1-2. (a) Ekuma e Armangedo inina se nsangu zambote kwa yeto? (b) Nkia yuvu tufimpa mu longi diadi?

“ARMANGEDO.” Vava wantu bewanga mvovo wau beyindulanga e vita ya nkele miangolo milenda fwasa nza yawonso yovo sumbula kifwasa e nza. Nswaswani ye ngindu zazi, dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia Armangedo, nsangu zambote kikilu zifwete kutumwesa e kiese. (Lus. 1:3) E vita ya Armangedo ke ifwasa nkangu ko, vuluza ikubavuluza. Mu nkia mpila?

² Nkand’a Nzambi usonganga vo e vita ya Armangedo ivuluza e nkangu muna fokola tuyalu twa wantu, ifwasa yimpumbulu yo vuluza ansongi. Ivuluza mpe nkangu muna tanina o ntoto walembi fwaswa diaka. (Lus. 11:18) Muna kutusadisa twatoma bakula mambu mama yambula twafimpa yuvu yá yamfunu: Nki i Armangedo? Nkia mambu mevangama vitila Armangedo? Aweyi tulenda vuluzilwa muna vita ya Armangedo? Aweyi tulenda sikidila ye kwikizi ekolo e Armangedo ifinamanga?

3. (a) Ayeyi i nsas’a mvovo “Armangedo”? (b) Landila Lusengomono 16:14, 16, ekuma tulenda vovela vo Armangedo ke fulu ko?

³ Tanga Lusengomono 16:14, 16. E mvovo “Armangedo,” nkumbu mosi kaka wasonama mu Nkand’a Nzambi. Muna Kiyibere watuka o mvovo wau una ye nsasa vo: “Mongo a Mengido.” (Lus. 16:16; mvovo vana yand’a lukaya.) E Mengido i mbanza mosi yakala kuna Isaele yankulu. (Yos. 17:11) Kansi, ova ntoto ke vena fulu ko kiyikilwanga vo Armangedo. Muna  vova e ludi, e Armangedo i mambu mevangama vava e “ntinu mia nza yawonso” belunganiswa muna nuanisa Yave. (Lus. 16:14) Kansi, mu longi diadi tutoma sadila e mvovo “Armangedo” muna yika e vita ina inuanua vava kilungalakeswa e ntinu mia nza. Aweyi tuzayidi wo vo Armangedo ke fulu ko? Entete, ke vena fulu ko kiyikilwanga vo mongo a Mengido. Dianzole, e zunga kia Mengido kiké, ke kilendi fwana e “ntinu mia nza yawonso” ko, ngatu vu yau ya makesa ye makalu mau ma vita. Diantatu, nze una tulongoka mu longi diadi, e vita ya Armangedo iyantika vava e “ntinu” mia nza benuanisa o nkangu a Nzambi omu nza yawonso.

4. Ekuma Nzambi kayikila e vit’andi yanene yansuka vo Mengido?

⁴ Ekuma Yave kayikila e vit’andi yanene yansuka vo Mengido? Vita zayingi zanuaninua muna Mengido ye vana Ndimb’a Yizerele wakala lukufi. Ezak’e ntangwa, Yave wanuaninanga o nkangu andi muna vita zazina. Kasikil’owu, ‘vana ndambu a maza ma Mengido,’ Nzambi wasadisa Baraki wa mfundisi a Isaele mu fwasa e makesa ma esi Kenani mafilwanga kwa Sisera. Baraki yo Debora wa ngunz’ankento bavutula matondo kwa Yave wau basunda mu mpil’esivi. Bayimbila vo: “Kun’ezulu kunweno e vita . . . yo Sisera. O nkoko a Kisone ubakukulwisi.”—Afu. 5:19-21.

5. Nkia nswaswani ampwena ina vana vena e vita ya Armangedo ye vita ina yanuana Baraki?

⁵ Baraki yo Debora bafokola o nkung’au mu mvovo emi: “I mpila yiyi ivila mbeni zaku zawonso, e Yave. Vo i ana bekuzola bena nze i mpaik’a ntangwa muna ngolo zandi.” (Afu. 5:31) Muna vita ya Armangedo e mbeni za Yave mpe befwaswa, ana bezolanga Yave bevuluzwa. Kansi, nswaswani ampwena ina vana vena e vita zazi zau zole. Muna vita ya Armangedo, o nkangu a Nzambi ke unuana ko. Ke bekala nkutu ye nuaninua ko. ‘Bevuila o nkuma muna dingalala yo vuvama yo bunda e vuvu’ kwa Yave ye vu kiandi kia zulu.—Yes. 30:15; Lus. 19:11-15.

