1. Nkia diambu Yave kekutukasakesanga mu vanga?

YAVE oyangalelanga kikilu songa e fu kia walakazi. (Osea 6:6) Okasakesanga mpe selo yandi vo basonganga e fu kiaki. Muna Mika wa ngunza, Nzambi eto okutukasakesanga vo ‘twazola walakazi.’ (Mika 6:8, mvovo vana yanda.) Kansi, muna songa fu kiaki, diamfunu twazaya nki i walakazi.

2. Nki i walakazi?

² Nki i walakazi? Muna Nsekola ya Nz’ampa, o mvovo “walakazi” umonekanga mu vioka 230 ma fulu. Ozevo, nki kikilu i walakazi? Mun’owu wa “Nsas’a Mvovo mia Bibila” mina muna Nsekola ya Nz’ampa, o walakazi (yovo zola kulembi suka) i “zola kufilwanga kwa fu kia lungisa nsilu, kia kwikizi, kia ziku ye fu kia tatidila. Nkumbu miayingi usadilwanga mu yika zola kwa Nzambi muna wantu, kansi, uyikanga mpe o zola besongaziananga o wantu.” Yave i mbandu isundidi ya songa o walakazi. Mu longi diadi, tulongoka una Yave kesongelanga walakazi kwa wantu. Muna longi dilanda, tulongoka una selo ya Nzambi balenda tanginina Yave muna songanga walakazi kwa muntu yo nkwandi.

3. Aweyi Yave kayisengomwena kwa Mose?

³ Ke vavioka kolo ko vava Aneyisaele bavaika muna Engipito, Yave wayisengomona kwa Mose muna kunzayisa e nkumbu andi ye fu yandi. Wavova vo: “Yave, Yave, Nzambi a nkenda ye ngemba, ke funganga makasi mu nzaki ko, ozele yo walakazi ye ludi, osonganga walakazi kwa mafunda ma mbandu, ololokanga e mbi yo makuzuka ye sumu.” (Luv. 34:6, 7) Muna mvovo  miami miambote-mbote, Yave diambu diamfunu kavovesa Mose mu kuma kia walakazi wandi. Nkia diambu diadi?

4-5. (a) Adieyi Yave kavova mu kuma kia yandi kibeni? (b) Nkia yuvu tubadika?

⁴ Yave kavova kaka ko vo yandi nkwa walakazi, kansi edi kavova vo “ozele yo walakazi.” O mvovo wau vioka fulu sambanu uyikwanga muna Bibila. (Nta. 14:18; Nek. 9:17; Nku. 86:15; 103:8; Yoe. 2:13; Yona 4:2) Muna fulu yayi yawonso, o mvovo wau kwa Yave kaka uyikwanga, ke kwa wantu ko. Nga diadi ke dikutusivikisanga ko wau vo Yave nkumbu miayingi kekukiyikilanga vo nkwa walakazi muna Bibila? Kieleka, tulenda vova vo e fu kiaki mfunu kikilu kina kwa yandi. * Kiaki i kuma Davidi kavovela vo: “E Yave, o walakazi waku ulweke yakuna zulu . . . E Nzambi, o walakazi waku wantalu kikilu! Wan’a wantu betininanga muna kini kia mave maku.” (Nku. 36:5, 7) Nze Davidi, nga oyeto mpe tuyangalelanga o walakazi wa Nzambi?

⁵ Muna toma bakula nki i walakazi, yambula twafimpa yuvu yole: Aki nani Yave kesonganga walakazi? Aweyi wantu awaya bevuilanga e nluta muna walakazi wa Yave?

6. Aki nani Yave kesonganga walakazi?

⁶ Aki nani Yave kesonganga walakazi? E Bibila kivovanga vo tulenda zola lekwa yayingi. Kasikil’owu, tulenda zola “salu kia mpatu,” zola “vinyu yo mazi,” zola “longi,” “zayi” yo zola “ngangu.” (2 Tus. 26:10; Nga. 12:1; 21:17; 29:3) Kansi, o walakazi ke usongwanga mu lekwa ko, muna wantu kaka. Kuna diak’e sambu, Yave ke songanga walakazi kwa wantu awonso ko. Osonganga kaka walakazi kwa awana bena ye ngwizani ambote yo yandi. Nzambi eto nkwa kwikizi kwa akundi andi. Kani diambote kikilu kena diau mu kuma kia akundi andi ye ke yambula kubazola ko.

