1-2. Adieyi mase bafwete vanga vava wan’au beyuvulanga yuvu mu kuma kia Nzambi ye Bibila?

 WANTU ayingi bazeye wo vo o sansa wana ke diambu diakete ko. Avo u se yovo ngudi, kalukatikisu ko vo ovanganga e ngolo muna kumika lukwikilu lwa mwan’aku. Zaya wo vo e diadi Yave diyangidikanga. (Nsi. 6:6, 7) Ekolo mwan’aku kenungunukanga muna ntela, olenda yantika yuvula yuvu yayingi mu kuma kia mambu tukwikilanga muna Bibila kumosi ye nkanikinu mia nkal’ambote mia Bibila.

² Kuna lubantiku olenda tokana mu kuma kia yuvu ya mwan’aku. Nanga olenda yindula vo mwan’aku kena ye lukwikilu lwasikila ko muna Nzambi ye Bibila. Kansi, zaya wo vo ekolo wana benungunukanga, bafwete vanganga yuvu muna kumika lukwikilu lwau. (1 Kor. 13:11) Muna kuma kiaki, ke dina mfunu ko mu mona wonga. Ekolo beyuvulanga e yuvu, sadilanga e lau diadi muna kubasadisa mu toma yindulanga yo kumika lukwikilu lwau muna Nzambi ye Bibila.

3. Nkia mambu tubadika mu longi diadi?

³ Mu longi diadi tubadika una mase balenda sadisila wan’au (1) mu kala ye lukwikilu lwasikila muna Nzambi ye Bibila, (2) mu bakula e kuma dinina diambote mu lemvokelanga e nkanikinu mia Bibila mu kuma kia edi diambote ye diambi, ye (3) unu balenda kubasadisila mu sasilanga kwa akaka mana bekwikilanga. Tubadika mpe e kuma dinina diambote vo wana bayuvulanga yuvu ye dina mase balenda vanga kumosi yo wan’au kimana batoma mokenenanga oma ma lukwikilu lweto.

SADISA WAN’AKU BAKALA YO LUKWIKILU LWASIKILA

4. Nkia yuvu o mwana kalenda yuvula? Ekuma?

⁴ Yeno mase nuzeye wo vo wan’eno ke bekwikila ko muna  Nzambi mu kuma kia sia vo oyeno luna ye lukwikilu muna Nzambi. Oyeno ke nuawutuka ye lukwikilu ko muna Yave. Diau dimosi mpe, o wan’eno ke bewutukanga ye lukwikilu ko. Muna diadi, o mwana olenda yantika yuvula e yuvu nze: ‘Aweyi ndenda kadila ye ziku vo Nzambi una kikilu? Nga ndenda kwikila muna mana Bibila kivovanga?’ Dialudi vo e Bibila kikutukasakesanga twakalanga yo “nyindu asikila” yo toma ‘fimpa mambu mawonso.’ (Roma 12:1; 1 Tes. 5:21) Ozevo, aweyi nulenda sadisila wan’eno mu kumika lukwikilu lwau?

