote-mbote kakala muna nitu ye muna mpwa,” kayisonganga ko. (Est. 2:7, 15) O nkento una vo Nkristu, aweyi kalenda vuila e nluta muna mbandu a Ester? I mosi muna mpila kalenda wo vangila i lemvokela luludiku luna muna 1 Timoteo 2:9, 10. (Tanga.) Muna sono kiaki, Paulu wa ntumwa wavovesa akento Akristu vo bavuatanga e mvuatu miambote kuna luzitu yo lulungalalu. O mvovo wa Kingerekia wasadilwa mu sono kiaki, usonganga vo o nkento una vo Nkristu kafwete vuatanga mvuatu mia luzitu yo zitisa ngindu za akaka muna diambu diadi. Kieleka, tutoma yangalelanga e mpila bevuatilanga mpangi zeto za makento ana bena vo Akristu azikuka.

9. Nkia mambu tulenda longoka muna mbandu a Abingaile?

⁹ Umbakuzi i fu kiankaka bafwete songanga mpangi zawonso za makento ana bena vo Akristu azikuka. Nki i umbakuzi? O umbakuzi i zaya swaswanesa e mbote ye mbi yo zaya baka e nzengo zambote. Badika nona kia Abingaile wa Nkaz’a Nabale ona wabaka nzengo zambi ezi za sia nzo andi yawonso mu vonza. Vana vau Abingaile wavanga diambu. Muna kuma kia umbakuzi kasonga, Abingaile wavuluza mioyo miau. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Umbakuzi ulenda kutusadisa mpe mu zaya e ntangwa yavova ye ntangwa ya dingalala. Umbakuzi ukutusadisanga mpe mu kala ye tezo vava tuvavanga sadisa akaka.—1 Tes. 4:11.

10-11. Ozaya tanga yo soneka, aweyi dilenda kusadisila yo sadisa mpe akaka? (Tala mpe e foto.)

¹⁰ O nkento una vo Nkristu kafwete longoka mambu malenda kunsadisa muna zingu kiandi kia lumbu ke lumbu. E mambu mankaka kelongoka muna kileke, mekunsadisa muna zingu kiandi kiawonso. Badika nona yakete ilende.

¹¹ Longoka tanga yo soneka. Muna fulu yankaka, o wantu beyindulanga vo ke dina mfunu ko kwa wan’amakento balongoka o tanga yo soneka. Kansi, diamfunu kikilu vo Akristu  awonso balongoka soneka yo tanga. d (1 Tim. 4:13) Muna kuma kiaki, kuyambula ko vo konso diambu diakakidila mu longoka tanga yo soneka. Nkia nsendo dikutwasila? Ozaya tanga yo soneka dikusadisa mu solola salu yo toma kio lunga-lunga. Dikusadisa mpe mu kala nlongoki ambote a Diambu dia Nzambi yo zaya dio longa kw’akaka. Vana ntandu, otanganga e Diambu dia Nzambi yo toma dio badika dikusadisa mu finama Yave.—Yos. 1:8; 1 Tim. 4:15.

12. Nkia diambu olongokele muna Ngana 31:26?

¹² Zaya mokena yo wantu. Diamfunu kwa Akristu awonso batoma zaya mokena yo wantu. Muna kuma kiaki, tala e longi diamfunu katuvana Yakobo wa nlongoki: “Konso muntu yambula kakalanga ye nzaki za wá, kansi kakadinge ye nzaki za vova ko.” (Yak. 1:19) Avo otoma winikinanga ekolo akaka bevovanga, olenda kadila yau kuna ngemba. (1 Pet. 3:8) Avo kubakwikidi ko dina muntu kavovele yovo dina keyindulanga, unyuvula. I bosi, toma yindula vitila wavova. (Nga. 15:28) Ukiyuvula: ‘Nga e diambu nzolele vova dialudi ye dialukasakeso? Nga e mvovo nzolele sadila mia luzitu ye ngemba?’ Landa mbandu ya mpangi za makento ana bazeye toma vova yo toma winikina. (Tanga Ngana 31:26.) Toma sia e sungididi muna mpila bevovelanga. Avo otomene zaya e ndekwa zazi za mokenena, dikusadisa mu kala ye ngwizani ambote ye akaka.