7. Aweyi Yave kasongela o zola kwa wantu awonso?

⁷ Yave wasonga o zola kwa wantu awonso. Yesu wavovesa Nikodemo vo: “Muna nzola katoma zola o wantu, o Nzambi i kavanina o Mwan’andi mosi kaka, kimana konso ona osonga lukwikilu muna yandi ke fwaswa ko, moyo a mvu ya mvu kevua.”—Yoa. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (a) Ekuma Yave kesongelanga walakazi kwa selo yandi? (b) Nkia mambu tulongoka owau?

⁸ Nze una tuyikidi kala, Yave osonganga kaka walakazi kwa awana bena ye ngwizani ambote yo yandi, i sia vo, selo yandi. E ziku kia diambu diadi kimonekanga muna mvovo  kayika Davidi wa Ntinu yo Daniele wa ngunza. Kasikil’owu, Davidi wavova vo: “Kwamanana songa walakazi waku kw’awana bazeye.” “O walakazi wa Yave wakwele mvu kw’awana bekumvuminanga.” Daniele wavova vo: ‘E Yave wa Nzambi aludi, . . . ona osonganga walakazi kwa awana bekuzolanga yo lunda nkanikinu miaku.’ (Nku. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Mun’owu wa sono yayi yavumunuinua, Yave osonganga walakazi kwa selo yandi kadi banzeye, bekumvuminanga, bekunzolanga yo lunda e nkanikinu miandi. Kieleka, Yave osonganga kaka walakazi kwa awana bekunsambilanga muna mpila ina ikunyangidikanga.

⁹ Vitila twayantika sadila Yave, watusonganga o zola kuna kesonganga kwa wantu awonso. (Nku. 104:14) Kansi, vava twayantika kunsambila, Yave wayantika kutusonga o walakazi wandi. Kieleka, Yave osianga nsilu kwa selo yandi vo: “O walakazi wame muna ngeye ke ukatulwa ko.” (Yes. 54:10) Davidi wamona e ziku kia diambu diadi muna zingu kiandi, i dianu kavovela vo: “Yave otoma lunga-lunga munkwikizi andi.” (Nku. 4:3) Ozaya vo Yave otoma kutulunga-lunganga, difwete kutufila mu vanga nkia diambu? Ntozi a nkunga wasoneka vo: “O nkwa ngangu otoma fimpa mambu mama yo toma yindula o walakazi wa Yave.” (Nku. 107:43) Ekolo tusungamenanga e mvovo miami miavumunuinua, yambula twafimpa mpila tatu ina selo ya Yave bevuilanga e nluta mia walakazi wandi.

10. Ozaya vo walakazi wa Nzambi ke usuka ko, nkia nluta dikututwasilanga? (Nkunga 31:7)

¹⁰ O walakazi wa Nzambi wakwele mvu. Muna Nkunga 136, o mvovo wau, fulu 26 wasonama. Muna tini kiantete tutanganga vo: “Nuvana matondo kwa Yave, kadi oyandi wambote; o walakazi wandi wakwele mvu.” (Nku. 136:1) Muna tini kia 2 yakuna 26, ivutukilanga mvovo emi: “Kadi o walakazi wandi wakwele mvu.” Ekolo tutanganga nkunga wau, tusivikanga mu mona e mpila zayingi zina Yave kesongelanga o walakazi wandi ntangwa zawonso. Muna Nkunga 136 e mvovo “kadi o walakazi wandi wakwele mvu,” mivutukilwanga muna kutusikidisa vo o zola kwa  Nzambi muna nkangu andi ke kusuka ko. Kieleka, dialukasakeso kikilu mu zaya vo Yave ke yambulanga zola selo yandi ko! Ozevo, vava keyantikanga songa o zola kwa muntu okunsadilanga, ke kunyambulanga ko musungula muna ntangw’ampasi. Nkia nluta tuvuanga? Ozaya vo Yave ke kutuyambula ko, dikutuvananga kiese yo nkuma tuvuidi o mfunu muna zizidila e mpasi yo kwamanana kangalela muna nzil’a moyo.—Tanga Nkunga 31:7.

