1. Aweyi tulenda kadila “twalungalala muna mawonso”? (2 Timoteo 4:5)

 VAVA tuwanananga ye mambu mampasi, e kwikizi kieto muna Yave ye nkubik’andi kilenda tontwa. Avo ediadi divangamene, adieyi tufwete vanga? Tufwete lungalala, yingila yo “sikila muna lukwikilu.” (Tanga 2 Timoteo 4:5.) Tukwamanananga lungalala vava tukalanga twavuvama, yindula mu mpila yambote yo badikila o mambu muna mpila ina Yave kebadikilanga mo. Avo tuvangidi wo ke tuyambula ko vo lukendalalu lwayala e ngindu zeto.

2. Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

² Muna longi diaviokele, twalongokele mambu tatu mampasi metukanga kuna mbazi ankutakani. Mu longi diadi mpe, tulongoka mambu tatu mampasi tulenda wanana mau mu nkutakani mana malenda tonta e kwikizi kieto muna Yave. (1) Vava tuvangwanga e diambu diambi kwa mpangi, (2) vava Yave kekutuvananga e longi ye (3) vava tuvanganga mawonso mu tambulwila e nsobani za nkubik’a Yave. Aweyi tulenda kadila twalungalala yo sikila ye kwikizi muna Yave ye nkubik’andi vava tuwanananga ye mambu mama?

3. Adieyi dilenda vangama avo mpangi utuvangidi diambu diambi?

³ Nga wavangwa kala diambu diambi kwa mpangi yovo kwa mpangi una ye kiyekwa muna nkutakani? Dialudi vo o mpangi kakala ye kani dia kukendeleka ko. (Roma 3:23; Yak. 3:2)  Kansi, nanga dina kavanga diakendeleka kikilu. Nanga kwa leka ko mu kuma kia diambu diadi. Nanga nkutu wakiyuvula, ‘wau vo mpangi ovangidi e diambu diadi, nga e yayi nkubik’a Nzambi kikilu?’ I diau kikilu Satana kazolele vo twayindula. (2 Kor. 2:11) Kansi e ngindu za mpila yayi, zilenda kutufila mu yambuka sadila Yave yo vavuka nkutu e nkubik’andi. Muna kuma kiaki, avo mpangi utuvangidi diambu diambi, aweyi tulenda kadila twalungalala yo venga e ngindu zabendomoka?

4. Aweyi Yosefe kakwamanana kadila walungalala vava kavangwa diambu diambi? Nkia diambu tulenda longoka muna mbandu andi? (Tuku 50:19-21)

⁴ Kulundi makasi ko. Vava Yosefe kakala nleke, e mpangi zandi bamvanga e mbi. Bamenganga ye akaka nkutu muna yau bazola kumvonda. (Tuku 37:4, 18-22) Kuna kwalanda, banteka se mbundu. Kuna kayenda, Yosefe wawanana ye mambu mayingi mampasi mu mvu 13. Yosefe wafwana nkutu yindula yo kukiyuvula kana vo Yave wanzolanga kikilu yovo wambembola muna kolo kina kavuanga lusadisu o mfunu. Kana una vo i wau, Yosefe kalunda makasi ko. Kansi, wakwamanana lungalala muna kala wavuvama. Vava kakala ye lau dia landa e kunda kwa mpangi zandi, kavanga wo ko, kansi wabasonga o zola yo kubaloloka. (Tuku 45:4, 5) Yosefe wakadila ye mpangi zandi mu mpila yayi kadi wabadikila e mambu mu mpila yambote. Vana fulu kiasia e sungididi muna mpasi zandi, wasia e sungididi muna diambu diasunda o mfunu, i sia vo, kani dia Yave. (Tanga Tuku 50:19-21.) Nkia diambu tulongokele? Avo diambu diambi ovangilu, kufungila Yave makasi ko yovo yindula vo wavilakene. Kansi, yindula una kasadisila kala mu zizidila e mpasi. Vana ntandu, avo akaka bavangidi e diambu diambi, yambula vo o zola kwafila muna vilakana o usumuki wau.—1 Pet. 4:8.

