1, 2. Aweyi Davidi kasongela kwikizi muna Nzambi? (Tala fwaniswa va ntandu.)

SAULU ye makesa mandi 3.000 bavavanga Davidi muna makanga ma Yuda kimana bamvonda. Kansi lumbu kimosi muna fuku, Davidi ye makesa mandi basolola e fulu kina Saulu ye makesa mandi bakala. Yau awonso baleka bakala. Muna kuma kiaki, Davidi yo Abisai bayenda womboka, bavioka vana valeka makesa yo solola Saulu. Abisai wavovesa Davidi vo: “Yambula yantobwel’edionga muna ntoto ntobola mosi, kikuntobola diaka ko.” Kansi, Davidi kanyambula ko vo kavonda Saulu. Wavovesa Abisai vo: “Kumfumbi ko: kadi nani olenda lambul’o koko muna kuswa kia Yave, yo kondw’e kuma?” I bosi, Davidi wakudikila vo: “Sabi sabì tu, o Yave aka, yalambul’o koko muna kuswa kia Yave.”—1 Samuele 26:8-12.

² Davidi wabakula dina kafwete vanga mu songa kwikizi  muna Yave. Wazaya wo vo kafwete zitisa Saulu. Kakala nkutu ye ngindu za kumvanga mbi ko. Ekuma? E kuma kadi Nzambi wasola Saulu mu kala ntinu a Isaele. Nze kuna nz’ankulu, Yave ozolele vo selo yandi yawonso basonga kwikizi muna yandi yo zitisa awana keyambulanga vo bakala ye wisa.—Tanga Mika 6:8.

3. Aweyi Abisai kasongela kwikizi muna Davidi?

³ Abisai wazitisanga Davidi kadi wazaya wo vo Nzambi wansola mu kala se ntinu. Kansi, vava kakituka ntinu, Davidi wavola masumu mampwena. Watá e zumba yo nkaz’a Ureya, i bosi wavovesa Yoabe vo kavondesa Ureya kuna vita. (2 Samuele 11:2-4, 14, 15; 1 Tusansu 2:16) Wau vo Yoabe mpangi a Abisai, nanga Abisai wazaya dina Davidi kavanga, kansi wakwamanana zitisa Davidi. Vana ntandu, Abisai yandi wakala mfumu a makesa. Muna kuma kiaki, wafwana sadila wisa kiandi mu kuyitumbika se ntinu. Kansi, kavanga wo ko. Wakwamanana yikama Davidi yo kuntanina vana moko ma mbeni zandi.—2 Samuele 10:10; 20:6; 21:15-17.

4. (a) Aweyi Davidi kasongela mbandu ambote ya sikila ye kwikizi muna Nzambi? (b) Mbandu a kinani diaka tubadika mu longi diadi?

⁴ Davidi wasikila ye kwikizi muna Yave muna zingu kiandi kiawonso. Muna kileke, Davidi wavonda Ngoleyate ona watiangunanga Yave ye Aneyisaele. (1 Samuele 17:23, 26, 48-51) Vava Davidi kakala ntinu, Natani wa nguz’a Yave wamvana e longi mu kuma kia masumu kavola. Davidi watambulwila masumu kavanga yo viluka o ntima. (2 Samuele 12:1-5, 13) Kuna kwalanda, vava Davidi kakala se nunu, wavana lekwa yayingi ya ntalu ina yasadilwa mu tunga e tempelo a Yave. (1 Tusansu 29:1-5) Tumwene vo kana una vo Davidi vilwa wayingi kavanga muna zingu kiandi, kayambula songa kwikizi ko muna Nzambi. (Nkunga 51:4, 10; 86:2) Mu longi diadi, tuvovela mbandu a Davidi ye akaka ana bazinga kolo kimosi yo Davidi. Tulongoka una tulenda songela kwikizi muna Yave lutila konso muntu. Tubadika mpe fu ilenda kutusadisa mu vanga wo.

5. Adieyi tulenda longoka muna mbandu ya Abisai vava kazola vonda Saulu?

⁵ Vava Abisai kavava vonda Saulu, kwikizi kazola songa muna Davidi. Kansi, wau vo Davidi wazaya wo vo ke diambote ko mu vanga e mbi muna “kuswa kia Yave,” kanyambula ko vo Abisai kavonda ntinu. (1 Samuele 26:8-11) Ediadi ditulongele diambu dimosi diamfunu: Avo nzengo tuzolele baka kana kwa nani ntete tufwete songa e kwikizi, tufwete badika nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milenda kutusadisa muna diambu ditubwididi.