13. Aweyi olenda zayila e salu ya nzo? (Tala mpe e foto.)

¹³ Zaya e salu ya nzo. Muna fulu yayingi, akento kaka besalanga e salu ya nzo. O ngudi aku yovo mpangi ankaka ankento, olenda kusadisa mu zaya sala e salu ya nzo. Mpangi mosi una ye nkumbu Cindy wavova vo: “E diambu diamfunu yalongoka kuna kwa mama, i zaya vo osala ye fulu kiawonso, kiese ditwasanga. Olongoka lamba, velelesa nzo, tunga nlele yo sumba, dikunsadisanga muna toma kuyilunga-lunga ye kuyivana emvimba muna salu kia Yave. O mama wandonga mpe fu kia tambula nzenza, ediadi diansadisa mu zayana ye mpangi zayingi ana bakala ye fu yambote ina ndenda tanginina. (Nga. 31:15, 21, 22) O nkento una vo nkwa fululu muna salu, una ye fu kia tambula nzenza yo toma salanga e salu ya nzo, oyangidikanga esi nzo andi ye ampangi muna nkutakani.—Nga. 31:13, 17, 27; Mav. 16:15.

14. Nkia diambu olongokele muna nona kia mpangi Crystal? Mu nkia diambu ofwete sila e sungididi?

¹⁴ Yangalelanga konso kina una kiau. Diamfunu kikilu kwa Akristu awonso bazikuka bayangalelanga konso ina bena yau. (Fili. 4:11) Mpangi Crystal wavova vo: “Mase mame bankasakesa mu longoka salu kuna sikola eki  kiadi kunsadisa muna zingu kiame kuna sentu. Se diame wankasakesa mu longoka e salu kia vanga mbalu mia nzimbu. E salu kiaki kiatoma kunsadisa. Vana ntandu a longoka e salu, ofwete mpe longoka e mpila yambote ya sadila e nzimbu. (Nga. 31:16, 18) Avo oyangalele lekwa yakete una yau yo venga dia e mfuka, olenda kuyivana emvimba muna salu kia Yave.—1 Tim. 6:8.

15-16. Mpangi za makento ana bena vo mpumpa, aweyi betwasilanga nluta kwa akaka? (Maku 10:29, 30)

¹⁵ Avo una ye fu ilenda yangidika Yave yo longoka e salu, kuna sentu dikusadisa mu baka nzengo zambote muna zingu kiaku. Tala e maka mambu olenda vanga.

¹⁶ Olenda baka nzengo zakala se mpumpa mu fikolo. Mpangi zankaka za makento ekolo belandanga mvovo mia Yesu, bebakanga nzengo zalembi sompa, kanele vo ediadi ke ditondwanga ko muna fu yau ya kisi nsi. (Mat. 19:10-12) Vena mpe ye kuma yankaka ifilanga mpangi zankaka za makento mu baka e nzengo zalembi sompa. Kana una vo i wau, kala ye ziku vo Yave yo Yesu ke bevezanga awana bebakanga nzengo zazi ko. Mu nza yawonso e mpangi za makento za mpumpa mbandu ambote besonganga muna nkutakani. Mu kuma kia zola kwau ye mpila betokanenanga e wete dia akaka, bekitukanga se nsanga ye ngudi kwa mpangi zayingi.—Tanga Maku 10:29, 30; 1 Tim. 5:2.

17. Aweyi mpangi a nkento kalenda kubamena mu kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa?

¹⁷ Olenda kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa. Mpangi za makento, mayingi bevanganga muna salu kia samuna e nsangu zambote mu nza yawonso. (Nku. 68:11) Nga olenda kubama kimana wakota mu salu kia ntangwa ke ntangwa? Olenda sala se mviti a nzila, sadila muna buka ya tunga e fulu ya nsambila yovo kwenda sadila kuna Betele. Samba kwa Yave kasadisa mu lungisa e kani diaku. Mokena ye mpangi zankaka ana balungisa kala makani mau yo vava zaya mana mevavuanga muna kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa. I bosi, vanga programa ilenda kusadisa mu lungisa e kani diaku. Avo ukivene mu salu kia ntangwa ke ntangwa, okala ye lau dia sala e salu yayingi yakiese muna salu kia Yave.

