1. Ozaya vo “mambu ma Nzambi” tuvuidi o mfunu aweyi dikututwasilanga e kiese?

 E KIESE kiakieleka ke mpasi kiese ko kina kikwizanga yo vioka, kansi i kiese kina kimonekanga muna zingu kiawonso kia muntu. Aweyi tuzayidi wo? O Yesu wasasila muna longi diandi vana mongo vo: “Kiese kwa awana bazeye vo mambu ma Nzambi bavuidi o mfunu.” (Mat. 5:3) Yesu wazaya wo vo, wantu bavangwa yo luzolo lwa zaya yo sambila Mvangi au, i sia vo, Yave wa Nzambi. Ozevo, wau vo Yave i “Nzambi a kiese” awana bekunsambilanga balenda mpe kala ye kiese.—1 Tim. 1:11.

2-3. (a) Landila e mvovo mia Yesu nkia mambu diaka malenda kututwasila kiese? (b) Nkia mambu tulongoka mu longi diadi? Ekuma?

² Nga muna kala ye kiese divavanga vo mambu mawonso ma zingu kieto makala mambote? Ve. Muna longi diandi vana moyo, Yesu wavova diambu dia sivikisa awana banwanga. Wavova vo: “Awana bena ye ntatu,” kiakala vo mu kuma kia masumu mau yovo mambu ma mpasi benuananga mau muna zingu, balenda kala ye kiese. I diau mpe o Yesu kavova mu kuma kia awana “bebangikwanga mu kuma kia unsongi” yovo awana ‘bevezwanga’ wau vo alongoki a Kristu. (Mat. 5:4, 10, 11) Kansi, aweyi o muntu kalenda kadila ye kiese wau vo mambu mama mpasi kenuananga mau?

³ Yesu kazola longa ko vo muna kala ye kiese, mambu mawonso muna zingu mafwete kala mambote. Kansi walonga vo, muna kala ye kiese o muntu kafwete songa vo mambu ma Nzambi kavuidi o mfunu yo kala nkundi a Nzambi. (Yak. 4:8) Aweyi tulenda wo vangila? Mu longi diadi, tufimpa mambu tatu tulenda vanga kimana twakala ye kiese.

4. Nkia diambu diantete tufwete vanga avo tuzolele kala ye kiese kiakieleka? (Nkunga 1:1-3)

⁴ DIAMBU DIA 1: Muna kala ye kiese kiakieleka tufwete tanganga yo longoka e Diambu dia Nzambi. Yesu watezanesa Diambu dia Nzambi ye madia. Muna zinga o wantu ye bulu madia bavuidi o mfunu. Kansi wantu kaka balenda tanga e Diambu dia Nzambi kadi mfunu kikilu dina kwa yau. Ekuma? Kadi Yesu wavova vo: “O muntu ke zingilanga kaka mu mbolo ko, kansi muna konso diambu divaikanga muna nu’a Yave.” (Mat. 4:4) Muna kuma kiaki, ke tufwete viokesanga kana lumbu kimosi ko lembi dia madia ma mwanda, i sia vo, tanga yo longoka e Diambu dia Nzambi. O ntozi a nkunga wayimbila vo: ‘Nkwa kiese o muntu osonganga luyangalalu lwandi muna nsiku a Yave, otanganga wo fuku yo mwini.’—Tanga Nkunga 1:1-3.

5-6. (a) Nkia mambu tulenda longoka muna Bibila? (b) Nkia nluta tulenda tambula muna ntangilu eto ya Bibila?

⁵ Muna Bibila, Yave okutuzayisanga mambu mayingi tulenda vanga kimana twakala ye zingu kia kiese. Tulenda mpe longoka e kani dia zingu kieto, dina tulenda vanga muna finama Yave yo lolokwa masumu yo longoka mpe mu kuma kia vuvu kia kusentu kina o Yave kekutusianga o nsilu. (Yer. 29:11) Mambu mama mawonso tulongokanga muna Bibila mezadisanga o ntima eto ye kiese.

⁶ Nze una tuzeye, muna Bibila tulenda mo mpe solola malongi mambote malenda kutusadisa muna zingu kieto kia lumbu ke lumbu. Vava tusadilanga malongi mama tulenda kala ye kiese. Ozevo, kana nkia diambu diampasi onuananga diau muna zingu, vaulanga e ntangwa mu tanga e diambu dia Yave yo badika  mana otanganga. Kadi Yesu wavova vo: “Akwa kiese awana bewanga e diambu dia Nzambi yo lunda dio!”—Luka 11:28.