5. Aweyi mase balenda sadisila wan’au mu kumika lukwikilu lwau muna Bibila? (Roma 12:2)

⁵ Kasakesa mwan’aku kimana yandi kibeni kasolola e ziku isonganga vo mana Bibila kivovanga maludi. (Tanga Roma 12:2.) Avo mwan’aku oyuvuidi yuvu, sadila e lau diadi muna kunsonga una kalenda sadila e salanganu ya vavulwila kimana yandi kibeni kasolola e mvutu. Kalenda sadila Nkanda wa Vavulwila wa Mbangi za Yave yovo malongi mevaikiswanga muna jw.org. Muna nkanda wa vavulwila, kalenda ziula vana ntu a diambu “Nkand’a Nzambi” i bosi, “Wasonekeswa kwa Nzambi” kimana kasolola e ziku isonganga vo e Bibila ke nkanda wambote kaka ko wasonekwa kwa wantu. Kansi i “diambu dia Nzambi.” (1 Tes. 2:13) Kasikil’owu, kalenda vavulula muna nkanda mieto muna longoka mayingi mu kuma kia mbanz’a Ninive ya Asuri a nz’ankulu. Muna mvu miavioka, akwa ngangu akaka ana befimpanga oma ma Bibila bavovanga vo mbanz’a Ninive ke yakala ko. Kansi muna tezo kia mvu wa 1850, asatuludi basolola fulu kiakala e mbanz’a Ninive. Kiaki i ziku kisonganga vo Bibila ludi kivovanga. (Sef. 2:13-15) Muna zaya una walunganena o ungunza wa lufwasu lwa mbanz’a Ninive, kalenda tala e longi, “Nga Ozeye?” muna Eyingidilu dia Novemba, 2021. Muna tezanesa mana kelongokanga muna nkanda mieto ye mana melongwanga muna nkanda miakaka mibundwanga e vuvu, o mwan’aku okala ye kuma kia kumikina lukwikilu lwandi muna mana e Bibila kivovanga.

6. Aweyi mase balenda sadisila wan’au kimana batoma yindulanga? Yika e nona. (Tala mpe foto.)

⁶ Sadisa mwan’aku kimana katoma yindulanga. Vavanga malau mu mokenenanga oma ma Bibila yo mwan’aku ye kuma kafwete kwikidila muna Nzambi. Nulenda mokenena mambu mama ekolo nukingulanga malundilu ma lekwa yankulu, fulu isansilwanga e bulu ya mfuta yovo vula dia Mbangi za Yave. Kasikil’owu, avo lundilu dia lekwa yankulu nukingulanga, diakala mantalani yovo muna internete, olenda tunta e sungididi kia mwan’aku muna mambu mabwa kuna nz’ankulu yovo lekwa ilenda  kunsadisa mu kala ye ziku vo mana e Bibila kivovanga maludi. Nanga olenda longa mwan’aku oma ma Tadi dia Moabe. E tadi diadi dilungisi kala 3.000 ma mvu ye nkumbu a Yave yasonama muna tadi diadi. E Tadi dia Moabe dina muna lundilu dia lekwa yankulu kuna França. E fwaniswa kia Tadi dia Moabe kisongwanga mpe kuna Warwick, Nova York, Vula dia Sina dia Mbangi za Yave, muna seka dia “Bibila ye Nkumbu a Nzambi.” E Tadi dia Moabe disonganga vo Mesa wa Ntinu a Moabe watelamena Isaele. E diadi ngwizani dina ye dina Bibila kivovanga. (2 Nti. 3:4, 5) Avo mwan’aku omwene e ziku isonganga vo mana Bibila kivovanga maludi, o lukwikilu lwandi lukumama.—Tezanesa dio ye 2 Tusansu 9:6.

7-8. (a) Nkia mambu tulenda longoka muna lekwa yambote ya nsema ye mpila yavangilwa? Yika e nona. (Tala mpe mafoto.) (b) Nkia kiuvu kilenda sadisa mwan’aku mu kumika lukwikilu lwandi muna Mvangi?

⁷ Kasakesa mwan’aku katoma yindulanga muna lekwa ina Yave kasema. Avo nuele kiya muna nzanza yovo muna mpatu, tunta e sungididi kia mwan’aku muna nsema wavangilwa mu mpila yasivi. Sadisa mwan’aku kabakula vo vena ye ndiona osundidi e ngangu wasema e lekwa yayi. Kasikil’owu, muna nsema muna ye lekwa yayingi yampimpita ina akwa ngangu belongokanga tuka kolo. Nicola Fameli ona walongoka física, wasasila vo avo otangidi e lekwa yampimpita muna vangwa kimosi kia nsema, o mona vo o lutangu lwa lekwa yoyo lwafwanana. O lutangu lwa lekwa yayi luyikilwanga vo ndandani ya Fibonacci. E lekwa yampimpita ilenda moneka muna buka ya tetembwa, muna nkodia-mbete, muna makaya ma nti ye muna mvuma za girassol. a

