1, 2. (a) Aweyi tuzayidi wo vo wantu balenda kala akundi a Nzambi? (b) Mbandu a nani tubadika mu longi diadi?

TUKA muna lumbu kia luwutuku yamuna lumbu kia lufwa, nsatu za zolwa tukalanga zau. Wantu awonso akundi ambote bevuanga o mfunu, ke nzol’a kimakangu kaka ko. Kansi edi disundidi o mfunu, i zolwa kwa Yave. Ayingi ke bekwikilanga ko vo wantu balenda kala akundi a Nzambi wau vo Mpungu-ngolo ye ke monekanga ko. Kansi oyeto tuzeye wo vo diadi ke dialudi ko.

² Tuzeye dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia wantu ana bakala akundi a Nzambi. Mayingi tulenda longoka muna mbandu au. Ekuma? E kuma kadi o kala nkundi a Nzambi i diambu disundidi o mfunu muna zingu kieto. Muna kuma kiaki, yambula twabadika mbandu a Abarayama. (Tanga Yakobo 2:23.) Aweyi kakitukila nkundi a Nzambi? E kikundi kia Abarayama yo Nzambi mu lukwikilu kiatukanga.  Kiaki i kuma keyikilwanga vo “se dia awonso bena yo lukwikilu.” (Roma 4:11) Ekolo obadikanga e mbandu andi, ukiyuvula: ‘Aweyi ndenda tanginina lukwikilu lwa Abarayama yo siamisa kikundi kiame yo Yave?’

3, 4. (a) Aweyi lukwikilu lwa Abarayama lwatontelwa? (b) Ekuma Abarayama katambulwila vana mwan’andi Isaki se lukau?

³ Yindula vava Abarayama katombokanga mongo muna kimbuta tezo kia 125 dia mvu. ^[1] (Tala mvovo kuna nsuk’a longi.) Ntwadi kakala yo mwan’andi Isaki wakala ye kimbuta kia 25 dia mvu. Isaki yandi wanata e nkuni. O Abarayama wanata e mbele ye lekwa yankaka ya kwikila tiya. O nkangalu wau nanga i wasunda e mpasi muna zingu kia Abarayama. Kansi ke mu kuma kia kimbuta ko, nkuma wayingi kakala wau muna nitu. O nkangalu wau wampasi kikilu wakala kwa yandi kadi Yave wamvovesa vo kavana mwan’andi se lukau.—Etuku 22:1-8.

⁴ Zazi nanga i ntonta zisundidi e ntonta zawonso za lukwikilu kawanana zau Abarayama. Wantu ayingi bevovanga vo Nzambi nkwa nsoki wau kalomba kwa Abarayama vo kavana mwan’andi se lukau. Akaka bevovanga vo Abarayama watambulwila wo vanga kadi kazolanga mwan’andi ko. O wantu bevovanga mambu mama kadi ke bena ye lukwikilu ko ye ke bazeye ko kana nki i lukwikilu lwakieleka ye una lusongelwanga. (1 Korinto 2:14-16) Kansi, Abarayama ka lemvokelanga Nzambi nze tunze ko, i sia vo, tambulwila mawonso lembi teka yindula. Walemvokanga kadi lukwikilu lwakieleka kakala lwau. Wazaya wo vo Yave kalendi kunlomba ko vo kavanga diambu dilenda sia zingu kiandi kiawonso mu mpasi. Abarayama wazaya wo vo Yave okunsambula kumosi yo mwan’andi anzolwa avo unlemvokele. Adieyi diavavuanga kwa Abarayama mu kala yo lukwikilu lwasikila? Diavavanga vo kakala yo zayi yo sungamena mana kamona kala muna zingu kiandi.

