1. Nkia mboka Yesu kavana kwa abaki yá a mbizi za maza? Adieyi bavanga?

ALONGOKI yá a Yesu, i sia vo, Petelo, Andere, Yakobo yo Yoane abaki a mbizi za maza bakala. Yindula una bamona vava bawá e mbok’a Yesu vo: “Nuiza ndandi, ikunukitula se abaki a wantu.” * Adieyi bavanga? Bibila kivovanga vo: “Vana vau, basisidi makonde mau, banlende.” (Mat. 4:18-22) E nzengo zazi zasoba e zingu kiau yakwele mvu. Vana fulu kia kala abaki a mbizi za maza, owau bakituka se “abaki a wantu.” (Luka 5:10) O unu, Yesu obokelanga akwa luzolo lwambote ana bezolanga e ludi. (Mat. 28:19, 20) Nga watambulwila e mbok’a Yesu ya kituka se mbaki a wantu?

2. Ekuma tufwete toma yindulwila e nzengo za kituka se abaki a wantu? Nki kikutusadisa mu baka e nzengo zazi?

² Nanga se kolo olongokanga e Bibila yo vanga e nsobani muna zingu kiaku. Owau, ozolele kituka nteleki a nsangu zambote. Avo lukatikisu una lwau lwa tambulwila e mbok’a Yesu, kutokani ko! Nanga o lukatikisu lwaku lusonganga vo ozeye o mfunu wa nzengo zazi. Dialudi vo e Bibila kivovanga vo Petelo ye akwandi basisa e makonde mau “vana vau.” Kansi, ediadi ke disongele ko vo babaka e nzengo zazi lembi teka yindula. Oyau bateka zaya yo tambulwila vo Yesu i Masia vitila ngonde sambanu. (Yoa. 1:35-42) Diau dimosi, ongeye mpe nanga mayingi olongokele kala mu kuma kia Yave yo Yesu ye ozolele  kwamanana nungunuka muna mwanda. Kansi, kufwete baka e nzengo zazi ko lembi teka yindula. Adieyi diasadisa Petelo, Andere ye akaka mu baka e nzengo zazi?

3. Nkia fu ilenda siamisa o luzolo lwaku lwa tambulwila e mbok’a Yesu?

³ Alongoki antete a Yesu basiamisa o luzolo lwau, bazaya una bafwete sadila e salu kiau, akwa unkabu ye nkubika zambote bakala zau. Kalukatikisu ko vo e fu yayi yabasadisa mu kituka abaki ambote a wantu. E longi diadi divovela una olenda yimina e fu yayi kimana wakala nlongoki ambote a Kristu.

4. Ekuma o Petelo kasadilanga e salu kia baka e mbizi za maza?

⁴ Petelo kasalanga kaka e salu kiaki ko muna dikila esi nzo andi. Nanga watoma kio zolanga mpe. (Yoa. 21:3, 9-15) Wazolanga mpe e salu kia baka o wantu. Muna lusadisu lwa Yave, Petelo wakituka nsadi ambote.—Mav. 2:14, 41.

5. Landila e sono kia Luka 5:8-11, ekuma Petelo kakadila ye wonga? Adieyi dilenda kutusadisa mu sunda o wonga?

⁵ E kuma kiantete kikutufilanga mu samuna e nsangu zambote i zola kweto muna Yave. O zola kwaku kukutusadisanga mu sunda e ngindu za sia vo ke twafwana ko. Vava Yesu kabokela Petelo mu kituka se mbaki a wantu, wamvovesa vo: “Kumoni wonga ko.” (Tanga Luka 5:8-11.) Petelo kamona wonga ko wa mana malenda kumbwila avo okitukidi nlongoki. Kansi, wasivika mu kuma kia una Yesu kabasadisila mu baka ulolo wa mbizi za maza. Muna kuma kiaki, Petelo wamona vo kafwana ko mu sala kumosi yo Yesu. Nze Petelo, ongeye mpe olenda mona wonga. Nanga olenda tokana mu kuma kia mambu mawonso mevavuanga muna kituka nlongoki a Kristu. Avo i wau omonanga, siamisa o zola kwaku muna  Yave, Yesu ye mfinangani zaku. Ediadi dikusadisa mu tambulwila e mbok’a Yesu ya kituka se mbaki a wantu.—Mat. 22:37, 39; Yoa. 14:15.