⁸ Kuna sikola, o mwan’aku olenda longoka oma ma nsiku mia nsema. Kasikil’owu, yindula e longi diyikilwanga vo lei da gravidade. E gravidade i yau isimbanga e ngambwila ina lukufi yo ntoto, i yau isingikanga e mbu yo sadisa kimana e vangwa ya moyo ya zinga ova ntoto una ufwene. Nani wasema o nsiku usimbanga lekwa yawonso? Nani wasingika e lekwa yawonso tumonanga muna nsema? Vava mwan’aku ketoma yindulanga e lekwa yasivi ina Yave kavanga, dikunsadisa mu kala ye lukwikilu lwasikila vo Nzambi wasema e lekwa yawonso. (Ayib. 3:4) Ekolo mwan’aku kenungunukanga muna ntela, ofwete kunsadisa mpe kabakula e kuma dinina diamfunu mu lemvokelanga e nsiku mia Nzambi. Muna diadi, olenda kunyuvula: “Wau vo Nzambi watuvanga, nga ke diansongi ko muna kutuvana nsiku mia nkal’ambote mikutusadisanga mu kala ye kiese?” I bosi, olenda kunsonga vo e nsiku miami mia nkal’ambote mina muna Bibila.

 LEMVOKELANGA NSIKU MIA NKAL’AMBOTE MIA BIBILA

9. Nkia kuma kilenda fila mwan’aku mu yuvula e kiuvu mu kuma kia nsiku mia nkal’ambote mia Bibila?

⁹ Avo mwan’aku uyuvuidi o mfunu wa nsiku mia nkal’ambote mia Bibila, vava zaya e kuma kayuvulwidi e kiuvu kiokio. Nga ke kwikilanga ko vo mana Bibila kilonganga maludi? Nga kazeye sasila kwa akaka ko mana kekwikilanga? Kiakala nkia diambu dimfididi muna yuvula e kiuvu, olenda sadisa mwan’aku kayangalelanga e nsiku mia nkal’ambote mia Bibila muna longokanga yandi o nkanda, Zinga ye Kiese Yakwele Mvu! b

10. Aweyi olenda sadisila mwan’aku kazaya o mfunu wa kala ye ngwizani yambote yo Yave?

¹⁰ Sadisa mwan’aku kazaya o mfunu wa kala ye ngwizani ambote yo Yave. Ekolo olongokanga e Bibila yo mwan’aku, sadila e yuvu ye fwaniswa ina muna nkanda, Zinga ye Kiese Yakwele Mvu! kimana wazaya una keyindulwilanga maka mambu. (Nga. 20:5) Muna bonga e nona, muna longi dia 8, Yave otezaneswanga yo nkundi ona okutuvananga nkanikinu milenda kututanina yo kututwasila nluta. Vava nufimpa e sono kia 1 Yoane 5:3, olenda yuvula: “Wau tuzeye vo Yave i nkundi ndioyo ambote, aweyi tufwete badikilanga mana kekutuvovesanga vo twavanga?” E kiuvu kiaki kilenda moneka vo kiakete kwandi, kansi oyuvula kio kwa mwan’aku dilenda kunsadisa mu badikilanga e nsiku mia Nzambi se sinsu kia zola kwa Yave.—Yes. 48:17, 18.

11. Aweyi olenda sadisila mwan’aku kazaya o mfunu wa lemvokelanga e nkanikinu mia Bibila? (Ngana 2:10, 11)

¹¹ Nuvovela e nluta tutambulanga muna lemvokela mana Bibila kilonganga. Vava nutanganga e Bibila entwadi yovo sono kia lumbu, nuvovela una nsiku mia Bibila misadisilanga esi nzo eno. Kasikil’owu, nga o mwan’eno omonanga e nluta mia salanga ye fululu yo kala nkwa ziku? (Ayib. 13:18) Olenda vovela mpe una nkanikinu mia Bibila mikututaninanga muna kinitu. (Nga. 14:29, 30) Avo mwan’aku obakwidi e nluta mia lemvokela mana Bibila kilonganga, okala ye tima dia lemvokela mio muna zingu kiandi.—Tanga Ngana 2:10, 11.