5. Aweyi Abarayama kazayila oma ma Yave? Aweyi zayi wau wansadisila?

 ⁵ Zayi: Abarayama ku mbanza Ure kasansukila. Esi mbanza yayi kumosi yo se diandi, nzambi za luvunu basambilanga. (Yosua 24:2) Ozevo, aweyi Abarayama kazayila oma ma Yave? Nkand’a Nzambi usonganga vo Seme wa mwan’a Noa yitu kia Abarayama kakala. Vava kafwa, Abarayama tezo kia 150 ma mvu kakala miau. Seme lukwikilu lwasikila kakala lwau. Nanga walonganga yitu yandi oma ma Yave. Ke tuna ye ziku ko, kansi nanga Abarayama kwa yandi kazayila oma ma Yave. Mana Abarayama kalongoka mamfila mu zola Yave. O zayi wau wansadisa mu kala yo lukwikilu.

6, 7. Mana mabwila Abarayama aweyi makumikina lukwikilu lwandi?

⁶ Mana mabwa muna zingu kiandi. Nkia mambu Abarayama kawanana mau muna zingu kiandi makumika lukwikilu lwandi muna Yave? Divovuanga vo mana mena muna ntim’a muntu i mekumfilanga mu vanga diambu. O ntim’a Abarayama wafilwanga kwa mana kalongoka mu kuma kia Nzambi. Ediadi diamfila mu zitisa “Yave wa Nzambi ampungu, mvwe ezulu ye nza.” (Etuku 14:22) Nkand’a Nzambi uyikilanga zitu wau vo ‘vumi wa Nzambi.’ (Ayibere 5:7) Muna kala akundi a Nzambi, tufwete kumvuminanga. (Nkunga 25:14) Vumi wau wafila Abarayama mu lemvokela Yave.

⁷ Nzambi wavovesa Abarayama yo Sara vo basisa e nzo au kuna mbanza Ure yo kwenda ku nsi ya kinzenza. Muna kolo kiakina, ke bakala diaka aleke ko. Diavavanga vo bazingila mu nzo za saba muna zingu kiau kiawonso. Kana una vo Abarayama wazaya e vonza ikubawila, wakala ye kani dia lemvokela Yave. Muna kuma kia lemvo wandi, Nzambi wansambula yo kuntanina. Kasikil’owu, vava Sara wa nkaz’a Abarayama ona wakala vo mote a nkento, kabongwa vana moko mandi, e zingu kia Abarayama mu vonza kiakala. Kansi, Yave nkumbu miayingi katanina Abarayama yo Sara mu mpil’a sivi. (Etuku 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Mawonso mama makumika lukwikilu lwa Abarayama.

8. Aweyi tulenda vuila zayi ulenda siamisa kikundi kieto yo Yave?

⁸ Nga yeto mpe tulenda kala akundi a Yave? Elo. Nze Abarayama, tufwete longokanga oma ma Yave. Oyeto mpe tulenda vua o zayi ye umbakuzi tuvuidi o mfunu. O zayi tuna wau o unu ulutidi  una Abarayama kakala wau. (Daniele 12:4; Roma 11:33) Nkand’a Nzambi wazala yo zayi wa ‘Mvangi a zulu ye nza.’ Mana tulongokanga mekutufilanga mu zola Yave yo kunzitisa. O zola yo vumi muna Nzambi ukutufilanga mu kunlemvokela. Vava tuvanganga wo, Yave okututaninanga yo kutusambula. Lukwikilu lweto lukumamanga vava tumonanga una Nzambi kekutusadisilanga muna zingu kieto. Vava tusadilanga Yave ye kwikizi kiawonso, luvuvamu ye kiese kieto kiwokelanga. (Nkunga 34:8; Ngana 10:22) Vava zayi weto uwokelanga yo mona una Yave kekutusambulwilanga, kikundi kieto mpe yo yandi kiwokelanga.

9, 10. (a) Adieyi divavuanga muna siamisa kikundi? (b) Adieyi disonganga vo Abarayama wayangalelanga yo siamisa kikundi kiandi yo Yave?

⁹ Kikundi kiambote kilenda tezaneswa ye lusalu lwantalu. (Tanga Ngana 17:17.) Ke kina nze kinzu kiantalu ko, kisadilwanga kaka muna viengesa e nzo. Kikundi kina nze mvuma zambote-mbote zivavanga yitilwa e maza yo lungwa-lungwa. Abarayama wayangalelanga kikundi kiandi yo Yave yo toma kio lunga-lunga. Aweyi kavangilanga wo?

