1-2. Nkia kuma tuvuidi muna songa walakazi kwa muntu yo nkwandi?

TUVUIDI kuma yayingi muna songa walakazi kwa muntu yo nkwandi. Nkia kuma yayi? Tala una yingana yasonama muna Bibila ivaninanga e mvutu za kiuvu kiaki: “Kuyambula ko vo walakazi ye kwikizi kiasisa. . . . Muna diadi, osolola dienga ye umbakuzi wafwana vana meso ma Nzambi ye ma wantu.” “Nkwa ngemba (yovo nkwa walakazi) nluta kekuyitwasilanga.” “Ndiona ovavanga unsongi yo walakazi, moyo . . . kesolola.”—Nga. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

² E yingana yayi kuma tatu iyikanga ina ifwete kutufila mu songa walakazi. Kiantete, avo tusongele walakazi tuvua e dienga dia Nzambi. Kiazole, vava tusonganga walakazi, yeto kibeni nluta miayingi tutambulanga. Kasikil’owu, tuvanganga kikundi kiasikila ye akaka. Kiatatu, avo tusongele walakazi, nsambu zayingi tuvua ye moyo a mvu ya mvu kuna sentu. Kieleka, tuvuidi kuma yayingi muna lemvokelanga e mvovo mia Yave vo: “Nusonga walakazi ye nkenda kwa muntu yo nkwandi.”—Zak. 7:9.

3. Nkia yuvu ivaninua e mvutu mu longi diadi?

³ Mu longi diadi, tubaka e mvutu za yuvu yá ilende: Aki nani tufwete songanga walakazi? Adieyi tulenda longoka muna nkand’a Rute mu kuma kia songa walakazi? Aweyi tulenda songela walakazi o unu? Nkia nluta betambula awana besonganga walakazi?

4. Aweyi tulenda tanginina Yave muna mpila kesongelanga o walakazi? (Maku 10:29, 30)

⁴ Nze una twalongokele muna longi diaviokele, Yave osonganga kaka walakazi kwa awana bekunzolanga yo kunsadila. (Dan. 9:4) Tuzolele kala “atanginini a Nzambi nze wan’anzolwa.” (Efe. 5:1) Muna kuma kiaki, tuzolele songa walakazi kwa mpangi zeto muna nkutakani, i sia vo, zola kwa nsi a ntima, kuna ke kusuka ko.—Tanga Maku 10:29, 30.

5-6. Aweyi wantu ayingi bebakulwilanga o mvovo “kwikizi”?

⁵ Kieleka, okwikila dio vo avo tutomene bakula e nsas’a mvovo walakazi, tukala mpe twakubama muna songa e fu kiaki kwa mpangi zeto. Ozevo, muna toma bakula kana nki i walakazi, yambula twatezanesa wo ye nsas’a mvovo kwikizi una wantu betoma sadilanga. Badika nona kiaki.

 ⁶ Kuna kwa wantu ayingi o unu, avo muntu se mvu miayingi kesadilanga mu kompani dimosi, olenda yikilwa vo nsadi a nkwikizi. Kansi, muna mvu miami miawonso, o nsadi ndioyo kasidi zaya kana mfumu mosi ko a kompani diadi. Nanga ke ntangwa zawonso ko keyangalelanga e mpila bevangilanga e mambu muna kompani. Ke zolanga kompani diadi ko, kansi osadilanga mo kadi nzimbu kavuidi o mfunu. Okwamanana sadila muna kumpani diadi yavana kevundiswa yovo avo osolwele salu kiankaka kiambote.

7-8. (a) Nki kifilanga o muntu mu songa walakazi? (b) Ekuma tufimpila e yaka sono ya nkand’a Rute?

⁷ Nze una tumwene muna nona kiyikilu muna  tini kia 6, e kuma kifilanga o muntu mu songa kwikizi kiaswaswana ye kuma kifilanga muntu mu songa walakazi. Kansi mun’owu wa Bibila, nki kiafilanga selo ya Nzambi kuna nz’ankulu mu songa walakazi? Awana basonga walakazi, bavanganga wo ke mu komekenua ko kansi ntima miau miabafilanga mu songa e fu kiaki. Badika e nona kia Davidi. Kana una vo se dia Yonatane wazola kumvonda, o ntim’andi wamfila mu songa walakazi kwa Yonatane wa nkundi andi anzolwa. Kana nkutu vava Yonatane kafwa, Davidi wakwamanana songa walakazi kwa Mefibosete wa mwan’a Yonatane.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Tulenda longoka mayingi mu kuma kia walakazi muna fimpa e yaka sono ya Bibila ina muna nkand’a Rute. Nkia mambu tulenda longoka mu kuma kia walakazi basonga o wantu beyikwanga muna nkanda wau? Aweyi tulenda sadila malongi mama muna nkutakani eto? *