6. Kana una vo ke diambi ko dia song’e kwikizi muna yitu yovo akundi eto, ekuma tufwete kuyikebela?

⁶ Ke diambi ko mu songa kwikizi muna muntu tuzolanga, nze nkundi yovo yitu kieto. Kansi, wau vo tu wantu alembi lunga, ntim’eto ulenda kutuvuna. (Yeremiya 17:9) Muna kuma kiaki, avo muntu tuzolanga  ovangidi diambu diambi yovo oyambwidi e ludi, tufwete sungamena vo edi disundidi o mfunu i sikila ye kwikizi muna Yave lutila konso muntu.—Tanga Matai 22:37.

7. Aweyi mpangi mosi ankento kasongela kwikizi muna Nzambi muna ntangw’ampasi?

⁷ Avo mosi muna esi nzo ovaikisu mu nkutakani, songa kwa Yave vo kwikizi una kiau muna yandi. Kasikil’owu, lumbu kimosi, ngudi a Anne ona wavaikiswa mu nkutakani, wabokela Anne muna telefone mu kunzayisa vo yandi kazolele kwiza kingula. ^[1] (Tala mvovo kuna nsuk’a longi.) O ngudi a Anne wavova vo ntantu zayingi kakala zau wau vo esi nzo ke bazolanga diaka mokena yandi ko. Ediadi diakendeleka kikilu Anne. Muna kuma kiaki, wazola kunsonekena nkanda. Kansi, vitila kasoneka, Anne wayindula nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. (1 Korinto 5:11; 2 Yoane 9-11) I bosi, muna nkanda kansonekena, wasasila kuna ngemba zawonso vo ngudi andi wabembola esi nzo vava kasumuka yo lembi viluka o ntima. Anne wavovesa ngudi andi vo avo zolele kala diaka ye kiese kafwete vutuka kwa Yave.—Yakobo 4:8.

8. Nkia fu ilenda kutusadisa mu sikila ye kwikizi muna Nzambi?

⁸ Selo yakwikizi ya Nzambi muna lumbu ya Davidi akwa lulembamu, walakazi yo unkabu bakala. Yambula twabadika una fu yayi ilenda kutusadisila mu sikila ye kwikizi muna Yave.

9. Ekuma Abene kazola vondela Davidi?

⁹ Yonatane wa mwan’a Saulu yo Abene wa mfumu a makesa ma Isaele, bamona Davidi vava katwasa ntu a Ngoleyate kwa Ntinu Saulu. Yonatane wakituka nkundi a Davidi yo sikila ye kwikizi muna yandi. (1 Samuele 17:57–18:3) Kansi, o Abene ke diau ko kavanga. Kuna kwalanda, wayikama Saulu ona wazola vonda Davidi. (1 Samuele 26:1-5; Nkunga 54:3) O Yonatane yo Abene bazaya wo vo Nzambi wasola Davidi mu kala se ntinu a Isaele. Kansi vava Saulu kafwa, Abene kazola yikama Davidi ko. Wavava nkutu tumbika Isi-bosete e kintinu. Kuna kwalanda, Abene wazola kuyitumbika se ntinu. Kiaki i kuma katela e zumba yo mosi muna akazi a Saulu wa ntinu.  (2 Samuele 2:8-10; 3:6-11) Ekuma Yonatane yo Abene bakadila ye ngindu zaswaswana muna Davidi? E kuma kadi Yonatane nkwa kwikizi kakala muna Yave ye nlembami. Kansi, o Abene kakala nkwa kwikizi ko ngatu nlembami.

10. Ekuma Abesalome kakadila ye kwikizi ko muna Nzambi?

¹⁰ Abesalome wa mwan’a Davidi wa Ntinu, kakala ye kwikizi ko muna Nzambi kadi kakala yo lulembamu ko. Wau vo kintinu kavavanga, wakubika ‘ekalu ye mvalu ye wantu makumatanu bavita kuna ntwala.’ (2 Samuele 15:1) Wavukumuna mpe ayingi muna Aneyisaele kimana banyikama. Wavava nkutu vonda se diandi kana una vo wazaya wo vo Yave wasola Davidi mu kala ntinu a Isaele.—2 Samuele 15:13, 14; 17:1-4.