7. Adieyi ofwete vanga avo ozolele yangalela mana otanganga muna Bibila?

⁷ Ekolo otanganga e diambu dia Nzambi vaulanga e ntangwa mu yangalela mana otanganga. Muna bonga e nona, yindula vo o muntu ulambidi madia otoma zolanga, kansi wau vo ntokani zayingi una zau ye mu nzaki-nzaki odididi kuna mfoko omwene vo o madia mama ke makele ntomo ko. Kadi mu nzaki-nzaki odidi. Ediadi mpe dilenda vangama muna ntangilu eto a Bibila. Avo tutangidi mu nzaki-nzaki, ke tubakula ko ngantu yangalela mana tutangidi. Ozevo, ekolo otanganga uyisianga muna lusansu otanganga. Badikila mana otanganga nze mau omwene yo badika mu mana otanganga. Avo ovangidi mawonso mama okala ye kiese.

8. Aweyi “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” ketoma lungisilanga e mbebe andi? (Tala mpe e mvovo vana yanda lukaya.)

⁸ Yesu wasola “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” kimana kavananga madia muna ntangwa andi. O ntaudi ndioyo otoma lungisanga e kiyekwa kiandi kia kutuvana madia ma mwanda. b (Mat. 24:45) E Bibila i salanganu kiantete kesadilanga ntaudi akwikizi muna kutuvana madia ma mwanda. (1 Tes. 2:13) E madia mama mamwanda mekutusadisanga mu zaya una Yave kebadikilanga e mambu. Ekiaki i kuma tutangilanga e Eyingidilu ye Sikama! kumosi ye malongi mawonso mevaikanga muna jw.org. Tukubikanga mpe tukutakanu twawonso twa kati ye twa nsuk’a lumingu. Konso ngonde tutalanga mpe programa ya TV ya Mbangi za Yave muna ndinga eto. Ozevo, vava tutanganga yo longoka e Bibila, dikutusadisanga mu vanga diambu dia zole kimana twakala ye kiese.

9. Nkia diambu dia zole tulenda vanga muna kala ye kiese kiakieleka?

⁹ DIAMBU DIA 2: Muna kala ye kiese kiakieleka tufwete lemvokelanga e nkanikinu mia Yave. O ntozi a nkunga wasoneka vo: “Nkwa kiese o muntu ona ovuminanga Yave, ona okangalelanga muna nzila zandi.” (Nku. 128:1) O vumina Yave disongele vo toma kunzitisa yo menga vanga e diambu dilenda kunkendeleka. (Nga. 16:6) Muna kuma kiaki, tuvanganga mawonso muna lemvokelanga e nkanikinu mia Nzambi mu kuma kia edi diambote ye edi diambi nze una Bibila kesasilanga dio. (2 Kor. 7:1) Ozevo, avo tuzolele kala ye kiese tufwete vanganga mana Yave kezolanga yo menga mana kemenganga.—Nku. 37:27; 97:10; Roma 12:9.

10. Landila Roma 12:2, nkia diambu tufwete zaya yo tonda?

¹⁰ Tanga Roma 12:2. O muntu olenda zaya vo Yave kaka wina ye wisa kia sikidisa edi diambote ye edi diambi, kansi mpe kafwete tambulwila e nkanikinu mia Yave yo lemvokela mio. Kasikil’owu, o nati a kalu olenda wo zaya vo luyalu una yo nswa wasikidisa e tezo kia natina e kalu. Kansi, adieyi tuvova avo katambulwidi nsiku wau ko, i sia vo, lemvokela wo? Olenda diatisila e kalu mu mpila ya mbi. Diau dimosi mpe yo yeto, o mavangu meto mafwete songa vo tutambulwilanga vo olemvokela e nkanikinu mia Yave i mpila yambote ya natina e zingu kieto. (Nga. 12:28) I wau mpe Davidi kamona, i dianu kavovela kwa Yave vo: “Unsongele nzil’a moyo. Kiese kiayingi kina vana ndose aku; kiese kina kuna koko kwaku kwalunene, yakwele mvu.”—Nku. 16:11.