¹⁰ Abarayama wakwamanana siamisa vumi yo lemvo wandi muna Yave. Kasikil’owu, vava kayenda zingila kuna Kenani kumosi yo nkaz’andi ye ntaudi zandi, wayambula vo Yave kamfila muna nzengo kabakanga, zakala zakete yovo zampwena. Mvu mosi vitila Isaki kawutuka, vava Abarayama kakala ye kimbuta kia mvu 99, Yave wamvovesa vo kazenga wan’amakala awonso bakala muna nzo andi. Nga Abarayama wafidisa Yave e mpaka yovo vava vakuba mu lembi vanga dina Yave kamvovesa? Ve, Abarayama wabund’e vuvu muna Yave yo kunlemvokela “muna kiau lumbu kina.”—Etuku 17:10-14, 23.

11. Ekuma Abarayama katokanena mu kuma kia mbanza Sodomo ye Ngomora? Aweyi Yave kansadisila?

¹¹ Wau vo Abarayama walemvokelanga Yave kana nkutu mu mambu makete, kikundi kiau kiawokela. Wazayisanga Yave konso diambu yo kunlomba lusadisu muna mambu mantokanesanga. Kasikil’owu, vava Yave kabak’e nzengo za fwasa mbanza Sodomo ye Ngomora, Abarayama watokana kikilu. Ekuma? Wonga kakala wau vo wantu ambote befwa kumosi yo wantu ambi. Nanga watokananga mu kuma kia Loti wa mwan’andi a nkazi wazingilanga muna mbanza Sodomo. Abarayama wabund’e vuvu muna Yave wa “Mfundisi a nza yawonso.” Muna kuma kiaki, kuna lulembamu lwawonso wazayisa kwa Yave e ntokani zandi. Yave wawá ngindu za nkundi andi kuna luzindalalu lwawonso yo songa vo nkwa nkenda. Yave wamvovesa vo kana nkutu vo ofwasidi e mbanza zazina, ovava wantu ambote yo kubavuluza.—Etuku 18:22-33.

12, 13. (a) O zayi ye mana mabwa muna zingu kia Abarayama aweyi mansadisila? (b) Adieyi disonganga vo Abarayama vuvu kakala kiau muna Yave?

 ¹² Ka lukatikisu ko vo zayi ye mana mabwa muna zingu kia Abarayama mansadisa mu siamisa kikundi kiandi yo Yave. Kuna kwalanda, vava Yave kavovesa Abarayama kavana mwan’andi se lukau, wazaya wo vo Yave nkwa luzindalalu, nkwa nkenda, ntanini ye wafwana bundwa e vuvu. Abarayama wakala ye ziku vo Yave kasoba ko ngatu kituka nkwa nsoki yovo ntim’ambadi. Ekuma tuvovele wo?

¹³ Vitila kasisa selo yandi, Abarayama wavova vo: “Nukala kweno vava y’ebuluku, omono yo nleke kuna tukwenda, twakunda, twiza vutuka oku nwina.” (Etuku 22:5) Adieyi Abarayama kazola vova? Nga vuna kabavuna vava kavova vo ovutuka kumosi yo Isaki ekolo kazaya wo vo okumvana se lukau? Ve. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Abarayama wazaya wo vo Yave olenda fula Isaki. (Tanga Ayibere 11:19.) Abarayama wazaya wo vo Yave wamvana nkuma wa wuta mwana kana una vo yandi yo Sara bakinunina. (Ayibere 11:11, 12, 18) Abarayama wazaya wo vo kuna kwa Yave, mawonso malendakana. Abarayama kazaya ko dina diadi vangama muna lumbu kiakina. Kansi, wakala yo lukwikilu vo avo divuilu o mfunu, Yave ofula mwan’andi kimana e nsilu miawonso mia Nzambi mialungana. Ekiaki i kuma Abarayama keyikilwanga vo “se dia awonso bena yo lukwikilu.”