11. Nkia nluta tulenda vua muna tusansu twa Nkand’a Nzambi tuyikanga Abene, Abesalome yo Baruki?

¹¹ Avo muntu kena yo lulembamu ko yo vava kimfumu, diampasi dikalanga kwa yandi mu sikila ye kwikizi muna Nzambi. Kansi, yeto Yave tuzolanga. Ke tuzolele kala akwa loko ko ngatu akwa nsoki nze Abene yo Abesalome. Kansi, tufwete kuyikeba mu lembi yantika yima luzolo lwa vuama yovo vava salu kilenda kutufila mu kuyibadikila vo tusundidi akaka o mfunu. Ediadi dilenda fwasa ngwizani eto yo Yave. Vakala ye ntangwa o Baruki wa nsoneki a Yeremiya kavavanga lekwa kina kakala kiau ko. Muna kuma kiaki, wavidisa kiese kia sadila Yave. Yave wavovesa Baruki vo: “Kina ntungidi mbangula, kina nkunini mvuza; ediadi muna nsi yawonso. Ng’o mambu manene okuvavila? Kuvavi mo ko.” (Yeremiya 45:4, 5) Baruki walemvokela longi dia Yave. Yeto mpe tufwete lemvokelanga Yave, kadi ke kolo ko ofwasa nza yayi yambi.

12. Yika nona kisonganga vo ke tulendi sikila ye kwikizi ko muna Yave vava tusianga zolela yeto va fulu kiantete.

¹² Mpangi Daniele ozingilanga kuna México, nzengo zampasi kanuananga zau za sola kana nani kafwete songa e kwikizi. Wazola sompana ye ndumba mosi ona kasadilanga Yave ko. Daniele wavova vo: “Yakwamanana kunsonekena kana nkutu vava yakota muna salu kia kimviti a nzila a ngonde ke ngonde.” Kansi kuna kwalanda, wabakula vo zolela ya yandi kibeni kasianga va  fulu kiantete. Kasonganga kwikizi ko muna Yave. Diavavanga vo kasonga lulembamu. Muna kuma kiaki, wamokena yo nkuluntu yo kunzayisa diambu dia ndumba yayina. Daniele wavova vo: “O nkuluntu wansadisa mu bakula vo muna songa kwikizi muna Nzambi, mfwete yambula sonekena ndumba ndioyo. Una yasamba nkumbu miayingi kwa Yave yo dila, yabak’e nzengo za lembi kunsonekena diaka. Ke vavioka kolo ko, kiese kiame muna salu kia umbangi kiawokela.” Owau, mpangi Daniele wasompa nkento ona ozolanga Yave. Osalanga yo nkaz’andi muna salu kia kinkengi a zunga.

13. Aweyi Natani kasongela kwikizi muna Yave ye Davidi vava Davidi kasumuka?

¹³ Vava tusonganga kwikizi muna Yave, tulenda mpe songa kwikizi muna wantu ankaka yo kubasadisa mu mpila yambote. Natani wa ngunza nkwa kwikizi kakala muna Yave. Kansi, wasonganga mpe kwikizi muna Davidi. Vava Davidi katá e zumba yo nkaz’angani yo kumvondesa, Yave watuma Natani mu vana Davidi e longi. Natani nkwa unkabu kakala, walemvokelanga Yave. Kansi nkwa umbakuzi mpe kakala, wavovesela Davidi kuna ngemba zawonso. Wazola sadisa Davidi kimana kabakula o nene wa masumu mandi. Muna kuma kiaki, wantela kingana kia mvuama wayiya meme dimosi kaka dia yakala dia nsukami. Vava Davidi kawá kingana kiaki, wafunga makasi mu kuma kia dina o mvuama kavanga. Natani wamvovesa vo: ‘Ngeye i muntu ndiona.’ Davidi wabakula vo Yave kasumukina.—2 Samuele 12:1-7, 13.