5. Aweyi mpangi Miqueas kakwamanana kadila walungalala vava kavangwa e mbi?

⁵ Badika e nona kia mpangi Miqueas b una vo nkulutu ozingilanga kuna América do Sul. Akaka muna akuluntu bamvanga e diambu diambi. Wavova vo: “Kiasidi bwilwa diambu dia mpila yayi ko. Yakendalala kikilu. Kialekanga ko muna fuku ye yadilanga kadi kiakala ye dina ndenda vanga ko.” Kansi mpangi Miqueas, wakwamanana lungalala yo sia e ngolo mu kala ye ngindu zasikila. Wasambanga ntangwa zawonso muna lomba mwand’avelela a Yave yo nkuma muna zizidila e diambu diadi. Wavavululanga mpe mambu muna nkanda mieto mana mansadisa. Nkia diambu tulongokele? Avo mpangi uvangidi diambu diambi, kala wavuvama yo vengomona konso ngindu zambi zilenda kulwakila. Nanga dilenda kala vo kuzeye ko e kuma kifididi o muntu muna vova yovo vanga e diambu dikendelekele. Muna kuma kiaki, samba kwa Yave yo kunlomba vo kasadisa kimana wakala ye ngindu zasikila yo badikila o mambu nze una muntu ankaka kebadikilanga mo. Ovanga wo, dilenda kusadisa mu mona vo mpangi aku kakedi ye kani dia kukendeleka ko yo kunloloka. (Nga. 19:11) Sungamena vo Yave ozeye e diambu onuananga diau ye okuvana o nkuma o vuidi o mfunu muna zizidila e diambu diadi.—2 Tus. 16:9; Kim. 5:8.

6. Ekuma dinina diamfunu mu bakula vo Yave okututumbanga kadi zola kekutuzolanga? (Ayibere 12:5, 6, 11)

⁶ Vava Yave kekutuvananga e longi tulenda kendalala. Avo tusidi kaka e sungididi muna  mpasi zeto, tulenda yantika veza e longi yo mona vo ke tufwanukini dio ko yovo e longi tuveno diabala kikilu. Kuna kulanda, ke tubakula e mbuta diambu ko dia sia vo, Yave okututumbanga kadi zola kekutuzolanga. (Tanga Ayibere 12:5, 6, 11.) Avo tuyambwidi vo lukendalalu lwatuyala, tulenda vana e mpwasika kwa Satana ya kutubaka muna ntambu andi. Ozolele vo twabembola e longi yo kutufila nkutu twayambula sadila Yave yo bembola e nkubik’andi. Avo longi oveno, aweyi olenda kwamanana kadila walungalala?

7. (a) Landila e fwaniswa, aweyi Petelo kasadilwa kwa Yave vava katambulwila e longi? (b) Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Petelo?

⁷ Tambulwila e longi yo vanga konso nsobani zivua o mfunu. Mu tezo kia nkumbu miole, Yesu watumba Petelo vana ntadisi ya alongoki ankaka. (Maku 8:33; Luka 22:31-34) Petelo nanga wamona e nsoni. Kansi, Petelo watatidila e kwikizi kiandi kwa Yesu. Watambulwila e longi yo longoka diambu muna vilwa wandi. Kuna kwalanda, Yave wasambula e kwikizi kia Petelo yo kumvana kiekwa kiamfunu mu nkutakani. (Yoa. 21:15-17; Mav. 10:24-33; 1 Pet. 1:1) Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Petelo? Vava tuvewanga e longi yo lembi sia sundidi muna nsoni tulenda mona yo tambulwila e longi yo vanga e nsobani zivuilu o mfunu, nluta miayingi dikututwasilanga yo twasa mpe nluta kwa akaka. Avo tuvangidi wo, tutoma sadilwa kwa Yave ye kwa ampangi zeto.

8-9. Aweyi mpangi Bernardo kamona kuna lubantiku vava kavewa e longi? Nki kiansadisa mu singika e ngindu zandi?

⁸ Badika dina diabwila mpangi Bernardo ona ozingilanga kuna Moçambique. Wakatulwa e kiyekwa kia kinkuluntu. Aweyi mpangi Bernardo kamona kuna lubantiku? Wavova vo: “Yalunda makasi, kadi kiayangalela ko e longi yavewa.” Mpangi Bernardo watokananga muna mpila ina ampangi badi kumbadikila. Wavova vo: “Ngonde zayingi zavioka muna vutuka badikila mambu mu mpila yambote yo bunda e vuvu kwa Yave ye nkubik’andi.” Nki kiasadisa mpangi Bernardo mu singika e ngindu zandi?

⁹ Mpangi Bernardo wasingika e ngindu zandi. Wavova vo: “Vava yasalanga se nkuluntu, yasadilanga e sono kia Ayibere 12:7 muna sadisa akaka babadikila e longi dia  Yave mu mpila yambote. O wau ikukiyuvulanga: ‘Nani ofwete sadila e longi diadi?’ Selo yawonso ya Yave kumosi yo mono.” Mpangi Bernardo, wavanga mawonso muna vutuka bunda e vuvu kwa Yave ye nkubik’andi. Wavanga e nkubika ya tanga e Bibila lumbu yawonso yo toma badika mana ketanganga. Kana una vo watokanenanga e mpila ina ampangi bambadikilanga, wasalanga yau muna salu kia umbangi yo vana e mvutu muna tukutakanu. Kuna kwalanda, mpangi Bernardo watumbikwa diaka se nkuluntu. Nze mpangi Bernardo, avo ngeye mpe longi wavewa, kusie sungididi kiasaka ko muna nsoni omwene, tambulwila e longi yo vanga konso nsobani zivua o mfunu. c (Nga. 8:33; 22:4) Avo ovangidi wo, olenda kala ye ziku vo Yave osambula e kwikizi osonganga kwa yandi ye nkubik’andi.