11-12. (a) Vava tukalanga mu ntokani yovo lukendalalu mu nkia diambu tufwete kebela? (b) Aweyi e sono kia Filipi 4:8, kilenda kutusadisila mu sola e nsaka?

¹¹ Nkumbu miayingi vava tukalanga ye ntokani yovo mu lukendalalu tuvavanga sola e nsaka yovo vanga diambu dilenda kutufila mu vilakana  e ntokani zeto. Ediadi ke diambi ko, kansi muna kolo kiaki tufwete keba kimana twalembi vanga diambu dikendeleka Yave.—Efe. 5:10-12, 15-17.

¹² Muna nkanda una Paulu kasonekena Akristu kuna Filipi wabawondelela vo, bakwamanana badika mambu mawonso mena vo “mansongi, . . . mavelela, . . . ma zolakana . . . ye mambote.” (Tanga Filipi 4:8.) Kana una vo mambu mana Paulu kasoneka ke mavovelanga nsaka ko, malenda kutusadisa mu sola nsaka zambote. Teza vanga diambu edi, ekolo otanga e sono kiaki konso fulu owana e mvovo “mawonso,” vingisa vo o mvovo “nkunga,” “filme,” “novela” yovo “video-game.” Ovanga e diambu diadi dikusadisa mu zaya o mambu mana o Nzambi ketondanga ye mana ke tondanga ko. Kieleka tuzolele lemvokela e nkanikinu mia Yave muna zingu kieto. (Nku. 119:1-3) Avo ovangidi wo okala ye ntona zavelela ye dikusadisa mpe mu vanga e diambu diatatu divavuanga muna kala ye kiese kiakieleka.—Mav. 23:1.

13. Nkia diambu diatatu tufwete vanga avo tuzolele kala ye kiese kiakieleka? (Yoane 4:23, 24)

¹³ DIAMBU DIA 3: Kala ye ziku vo e nsambil’a Yave ina vana fulu kiantete muna zingu kiaku. Wau vo Yave i Mvangi eto yandi kaka tufwete sambila. (Lus. 4:11; 14:6, 7) Muna kuma kiaki, e diambu disundidi o mfunu tufwete vanga muna zingu kieto, i sambila Yave muna mpila ketondanga, i sia vo, kunsambila “muna mwanda ye ludi.” (Tanga Yoane 4:23, 24.) Tuzolele vo mwand’avelela a Nzambi watusadisa mu zaya e mpila tufwete sambila Nzambi kimana yakala e ngwizani ye ludi kina muna Diambu diandi. Tuzolele mpe vo e nsambil’eto yakala va fulu kiantete muna zingu kieto, kana nkutu vo e nsi tuzingilanga e salu kieto kiasiwa o nkaku yovo kiasimwa. Kasikil’owu, o unu tezo kia mpangi 100 za makala ye za makento bena mu pelezo wau vo Mbangi za Yave. c Kana una vo i wau, e mpangi zazi bena ye kiese, kadi balenda samba, longoka yo zayisa kwa akaka mu kuma kia Nzambi eto ye Kintinu kiandi. Ozevo, vava tumengwanga yovo bangikwa tulenda kweto kala ye kiese, ekuma kadi tuzeye wo vo Yave una yeto ye osinga kutusenda mu kuma kia luzindalalu lweto.—Yak. 1:12; 1 Pet. 4:14.

14. Nkia diambu diabwila mpangi eto a toko kuna Tadjiquistão, ekuma?

¹⁴ Mpangi za makala ye za makento mpasi zayingi benuananga zau muna zingu, kana una vo i wau bena ye kiese. Kadi bevanganga mambu tatu tuyikidi mu longi diadi. Badika dina diabwila mpangi Jovidon Bobojonov una ye kimbuta kia 19, ozingilanga kuna Tadjiquistão, wau kalembi tambulwila e salu kia kota mu kisoladi, wasiwa mu pelezo kina kia 4 kia Okutoba kia mvu wa 2019. Muna lumbu kiokio wakangwa tuka kuna nzo andi yo siwa muna pelezo yo kala mo se ngonde zayingi yo badikilwa vo kimpumbulu. Ediambu diadi dialembi songa diazayakana kwa amwangi a nsangu a nsi zayingi. Bavova vo mpangi Jovidon wawandwa kikilu yo komekenua vo kavuata e mvuatu mia kisoladi yo dia e ndofi ina masoladi bedianga. Wau vo katonda ko wavewa e ngielele kuna mbazi a nkanu yo natwa kuna kwa sadilwanga e salu ya ngolo, yavana o mfumu a nsi ka mfwila e nkenda yo kanikina vo bamvaikisa muna pelezo. Muna kolo kiaki kiampasi, mpangi Jovidon wakwamanana sikila ye kwikizi yo kala ye kiese. Nki kiansadisa? Ntangwa  zawonso wasungamenanga vo mambu ma Nzambi kavuidi o mfunu.