6. Aweyi Yave kesundila e mbeni zandi muna Armangedo?

⁶ Aweyi Yave kesundila e mbeni zandi muna Armangedo? Olenda sadila ndekwa zayingi. Kasikil’owu, olenda sadila nzakama za ntoto, mvul’a matadi ye nsemo. (Yobi 38:22, 23; Yez. 38:19-22) Olenda mpe fila e mbeni zandi mu nuana muntu yo nkwandi. (2 Tus. 20:17, 22, 23) Olenda sadila mpe mbasi zandi muna fwasa yimpumbulu. (Yes. 37:36) Kiakala nkia ndekwa kesadila, Yave osunda emvimba. E mbeni zandi zawonso fwaswa befwaswa. Ansongi awonso bevuluzwa.—Nga. 3:25, 26.

7-8. (a) Landila 1 Tesalonika 5:1-6, nkia luzayisu lwa sivi bezayisa ayadi a nza? (b) Ekuma e luzayisu lwaluna lukadila se vonza?

⁷ Vitila e “lumbu kia Yave,” o wantu bevova vo “luvuvamu ye ngemba.” (Tanga 1 Tesalonika 5:1-6.) E “lumbu kia Yave” kiyikwanga muna 1 Tesalonika 5:2, i “mpasi zayingi.” (Lus. 7:14) Aweyi tuzayila wo vo e mpasi zayingi se ziyantika? O Nkand’a Nzambi ukutuvovesanga vo luzayisu luvewa mu mpil’esivi. Lukala se sinsu kisunzul’a lubantiku lwa mpasi zayingi.

⁸ E sinsu kiaki i luzayisu lwa “luvuvamu ye ngemba” lwasakulwa. Ekuma ayadi a nza bevanina luzayisu lwalu? Nga mfumu za nsambila bekubayikama vava bevana luzayisu lwalu? Nanga. Kansi, e nsangu zazi i luvunu lwankaka besoka e nkuya. O luvunu lwalu lwa vonza kikilu lukala, kadi o wantu beyindula  vo mu luvuvamu se bena, kinga e mpasi zayingi se ziyantika. Kieleka, “o lubukumuku lukubaluakila kuna kinsalukisa, nze nsongo mia nkento owuta.” Adieyi dibwila selo yakwikizi ya Yave? Nanga besivika mu kuma kia lubantiku lwa lumbu kia Yave kuna kinsalukisa, kansi akubama bekala.

9. Nga Yave mu nkumbu mosi kefwasila e nza ya Satana? Sasila.

⁹ Yave ke fwasa nza ya Satana mu nkumbu mosi ko nze una kavanga muna lumbu ya Noa. Kansi, mu nkumbu miole kefwasila yo. Entete, Yave ofwasa e Babele Anene, i sia vo, kintwadi kia nsambila zawonso zaluvunu. I bosi, muna vita ya Armangedo, ofwasa ndambu yankaka ya nza ya Satana, i sia vo, nkubika zawonso za tuyalu, za makesa ye nkubika za kinkita. Owau, yambula twatoma fimpa e ndambu zazi zau zole.

10. Landila Lusengomono 17:1, 6 ye 18:24, ekuma Yave kefwasila e Babele Anene?

¹⁰ “Mfundis’a nkembi anene.” (Tanga Lusengomono 17:1, 6; 18:24.) Muna kuma kia Babele Anene, ndonga ke bezitisanga diaka nkumbu a Nzambi ko. Luvunu kelonganga mu kuma kia Nzambi. Nze nkembi, e nsambil’a luvunu ke isonganga kwikizi ko muna Yave, kadi ikanganga makangu ye ayadi a nza. Osadilanga nkum’andi mu vukumuna wantu yo yiya e nzimbu zau yo bungula menga mayingi, musungula e menga ma selo ya Nzambi. (Lus. 19:2) Aweyi Yave kefwasila e Babele Anene?