10. Nkia nsobani yatonta e kwikizi kia Aneyisaele akaka?

¹⁰ E nsobani zivangamanga mu nkubik’a Yave zilenda tonta e kwikizi kieto. Avo ke tuyikebele ko, tulenda yambula vo e nsobani zazi zatufila mu yambula sadila Yave. Kasikil’owu, yambula twabadika una e kwikizi kia Aneyisaele akaka kiatontelwa mu kuma kia nsobani zavangama muna Nsiku a Mose. Vitila Yave kasikidisa o Nsiku a Mose, mase bavanganga e mambu mana nganga zambuta bayantika o vanga kuna kwalanda. Batunganga maziku yo vana yimenga kwa Yave muna wete dia esi nzo zau. (Tuku 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Yobi 1:5) Kansi vava nsiku wasikidiswa, mase ke bakala diaka yo nswa wau ko. Yave wasola anganga muna nzo Arone muna tambika yimenga. Vava e nsobani yayi yavangama avo se una vo ke mwisi nzo ya Arone ko otambikidi kimenga, wavondwanga. d (Lev. 17:3-6, 8, 9) Nga e nsobani yayi i yau yafila Kora, Datani, Abirami ye 250 ma akuluntu muna telamena e wisa kia Mose yo Arone? (Nta. 16:1-3) Ke tuna ye ziku ko. Kansi, kiakala nkia kuma kiafila Kora ye akwandi mu telamena e wisa kia Mose, ke basonga kwikizi ko kwa Yave. Adieyi olenda vanga avo nsobani ivangamene itontele e kwikizi kiaku?

11. Nkia diambu tulongokele muna mbandu ya Anekoate?

¹¹ Yikamanga e nsobani za nkubik’a Yave una ufwene. Ekolo bakala muna makanga, Anekoate mbebe yampwena kikilu bakala yau. Konso ntangwa Aneyisaele bayalukanga, akaka muna Anekoate banatanga e nkela kangu vitila nkangu wawonso wayaluka. (Nta. 3:29, 31; 10:33; Yos. 3:2-4) Lau diampwena kikilu bakala diau! Kansi, vava Aneyisaele balwaka muna Nsi a Nsilu o mambu masoba. Ke diavavanga diaka ko vo e Nkela yasobwanga e fulu nkumbu miayingi. Kansi, vava Solomo kayantika yala se ntinu, akaka muna Anekoate bavewa e kiyekwa kia yimbila, akaka bayingilanga e mavitu ye akaka balunga-lunganga malundilu ma madia. (1 Tus. 6:31-33; 26:1, 24) Ke vena lusansu ko lusonganga vo Anekoate bayidimanga yovo vava vo bakudikilwa e yikwa wau vo bakala kala ye kiyekwa kia nanta e nkela. Nkia diambu tulongokele? Tuzolele yikama e nsobani za nkubik’a Yave ye  nsi a ntima wawonso, kana nkutu divava vo twasobwa e kiyekwa. Diamfunu kikilu mu yangalela konso kiyekwa ovewa. Sungamena vo, e kiyekwa kiaku ke kiau ko kikukitulanga wantalu vana meso ma Yave. Kansi, Yave oyangalelanga o nlemvo aku ke mu konso kiyekwa ko una kiau.—1 Sam. 15:22.

12. Aweyi mpangi Zaina kamona vava e salu kiandi kuna Betele kiafokoka?

¹² Badika e nona kia mpangi Zaina ona wavewa kiyekwa kiankaka yo yambula e salu kia Betele kina katoma zolanga. Mvu 23 kasadila kuna Betele, i bosi wafilwa se mviti a nzila espesiale. Wavova vo: “E nsobani yayi yankendeleka kikilu. Yakimwenanga vo kina mfunu ko ye yakiyuvulanga: ‘Nkia diambu diambi mpangidi?’” Diankenda vo, mpangi zankaka muna nkutakani bawokesa lukendalalu lwandi muna kumvovesa vo: “Kele vo wakala nsadi ambote muna salu kiaku kuna Betele, ampangi ke badi kuyambula ko wakatuka ko.” Vakala ye ntangwa mpangi Zaina wakendalala kikilu ye wadilanga fuku wawonso. Kansi wavova vo: “Kiayambula ko vo e ngindu zazi zamfila mu katikisa nkubik’a Yave yovo zola kwa Yave muna mono.” Aweyi mpangi Zaina kakwamanana kadila walungalala?