9. Ekuma Naomi kayindulwila vo Yave wambangikanga?

⁹ Muna nkand’a Rute, tutanganga lusansu lwa Naomi, Rute wa mwan’andi a longo yo Boaze ona wavuminanga Nzambi, wa yitu kia nkaz’a Naomi. Mu kuma kia mvengele kuna Isaele, Naomi yo nkaz’andi kumosi yo wan’au wole amakala bayaluka yo kwenda zingila kuna Moabe. Ekolo bakala kwakuna, o nkaz’a Naomi wafwa. O wan’au wole amakala basompa, kansi kuna kwalanda oyau mpe bafwa. (Rute 1:3-5; 2:1) E sumbula yayi, yafila Naomi mu kendalala kwayingi yamu tezo kia yindula vo Yave wambangikanga. Tala dina kavova mu kuma kia Nzambi muna songa una kamonanga muna ntima: “O koko kwa Yave kumpilukidi.” O “Mpungu-ngolo okitwidi zingu kiame se kia ndudi.” Naomi  wakudikila vo: “Yave umvilukidi, o Mpungu-ngolo untwasidi e mpasi.”—Rute 1:13, 20, 21.

10. Adieyi Yave kavanga vava kawa mvovo mia Naomi?

¹⁰ Adieyi Yave kavanga vava kawa mvovo mia Naomi? Yave kayambula sadisa Naomi ko. Wakwamanana kunsonga ngemba. Yave wabakula vo “o lubangamu lulenda fila o nkwa ngangu mu lauka.” (Kim. 7:7) Kansi, Naomi lusadisu kavuanga o mfunu kimana kabakula vo Yave kambembola ko. Aweyi Nzambi kansadisila? (1 Sam. 2:8) Yave wafila Rute mu songa walakazi kwa Naomi. Kuna ngemba ye zola kwawonso, Rute wasadisa Naomi mu vutukila e kiese kandi yo zaya vo Yave wakwamanananga kunzola. Adieyi tulenda longoka muna nona kia Rute?

11. Ekuma mpangi zayingi besadisilanga awana bakendalala?

¹¹ Walakazi ukutufilanga mu sadisa awana bakendalala. Wauna Rute katatamena Naomi, o unu mpangi zayingi muna luzolo lwau lwambote, bekwamanananga sadisa awana bakendalala muna nkutakani. Betoma zolanga mpangi zau ye bazolele vanga mawonso balenda muna kubasadisa. (Nga. 12:25, mvovo vana yanda; 24:10) Paulu wa ntumwa mpe, watukasakesa mu sadisa akaka vava kavova vo: “Lufiaulwisa awana bakendalala, lusadisa ana batovokele, lusonga luzindalalu kwa wantu awonso.”—1 Tes. 5:14.

12. Nkia mpila yambote tulenda sadisila mpangi wakendalala?

¹² Nkumbu miayingi, e mpila yambote tulenda sadisila mpangi una wakendalala i toma kunwinikinanga vava kevovanga ye muna kunsikidisa vo zola tutoma kunzolanga. Yave otoma yangalelanga mana ovanganga muna sadisa mameme mandi mantalu. (Nku. 41:1) Muna Ngana 19:17 tutanganga vo: “Ndiona ofwilanga nsukami e nkenda Yave kesompekanga, senda kekunsenda muna vangu diandi.”