14. Nkia mpasi onuananga zau muna salu kia Yave? E mbandu a Abarayama aweyi ilenda kusadisila?

¹⁴ O unu, Yave ke kutulombanga ko vo twavana wan’eto se lukau. Kansi, okutulombanga vo twalemvokela nkanikinu miandi. Ezak’e ntangwa dilenda kala diampasi mu bakula e kuma kia mana Yave kekutulombanga. Tulenda mona vo nkanikinu miandi miampasi muna mio lemvokela. Nga i wau omonanga? Kuna kw’akaka, o samuna e nsangu zambote diampasi kikilu dikalanga. Nanga nsoni bemonanga za mokena yo wantu ana ke bazeye ko. Akaka wonga bekalanga wau wa kala baswaswana ye akwau a salu yovo sikola. (Luvaiku 23:2; 1 Tesalonika 2:2) Avo balombele wavanga diambu diampasi, yindula e mbandu a Abarayama ona wasonga lukwikilu yo unkabu. Vava tubadikanga e mbandu ya akala ye akento akwikizi, dikutukasakesanga mu kubatanginina yo finama Yave wa Nkundi eto.—Ayibere 12:1, 2.

15. Ekuma tulenda kadila ye ziku vo Abarayama kayibanza ko wau kalemvokela Yave?

¹⁵ Nga Abarayama wayibanza wau kalemvokela nkanikinu mia Yave? Nkand’a  Nzambi uvovanga vo Abarayama “ofwidi muna ununu wafwana, nunu ye mvu miafwana.” (Etuku 25:8) Vava kakala ye kimbuta kia mvu 175, Abarayama wayindulanga e zingu kiandi kia kusentu. Ediadi kiese kiayingi diantwasilanga. Ekuma? E kuma kadi e ngwizani andi yo Yave i diambu diasunda o mfunu muna zingu kiandi. Muna kuma kiaki, vava tutanganga vo Abarayama wafwa ‘muna ununu wafwana ye mvu miafwa,’ ke disongele ko vo kakala diaka ye nsatu za zinga ko kuna sentu.

16. Nkia kiese kekala kiau Abarayama muna Paradiso?

¹⁶ Nkand’a Nzambi uvovanga vo Abarayama “wavingilanga e mbanza ina ye nkubilwa yasikila, ina vo Nzambi i ntungi ye mvangi.” (Ayibere 11:10) Abarayama wakwikilanga vo vekala ye lumbu kesinga mona e mbanza yayi, i sia vo, vava Kintinu kia Nzambi kiyala o ntoto. Tuna ye ziku vo mona kikilu kemona e mbanza yayi. Yindula e kiese kemona Abarayama vava kezingila muna paradiso ova ntoto yo kwamanana siamisa kikundi kiandi yo Nzambi. Okala ye kiese kia zaya vo e mbandu andi ya lukwikilu yasadisa selo ya Nzambi mu kolo kia mazunda ye mazunda ma mvu. Muna Paradiso, Abarayama obakula vo kimenga kina kazola kela vana Mongo a Moria diambu diamfunu kiasunzulanga. (Ayibere 11:19) Osinga zaya vo e mpasi kamona muna ntima vava kakubamanga mu vana mwan’andi se kimenga zasadisa selo yayingi yakwikizi mu bakula e mpasi kamona o Yave vava kavana Mwan’andi, Yesu Kristu, muna kûla wantu. (Yoane 3:16) E mbandu a Abarayama ikutusadisanga mu tondanga Nzambi mu kuma kia lukûlu, luna vo i vangu dia zola disundidi o nene.

17. Adieyi i kani diaku? Adieyi tubadika muna longi dilanda?

¹⁷ Yambula konso muntu mu yeto kakwamanana tanginina lukwikilu lwa Abarayama. Nze Abarayama, divavanga vo twakala yo zayi yo yindula mana matubwila kala muna zingu. Avo tukwamanene longoka oma ma Yave yo kunlemvokela, tumona una kekutusambulwila yo kututanina. (Tanga Ayibere 6:10-12.) Muna kuma kiaki, tuvanga mawonso kimana Yave kakala Nkundi eto yakwele mvu. Muna longi dilanda, tubadika diaka mbandu tatu za akwa kwikizi ana bakala akundi a Nzambi.