13. Nki kiasadisa mpangi Zaina mu sunda e ngindu zandi zabendomoka?

¹³ Mpangi Zaina wasunda e ngindu zabendomoka kakala zau. Aweyi kasundila zo? Watanganga e nkanda mieto mina miavovelanga e diambu kanuananga diau. E longi dina yo ntu a diambu: “Você pode vencer o desânimo!” muna Eyingidilu dia 1 dia Fevelelo, 2001 diansadisa kikilu. E longi diadi diyikanga dina diabwila Maku wa nsoneki a Bibila ona wakendalala vava kasobwa e kiyekwa. Mpangi Zaina wavova vo: “E nona kia Maku kiakala se nlongo muna sunda lukendalalu lwame.” Mpangi Zaina mpe wakwamanana finama akundi andi. Kayivambula ko ye akaka, kayambula mpe ko vo lukendalalu lwamfila mu kuyifwila e nkenda. Wabakula vo o mwand’a Yave ufilanga e nkubik’a Yave ye awana bavitanga o ntu batokanenanga e wete diandi. Wabakula mpe vo e nkubik’a Nzambi ivanganga mawonso kimana e salu kia Yave kiasadilwa mu mpila yambote.

14. Nkia diambu diampasi mpangi Vlado kanuana diau? Nki kiansadisa mu sunda dio?

 ¹⁴ Badika e nona kia mpangi Vlado una ye mvu 73, una vo nkuluntu ozingilanga kuna Eslovênia. Diampasi kikilu diakala kwa yandi mu bakula e kuma e nkutakani au yayikakeselwa ye nkutakani yankaka yo kanga e Eseka dia Kintinu. Wavova vo: “Kiabakula vo ekuma Eseka dia Kintinu diambote-mbote dikangilu. Yakendalala kikilu kadi ke kolo ko twavangulwidi dio. Wau vo i mvadi a nti, mono nkutu yavanga e yelo, nkunda ye salanganu yankaka. O yikakesa e nkutakani, nsobani yampwena kikilu kadi diampasi diakala kwa ampangi bena vo se ambuta.” Nki kiasadisa mpangi Vlado mu lemvokela luludiku? Wavova vo: “Otambulwila e nsobani za nkubik’a Yave nsambu kaka ditwasanga. Kieleka, e nsobani zakete zivangamanga o unu mu nkubik’a Yave, zikutukubikanga muna nsobani zampwena zivangama kuna sentu.” Nga kiyekwa wasobelo yovo nkutakani aku yayikakeso ye nkutakani yankaka? Nanga diampasi kikilu diakele kwa ngeye. Kansi, kala ye ziku vo Yave obakulanga una omonanga. Avo oyikamene emvimba e nsobani zazi yo songa e kwikizi muna Yave ye muna nkubika ina kesadilanga, nsambu zayingi ovua.—Nku. 18:25.

15. Aweyi tulenda kwamanana kadila twalungalala vava tuwanananga ye mambu mampasi mu nkutakani?

¹⁵ Ekolo tufinamanga ku mfoko a nza yayi, mambu mampasi malenda bwa mu nkutakani. E mambu mama malenda tonta e kwikizi kieto kwa Yave. Muna kuma kiaki, tufwete kala twalungalala. Avo diambu diambi ovangilu kwa mpangi, kulundi makasi ko. Avo longi oveno kumoni nsoni ko, tambulwila e longi yo vanga konso nsobani zivuilu o mfunu. Vava e nkubik’a Yave ivanganga e nsobani zilenda kufila mu soba e kiyekwa, tambulwila e nsobani ye nsi a ntima yawonso yo lemvokela luludiku.

16. Aweyi olenda kwamanana bundila e vuvu muna Yave ye nkubik’andi?

¹⁶ Olenda kwamanana bunda e vuvu muna Yave ye nkubik’andi vava e kwikizi kiaku kitontwanga. Kansi muna wo vanga, ofwete kwamanana kala walungalala, i sia vo, kala wavuvama, yindulwila mu mpila yambote yo badikila mambu nze una Yave kebadikilanga mo. Kala ye kani dia longoka tusansu twa wantu beyikwanga muna Bibila ana basunda mambu mampasi nze mana onuananga mau yo badika muna mbandu au. Samba kwa Yave kasadisa. Kuyivambula ko ye nkutakani. Ozevo, kala ye ziku vo Satana kalendi kutuvambula ko yo Yave ye nkubik’andi.—Yak. 4:7.