1-2. Avo kuna wakubama ko muna vubwa, ekuma kufwete kendalela ko? (Tala e fwaniswa kia fukwa.)

 AVO luzolo lwa vubwa una lwau, kani diambote kikilu una diau. Kansi, nga wakubama wina owau muna vubwa? Avo omwene vo wakubama wina ye akuluntu mpe batambulwidi e nzengo zaku, kukatikisa ko, vanga wo muna lukutakanu lulanda. Avo ovangidi wo, nsambu zayingi ovua muna salu kia Yave.

² Kansi, adieyi ovanga avo bavovese vo vena ye diambu ofwete singika, yovo ngeye kibeni obakwidi e diambu diodio? Avo i wau, kukendalala ko. Kiakala vo u nleke yovo mbuta, olenda kwaku nungunuka yo kuyifwanisa muna vubwa.

3. Adieyi mbanda-mbanda wa musi Etiopia kayuvula kwa Filipi? (Mavangu 8:36, 38)

³ Tanga Mavangu 8:36, 38. O mbanda-mbanda wa musi Etiopia wayuvu kwa Filipi vo: “Adieyi dinsimbidi muna vubwa?” O musi Etiopia ndioyo wakala yo luzolo lwa vubwa, kansi nga wakubama kakala muna vubwa?

4. Aweyi o musi Etiopia kasongela vo wazola zaya mambu mayingi?

⁴ O musi Etiopia “otukidi kuna Yerusaleme mu sambila Nzambi.” (Mav. 8:27) Ediadi disonganga vo watambulwila e nsambila ya esi Yuda. Kalukatikisu ko vo wau vo walongoka e sono ya Kiyibere, mayingi kalongoka mu kuma kia Yave. Kansi wakala yo luzolo lwa longoka diaka mayingi. Kadi vava o Filipi kawana o musi Etiopia ndioyo muna nzila, ngungu ya ungunza  wa Yesaya katanganga. (Mav. 8:28) O ungunza wau wakala se ludi kiasina kia Bibila. O mbanda-mbanda ndioyo kazola kaka zaya mambu mantete ko ma Bibila, wazola mpe zaya mambu mayingi.

5. Nkia diambu musi Etiopia kavanga mu mana kalongoka?

⁵ O muntu ndioyo nkwa wisa kakala kwa Kandaki wa ntinu ankento a Etiopia; “yandi walunga-lunganga lusalu lwandi lwawonso.” (Mav. 8:27) Kieleka, kakalanga ye ntangwa yayingi ko. Kana una vo i wau, wavaulanga e ntangwa muna kwenda sambila Yave. Kadi, kayangalelanga kaka longoka ludi ko; kansi wasadilanga mpe mana kalongokanga. Muna kuma kiaki, wavanganga nkangalu wandá tuka kuna Etiopia yo kwenda kuna Yerusaleme muna kwenda sambila Yave muna tempelo. Muna vanga o nkangalu wau diavavanga vo kasadila e ntangwa ye nzimbu zandi, kana una vo i wau, o muntu ndioyo wavanganga mawonso mu kwenda sambila Yave.

6-7. Aweyi o zola kuna musi Etiopia kakala kwau muna Yave kwawokelela?

⁶ Mana musi Etiopia kalongoka kwa Filipi mampa kikilu makala kwa yandi. Dimosi muna mambu kalongoka i dia sia vo Yesu i Masia. (Mav. 8:34, 35) O muntu ndioyo wayangalela kikilu mana kalongoka mu kuma kia lukûlu lwa Yesu ye nsasa lwakala kwa yandi. Adieyi kavanga vava kalongoka mambu mama? Oyandi nga wafwana baka e nzengo za kwamanana nze munkwikil’a Kiyuda. Kansi, wau vo zola kwandi muna Yave yo Yesu kwawokela, kazola kwamanana una ko. Wavanga e nsobani muna zingu kiandi, wabaka e nzengo za vubwa yo kwamanana landa Yesu Kristu. Wau kamona vo muntu ndioyo wakubama kakala, Filipi wamvuba.

⁷ Ongeye avo otanginini e mbandu ya musi Etiopia, dikusadisa wakala wakubama muna vubwa. Okala ye ziku nze kina oyandi kakala kiau, ediadi dikufila mu kukiyuvula: “Adieyi dinsimbidi muna vubwa?” Owau, yambula twazaya una olenda vangila o mambu mana o musi Etiopia kavanga, i sia vo, wakwamanana longoka, wasadila mana kalongokanga, ye wakwamanana wokesa o zola kwandi muna Nzambi.