6. Nkia kuma kiankaka kikutufilanga mu samuna e nsangu zambote?

⁶ Tala e kuma yankaka ikutufilanga mu samuna e nsangu zambote. Tuzolele lemvokela o nkanikinu wa Yesu vo: “Nuenda, nuakitula wantu . . . se alongoki.” (Mat. 28:19, 20) Tusamunanga mpe e nsangu zambote kadi tufwilanga o wantu e nkenda ana “bebangikwanga yo tungianiswa.” O wantu awaya bena kikilu ye nsatu za longoka e ludi mu kuma kia Kintinu. (Mat. 9:36) Yave ozolele vo wantu a mpila zawonso bazaya e ludi yo vuluzwa.—1 Tim. 2:4.

7. Aweyi e sono kia Roma 10:13-15 kisongelanga vo e salu kia samuna e nsangu zambote kiamfunu kikilu?

⁷ Vava tuyindulanga una e salu kia samuna e nsangu zambote kilenda sadisila o wantu, ediadi dikutufila mu kubasamunuina e nsangu zazi. Dialudi vo e kani dia mbaki a mbizi za maza i teka yovo dia e mbizi kelowanga. Kansi, e kani dieto vava ‘tubakanga’ o wantu i vuluza e mioyo miau.—Tanga Roma 10:13-15; 1 Tim. 4:16.

8-9. Adieyi mbaki a mbizi za maza kafwete zaya? Ekuma?

⁸ Muna lumbu ya Yesu, diavavanga vo o mbaki a mbizi za maza wa musi Isaele kazaya nkia mpila mbizi kazolele lowa. (Lev. 11:9-12) Diavavanga mpe vo kazaya kuna kalenda sololwela e mbizi. Nkumbu miayingi, e mbizi za maza ziwanukanga muna fulu ikalanga maza mavuvama yo ulolo wa madia. Nga e ntangwa ina o mbaki a mbizi kafwete sala e salu kiandi mfunu ina? Tala dina diavangama kuna sanga kia Pacífico. Mpangi mosi a zunga kiakina wabokela misionario mosi benda lowa. O misionario wavova vo: “Tuwanana o mbazi mene, muna ola ya vua.” O mpangi wamvutula vo: “Kubakwidi ko. Tukwenda muna ntangw’ambote ya baka e mbizi, ke mu ntangwa ina tumona ko vo yambote kwa yeto.”

⁹ Diau dimosi, diavavanga vo alongoki a Yesu ana bakituka se abaki a wantu bazaya e fulu ye ntangwa ina balenda “baka” o wantu. Kasikil’owu, alandi a Yesu basamunanga e nsangu zambote muna tempelo, muna masambilu, muna nzo ye nzo ye muna mazandu. (Mav. 5:42; 17:17; 18:4) Oyeto mpe tufwete zayanga e fu ya wantu a zunga kieto. Tufwete sobanga e nkubika zeto, kimana twasamuna e nsangu zambote kuna fulu ye ntangwa ina tulenda solola o wantu.—1 Kor. 9:19-23.

10. E nkubik’a Yave nkia salanganu ivaikisanga mu kuma kieto?

¹⁰ O mbaki a mbizi za maza kafwete kala ye sadilwa yambote yo zaya una kafwete yo sadila. Oyeto mpe tufwete kalanga ye sadilwa yambote muna sala e salu kieto kia umbangi. Tufwete mpe zayanga una tulenda yo sadila. Yesu watoma kiesesa kwa alongoki andi una bafwete samunuina e nsangu zambote. Wabazayisa e lekwa ina bafwete nata, e fulu bafwete samunuina e nsangu zambote ye dina bafwete vova. (Mat. 10:5-7; Luka 10:1-11) O unu, e nkubik’a Yave ivaikisanga e Salanganu Yalongela ina itwasanga e nluta muna salu kieto. * Tulongwanga una tulenda sadila e salanganu yayi. E malongi mama mekutusadisanga mu kala ye unkabu yo zaya e ndekwa tulenda sadila muna tomesa e salu kieto.—2 Tim. 2:15.

11. Ekuma abaki a wantu bafwete kadila ye unkabu?

¹¹ Abaki a mbizi za maza bafwete kala akwa unkabu. Ezak’e ntangwa, bewanananga ye  mambu mampasi muna mbu. Nkumbu miayingi besalanga mu fuku yo lwakilwa e tembwa mu kinsalukisa. Abaki a wantu mpe, unkabu bavuidi o mfunu. Vava tusamunanga e nsangu zambote yo kuyisunzula vo tu Mbangi za Yave, tulenda wanana ye “tembwa,” i sia vo, bangikwa kwa yitu yeto, vezwa kwa mfinangani zeto yo wanana ye wantu ke betambulwila e nsangu zeto ko. Kansi, ediadi ke dikutusivikisanga ko. Kadi Yesu wavova vo otuma alandi andi vana vena awana bekubasia e kitantu.—Mat. 10:16.

