Nga Ozeye?
Nga kuna nz’ankulu o wantu mawu basadilanga muna vanga e nzaza?
Mawu
WANTU ayingi bazeye wo vo kuna nz’ankulu, mawu yovo mabu i lekwa kiatoma sadilwanga kwa esi Engipito muna vanga e papela za sonekena. Esi Ngerekia ye esi Roma, basadilanga mpe e papela zavangilwa muna mawu. * Kansi, wantu akete kaka bazeye wo vo e mawu ke masadilwanga kaka ko mu vanga e papela za sonekena, kansi masadilwanga mpe mu vanga e nzaza.
Fwaniswa yole ya nzaza yasololwa muna ziami ya esi Engipito
Vioka 2.500 ma mvu, Yesaya wa ngunza wasoneka vo o nkangu una uzingilanga “muna zunga kia nkoko mia Etiopia,” watwika “anati a nsangu muna nzil’a kalunga, basauka e maza muna nzaza za mawu.” Kuna kwalanda, Yeremiya wa ngunza wasakula vo vava esi Amadai ye esi Aparasi besanza e mbanz’a Babele, ‘beyoka e nzanza zau za mabu’ kimana esi Babele balembi tina.—Yes. 18:1, 2; Yer. 51:32.
Wau vo e Bibila kwa Nzambi kiavumunuinua, alongoki a Bibila ke besivikanga ko vava asatuludi besololanga e lekwa isonganga vo e mawu masadilwanga muna vanga e nzaza kuna nz’ankulu. (2 Tim. 3:16) Nkia lekwa basolola? Asatuludi basolola e ziku yisonganga vo e nzaza za mawu kuna Engipito zavangilwanga.
AWEYI WAVANGILWANGA E NZAZA ZA MAWU?
Muna ziami ya esi Engipito, mwasololwa e fwaniswa yambandulwa muna yaka, isonganga una o wantu babakilanga mawu muna vangila e nzaza. O wantu bazenganga mawu yo kanga mo mu mbuba, i bosi e mbuba miami bakwitikanga mio kumosi. E mbuba miami mia mawu miasongoka fioti miakalanga. Muna kuma kiaki, vava batoma kwetekanga e mbuba miami, miabala kikilu miakalanga. Nkanda umosi uvovelanga oma ma lusansu lwa Engipito, uvovanga vo e nzaza za mawu zakala yo lambuka kwa 17 za meta ye zakalanga ye 10 yovo 12 dia nsau muna konso ndambu ya nzaza.
Fwaniswa yabandulwa muna yaka isonganga una esi Engipito bavangilanga e nzaza za mawu
EKUMA BASADILANGA MAWU MU VANGA E NZAZA?
Kuna Engipito ulolo wa mawu mamenanga muna nlambu mia nkoko a Nile. Vana ntandu, diasazu diakalanga muna vanga e nzaza za mawu. Kana nkutu vava mabaya mayantika sadilwa muna tunga e nzaza zampwena, nanga abaki a mbizi za maza ye akondi a mbizi za mfuta bakwamanana sadila e nlungu ye nzaza zakete za mawu.
Mu mvu miayingi, o wantu bakwamanana sadila e nzaza za mawu. Plutarco wa nsoneki a lusansu wa musi Ngerekia ona wazinga kumosi ye Akristu a tandu kiantete, wavova vo, muna lumbu yayina wantu ayingi batoma sadilanga e nlungu mia mawu.
^ tini. 3 E mawu yovo mabu, mu mbela za nkoko mekudilanga yovo va maza makuluka. E mawu malenda kula yo lwaka mu tezo kia meta 5. O mvindi andi ulenda vonga yo lwaka mu tezo kia 15 dia centimetro.