12. Aweyi mpangi Steve yo nkaz’andi besadisilanga mwan’au kabakula o mfunu walemvokela nkanikinu mia Bibila?

¹² Mpangi Steve una vo se kuna França, wasasila una yandi yo nkaz’andi besadisilanga mwan’au Ethan una vo nleke kimana kabakula vo Yave mu kuma kia zola kwandi kekutuvaninanga e nsiku. Mpangi Steve wavova vo: “Tukunyuvulanga e yuvu nze eyi, ‘ekuma Yave kekutulombelanga vo twazitisanga e nsiku miandi? Ediadi aweyi disongelanga vo zola kekutuzolanga? Adieyi dibwa avo kulemvokele nsiku wau ko?’” E mbokena za mpila yayi, zisadisanga Ethan mu kala yo lukwikilu lwasikila vo mana Yave kevovanga mansongi. Mpangi Steve wavova diaka vo: “Ekani dieto i sadisa Ethan kabakula vo e ngangu zina muna Bibila, ke zilendi tezaneswa ko ye ngangu za wantu.”

13. Yika e nona kisonganga una mase balenda longela wan’au kimana basadila nkanikinu mia Bibila.

¹³ Longa mwan’aku kimana kasadilanga e nkanikinu mia Bibila. E lau diambote muna wo vanga, i vava kevewanga e iyekwa ya tanga konso nkanda kuna sikola. Dilenda kala vo oveno nkanda uvovelanga wantu ana bekuyivananga muna mavangu ma zumba yovo mavangu mansoki mana ke tulendi tanginina ko. Olenda kasakesa mwan’aku kayindula una Yave kemonanga vava wantu bevanganga yovo vovela mambu mambi. (Nga. 22:24, 25; 1 Kor. 15:33; Fili. 4:8) Ediadi dilenda kunsadisa mu  sila umbangi kwa nlongi andi ye akwandi vava bemokenena e diambu diadi kuna sikola.

SADISA MWAN’AKU MU TANINA MANA KEKWIKILANGA

14. Nkia diambu dilenda mwesa wonga kwa aleke bena vo Akristu? Ekuma?

¹⁴ Ezak’e ntangwa, aleke bena vo Akristu wonga bekalanga wau muna samuna kwa akaka mana bekwikilanga. Muna bonga e nona, balenda kala yo wonga wa sasila kwa akaka e kuma ke bekwikidilanga ko muna longi dia lunungunuku. Ekuma? Nanga alongi au bevovanga vo e longi dia lunungunuku dia ludi kikilu, ke mambanzikila ko. Avo u se yovo ngudi, aweyi olenda sadisila mwan’aku kakala yo unkabu wa tanina mana kekwikilanga?

15. Nki kilenda sadisa nleke una vo Nkristu mu kala ye ziku kia mana kekwikilanga?

¹⁵ Sadisa mwan’aku kakala ye ziku kia mana kekwikilanga. Ke dina mfunu ko vo mwan’aku kakalanga ye nsoni wau kazeye ludi mu kuma kia Yave. (2 Tim. 1:8) Ekuma kafwete kadilanga ye nsoni ko? E kuma kadi vena mpe ye akwa ngangu ayingi bekwikilanga vo e vangwa ya moyo, ke yau kibeni ko yatetomoka kuna kinsalukisa. Akwa ngangu awaya bemonanga e ziku kisonganga vo vena yo nkwa ngangu ona wavanga e vangwa yawonso yampimpita ya moyo. Muna kuma kiaki, ke betambulwilanga ko e longi dia lunungunuku ditoma longwanga muna sikola omu nza yawonso. Osolola e ziku ifilanga mpangi zankaka mu kwikila vo o moyo vangwa wavangwa, disadisa mwan’aku mu kumika lukwikilu lwandi yo kala yo unkabu watantina mana kekwikilanga. c

16. Aweyi mase balenda sadisila mwan’au kazayisanga kwa akaka ekuma kekwikidilanga muna Mvangi? (1 Petelo 3:15) (Tala mpe foto.)

