LONGI DIA 9
Yangalelanga o Lukau lwa Moyo lwa Nzambi
“Muna yandi i twinina o moyo, diata yo zinga.”—MAV. 17:28.
NKUNGA WA 141 Sivi dia Moyo
MANA TULONGOKA a
1. Aweyi o Yave kebadikilanga o moyo?
YINDULA vo nkundi aku ukayidi e nzo yankulu ye yazala ye mbamvu, kansi avo i tekelo nzimbu zayingi ifwa. Aweyi omona? Ke lukatikisu ko vo oyangalala kikilu, ovangulula yo, ye otoma yo lunga-lunga. Diau dimosi mpe, o Yave lukau lwamfunu kikilu katuvana, i sia vo, lukau lwa moyo. Kieleka, Yave wasonga vo o moyo eto mfunu kikilu wina muna vana mwan’andi se lukûlu muna wete dieto.—Yoa. 3:16.
2. Nze una tutanganga muna 2 Korinto 7:1, adieyi o Yave kevingilanga vo twavanga?
2 Yave i Nto a moyo. (Nku. 36:9) Paulu wa ntumwa wazaya e ziku kia diambu diadi vava kavova vo: “Kadi muna yandi i twinina o moyo, diata yo zinga.” (Mav. 17:25, 28) Muna kuma kiaki, tulenda vova vo o moyo i lukau lwatuka wa Nzambi. Kuna zola kwawonso watuvana ina tuvuidi o mfunu muna kwamanana zinga. (Mav. 14:15-17) O Yave kevanganga masivi ko kimana twakwamanana zinga. Kansi, ovingilanga vo twasadila e ngangu katuvana kimana yeto kibeni twalunga-nlunga o mvimpi weto wa nitu mpasi vo twakwamanana kunsadila. (Tanga 2 Korinto 7:1.) Ekuma tufwete lunga-lungilanga o mvimpi yo moyo eto? Aweyi tulenda wo vangila?
ZITISANGA O LUKAU LWA MOYO
3. Akieyi i kimosi muna kuma tufwete kadilanga yo vimpi wambote?
3 Kimosi muna kuma tufwete kadilanga yo vimpi wambote, i kia sia vo, tulenda sadila Yave una ufwene. (Maku 12:30) Tuna yo luzolo lwatambika ‘e nitu zeto se kimenga kia moyo, kia vauka, kiatondakana kwa Nzambi,’ muna kuma kiaki tuvanganga mawonso tulenda kimana twakala yo mvimpi wambote. (Roma 12:1) Dialudi vo ovanga e ngolo zazi ke disongele ko vo ke tuyela diaka ko. Kansi, tuvanganga mawonso tulenda kadi tuzolele songa kwa Se dieto dia zulu vo tuyangalelanga o lukau lwa moyo.
4. Adieyi Davidi wa Ntinu kazola vanga?
4 Davidi wa Ntinu wasasila ekuma kasongelanga o luyangalalu lwandi muna lukau lwa moyo vava kasoneka vo: “Nkia nluta mikala muna lufwa lwame, avo nkulumukini muna wulu? Nga ntoto ukukembelela? Nga usamuna e ziku kiaku e?” (Nku. 30:9) Davidi nanga wasoneka e mvovo miami kuna mfoko a zingu kiandi. Kansi, wakala ye kani dia kwamanana vanga mawonso kalenda muna zinga kimana kakembelela Yave. Kalukatikisu ko vo, ediadi mpe i kani dieto.
5. Kiakala vo tu anunu yovo tu ambevo, nkia diambu tulenda vanga?
5 E kimbevo ye kinunu, kilenda kutukakidila mu vanga mana twalendanga vanga. Ediadi dilenda kutufila mu kendalala yo funga makasi. Kansi, ke tufwete yoya ko ngatu sia e sungididi kiasaka muna mana twalendanga vanga. Ekuma? Kadi kiakala vo tu anunu yovo tu ambevo, tulenda kweto kwamanana kembelela Yave nze una Davidi wa Ntinu kavanga. Dialukasakeso kikilu mu zaya vo kana una vo tu asumuki, Nzambi eto otoma kutuyangalelanga. (Mat. 10:29-31) Kana nkutu vo tufwidi, Yave okalanga ye tima dia kutufula. (Yobi 14:14, 15) Muna kuma kiaki, ekolo tuna o moyo tuzolele vanga mawonso tulenda muna lunga-lunga o vimpi weto.