13. Aweyi Rute kaswaswanena yo Orepa? Aweyi Rute kasongela vo nkwa walakazi kakala? (Tala e fwaniswa kia fukwa.)

¹³ Tutoma bakula kaka e nsasa walakazi muna fimpa dina diabwila Naomi vava nkaz’andi yo wan’andi wole bafwa. Vava Naomi kazaya vo “Yave ovutwidi e sungididi kiandi kwa nkangu andi muna kubavana madia” wabaka e nzengo za vutuka kuna nsi andi. (Rute 1:6) Wan’andi wole a longo bayantika vutuka yandi. Kansi ekolo bakangalanga, nkumbu tatu Naomi kadodokela akento awaya kimana bavutuka kuna Moabe. Nkia diambu diabwa? Muna Bibila tutanganga vo: “Orepa ofibidi kô wandi, ovutukidi. Kansi Rute untatamene.” (Rute 1:7-14) Vava Orepa kabaka e nzengo za vutuka kuna Moabe, wavanga dina Naomi kanlomba. Kansi Rute mayingi kavanga lutila dina Naomi kanlomba. Wakala yo nswa wavutuka, kansi o walakazi wamfila mu tatidila kô wandi ona wavuanga lusadisu o  mfunu. (Rute 1:16, 17) Rute wasola tatidila Naomi, ke mu komekenua ko, kansi o ntim’andi wamfila mu vanga wo. Kieleka, e nzengo Rute kabaka zasonga vo nkwa walakazi kakala. Adieyi tulenda longoka muna lusansu lwalu?

14. (a) O unu, aweyi mpangi zayingi betangininanga mbandu a Rute? (b) Landila e sono kia Ayibere 13:16, aweyi tulenda yangidikila Nzambi?

¹⁴ O walakazi mayingi ukutufilanga mu vanga, ke sadisa kaka mpangi zeto ko. Nze kuna nz’ankulu, o unu mpangi zayingi besonganga walakazi kwa akwau Akristu kana nkutu vo ke bazayanene ko. Kasikil’owu, vava bezayanga vo sumbula kibwidi, vana vau bevanganga mawonso muna sadisa mpangi zau. Vava mpangi muna nkutakani kenuananga ye mpasi zakondwa e nzimbu, vana vau mpangi zazi bevanganga mawonso muna vana lusadisu. Nze Akristu a ntandu kiantete kuna Makedonia, mpangi zazi mayingi bevanganga ke sadisa kaka mpangi zau ko. Bevanganga nkutu “lutila e ndendelo zau,” muna sadisa ampangi bakondelo nzimbu. (2 Kor. 8:3) Ekwe kiese kemonanga o Yave vava mpangi zazi besonganga o walakazi kwa akaka.—Tanga Ayibere 13:16.

15-16. Aweyi Rute kasongela vo wakala ye tima dia kwamanana sadisa?

¹⁵ Tulenda longoka mayingi muna fimpa una Rute kasadisila Naomi. Yambula twafimpa maka muna mambu mama.

¹⁶ Kwamanana sadisa ampangi. Vava Rute kayivana mu kwenda yo kô wandi yakuna Yuda, kuna lubantiku Naomi katonda ko. Kansi Rute wakwamanana kunlanda. Nkia nluta diatwasa? “Vava Naomi kamwene vo Rute untatamene kenda yandi, oyambwidi kumvovesa vo kavutuka.”—Rute 1:15-18.

17. Nki kilenda kutusadisa mu lembi yoya vava tusadisanga ampangi?

¹⁷ Longi kwa yeto: Luzindalalu divavanga muna sadisa awana bakendalala. Kansi, ke tufwete yoya ko. Kasikil’owu, mpangi ankento ona ovuidi lusadisu o mfunu, kuna lubantiku olenda menga lusadisu lweto. * Kansi, o walakazi ukutufila mu vanga mawonso tulenda muna kunsadisa. (Ngal. 6:2) Tukala ye vuvu vo kuna kulanda obakula vo twakubama twina ye otambulwila lusadisu ye lufiaulwisu lweto.

18. Nkia diambu diatoma kendeleka Rute?

¹⁸ Kufungi makasi mu nzaki ko. Vava Naomi yo Rute balwaka kuna Beteleme, Naomi wawanana ye mfinangani zandi. Wabavovesa vo: “Yazala yayenda, kansi o Yave umputwidi ye moko mankatu.” (Rute 1:21) Yindula una Rute kamona vava kawá e mvovo miami mia Naomi! Rute wavanga mawonso kalenda muna sadisa Naomi. Rute wadila yandi, wamfiaulwisa yo kangala yandi mu lumbu yayingi. Kana una vo Rute wavanga mawonso muna sadisa, Naomi wavova vo: “Yave umputwidi ye moko mankatu.” Muna kolo kiokio, Rute vana ndambu andi kakala, e mvovo mia Naomi, miasonga vo kasungamena ko lusadisu lwawonso kavewa kwa Rute. Ekwe nkenda kamona Rute vava kawá e mvovo miami! Kana una vo i wau, Rute wakwamanana sadisa Naomi.