12. Mun’owu wa Yosua 1:7-9, nki kilenda kutusadisa mu kala ye unkabu?

¹² Aweyi olenda kadila ye unkabu? Entete, ofwete kwikila vo Yesu okwamanananga fila e salu kia samuna e nsangu zambote tuka kuna zulu. (Yoa. 16:33; Lus. 14:14-16) Diazole, kumika o lukwikilu lwaku muna nsilu wa Yave wa lungisa e nsatu zaku. (Mat. 6:32-34) Avo o lukwikilu lwaku lukumamene, o unkabu waku mpe uwokela. O Petelo ye akwandi basonga lukwikilu vava babembola e kinkita kiau muna landa Yesu. Ongeye mpe wasonga lukwikilu vava wazayisa kwa akundi ye yitu yaku vo oyantikidi longoka e Bibila ye Mbangi za Yave yo lungana muna tukutakanu twau. Kalukatikisu ko vo nsobani zayingi wavanga muna zingila e ngwizani ye nkanikinu miansongi mia Yave. Muna wo vanga, lukwikilu ye unkabu diavava. Ekolo okwamananga wokesa o unkabu waku, kala ye ziku vo o “Yave wa Nzambi aku okala yaku konso kuna okwenda.”—Tanga Yosua 1:7-9.

13. O badika yo samba, aweyi kulenda kusadisila mu kala ye unkabu?

 ¹³ Adieyi diaka dilenda kusadisa mu kala ye unkabu? Lombanga o unkabu muna sambu. (Mav. 4:29, 31) Yave ovana e mvutu za sambu yaku ye kesinga kubembola nkutu ko. Okwamanana kusadisa. Kuna diak’e sambu, ongeye mpe olenda badika una Yave kavuluzila akaka kuna nz’ankulu. Yindula mpe una kasadisila mu sunda e mpasi yo kuvana o nkuma wa vanga e nsobani muna zingu kiaku. O Nzambi ona wasadisa o nkangu andi muna Mbu Ambwaki, olenda mpe kusadisa mu kituka nlongoki a Kristu. (Luv. 14:13) Ongeye mpe olenda kala ye lukwikilu nze ntozi a nkunga ona wavova vo: “Yave wina oku sambu diame; kimona wonga ko. O muntu adieyi kalenda kumpanga?”—Nku. 118:6.

14. Adieyi olongokele muna lusansu lwa mpangi Masae yo mpangi Tomoyo?

¹⁴ E mpila yankaka tulenda kadila ye unkabu i longoka una Yave kasadisila akwa nsoni mu kituka akwa unkabu. Tala o lusansu lwa mpangi ankento una ye nkumbu Masae. Nkwa nsoni kakala ye wamonanga vo kalendi samuna e nsangu zambote ko kwa akaka. O mokena ye nzenza diampasi kikilu diakala kwa yandi nze mongo wandá una kalendi manta ko. Wayindulanga vo ke lenda wo vanga ko. Muna kuma kiaki, wavanga e ngolo mu siamisa o zola kwandi muna Nzambi ye muna mfinangani zandi. Wayindula e kuma e nsangu zambote zifwete samunuinua mu nzaki yo lomba lusadisu lwa Nzambi muna sambu muna wokesa o luzolo lwandi lwa samuna e nsangu zambote. Wasunda o wonga yo yantika nkutu sala se mviti a nzil’a ngonde ke ngonde. Kuna diak’e sambu, Yave olenda mpe sadisa ateleki ampa mu “kala yo unkabu.” Tala o lusansu lwa mpangi ankento una ye nkumbu Tomoyo. Vava kayantika samuna e nsangu zambote muna nzo ke nzo, o muntu antete kawanana yandi wankazila vo: “Kizolele mokena ye Mbangi za Yave ko!” I bosi, wakanga e kielo. Vana fulu kia mona wonga, mpangi Tomoyo wavovesa nkwandi vo: “Nga owidi mana kavovele? Omono kivovele kana nkutu diambu dimosi ko, kansi oyandi obakwidi vo mono i Mbangi a Yave. Ntomene yangalala!” Owau, mpangi Tomoyo osalanga se mviti a nzil’a ngonde ke ngonde.