11. Landila e sono kia Nkunga 86:5, nki kifilanga Yave muna kutuloloka?

¹¹ O walakazi wa Nzambi ukumfilanga muna kutuloloka. Vava Yave kemonanga vo nsumuki ovilukidi o ntima yo yambula mavangu mambi, o walakazi ukumfilanga muna kunloloka. Tala dina Davidi wa ntozi a nkunga kavova mu kuma kia Yave: “Ke kadilanga yeto ko mun’owu wa masumu meto, ngatu kutuvutulwila mun’owu wa bi weto.” (Nku. 103:8-11) Yandi kibeni Davidi wazaya e mpasi ye ntantu kemonanga o muntu vava ntona zikuntokanesanga. Kansi wazaya mpe vo Yave “wakubama muna loloka.” Nki kifilanga Yave muna kutuloloka? E mvutu zina muna Nkunga 86:5. (Tanga.) Kieleka, nze una Davidi kavova muna sambu, Yave okutulolokanga kadi o walakazi wandi wayingi kw’awonso bekumbokelanga.

12-13. Nki kilenda kutusadisa avo tumba tukuyitumbanga mu kuma kia masumu twavola?

¹² Vava tusumukanga ke diambi ko mu mona e ntantu yo kendalala. Ediadi dilenda kutusadisa mu viluka o ntima yo soba mavangu meto. Kansi, akaka muna selo ya Nzambi bekwamanananga kuyitumba mu kuma kia masumu bavola. Bekwamanananga yindula vo Yave kesinga kubaloloka ko, kana nkutu bavilukidi o ntima yo lomba ndoloki. Avo diambu diadi onuananga diau, ozaya vo Nzambi ozolele kikilu songa walakazi wandi kwa selo yandi, dikusadisa.

¹³ Nkia nluta tuvuanga? Kana una vo tu asumuki, tulenda kala ye kiese kia sadila Yave ye ntona zavelela. Ediadi dilendakana kadi o “menga ma Yesu wa Mwan’andi mekutuvelelesanga muna masumu mawonso.” (1 Yoa. 1:7) Vava okendalalanga mu kuma kia masumu wavola, sungamena vo Yave ozolele kikilu kuloloka avo ovilukidi o ntima. Tala una Davidi  kasongela vo o walakazi wa Nzambi ngwizani wina ye luloloko lwa masumu. Davidi wasoneka vo: “Wauna e zulu disundidi o ntoto muna zanguka, o walakazi wandi mpe usundidi o nene kw’awana bekumvuminanga. Wauna wavavukila e fulu kivaikilanga e ntangwa ye fulu kidimukinanga e ntangwa, i una kasididi o masumu meto kwandá.” (Nku. 103:11, 12) Kieleka, Yave ozolele ‘loloka emvimba’ masumu meto.—Yes. 55:7.

14. Adieyi Davidi kavova muna songa una walakazi wa Nzambi ukututaninanga?

¹⁴ Walakazi wa Nzambi ukututaninanga muna mwanda. Davidi wasamba kwa Yave vo: “Ongeye u swekameno diame; okuntanina muna mpasi. Okuntelamesa vana kati kwa wantu bena ye kiese mu kuma kia luvuluzu lwaku. . . . Ndiona obundanga Yave e vuvu, o walakazi wandi ukunzieta.” (Nku. 32:7, 10) Nze una e yaka yataninanga e mbanza kuna nz’ankulu, o walakazi wa Yave ukutuzietanga, i sia vo, ukututaninanga muna vonza ilenda fwasa e ngwizani eto yo Nzambi. Kieleka, walakazi wa Yave ukumfilanga mu kututunta kwa yandi.—Yer. 31:3.