19. Nki kilenda kutufila mu kwamanana sadisa mpangi una wakendalala?

¹⁹ Longi kwa yeto: O unu, dilenda kala vo tuvanganga mawonso muna sadisa mpangi ankento una wakendalala, kansi olenda  kutuvovesa diambu dikutulweka o ntima. Kana una vo i wau, ke tufwete funga makasi mu nzaki ko. Tuzolele kwamanana sadisa mpangi eto ankento yo lomba lusadisu kwa Yave kimana twazaya una tulenda kumfiaulwisila.—Nga. 17:17.

20. Nki kiasadisa Rute mu kwamanana sadisa Naomi?

²⁰ Kasakesanga awana bavuidi lukasakeso o mfunu. Rute wasonga walakazi kwa Naomi, kansi Rute mpe lukasakeso kavuanga o mfunu. Yave wasadila Boaze mu kasakesa Rute. Boaze wavovesa Rute vo: “Yambula Yave kasambula mu mambu ovanganga ye tambula nsendo walunga kwa Yave wa Nzambi a Isaele, kuna nsi a mave ma ndiona wizidi tinina.” E mvovo miami miangemba, miafiaulwisa kikilu Rute. Muna kuma kiaki, Rute wavutula Boaze vo: “Umfiaulwisi yo kumpovesela kuna ngemba, kana una vo ki ntaudi aku ko.” (Rute 2:12, 13) Boaze wavana Rute lukasakeso kavuanga o mfunu, ediadi diasadisa Rute mu kwamanana sadisa Naomi.

21. Nze una wasonama muna Yesaya 32:1, 2, adieyi akuluntu bevanganga?

²¹ Longi kwa yeto: Ezak’e ntangwa, awana besonganga walakazi kwa akaka, lukasakeso mpe bevuanga o mfunu. Boaze wasanisina Rute mu kuma kia mavangu mandi mambote kwa Noami. O unu mpe, akuluntu besanisinanga ampangi vava bemonanga e ngolo bevanganga muna sadisa akaka muna nkutakani. Ediadi dikasakesanga ampangi mu kwamanana vana lusadisu kwa awana bavuidi lo mfunu.—Tanga Yesaya 32:1, 2.

22-23. Aweyi Naomi kasobela e ngindu zandi? Ekuma? (Nkunga 136:23, 26)

²² Kuna kwalanda, Boaze wakayila Rute yo Naomi ulolo wa madia. (Rute 2:14-18) Adieyi Naomi kavanga vava Boaze kabakayila madia  mama? Naomi wavova vo: “Yambula kasambulwa kwa Yave ona osonganga walakazi kwa awana bena moyo ye awana bafwa.” (Rute 2:20a) Kieleka, Naomi wasoba e ngindu zandi. Kuna lubantiku, Naomi wavova ye mansanga muna meso vo: “Yave umvilukidi,” kansi owau kuna kiese kiawonso ovovele vo: “Yave ona osonganga walakazi.” Ekuma Naomi kasobela e ngindu zandi?

²³ Naomi wayantika mona koko kwa Yave muna zingu kiandi. Yave wasadila Rute muna sadisa Naomi muna nkangalu bavanga wavutuka kuna Yuda. (Rute 1:16) Naomi mpe wamona koko kwa Yave vava Boaze, i sia vo, mosi muna “akûdi” au kabavana madia. * (Rute 2:19, 20b) Naomi nanga wayindula: ‘Owau mbakwidi vo Yave kasidi kumbembola ko. Okalanga yame ntangwa zawonso!’ (Tanga Nkunga 136:23, 26.) Ekwe kiese Naomi kamona wau vo Rute yo Boaze ke bayambula kunsadisa ko! Kieleka, yau awonso batoma yangalala wau vo Naomi wavutukila kiese yo nkuma wasadila diaka Yave.

24. Ekuma tuzolele kwamanana songela walakazi kwa mpangi zeto?

²⁴ Nkia mambu tulongokele muna nkand’a Rute mu kuma kia songa walakazi? O walakazi ukutufilanga mu lembi yoya vava tusadisanga mpangi zeto benuananga ye mambu mampasi. Ukutufilanga mpe mu vanga mayingi, ke kubasadisa kaka ko. Akuluntu bafwete kasakesanga yo sanisina awana besonganga walakazi kwa akaka. Vava tumonanga una ampangi tusadisi bevutukilanga e kiese yo nkum’au muna salu kia Yave, oyeto mpe tutoma yangalalanga. (Mav. 20:35) Ozevo, nkia kuma kisundidi o mfunu kifwete kutufila mu kwamanana songa walakazi? I tanginina Yave, ona “ozele yo walakazi.”—Luv. 34:6; Nku. 33:22.