1. Nkia nzengo zambote konso muntu mu yeto kalenda baka?

NKUMBU miayingi, dimonekanga vo e nzengo bebakanga o mase zilenda vanga diambu muna zingu kia wan’au. Kasikil’owu, avo mase nzengo zambi babakidi, e nzengo zau zilenda twasa mfwilu kwa wan’au. Kansi, avo nzengo zambote babakidi, e nzengo zau zilenda sadisa o wan’au mu kala ye zingu kiambote ye kiakiese. Kana una vo i wau, divavanga mpe vo o wana babaka e nzengo zambote. Muna kuma kiaki, e nzengo zambote konso muntu mu yeto kalenda baka i za sadila Yave wa Se dieto dianzodi.—Nku. 73:28.

2. Nkia nzengo zambote o Yesu ye mase mandi babaka?

² Mase ma Yesu, i sia vo, Yosefe yo Maria bazola sadisa o wan’au basadila Yave. E nzengo babaka zasonga vo o sadila Yave i diambu diasunda o mfunu muna zingu kiau. (Luka 2:40, 41, 52) Yesu mpe, wabaka e nzengo zambote muna zingu kiandi zina zansadisa mu vanga o luzolo lwa Yave. (Mat. 4:1-10) Yesu wakituka nkwa ngemba, nkwa kwikizi ye nkwa unkabu. Kieleka, mase mawonso bezolanga Yave badi kuyisana yo yangalela kala yo mwana nze Yesu.

3. Nkia yuvu tubakila e mvutu mu longi diadi?

³ Mu longi diadi, tubaka e mvutu za yuvu ilende: Nkia nzengo zambote kabaka o Yave mu kuma kia Yesu? Adieyi mase bena vo Akristu balenda longoka mu kuma kia nzengo zina Yosefe yo Maria babaka? Adieyi aleke bena vo Akristu balenda longoka mu kuma kia nzengo zina Yesu kabaka?

4. Nkia nzengo zamfunu kabaka o Yave mu kuma kia Mwan’andi?

⁴ Yave mase mambote kasola mu kuma kia Yesu. (Mat. 1:18-23; Luka 1:26-38) E mvovo mia nsi a ntima mia Maria miasonama muna Bibila, misonganga vo watoma zolanga Yave ye Diambu diandi. (Luka 1:46-55) E mpila ina Yosefe kalemvokela o luludiku lwa Yave yasonga vo wazolanga Nzambi ye wakala ye tima dia kunyangidika.—Mat. 1:24.

5-6. O Yave nkia mambu kayambula vo mabwila Mwan’andi?

⁵ Yave kasola mase mamvuama ko mu kuma kia Yesu. O lukau Yosefe yo Maria bavana vava Yesu kawutuka lusonganga vo asukami bakala. (Luka 2:24) Yosefe wakala ye fulu kiakete vana mbel’a nzo andi kuna Nazarete, kûna kasadilanga e salu kia kimvadi a nti. Nanga ke bakala ye nzimbu zayingi ko ngatu lekwa yayingi musungula wau vo tezo kia wana nsambwadi bakala yau.—Mat. 13:55, 56.

⁶ Yave watanina Yesu kimana kalembi bwila vonza yankaka, kansi katanina Mwan’andi ko muna mambu mawonso mampasi. (Mat. 2:13-15) Kasikil’owu, Yesu wakala ye yitu ana ke bakwikilanga muna yandi ko. Yindula una Yesu kamona wau vo kuna lubantiku e yitu yandi ke bakwikilanga ko vo yandi i Masia. (Maku 3:21; Yoa. 7:5) Yesu wazizidila mpe o lufwa lwa Yosefe wa se diandi diansansi. Nanga o lufwa lwa Yosefe lwafila Yesu wa mwan’antete mu sala e salu kina o se diandi kasalanga muna lungisa e nsatu za esi nzo au. (Maku 6:3) Vava kakituka se mbuta, Yesu walongoka una kalenda lunga-lungila esi nzo au. Nanga yandi wasalanga kwayingi muna lungisa e nsatu zau. Muna kuma kiaki, watoma zaya mabibi kemonanga o muntu kuna mfoko a lumbu kia salu.