VENGA E FU ILENDA KUTWASILA E VONZA
6. Adieyi Yave kevingilanga vo twavanga muna diambu ditadidi madia ye malavu?
6 Dialudi vo e Bibila ke nkanda wa mawuku ko muna sasila una tufwete lunga-lungila o vimpi weto ngatu yika e mpila madia tufwete dianga, kansi usonganga una Yave kebadikilanga e diambu diadi. Kasikil’owu, okutulukisanga vo: “Vengomona mambu mampasi” malenda fwasa o vimpi wa nitu eto. (Kim. 11:10) E Bibila kitumbanga e fu kia loko mu diambu ditadidi dia yo nua malavu. (Nga. 23:20) Yave ovingilanga vo twakalanga ye tezo muna nzengo tubakanga za madia tudia ye malavu tunua.—1 Kor. 6:12; 9:25.
7. E longi dina muna Ngana 2:11, aweyi dilenda kutusadisila mu baka e nzengo zambote mu kuma kia vimpi weto?
7 Tulenda baka e nzengo zisonga vo tuyangalelanga lukau lwa moyo luna o Nzambi katuvana, muna sadilanga e ngangu zeto. (Nku. 119:99, 100; tanga Ngana 2:11.) Kasikil’owu, tusadilanga e ngangu vava tusolanga e madia tudia. Avo tubakwidi vo e madia kingandi malenda kututwasila kimbevo, e ngangu zikutusadisa mu lembi mo dia. Tusonganga mpe vo tusianga e sungididi kwa yeto kibeni, vava tulekanga mu ola yambote, nananga e nitu, kala wavelela muna nitu yo velelesanga e nzo eto.
VENGA E SUMBULA
8. Aweyi e Bibila kisongelanga e ngindu za Nzambi mu diambu ditadidi kuyitanina?
8 Yave wavana e nsiku kwa aneyisaele mu kuma kia una badi kuyitanina muna venga e vonza muna nzo zau yovo muna salu yau. (Luv. 21:28, 29; Nsi. 22:8) Ndiona wavondanga o muntu lembi wo kana wabakanga mfwilu miayingi. (Nsi. 19:4, 5) O nsiku wavovanga vo kana nkutu vava o muntu lembi wo kana kavanganga e diambu diatwasanga e vonza kwa nsedia una muna vumu, diavavanga vo katumbwa. (Luv. 21:22, 23) E Bibila kitoma kiesesanga vo Yave ozolele vo twavanganga mawonso muna venga e vonza.
9. Nkia mambu ke tufwete vanga ko muna venga e sumbula? (Tala mafoto.)
9 Tusonganga o luyangalalu lweto muna lukau lwa moyo lwa Nzambi vava tuvanganga mawonso muna venga e vonza muna nzo ye muna salu yeto. Kasikil’owu, avo tulozele lekwa yasongoka ye yampondi yovo nlongo, tufwete wo vangila mu mpila yambote kimana yalembi twasa mfwilu kwa wantu ankaka. Tufwete mpe vanga mawonso kimana o wan’akete balembi yo solola. Vava tukwikanga tiya, lamba yovo sadila salanganu, tufwete sianga e sungididi yo lembi kwenda ku fulu kiankaka. Ke tufwete diatisa kalu ko avo nlongo tunuanga, avo malavu ma nkolwa tunuini yovo twayoya twina. Ke tufwete mpe sadilanga telefone ko ekolo tudiatisanga e kalu.