11. Nki i “bulu kiansisi kiambwaki”? O Nzambi aweyi kesadila e bulu kiansisi mu nuanisa Babele Anene?

¹¹ Yave osadila “mpaka kumi” za “bulu kiansisi kiambwaki” muna fwasa “nkembi anene.” E bulu kiaki kiansisi Nações Unidas kisunzulanga. E mpaka kumi tuyalu twawonso tuyikamanga e nkubika ya Nações Unidas zisunzulanga. Muna ntangwa kasikidisa o Nzambi, tuyalu twatu tunuanisa e Babele Anene. ‘Bekunsanza yo kunsisa e nkonga,’ besanza mavua mandi yo senzeka o bi wandi. (Lus. 17: 3, 16) O lufwasu lwalu mu nzaki luvangamena, dikala nze mu lumbu kimosi luvangamena. Awana beyikamanga e nsambil’aluvunu besivika. Kadi Babele Anene wakisananga vo: “Mfongele se ntinu ankento, kiafwilwa yakala ko, kidila nkutu ko.”—Lus. 18:7, 8.

12. Adieyi Yave ke yambula ko vo e zula yavanga kwa nkangu andi? Ekuma?

¹² Nzambi ke yambula ko vo e zula yafwasa o nkangu andi. Kadi beyangalelanga nata e nkumbu a Nzambi yo lemvokela o nkanikinu andi wa vaika muna Babele Anene. (Mav. 15:16, 17; Lus. 18:4) Nkangu a Nzambi besalanga ye fululu kiawonso mu sadisa akaka bavaika muna Babele Anene. Muna kuma kiaki, e selo ya Yave ‘ke betambula e kunku kia vuku yandi ko.’ Kansi, o lukwikilu lwau tontwa lutontwa.

13. (a) Nani i Ngonge? (b) Landila Yezekele 38:2, 8, 9, adieyi difila Ngonge muna vita ya Armangedo?

¹³ Vita ya Ngonge. (Tanga Yezekele 38:2, 8, 9.) Vava kifwaswa nsambila zawonso za luvunu, o nkangu a Nzambi utelama nze nti mosi usisilu kwa tembwa kiangolo. Dialudi, Satana ofunga kikilu makasi. Osonga makasi mandi muna mwanganesa nsangu zandi zaluvunu, i sia vo, ‘mambu ma usafu mavumunuinua’ kwa nkuya kimana kafila e kintwadi kia zula mu nuanisa o nkangu a Yave. (Lus. 16:13, 14) E kintwadi kiaki kiyikilwanga vo ‘Ngonge wa musi nsi a Mangonge.’ Vava e zula ivava nuanisa e nkangu a Yave, e vita ya Armangedo iyantika.—Lus. 16:16.

14. Adieyi Ngonge kesinga bakula?

¹⁴ Ngonge obunda e vuvu muna ‘koko kwandi kwa nitu,’ i sia vo, nkum’a makesa mandi. (2 Tus. 32:8) Oyeto tubunda e vuvu muna Yave wa Nzambi eto. Ediadi dimoneka kwa esi zula vo dia uzowa. E nzambi za Babele Anene zakalanga ye nkuma, ke zilendele kumvuluza ko vana moko ma “bulu kiansisi” ye ‘mpaka zandi kumi.’ (Lus. 17:16) Ozevo, o Ngonge oyindula vo diasazu dikala mu sunda. ‘Nze etuti difukanga e nsi’, o Ngonge onuanisa nkangu a Yave. (Yez. 38:16) Kansi,  Ngonge obakula vo obwidi mu ntambu. Nze Faro muna Mbu Ambwaki, Ngonge obakula vo Yave kenuananga yandi.—Luv. 14:1-4; Yez. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Aweyi Kristu kesundila e vita ya Armangedo?

¹⁵ Kristu ye vu kia makesa mandi ma zulu betanina o nkangu a Yave yo kosomona Ngonge ye makesa mandi. (Lus. 19:11, 14, 15) Kansi, adieyi dibwila Satana wa mbeni antete a Yave ona una vo o luvunu lwandi lufila e zula muna vita ya Armangedo? Yesu okuntuba muna mbilu kumosi ye nkuya miandi, i mûna bekangidilwa mu funda dia mvu.—Lus. 20:1-3.