7. (a) Nkia yuvu ilenda sadisa akazi mu toma sansa o wan’au? (b) Aweyi e sono kia Ngana 2:1-6 kilenda sadisila mase mu toma longa o wan’au?

⁷ Avo nu akazi ye nuzolele wuta o wana, diambote nuakiyuvula: ‘Nga tu alembami ana bezolanga Yave ye Diambu diandi? Nga Yave olenda kutusola muna lunga-lunga nsedia una vo nkayilu andi?’ (Nku. 127:3, 4) Avo wana una yau, ukiyuvula: ‘Nga ilonganga o wan’ame kimana bazaya o mfunu wa sala kwayingi?’ (Kim. 3:12, 13) ‘Nga ivanganga mawonso muna tanina o wan’ame mu kuma kia vonza ilenda kubabwila omu nza yayi ya Satana?’  (Nga. 22:3) Mase, ke nulendi tanina o wan’eno ko muna mambu mawonso mampasi bewanananga mau. Kadi ediadi ke dilendakana ko. Kansi, malembe-malembe ye kuna zola kwawonso, nulenda kubakubika mu kuma kia mambu mampasi ma zingu muna kubalonganga una balenda vavila o luludiku lwa Nzambi muna Diambu diandi. (Tanga Ngana 2:1-6.) Kasikil’owu, dilenda kala vo mosi muna yitu yeno oyambwidi sadila Yave. Avo i wau, nusadila e Diambu dia Nzambi muna sadisa o mwan’eno kabakula e kuma dinina o mfunu kasikila ye kwikizi muna Yave. (Nku. 31:23) Avo muntu nutoma zolanga ofwidi, nusadila e Diambu dia Nzambi muna sadisa o mwan’eno kazaya una kalenda zizidila e ntantu yo vuvika o ntim’andi.—2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.

8. Mun’owu wa Nsiku 6:6, 7, adieyi Yosefe yo Maria bavanga?

⁸ Yosefe yo Maria basadisa Yesu kanungunuka yo vua e dienga dia Nzambi, kadi balemvokela luludiku lwa Yave mu kuma kia mase. (Tanga Nsiku 6:6, 7.) Yosefe yo Maria batoma zolanga Yave. Muna kuma kiaki, e kani diantete bakala diau i sadisa o wan’au batoma zola mpe Yave.

9. Yosefe yo Maria, nkia nzengo zamfunu babaka?

⁹ Yosefe yo Maria bakala ye fu kia sambila Yave kumosi yo wan’au. Kalukatikisu ko vo konso lumingu bayendanga muna sambilu kuna Nazarete. Konso mvu, bayendanga mpe ku nkinzi a Nduta kuna Yerusaleme. (Luka 2:41; 4:16) Ekolo bakangalanga mu kwenda kuna Yerusaleme, basadilanga e lau diadi muna longa Yesu ye abunzi andi o lusansu lwa nkangu a Yave. Nanga ekolo bakangalanga, bakingulanga mpe e fulu iyikwanga muna Sono. Ekolo o lutangu lwa wan’au lwawokelanga, nanga diampasi diakalanga kwa Yosefe yo Maria mu tatidila e fu kiau kia kwenda sambila Yave. Kansi, e ngolo bavanganga zabatwisila e nluta. Wau vo basia e nsambil’a Yave vana fulu kiantete muna zingu kiau, esi nzo au bakala ye ngwizani ambote yo Yave.