VAVA VEBWANGA E SUMBULA
10. Adieyi tulenda vanga vitila ye muna kolo kia sumbula?
10 Ezak’e ntangwa, ke tulendanga kakidila ko vo mambu mampasi malembi kutubwila. Ediadi divangamanga musungula vava vebwanga e sumbula, vuku ye vita. Kansi, vava mambu mama mebwanga tulenda vanga mawonso muna kuyitanina kimana twalembi bwilwa e vonza, muna lemvokelanga luludiku luna ayadi bevananga. (Roma 13:1, 5-7) Tulenda kala twakubama mu kuma kia konso sumbula, kansi tufwete landanga luludiku lwa ayadi. Kasikil’owu, tulenda kubika yo lunda e lekwa nze, maza, madia ke mewolanga ko ye lekwa yankaka.
11. Adieyi tufwete vanga avo kuna tuzingilanga kubundumukini kimbevo kisambukilanga?
11 Adieyi tufwete vanga avo kuna tuzingilanga kubundumukini kimbevo kisambukilanga? Tufwete lemvokela o tuludiku twa ayadi nze, sukula moko, vavuka muntu yo nkwandi, vuata máscara yo kala mu quarentena. E mpila tubadikilanga tuludiku twatu, isonganga kana vo tuyangalelanga lukau lwa moyo luna Nzambi katuvana yovo ve.
12. O Luludiku luna muna Ngana 14:15, aweyi lukutusadisilanga mu baka e nzengo kana nkia nsangu tukwikila muna kolo kia mpasi?
12 Vava vebwanga sumbula, ezak’e ntangwa amwangi a nsangu, akundi ye mfinangani zeto balenda sayanesa e nsangu zina vo ke zaludi ko. Kansi, vana fulu kia ‘kwikila muna konso diambu’ tuwanga, diambote mu lemvokelanga tuludiku twa ayadi ye madotolo. (Tanga Ngana 14:15.) E Selo Yambuta ye Mavula, besianga e ngolo za kala ye ziku kia mambu mawonso vitila bavana luludiku mu kuma kia tukutakanu tweto ye salu kia umbangi. (Ayib. 13:17) Avo tulemvokele tuludiku twau, tukuyitanina yo tanina mpe akweto. Tusadisa mpe wantu muna zunga kieto mu badikila e Mbangi za Yave mu mpila yambote.—1 Pet. 2:12.
KALA WAKUBAMA MUNA LEMBI SADILA O MENGA
13. Aweyi tulenda songela vo tuzitisanga lukau lwa moyo muna diambu ditadidi menga?
13 Wantu ayingi bazeye wo vo Mbangi za Yave bekwikilanga vo o menga ma vauka. O yeto tulemvokelanga o nsiku a Yave mu kuma kia menga, muna lembi tambulwilanga siwa menga kana nkutu vava vebwanga diambu dia kinsalukisa. (Mav. 15:28, 29) Ediadi ke disongele ko vo lufwa tuzolanga. Kansi, tulemvokelanga o nsiku wau kadi tuzitisanga o lukau lwa moyo luna Nzambi katuvana. Tutambulwilanga mawuku kwa madotolo ana betondanga kutuwuka lembi sadila menga.
14. Aweyi tulenda vengela e vonza ilenda kutufila mu bakama kimbevo kiangolo?
14 Avo tutomene lunga-lunga o vimpi weto muna sadilanga tuludiku tuyikilu mu longi diadi, nanga ke dikala mfunu ko mu pasulwa yovo bakama kimbevo kia ngolo. Avo tukala yo vimpi wambote, tulenda zizidila avo tubakamene kimbevo kivava vo twapasulwa. Tulenda venga e vonza kilenda kutufila mu pasulwa muna katulanga e lekwa ilenda kututwasila e vonza muna zo, kuna salu ye muna lemvokelanga tuludiku tuvovelanga lutaninu.
15. (a) Ekuma dinina o mfunu mu soneka e kalati kieto kia mawuku? (Tala mafoto.) (b) Nze una usonganga e video, aweyi tulenda bakila e nzengo mu kuma kia mawuku mevavanga vo twasadila o menga?