18. Ekuma mpangi a nkento kafwete toma solela yakala ona kekazala yandi? (Tala mpe e foto.)

¹⁸ Olenda baka nzengo za kazala. E fu ye mambu tulongokele, mekusadisa mu kala se nkento ambote vava osompwa. Avo ozolele baka nzengo za kazala, ofwete toma sola mpangi  ona osompana yandi. Ezazi i nzengo zisundidi o mfunu olenda baka. Kadi divava vo wayantika zingila muna wisa kia yakala ona okazala yandi. (Roma 7:2; Efe. 5:23, 33) Muna kuma kiaki, ukiyuvula: ‘Nga mpangi ndioyo Nkristu azikuka? Nga osianga e salu kia Yave va fulu kiantete muna zingu kiandi? Nga ozeye baka nzengo zambote? Nga otambulwilanga o bi wandi? Nga otoma zitisanga akento? Nga olenda kunsadisa muna kimwanda ye muna kinitu? Nga otoma lungisanga mbebe zandi? Nkia kiyekwa kena kiau muna nkutakani? Aweyi kelungisilanga kio?’ (Luka 16:10; 1 Tim. 5:8) Dialudi, avo ozolele solola yakala diambote, ngeye mpe ofwete kubama kimana wakala se nkento ambote.

19. Ekuma tulenda vovela vo e kiyekwa kia mpangi ankento se “nsadisi” a yakala kia luzitu kikilu?

¹⁹ E Bibila kivovanga vo nkento ambote i ‘nsadisi ofwanukini’ kuna kwa yakala diandi. (Tuku 2:18) Okala nsadisi, nga zitu wa nkento dikululanga? Ve. E fulu kia nkento se nsadisi muna longo, kiamfunu kikilu. Sungamena wo vo Yave muna Bibila fulu yayingi keyikilwanga vo “nsadisi.” (Nku. 54:4; Ayib. 13:6) O nkento okalanga se nsadisi akieleka kuna kwa yakala diandi vava keyikamanga nzengo kebakanga muna wete dia esi nzo. Muna kuma kia zola kwandi muna Yave, o nkento ovanganga mawonso kalenda muna tatidila e nkumbu ambote ya nkaz’andi. (Nga. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Muna lenda kubama tuka owau kimana wakala se nkento ambote, ofwete siamisa o zola kwaku muna Yave, kalanga se nsadisi kuna kwa akaka muna nzo ye muna nkutakani.

20. O ngudi nkia mambu mambote kalenda vanga kwa esi nzo andi?

²⁰ Olenda baka e nzengo za wuta wana. Vava osompwa, ongeye yo nkaz’aku lulenda wuta wana. (Nku. 127:3) Muna kuma kiaki, diambote mu teka yindula mana mevavuanga mu kala ngudi ambote. E fu ye mambu tuvovele mu longi diadi ilenda kusadisa mu kala se nkento ambote ye ngudi ambote. O zola kwaku, wete waku yo luzindalalu lwaku lukusadisa mu kala ye zingu kia nzo yakiese ye lutaninu.—Nga. 24:3.

21. Aweyi tubadikilanga mpangi za makento ye kuma? (Tala e fwaniswa kia fukwa.)

²¹ Yeno mpangi za ndumba, nuzaya wo vo tutoma kunuzolanga mu kuma kia mawonso nuvanganga muna salu kia Yave ye mu kuma kia nkangu andi. (Ayib. 6:10) Ngolo zayingi nuvanganga mu yima e fu yambote yo longoka mambu mekunutwasila e kiese kuna sentu kumosi ye esi nzo zeno. Mfunu kikilu lwina muna kimvuka kia Yave!