MU MVU miayingi, avezi a Bibila bavovanga vo Belesasa wa Ntinu, ona oyikwanga muna nkand’a Daniele, kazinga ko. (Dan. 5:1) Bakwikilanga muna ngindu zazi kadi asatuludi ke basolola lekwa ko kiasonganga e ziku vo Belesasa wazinga kikilu. Kansi muna mvu wa 1854, e ngindu zazi zasoba. Ekuma?

Muna mvu wauna, John George Taylor wa nsunzudi a nsi ya Grã-Bretanha wasatulula muna lekwa yankulu ya mbanz’a Ure, ina kuna sude ya nsi ya Iraque o unu. Okwakuna, muna nzo imosi yandanda-landa, John wasolola ulolo wa babu ya tûma. Konso babu kiakala ye tezo kia centímetro 10 muna lá, kiasonekwa muna sono iyikilwanga vo cuneiforme. Muna babu kimosi mwasonama e sambu kialombanga e zingu kiandá mu kuma kia Nabonido wa Ntinu a Babele yo mwan’andi Belesasa. Kana nkutu avezi a Bibila edi batambulwila vo: E lekwa yayi i ziku kisonganga vo Belesasa wazinga kikilu.

Kansi, Bibila ke kivovanga kaka ko vo Belesasa wazinga kikilu, kivovanga mpe vo ntinu kakala. Avezi bakatikisa diaka e diambu diadi. Kasikil’owu, muna mvu wa 1875, nkwa ngangu mosi, William Talbot wa musi Grã-Bretanha wasoneka vo: “Bel-sar-ussur [Belesasa] wayala kumosi yo Nabonido wa se diandi. Kansi, ke vena lekwa ko kisonganga e ziku kia diambu diadi.”

E mpaka zazi zafokoka kaka vava vasoloka e babu yankaka ya tûma. E babu yayi yasonga vo o se dia Belesasa, i sia vo, Nabonido wa Ntinu mvu miayingi kaviokesa lembi zingila mu mbanz’a Babele. Adieyi diavangama muna kolo kiokio? Nkanda mosi (Encyclopaedia Britannica) uvovanga vo: “Vava Nabonido kayenda muna kinkole, wasisa e kunda kiandi kia kintinu ye ulolo wa makesa mandi kwa Belesasa wa mwan’andi.” Ozevo, Belesasa wayala e mbanz’a Babele muna kolo kiokio. Muna kuma kiaki, Alan Millard wa nsatuludi ye nkwa ngangu muna mambu ma ndinga, wavova vo “o Nkand’a Daniele ludi uvovanga vava uyikilanga Belesasa vo ‘ntinu.’”

Kieleka, kuna kwa yeto selo ya Nzambi, e Bibila i ziku kikutusonganga vo nkand’a Daniele waludi ye kwa Nzambi wavumunuinua.—2 Tim. 3:16.