¹⁶ Sadisa mwan’aku kakala yo unkabu wa zayisa kwa akaka e kuma kekwikidilanga muna Mvangi. (Tanga 1 Petelo 3:15.) Diambote nuavavulula kumosi e malongi mevovelanga o Nsema yovo Lunungunuku muna jw.org. I bosi, mwan’aku olenda sola e longi dina kemona vo dilenda sadisa akaka mu bakula vo vena yo Mvangi. Unsungamesa vo ke dina mfunu ko mu filananga e mpaka ye akwandi kuna sikola. Unsadisa kasadilanga e mvovo mia leboka ye mia ziku avo wanane yo muntu ozolele vovela e diambu diadi. Muna bonga e nona, o nkwandi kuna sikola olenda vova vo: “Mono ikwikilanga  kaka muna lekwa ina imonanga, o Nzambi kikumonanga ko.” O nleke una vo Nkristu olenda vutula: “Yindula vo wele mu mfinda ina kwanda kuna ke kuzingilanga wantu ko yo solola e nzo yatoma tungwa. Adieyi ovova? Muntu watunga e nzo yoyo. Diau dimosi mpe yo ntoto ye vangwa yawonso ya mioyo ina vo. Vena yo muntu wasema yo.”

17. Aweyi mase balenda kasakesela mwan’au kavavanga malau ma samuna e ludi kia Bibila kwa akaka?

¹⁷ Kasakesa mwan’aku kavavanga malau ma samuna e ludi kia Bibila kwa akaka. (Roma 10:10) Olenda tezanesa mana kevanganga muna samuna kwa akaka oma malukwikilu lwandi ye ngolo zivavuanga muna sika miziki. Entete, olongoka sika miziki mina vo ke miampasi ko. Kuna kulanda, ozaya sika e mpila zawonso za miziki. Diau dimosi mpe, o nleke una vo Nkristu muna samuna kwa akaka mana kekwikilanga, kuna lubantiku olenda sadila nsunzula zaleboka ye zankufi. Muna bonga e nona, olenda yuvula kwa nkwandi a sikola: “Nga ozeye wo vo akwa ngangu nsema betangininanga muna vanga e lekwa? Yambula yasonga e video imosi yambote.” Kuna nima tala e video mosi muna video zina yo ntu a diambu vo, Nga Vangwa Yavangwa? olenda vova vo: “Avo nkwa ngangu otambwidi nkembo wau katanginini e lekwa ina muna nsema, nani olenda tambula o nkembo muna lekwa ya nsema?” E mpila yayi yaleboka yayantikila e moko, nanga isadisa nkwandi a sikola mu kala yo luzolo lwa longoka mayingi mu kuma kia Yave.

KWAMANANA SADISA MWAN’AKU KAKUMIKANGA LUKWIKILU LWANDI

18. Aweyi mase balenda kwamanena kumikina lukwikilu lwa wan’au muna Nzambi?

¹⁸ Tuzingilanga mu nza yazala yo wantu ana ke bena ye lukwikilu ko muna Yave. (2 Pet. 3:3) Muna kuma kiaki, yeno mase, ekolo nulongokanga e Bibila ye wan’eno nubakasakesanga balongokanga e mambu malenda wokesa luzitu lwau muna Diambu dia Nzambi ye muna nsiku miankal’ambote mia Nzambi. Numokenanga kumosi oma ma nsem’a Yave kimana nuabakasakesa babadikanga yo kumika lukwikilu lwau muna Yave. Nubasadisanga babakula ungunza wa Bibila una walungana kala. Avo nuvangidi mawonso mama, nulenda kala ye ziku vo Yave osambula e ngolo nuvanganga muna sadisa wan’eno bakumika lukwikilu lwau muna yandi.—2 Tus. 15:7.