8. Landila e sono kia Yoane 17:3, adieyi ofwete vanga?

⁸ Tanga Yoane 17:3. E mvovo miami mia Yesu mikusadisa muna kala yo luzolo lwa longoka e Bibila. Ayingi muna yeto, i diau mpe twavanga. Nga e mvovo miami mikutukasakesanga mpe twakwamanana longoka? Ingeta. Kadi ke tusinga yambula longoka ko muna ‘zaya . . . Nzambi mosi kaka aludi.’ (Kim. 3:11) Oyeto tukwamanana longoka mu kuma kia  Yave yakwele mvu. Ovanga wo, dikutusadisa muna kumfinama.—Nku. 73:28.

9. Adieyi tufwete vanga vava tulongokanga malongi mantete ma Bibila?

⁹ Dialudi vo vava tuyantikanga longoka mu kuma kia Yave, tuyantikilanga muna malongi mantete ma Bibila. Muna nkanda kasonekena Ayibere, Paulu wa ntumwa wayikila malongi mama vo “mambu mantete.” Paulu kaveza mambu mama mantete ko mena vo i ‘malongi ma lubantiku’ ma Bibila, kansi watezanesa mo ye kimvumina kivewanga kwa mwana nsedia. (Ayib. 5:12; 6:1) Muna diadi, wakasakesanga Akristu vo balongokanga mpe malongi masina ma Bibila, ke malongi mantete kaka ko. Tuna ye ziku vo ozolanga longoka malongi masina ma Bibila, nga ozolele nungunuka yo longoka mayingi mu kuma kia Yave ye kani diandi?

10. Ekuma akaka bemwenanga vo diampasi mu longoka?

¹⁰ Ayingi muna yeto tumonanga vo diampasi dikalanga muna longoka. Avo i ngeye, nga vava watanganga sikola diasazu diakalanga muna tanga yo bakula o mambu vana vau? Nga wayangalelanga longoka yo vua e nluta? Yovo, wamonanga vo kwabakulanga ko e nkanda mina walongokelanga? Avo i wau, zaya wo vo wantu ayingi mpe i wau bemonanga. Vana ntandu, Yave olenda kusadisa. Kadi yandi walunga, i nlongi osundidi omu nza yawonso.

11. Aweyi Yave kesongelanga vo yandi i ‘Nlongi Anene’?

¹¹ Yave yandi kibeni wavova vo yandi i “Nlongi eno Anene.” (Yes. 30:20, 21) Yave i nlongi ona osonganga luzindalalu, ngemba ye otoma bakulanga o wantu. Ovavanga mpe edi diambote kwa alongoki andi. (Nku. 130:3) Ke vavanga ko vo twavanga mayingi lutila mana tulenda. Sungamena dio vo Yave yandi wavanga o tomfo twaku, tuna vo i lukau lwambote. (Nku. 139:14) Nzambi watuvanga yo luzolo lwa longoka mambu mampa. O Mvangi eto ozolele vo twakwamanana longoka yakwele mvu, ye twavangila wo kuna kiese. Muna kuma kiaki, diangangu tuka owau ‘twakalanga ye tima diasaka’ dia ludi kia Bibila. (1 Pet. 2:2) Uyisila makani mana olenda lungisa, vanga e nkubika ya tanganga yo longoka e Bibila lumbu yawonso. (Yos. 1:8) Muna lusadisu lwa Yave, oyantika yangalela tanga yo longoka mayingi mu kuma kiandi.

12. Ekuma tufwete longokelanga oma ma zingu kia Yesu ye salu kiandi kia umbangi?

¹² Vaulanga e ntangwa muna badikanga oma ma zingu kia Yesu ye salu kiandi kia umbangi. Avo tuzolele sadila Yave, diambote twatangininanga e mbandu a Yesu, musungula omu lumbu yayi ya mpasi. (1 Pet. 2:21) Yesu ludi kavova vava kayika vo alongi andi mpasi bemweswa. (Luka 14:27, 28) Kansi, o Yesu wakala mpe ye ziku vo alongoki andi besikila ye kwikizi muna Nzambi nze una yandi kavanga. (Yoa. 16:33) Muna kuma kiaki, longokanga oma ma zingu kia Yesu yo kuyisila e kani dia kuntanginina muna zingu kiaku kia lumbu ke lumbu.