14. Aweyi olenda songela kwikizi muna Yave, nkundi yovo yitu kiaku?

¹⁴ Ongeye mpe olenda songa kwikizi muna Yave yo songa mpe kwikizi muna wantu akaka yo kadila yau kuna ngemba. Kasikil’owu, nanga ziku una kiau vo mpangi kingandi sumu diampwena kavolele. Ozolele kunsong’e kwikizi, musungula avo yitu yovo nkundi aku. Kansi, ozeye wo mpe vo edi disundidi o mfunu i songa kwikizi muna Yave. Nze Natani, ofwete lemvokela Yave, kansi kala ye ngemba muna mpangi aku. Unzayisa kenda vava lusadisu kwa akuluntu yo vanga wo mu nzaki. Avo kavangidi wo ko, ngeye ofwete dio zayisa kwa akuluntu. Muna mpila yayi, osikila ye kwikizi muna Yave. Kuna diak’e sambu, osonga zola muna mpangi aku kadi akuluntu balenda kunsadisa mu vutukila kala ye ngwizani ambote yo Yave. Bekumvana e longi kuna ngemba zawonso.—Tanga Fuka 5:1; Ngalatia 6:1.

15, 16. Ekuma diavavila vo Kusai kakala yo unkabu mu sikila ye kwikizi muna Nzambi?

¹⁵ O Kusai, mosi muna akundi a ntinu Davidi  kakala. Vava nkangu wazola kitula Abesalome se ntinu, Kusai unkabu kavuanga o mfunu mu sikila ye kwikizi muna Davidi yo Nzambi. Wazaya wo vo Abesalome okwiza kuna Yerusaleme ye makesa mandi, o Davidi tina ketina. (2 Samuele 15:13; 16:15) Kansi, adieyi Kusai kavanga? Nga wabembola Davidi yo yikama Abesalome? Ve. Kana una vo Davidi se nunu kakala ye ndonga yavavanga kumvonda, Kusai wasikila ye kwikizi muna yandi, kadi Yave wasola Davidi mu kala ntinu. Muna kuma kiaki, Kusai wayenda kuna Mongo a Olive mu monana yo Davidi.—2 Samuele 15:30, 32.

¹⁶ Davidi walomba Kusai vo kavutuka kuna Yerusaleme yo kuyisunzula nze nkundi a Abesalome kimana kakwikidisa Abesalome kalanda luludiku lwandi, vana fulu kia landa luludiku lwa Akitofele. Kusai wakabuka yo sia zingu kiandi mu vonza kimana kalemvokela Davidi yo sikila ye kwikizi muna Yave. Davidi wasamba kwa Yave kimana kasadisa Kusai, i diau mpe diavangama. Abesalome wawila Kusai vana fulu kia wila Akitofele.—2 Samuele 15:31; 17:14.

17. Ekuma tuvuididi unkabu o mfunu muna songa kwikizi?

¹⁷ Unkabu tuvuidi o mfunu mu sikila ye kwikizi muna Yave yo kunlemvokela vana fulu kia vanga dina yitu yeto, akundi a salu yovo ayadi bazolele. Kasikil’owu, Taro ozingilanga kuna Japão, tuka muna kileke kiandi, wavanganga mawonso mu yangidika mase mandi. Wabalemvokelanga yo kubasonga e kwikizi, ke mu kuma kia sia kaka ko vo i diau kafwete vanga, kansi mu kuma kia sia vo zola kabazolanga. Kansi vava kayantika longoka Nkand’a Nzambi ye Mbangi za Yave, mase mandi bamvovesa vo kayambula longoka. Wakendalala kikilu. Diampasi diakala kwa yandi mu kubavovesa vo ozolele yantika kwenda mu tukutakanu. Taro wavova vo: “Bafunga kikilu makasi, mvu miayingi miavioka ke bazolanga ko vo ngienda kubakingula. Yalomba unkabu muna sambu mu tatidila nzengo zame. Owau, ndenda kubakingula konso ntangwa nzolele kadi basoba e ngindu zau.”—Tanga Ngana 29:25.

18. Nkia nluta obakidi mu longi diadi?

¹⁸ Oyeto mpe tulenda mona e kiese kitukanga muna sikila ye kwikizi muna Yave nze kina Davidi, Yonatane, Natani yo Kusai bamona. Ke tuzolele kala nze Abene yo Abesalome ko, ana ke bakala ye kwikizi ko. Dialudi vo tu wantu alembi lunga, mpilakanu tuvanganga. Kansi, yambula twasonga kwa Yave vo songa kwikizi muna yandi i diambu disundidi o mfunu muna zingu kieto.