15. Adieyi divavuanga muna kala ye nkubika zambote? Ekuma dinina o mfunu kwa Akristu?

¹⁵ O kala ye nkubika zambote disadisanga abaki ambote a mbizi za maza mu sia e ngolo za vanga mana mevavuanga kwa yau. Muna bonga e nona, divavanga vo basikama mu dingi-dingi, bakwamanana sala yavana e salu kifokoka yo kwamanana lowa kana nkutu vava e nsungi ke ikalanga yambote ko. Oyeto mpe tulenda tanginina abaki a mbizi za maza muna kalanga ye nkubika zambote avo tuzolele zindalala yo fokola e salu kieto.—Mat. 10:22.

16. Adieyi dilenda kutusadisa mu vanga e mambu mena vo mampasi kwa yeto?

¹⁶ Nkumbu miayingi, diasazu dikalanga kwa yeto mu vanga mambu mena vo ke mampasi ko. Kansi, ezak’e ntangwa e mambu masundidi o mfunu, mampasi mekalanga mu vanga mo. Muna kuma kiaki, divavanga vo twakala ye volo. Ozevo, lusadisu tuvuidi o mfunu muna kukilonga kimana twavanga mambu mena vo mampasi kwa yeto. Yave osadilanga mwand’andi avelela muna kutuvana o lusadisu lwalu.—Ngal. 5:22, 23.

17. Nze una wasonama muna 1 Korinto 9:25-27, adieyi Paulu wa ntumwa kavanga muna kala ye nkubika zambote?

¹⁷ Paulu wa ntumwa nkubika zambote kakalanga  zau. Kansi, wavova vo ‘wawandanga’ e nitu andi kimana kavanga edi diambote. (Tanga 1 Korinto 9:25-27.) Wakasakesa akaka bakala ye nkubika zambote yo vangila mawonso “muna unsongi ye mpila yambote.” (1 Kor. 14:40) Muna kuma kiaki, tufwete kalanga ye nkubika zambote kimana twakwamanana sambila Yave yo samuna e nsangu zambote yo longa o wantu konso lumingu.—Mav. 2:46.

18. Adieyi difila Yave mu kutubadikila vo tu asadi ambote?

¹⁸ O mbaki a mbizi za maza obadikilwanga vo nsadi ambote mu kuma kia ulolo wa mbizi kebakanga. Kansi nswaswani yo yau, oyeto ke tubadikilwanga ko vo tu asadi ambote mu kuma kia lutangu lwa wantu tusadisanga mu kituka Mbangi za Yave. (Luka 8:11-15) Avo tukwamanene samuna e nsangu zambote yo longa akaka, ediadi difila Yave mu kutubadikila vo tu asadi ambote. Ekuma? Kadi tukunlemvokelanga kumosi yo Mwan’andi.—Maku 13:10; Mav. 5:28, 29.

19-20. Nkia kuma kiamfunu kikutufilanga mu samuna e nsangu zambote owau?

¹⁹ Muna nsi zankaka, vena ye ngonde zasikidiswa mu sala e salu kia baka e mbizi za maza. Muna nsi zazi, abaki a mbizi za maza bewokesanga e salu kiau ekolo e nsungi ya baka e mbizi za maza ikwendanga ku mfoko. Nze abaki a wantu, tuvuidi kuma kiankaka kikutufilanga mu samuna e nsangu zambote owau: E mbaninu a tandu kiaki ifinamene! Kolo kiandwelo kaka tusidi kiau mu samuna e nsangu zambote zivuluzanga e mioyo mia wantu. Kuvingila ko vo mambu mawonso ma zingu kiaku makala mambote i bosi okuyivana muna salu kiaki kiamfunu.—Kim. 11:4.

²⁰ Muna kuma kiaki, siamisa o luzolo lwaku owau, wokesa o zayi waku wa Bibila, kala yo unkabu yo kala ye nkubika zambote. Vioka milhões nana dia wantu besamunanga e nsangu zambote mu nz’amvimba. Muna vua e nsambu za Yave, ubayikama. (Nek. 8:10) Baka e nzengo za kuyivana emvimba muna salu kiaki yavana Yave kevova vo kivuidi. E longi dilanda, divovela mpila tatu tulenda siamisina e kani dieto dia kwamanana samuna e nsangu za Kintinu nze abaki a wantu.