13. Nkia diambu ofwete lomba kwa Yave? Ekuma?

¹³ O kala yo zayi wakieleka diamfunu kikilu, kansi ke diau kaka ko divavuanga. O zayi wau ukusadisa muna longoka mu kuma kia Yave yo yima e fu nze zola yo lukwikilu muna yandi. (1 Kor. 8:1-3) Ekolo okwamanananga longoka, lombanga kwa Yave kasadisa kimana lukwikilu lwaku lwakumama. (Luka 17:5) Kuna mvevo wawonso, Yave ovananga e mvutu za sambu nze kiaki. O lukwikilu lutukanga muna zayi wakieleka wa Nzambi, lukusadisa wakwamanana nungunuka.—Yak. 2:26.

14. Aweyi o Petelo wa ntumwa kasongela o mfunu wa sadilanga mana tulongokanga? (Tala mpe e fwaniswa.)

¹⁴ Petelo wa ntumwa wasonga ekuma alandi a Kristu bafwete sadila mana belongokanga. Wavovela lusansu lwa Noa. Yave wavovesa Noa vo osadila kizalu muna fwasa wantu awonso ambi a lumbu yayina. O zaya vo kizalu kikwiza ke diau kaka ko diavavuanga kwa Noa ye esi nzo andi muna vuluka. Sungamena vo Petelo wayika e kolo kiavitila kizalu, i sia vo, “ekolo kiatungwanga e nzaza.” (1 Pet. 3:20) Noa ye esi nzo andi bavanga dina Yave kabavovesa, i sia vo, batunga e nzaza. (Ayib. 11:7) Petelo watezanesa dina Noa kavanga yo luvubu, wasoneka vo: “O luvubu, luna betela ye diambu diadi, owau lukunuvuluzanga mpe.” (1 Pet. 3:21) Muna mpila yayi, tulenda tezanesa e ngolo ovanganga muna kala wakubama muna vubwa, ye ngolo zina Noa ye esi nzo andi bavanga mu tunga e nzaza mu mvu miayingi. Nkia mambu ofwete vanga muna kuyifwanisa muna vubwa?

15. O viluka kieleka o ntima aweyi disongele?

¹⁵ Dimosi muna mambu tufwete vanga, i viluka kikilu o ntima muna masumu meto. (Mav. 2:37, 38) O luviluku lwakieleka, lufilanga o muntu mu vanga e nsobani. Nga wayambwidi kala mavangu mana mekendelekanga Yave nze, tá zumba, nua fomo, sadila mvovo miambi yovo miansoni? (1 Kor. 6:9, 10; 2 Kor. 7:1; Efe. 4:29) Avo kulendele vanga nsobani ko yamu wau, kuyoyi ko. Lomba lusadisu kwa nlongi aku a Bibila yovo kwa akuluntu a nkutakani aku. Avo u toko yovo ndumba ye wakinu zinga yo mase maku, ubalomba lusadiku kimana walenda yambula e fu yambi eyi ikukakidilanga mu kuyifwanisa muna vubwa.

16. Adieyi divavuanga muna kala ye nkubika yambote ya mambu ma mwanda?

¹⁶ E diambu diankaka diamfunu ofwete vanga, i kalanga ye nkubika yambote ya mambu ma mwanda. Dimosi muna mambu mama, i kwendanga muna tukutakanu twa Kikristu yo vana e mvutu. (Ayib. 10:24, 25) Vava okuyifwanisa se nteleki, vanganga ngolo za kwendanga mu salu kia umbangi. Avo vema kwaku muna salu kiaki kuwokele, o zola kwaku mpe muna salu kiaki kuwokela. (2 Tim. 4:5) Avo wakinu nleke olenda kukiyuvula: ‘Nga divavanga vo mase mame bansugamesanga ntangwa  zawonso vo ngiendanga muna tukutakanu ye muna salu kia umbangi? Yovo, mono kibeni ivitanga o ntu muna vanga mambu mama?’ Avo mu luzolo lwa ngeye kibeni ovangilanga mambu mama, ozevo, osonganga lukwikilu, zola yo luyangalalu lwaku muna Yave wa Nzambi. O mambu mama mena vo “mavangu ma vumi wa Nzambi,” i lukau olenda vana kwa Yave. (2 Pet. 3:11; Ayib. 13:15) O tukau twawonso tuvaninanga kuna ntim’amvevo, Yave wa Nzambi tuyangidikanga. (Tezanesa ye 2 Korinto 9:7.) Tukuyivananga muna salu ya mwanda kadi tuzolanga vana kwa Yave eki kisundidi.