15. Ekuma walakazi wa Yave utezanesenuanga ye tininu ye nzo angolo?

¹⁵ Davidi wasadila mvovo wankaka muna songa una Nzambi ketaninanga nkangu andi. Wasoneka vo: “Nzambi i tininu diame diasikila, o Nzambi ona unsongele walakazi wandi.” Mu kuma kia Yave, Davidi wavova diaka vo: “Yandi i nzo ame angolo, okunsonganga walakazi, e tininu diame diasikila ye mvuluzi ame, e ngubu ame ye swekameno diame.” (Nku. 59:17; 144:2) Ekuma Davidi katezanesena o walakazi wa Yave ye tininu ye nzo angolo? Kana nkutu mu nkia nsi tuzingilanga, avo Yave tusadilanga, tulenda kala ye ziku vo okutuvana yawonso tuvuidi o mfunu muna tanina e ngwizani eto yo yandi. I diau mpe katusila o nsilu muna Nkunga 91, muna tutanganga vo: “Ivova kwa Yave vo: ‘Ngeye u tininu diame ye swekameno diame.’” (Nku. 91:1-3, 9, 14) Mose mpe watezanesa Yave ye tininu. (Nku. 90:1, mvovo vana yanda.) Vava kakala vo se kefwa, Mose wakudikila diaka mvovo miambote-mbote vava katezanesa Yave ye tininu. Wasoneka vo: “Nzambi i tininu tuka muna tandu yankulu, moko mandi ma mvu ke mvu mena oku nsi aku.” (Nsi. 33:27) E mvovo “moko mandi ma mvu ke mvu mena oku nsi aku,” nkia diambu mikutusungamesanga mu kuma kia Yave?

16. Nkia mpila zole Yave kekutusambulwilanga? (Nkunga 136:23)

¹⁶ Vava tukitulanga Yave se Tininu dieto, ke tukalanga yo wonga ko. Kana una vo i wau, ezak’e ntangwa tulenda kendalala yo mona vo ke tulenda diaka vutukila kiese kieto ko. Muna kolo kiaki, nkia diambu Yave kevanga mu kuma kieto? (Tanga Nkunga 136:23.) Okutusia e moko mandi, kuna ngemba zawonso okutukasakesa yo kutusadisa mu vutukila e kiese kieto. (Nku. 28:9; 94:18) Nkia nluta tuvuanga? Ozaya vo ntangwa zawonso tulenda taninua kwa Nzambi, dikutusadisa mu sungamena vo mu mpila zole tusambulwilwanga. Yantete, kana nkutu mu nkia nsi tuzingilanga, tuzeye wo vo Yave okwamanana kututanina. Yanzole, o Se dieto dianzodi, otoma kutulunga-lunganga.

17. Nkia ziku tulenda kala kiau? (Nkunga 33:18-22)

¹⁷ Nze una tulongokele, vava tunuananga ye mpasi, tulenda kala ye ziku vo Yave okutusadisa kimana twakwamanana kala ye ngwizani ambote yo yandi. (2 Kor. 4:7-9) Yeremiya  wa ngunza wavova vo: “Muna kuma kia walakazi wa Yave i tulembele fukisilwa, kadi e nkenda zandi ke zisukanga ko.” (Man. 3:22) Tulenda mpe kala ye ziku vo Yave okwamanana kutusonga walakazi, kadi Bibila kikutuvovesanga vo “meso ma Yave metalanga awana bekumvuminanga, awana bebundanga e vuvu muna walakazi wandi.”—Tanga Nkunga 33:18-22.

18-19. (a) Nkia diambu tufwete sungamenanga? (b) Nkia mambu tulongoka muna longi dilanda?

¹⁸ Nkia diambu tufwete sungamenanga? Vitila twayantika sadila Yave, watusonganga o zola kuna kesonganga kwa wantu awonso. Kansi, vava twayantika kunsambila, Yave wayantika kutusonga o walakazi wandi. Mu kuma kia walakazi wandi, Yave okututaninanga muna kutusia o moko mandi. Okutusia vana ndambu andi ntangwa zawonso yo lungisa e nsilu miandi mu kuma kieto. Ozolele vo twakala akundi andi yakwele mvu. (Nku. 46:1, 2, 7) Ozevo, kana nkutu nkia mpasi tunuananga zau, Yave okutuvana o nkuma tuvuidi o mfunu kimana twakwamanana kunsadila ye kwikizi kiawonso.

¹⁹ Mu longi diadi, tulongokele una Yave kesongelanga walakazi kwa selo yandi. Muna kuma kiaki, ozolele vo e selo yandi basonganga walakazi kwa muntu yo nkwandi. Aweyi tulenda wo vangila? Muna longi dilanda, tulongoka e diambu diadi diamfunu.