10. Adieyi mase bena vo Akristu balenda longoka muna mbandu a Yosefe yo Maria?

¹⁰ Adieyi mase bevuminanga Nzambi balenda longoka muna mbandu a Yosefe yo Maria? E diambu disundidi o mfunu i songa kwa wan’eno  muna mvovo ye mavangu meno vo Yave nutoma zolanga. Nuzaya wo vo o lukau lwantalu nulenda vana kwa wan’eno i kubasadisa bazola Yave. Dimosi muna mambu mamfunu nulenda kubalonga i kubasonga una balenda kadila ye fu kia longoka e Bibila konso lumingu, samba, kwenda mu tukutakanu yo samuna e nsangu zambote. (1 Tim. 6:6) Dialudi vo, nufwete vana kwa wan’eno e lekwa bavuidi o mfunu muna kinsuni. (1 Tim. 5:8) Kansi, nuzaya dio vo ke nzimbu ko ngatu mavua mesadisa o wan’eno mu vuluka vava nza yayi ifwaswa yo kota muna nz’ampa, kansi i ngwizani au yambote yo Yave. *—Yez. 7:19; 1 Tim. 4:8.

11. (a) O lulukisu lwasonama muna 1 Timoteo 6:17-19, aweyi lulenda sadisila mase mu bak’e nzengo zambote ekolo besansanga o wan’au? (b) Nkia makani esi nzo aku balenda kuyisila? Nkia nsambu nutambula? (Tala e babu “ Nkia Makani ma Mwanda Nulenda Kuyisila?”)

¹¹ Ekwe kiese tuna kiau mu mona mase mayingi bena vo Akristu bebakanga e nzengo zambote muna sadisa o wan’au bakala ye ngwizani ambote yo Yave! Besambilanga Yave kumosi konso lumingu. Bekwendanga muna tukutakanu twakete ye twampwena yo samuna e nsangu zambote. Mase mankaka kumosi yo wan’au bekwendanga sadila kuna kuvuilu ateleki ayingi o mfunu. Akaka bekingulanga Betele yovo yikama e salu kia tunga. Wau vo mase beyikamanga e salu yayi nzimbu zayingi befwasanga, nanga diampasi dikalanga kwa yau. Kansi, Yave osambulanga ngolo bevanganga. (Tanga 1 Timoteo 6:17-19.) O wana besanswanga kwa mase ma mpila yayi, nkumbu miayingi bekwamanananga songa e fu yambote balongwa yo lembi kuyibanza. *—Nga. 10:22.

12. Adieyi Yesu kavanga vava kakituka se mbuta?

¹² Yave wa Se dia Yesu kuna zulu, nzengo zambote kaka kebakanga. Mase ma Yesu mpe ova ntoto, i sia vo, Yosefe yo Maria nzengo zambote babaka. Kansi, vava Yesu kakituka se mbuta, wabak’e nzengo yandi kibeni. (Ngal. 6:5) Nze yeto awonso, Yesu wakala yo nswa wa sola dina kalenda vanga. Wadi sola sia e zolela yandi va fulu kiantete, ke mu luzolo lwa Nzambi ko. Kansi, wasola tatidila e ngwizani andi ambote yo Yave. (Yoa. 8:29) Aweyi e mbandu a Yesu ilenda sadisila aleke o unu?

13. Nkia nzengo zambote kabaka o Yesu vava kakala nleke?

¹³ Vava Yesu kakala nleke, wasola lemvokela mase mandi. Kasidi kolamena mase mandi ko muna yindula vo mambu mayingi kazaya lutila mase mandi. Muna kuma kiaki, Yesu ‘wakwamanana kubatumamena.’ (Luka  2:51) Kalukatikisu ko vo Yesu watoma lungisa e mbebe andi ya kala mwan’antete. Wasala kwayingi muna longoka e salu kia mvadi a nti kwa Yosefe wa se diandi diansansi kimana kalunga-lunga esi au.

14. Aweyi tuzayidi wo vo Yesu nlongoki ambote a Diambu dia Nzambi kakala?

¹⁴ Nanga Yosefe yo Maria bazayisa Yesu e mpil’a sivi kawutukila ye dina ambasi bavova mu kuma kiandi. (Luka 2:8-19, 25-38) Yesu kakwikila kaka muna mambu banzayisa ko, kansi yandi kibeni mpe walongoka e Sono yavovelanga e zingu kiandi. Aweyi tuzayidi wo vo Yesu nlongoki ambote a Diambu dia Nzambi kakala? Kadi vava kakala nleke, alongi kuna Yerusaleme ‘basivika umbakuzi wandi ye mvutu zandi.’ (Luka 2:46, 47) Vava kakala ye kimbuta kia mvu 12, Yesu wakikadila ye ziku vo Yave i Se diandi.—Luka 2:42, 43, 49.