17-18. Nkia fu kisundidi kilenda kusadisa muna nungunuka yamuna luvubu? Ekuma? (Ngana 3:3-6)

¹⁷ Ekolo ovanganga e ngolo za kuyifwanisa muna vubwa, owanana ye mambu mayingi mampasi. Wantu ayingi balenda kuveza mu kuma kia lukwikilu lwaku, akaka nkutu balenda kusia kitantu yovo kubangika. (2 Tim. 3:12) Ekolo ovanganga e ngolo za sunda fu kiambi, ezak’e ntangwa olenda bwa muna lutovoko lwa fu kiaku. Olenda kuyimwena vo kuna yo luzindalalu ko yovo olenda kuyifungila makasi wau obwidi diaka muna lutovoko lolo. Nkia diambu dilenda kusadisa muna zizidila? E fu kisundidi kilenda kusadisa i zola kwaku muna Yave.

¹⁸ O zola kwaku muna Yave i fu kiambote ye kisundidi kina olenda kala kiau. (Tanga Ngana 3:3-6.) O zola kwakieleka muna Nzambi kulenda kusadisa muna zizidila e mambu mampasi ma zingu. Avo una yo zola kwaku, kuyambula sadila Yave ko kana nkutu nkia mambu mampasi owanana mau. Nkumbu miayingi, e Bibila kivovelanga o walakazi una Yave kesonganga kwa selo yandi. Ediadi disongele vo Yave kesinga bembola ko ngatu yambula zola e selo yandi. (Nku. 100:5) Sungamena dio vo Nzambi mu mpw’andi katuvangila. (Tuku 1:26) Aweyi olenda songela o zola kwa mpila yayi?

19. Aweyi olenda wokesela luyangalalu lwaku muna mawonso o Yave kevanganga kwa ngeye? (Ngalatia 2:20)

¹⁹ E fu kiantete ofwete yima muna songa o zola kwaku muna Yave i songanga luyangalalu. (1 Tes. 5:18) Konso lumbu, ukiyuvulanga: ‘Aweyi o Yave kansongele o zola?’ I bosi, vava osamba umvutula matondo muna mambu ma sikididi kavangidi mu kuma kiaku. Yave otoma kuzolanga ye mayingi kevanganga  mu kuma kiaku, ozevo, vava zaya o mambu mama nze una Paulu wa ntumwa kavanga. (Tanga Ngalatia 2:20.) Ukiyuvula: ‘Nga nzolele kikilu songa o zola kwame muna Yave?’ O zola muna Yave kukusadisa muna zizidila e ntonta ye mambu ma mpasi. Kukusadisa mpe muna tatidila e nkubik’aku ya mambu mamwanda yo kwamanana songa o zola kwa Se diaku dia zulu lumbu ke lumbu.

20. Ameyi mevavuanga muna kukiyekola kwa Yave? Ekuma e nzengo zazi zinina za mfunu?

²⁰ Kuna kulanda, o zola kwaku muna Yave kukufila mu vanga sambu kia mfunu, i sia vo, okukiyekola kwa Nzambi. Sungamena vo avo ukiyekwele kwa Yave okala ye vuvu kiasikila, i sia vo, okituka se wandi yakwele mvu. Vava okukiyekola kwa Yave, osia nsilu vo okunsadila muna ntangwa yambote ye muna ntangw’a mpasi. O nsilu wau nkumbu mosi kaka osia wo. Kieleka, vava tukukiyekolanga tubakanga e nzengo zisundidi o mfunu muna zingu. Sungamena e diambu edi: Nzengo zayingi obaka muna zingu kiaku, e zankaka zambote, kansi e nzengo za yekola e zingu kiaku kwa Yave, i zau zisundidi owete. (Nku. 50:14) Satana ovanga mawonso muna kulula o zola kwaku muna Yave yo vingila vo wayambula kunsadila. Kansi, kuyambula ko vo Satana kasunda. (Yobi 27:5) O zola kwasikila muna Yave kukusadisa walungisa o nsilu wasia wa sadila Yave yakwele mvu yo toma finama Se diaku dia zulu.

21. Ekuma tulenda vovela vo o luvubu ke mfoko ko kansi lubantiku?

²¹ Vava okukiyekola kwa Yave, mokena ye akuluntu a nkutakani aku kimana wavanga diambu diankaka diamfunu. Kansi sungamenanga vo o luvubu ke mfoko ko, kansi i lubantiku lwa salu kiaku kwa Yave. Muna kuma kiaki, kumika o zola kwaku muna Se diaku dia zulu owau, sikidisa maki kimana o zola kwaku kwawokelanga lumbu ke lumbu. O mambu mama mekusadisa muna vubwa. E lumbu kia luvubu i lumbu kisunda o mfunu muna zingu kiaku kiawonso. Kansi, ovanga o mambu mama mawonso i lubantiku kaka. Ozevo, yambula o zola kwaku muna Yave ye muna mwan’andi kwakwamanana wokela yakwele mvu.