16. (a) Aweyi tusongelanga vo ‘tuzeye Nzambi’? (b) Muna vita ya Armangedo, adieyi dibwila awana bazeye Yave?

¹⁶ Kiakala vo tu wantu ampa muna ludi yovo ve, muna vuluzwa muna vita ya Armangedo, tufwete songanga vo ‘tuzeye Nzambi’ yo ‘lemvokelanga e nsangu zambote mu kuma kia Mfumu eto Yesu.’ (2 Tes. 1:7-9) Muna songa vo ‘tuzeye Nzambi,’ tufwete zaya mana kezolanga, mana kemenganga yo zaya e nkanikinu miandi. Tusonganga mpe vo tuzeye Nzambi, vava tukunzolanga, kunlemvokela yo sambila kaka yandi. (1 Yoa. 2:3-5; 5:3) Avo tusongele vo tuzeye Nzambi, tutambula o zitu wa ‘zayakana kwa Nzambi,’ ediadi dikutusadisa mu vuluzwa muna vita ya Armangedo. (1 Kor. 8:3) Mu nkia mpila? Kadi avo ‘tuzayakene kwa Nzambi’ tutondakana kwa yandi.

17. O ‘lemvokela e nsangu zambote mu kuma kia Mfumu eto Yesu,’ aweyi disongele?

¹⁷ “E nsangu zambote mu kuma kia Mfumu eto Yesu” i mambu mawonso Yesu kalonga, mana masonama muna Nkand’a Nzambi. Tulemvokelanga e nsangu zambote vava tusadilanga zo muna zingu kieto. Ediadi divavanga vo twasianga mambu ma Kintinu vana fulu kiantete, zingila e ngwizani ye nkanikinu miansongi mia Nzambi yo samunanga nsangu za Kintinu kia Nzambi. (Mat. 6:33;  24:14) Divavanga mpe vo twayikama akuswa bena vo i mpangi za Kristu ekolo belungisanga e kiyekwa kiau.—Mat. 25:31-40.

18. E mpangi zakuswa za Kristu, mu nkia mpila bevanina o nsendo kwa “mameme mankaka” bekubayikamanga?

¹⁸ E selo yakuswa ya Nzambi ke kolo ko besenda “mameme mankaka” mu kuma kia wete bekubasonganga. (Yoa. 10:16) Mu nkia mpila? Vitila vita ya Armangedo yayantika, o lufuluku lwa 144.000 lufokoka, yau awonso bekala kuna zulu yo tambula zingu kilembi fwanga se vangwa ya mwanda. Yau mpe bekala muna vu kia zulu kina kikosomona Ngonge yo tanina e “ndong’ayingi” ya mameme mankaka. (Lus. 2:26, 27; 7:9, 10) Kieleka, e ndong’ayingi bevutula matondo wau bakala ye lau dia yikama e selo yakuswa ya Yave ekolo bakala ova ntoto!

19-20. Kiakala nkia mpasi tunuananga zau, aweyi tulenda sikidila ye kwikizi ekolo Armangedo ifinamanga?

¹⁹ Mu lumbu yayi yampasi yambaninu, ayingi muna yeto mpasi zayingi tunuananga zau. Kana una vo i wau, tulenda zizidila mpasi zazi ye kiese. (Yak. 1:2-4) Okwamanana muna sambu i nsabi muna zizidila e mpasi zazi. (Luka 21:36) Vana ntandu a kwamanana muna sambu, tufwete longokanga mpe Nkand’a Nzambi lumbu yawonso yo badika mana tulongokanga, kumosi ye ungunza ulungananga omu lumbu yeto. (Nku. 77:12) Kuna diak’e sambu, tufwete kuyivananga emvimba muna salu kia umbangi. Mambu mama mawonso, mekumika lukwikilu ye vuvu kieto.

²⁰ Yindula e kiese omona vava e Babele Anene ivila emvimba ye vava e vita ya Armangedo ivioka! Edi disundidi o mfunu, i yindula e kiese okala kiau vava nkumbu a Nzambi ye kimfumu kiandi kitundidikwa emvimba! (Yez. 38:23) Kieleka, Armangedo i nsangu zambote kw’awana bazeye Nzambi, kw’awana belemvokelanga Mwan’andi yo zizidila yakuna mbaninu.—Mat. 24:13.