15 Wau vo tuzitisanga o lukau lwa moyo, tusonekanga e kalati kieto kia Diretivas Antecipada. b Muna songa e kani dieto mu kuma kia mawuku, i sia vo, lembi tambulwila vutulwa o menga ye mawuku mankaka. Nga wasonekene kala e kalati kiaku kia menga? Avo ozolele soneka kalati kiaku yovo soba kalati kiampa, vanga wo mu nzaki. O soneka e kalati kieto dikutusadisa mu lembi viokesa ntangwa yayingi muna sasila e nzengo zeto kwa madotolo mu kuma kia mawuku. Dikutusadisa mpe mu venga e mpila mawuku malenda sia o vimpi weto mu vonza. c
16. Adieyi ofwete vanga avo kuzeye ko una olenda sonekena e kalati kia menga?
16 Kiakala vo tu aleke yovo vimpi wambote tuna wau, tulenda bwilwa e sumbula yovo bakama kimbevo kuna kinsalukisa. (Kim. 9:11) Muna kuma kiaki, diambote vo yeto awonso twakalanga ye kalati kieto kiatoma sonekwa. Avo kuzeye ko una olenda sonekena e kalati kiaku, lomba lusadisu kwa akuluntu a nkutakani aku. Oyau balenda kusadisa mu bakula e mpila za mawuku olenda sola ye una olenda sonekena e kalati kiaku. Kansi, ke yau ko balenda kuzayisa e mpila mawuku olenda tambulwila. Ngeye kibeni ofwete baka e nzengo zazi.—Ngal. 6:4, 5.
KALANGA YE TEZO
17. Aweyi tulenda songela vo tusonganga o ntima a nleka muna mambu matadidi o vimpi ye mawuku?
17 Nkumbu miayingi vava tubakanga e nzengo mu kuma kia vimpi weto ye mawuku, tufwete sadilanga e nkanikinu mia Bibila. (Mav. 24:16; 1 Tim. 3:9) Vava tubakanga e nzengo yo zayisa zo kwa akaka, tufwete kalanga ye tezo muna sadilanga e nkanikinu una muna Filipi 4:5 uvovanga vo: “O ntim’eno anleka yambula wazayakana kw’awonso.” Vava tusonganga o ntim’eto anleka, ke tukalanga ye ntokani zasaka ko mu kuma kia mavimpi meto ngantu komekena akaka vo batambulwila e ngindu zeto. Tuzolanga yo zitisa e mpangi zeto, kana nkutu vava bebakanga e nzengo zaswaswana ye zeto.—Roma 14:10-12.
18. Aweyi tulenda songela luyangalalu lweto muna lukau lwa moyo?
18 Tusonganga luyangalalu lweto kwa Yave una vo i nto a moyo, muna toma lunga-lunganga o moyo eto yo kumvana kina kisundidi o mfunu. (Lus. 4:11) Ekolo tuzingilanga omu nza yayi, tunuananga ye mpansi za mayela ye sumbula. Kansi e kiaki ke kiau ko i mpila zingu o Mvangi eto kazola vo twakala kiau. Ke kolo ko okutuvana o moyo a mvu ya mvu wakondwa e mpasi yo lufwa. (Lus. 21:4) Ekolo tuvingilanga e ntangwa yayi, yambula twakwamanana toma lunga-lunga o vimpi weto kimana twatoma sadila Yave wa Se dieto dia zulu.
NKUNGA WA 140 Moyo a Mvu ya Mvu!
a E longi diadi dikutusadisa mu toma zitisa o lukau lwa moyo luna o Nzambi katuvana. Tulongoka mambu masikididi tulenda vanga muna kala yo vimpi wambote, una tulenda kuyitanina avo vabwidi e sumbula yo venga e vonza. Tulongoka mpe dina tulenda vanga mu kala twakubama avo vabwidi kimbevo kia kinsalukisa.
b E kalati kiaki kiyikilwanga mpe vo DPA.
c Kota muna nzil’eto ya internente jw.org, tala e video ina yo ntu a diambu Como tomar decisões sobre tratamentos de saúde que envolvam o uso do sangue.
d FOTO: Mpangi una vo toko osonekanga e kalati kiandi kia DPA yo sia kio muna nkutu a nkanda miandi.