15. Aweyi mpangi Jovidon katambulwilanga madia ma mwanda?

¹⁵ Muna kolo kakala muna pelezo mpangi Jovidon wakwamanana longoka oma ma Yave, kana una vo kakala ye Bibila ko yovo nkanda mieto. Aweyi diavangamenanga? Ampangi za nkutakani andi bantwasilanga madia ye basonekanga e sono kia lumbu muna nsaku zina banatinanga o madia. Muna kuma kiaki, mpangi Jovidon watanganga e Bibila yo badika muna mana katanganga lumbu yawonso. Tala e longi kavana vava kavaika muna pelezo kwa awana ke bawananene ntete ye diambu diadi ko: “Diamfunu kikilu muna sadila o luvevoko tuna lwau muna wokesa o zayi weto muna Yave muna tanganga e diambu diandi ye nkanda mieto.”

16. Mu nkia mambu mpangi Jovidon kasilanga e sungididi?

¹⁶ Mpangi eto ekolo kakala muna pelezo wazingilanga e ngwizani ye nkanikinu mia Yave. Vana fulu kia kukivana muna zolela yovo muna mavangu mambi, wasianga e sungididi kwa Yave ye mana o Yave keyangalelanga. Mpangi Jovidon wayangalelanga tala nsema a Yave. Kasikil’owu, lumbu yawonso vava kasikamanga muna mene wawanga e zú dia nuni zayimbilanga,  muna fuku wayangalelanga mona e ngonde ye ntetembwa. I dianu kavovela vo: “E lekwa yayi yawonso ina se lukau lwatuka kwa Yave lutoma kunyangidikanga yo kunkasakesa.” Kieleka, vava tusonganga luyangalalu muna madia ma mwanda ye ma kinsuni mana o Yave kekutuvananga, tukalanga ye kiese muna ntima. E kiese kiaki kikutukumikanga yo kutusadisa mu zizidila e mpasi.

17. Aweyi e mvovo mia 1 Petelo 1:6, 7, milenda sadisila o muntu onuananga ye diambu nze dina mpangi Jovidon kanuana diau?

¹⁷ Mpangi Jovidon mpe wasianga e nsambil’a Yave va fulu kiantete. Kadi wazaya wo vo e diambu disundidi o mfunu i kwamanana sikila ye kwikizi muna Nzambi a ludi. Yesu wavova vo: “Yave wa Nzambi aku kaka ofwete sambila, yandi kaka ofwete sadila e salu kiavauka.” (Luka 4:8) E mfumu za masoladi ye masoladi bazola vo mpangi Jovidon kayambula sadila Yave. Kansi mpangi Jovidon kavanga wo ko, nki kiansadisa? Kadi lumbu yawonso fuku yo mwini walombanga lusadisu lwa Yave muna sambu kimana kalembi yoya yo kwamanana sikila ye kwikizi. Kana una vo wawanana ye mpasi zazi, mpangi Jovidon kayambula sadila Yave ko. Muna kuma kiaki, o unu, kiese kiayingi kena kiau mu zaya vo o lukwikilu lwandi lwatontwa kala muna kangwa, wandwa yo siwa mu pelezo.—Tanga 1 Petelo 1:6, 7.

18. Aweyi tulenda kwamanena kadila ye kiese?

¹⁸ Yave ozeye mana tuvuidi o mfunu muna kala ye kiese kiakieleka. Avo tusadidi e mambu tatu tulongokele mu longi diadi tukala ye kiese kiakieleka. Tulenda kwamanana kala ye kiese kiaki kana nkutu nkia mpila mpasi tunuananga zau. Muna mpila yayi, tuvova nze una ntozi a nkunga kavova vo: “Akwa kiese o nkangu una vo Yave i Nzambi au!”—Nku. 144:15.