15. Aweyi Yesu kasongela vo wabak’e nzengo za vanga luzolo lwa Yave?

¹⁵ Vava Yesu kazaya e kani dia Yave mu kuma kiandi, wabak’e nzengo za vanga luzolo lwa Yave. (Yoa. 6:38) Wazaya wo vo omengwa kwa wantu ayingi. Diampasi kikilu diakala kwa yandi mu tambulwila e ngindu zazi, kansi wasola lemvokela Yave. Vava Yesu kavubwa muna mvu wa 29 T.K., e diambu diasunda o mfunu muna zingu kiandi i vanga luzolo lwa Yave. (Ayib. 10:5-7) Kana nkutu vava kakala vana nti ampasi, Yesu watatidila e nzengo zandi za vanga luzolo lwa Se diandi.—Yoa. 19:30.

16. Nkia diambu o wana balenda longoka muna mbandu a Yesu?

¹⁶ Lemvokelanga mase maku. Nze Yosefe yo Maria, mase maku mpe ke wantu alunga ko. Kansi, Yave wasola mase maku muna kutanina, kulonga yo kufila. Avo olemvokele malongi mau yo zitisa e wisa kiau, ‘okala kiambote.’—Efe. 6:1-4.

17. Mun’owu wa sono kia Yosua 24:15, nkia nzengo aleke bafwete baka yau kibeni?

¹⁷ Sola kana nani osadila. Vava kuyikwikidisa kana nani i Yave, adieyi i kani diandi ye una olenda vangila luzolo lwandi muna zingu kiaku. (Roma 12:2) Muna mpila yayi, okala wakubama mu bak’e nzengo zisundidi o mfunu muna zingu kiaku, i sia vo, nzengo za sadila Yave. (Tanga Yosua 24:15; Kim. 12:1) Avo okedi ye programa yambote ya tanga yo longoka e Bibila konso lumingu, o zola ye lukwikilu lwaku muna Yave luwokela.

18. Nkia nzengo aleke bafwete baka? Nkia nluta bebaka?

 ¹⁸ Baka e nzengo za sia o luzolo lwa Yave va fulu kiantete muna zingu kiaku. E nza ya Satana isianga o nsilu vo, avo osadidi e ngangu zaku muna wete dia ngeye kibeni, okala ye kiese. Kansi e ziku kia diambu i kiaki, awana bekuyivananga emvimba muna vava mavua “mpasi zayingi” bekuyitwasilanga. (1 Tim. 6:9, 10) Muna kuma kiaki, avo tulemvokele Yave yo sia o luzolo lwandi va fulu kiantete muna zingu kieto, tukala kiambote yo “vanga owu wa ngangu.”—Yos. 1:8.

19. Adieyi mase bafwete sungamenanga?

¹⁹ Mase, nuvanganga mawonso nulenda muna sadisa o wan’eno basadila Yave. Numbunda e vuvu, kadi okunusadisa mu baka nzengo zambote. (Nga. 3:5, 6) Nusungamenanga vo o wan’eno beluta tanginina mana nuvanganga ke mu mana nuvovanga ko. Muna kuma kiaki, nubaka e nzengo zambote zisadisa o wan’eno mu vua e dienga dia Yave.

20. Nkia nsambu balenda tambula aleke avo basolele sadila Yave?

²⁰ Aleke, dialudi vo mase meno balenda kunusadisa mu baka e nzengo zambote muna zingu. Kansi, yeno kibeni nufwete baka e nzengo zazi zambote muna vua e dienga dia Nzambi. Muna kuma kiaki, nutanginina Yesu yo sola sadila Yave wa Se dieno dia zulu. Avo nuvangidi wo, zingu kiakiese ye kiazala ye nsambu nukala kiau owau. (1 Tim. 4:16) Ozevo, kuna sentu, nukala ye zingu kisundidi o wete.