1. Nkia ntangwa ilenda kala yampasi mu sadila Yave?

KUNA kwa ngeye nkia ntangwa omonanga vo yambote mu sadila Yave? Nga vava okalanga mu mpasi yovo vava mambu mekalanga mambote? Vava tukalanga mu mpasi, diasazu dikalanga mu bunda e vuvu kwa Yave. Kansi, adieyi tuvova vava mambu mekalanga mambote muna zingu kieto? Nanga tulenda fwa e diya muna salu kia Nzambi. E kiaki i kuma Yave kalukisila Aneyisaele.—Nsi. 6:10-12.

2. Nkia mbandu ambote Asa wa Ntinu katusisila?

² Asa wa Ntinu mbandu ambote katusisila wau kabunda e vuvu kiandi kiawonso kwa Yave. Kasadila kaka Yave ko muna kolo kia mpasi, kansi mpe muna kolo kia luvuvamu. Muna lumbu yawonso ya zingu kiandi “o ntim’a Asa wasikila emvimba muna Yave.” (1 Nti. 15:14) Asa wa Ntinu wasonga vo wasadilanga Yave yo ntima wasikila wau kafokola e nsambil’a luvunu muna mbanz’a Yuda. E Bibila kivovanga vo: “Okatwidi maziku ma nzenza ye mabata, okosomwene malunzi mavauka yo bwisa mavindi mavauka.” (2 Tus. 14:3, 5) Asa wa Ntinu wakatula nkutu Maka wa nkak’andi vana fulu kia tunda muna kintinu kiandi. Ekuma? E kuma kadi Maka wakasakesanga o nkangu mu sambila e teke.—1 Nti. 15:11-13.

3. Adieyi tuvovela mu longi diadi?

³ Asa wa Ntinu kafokola kaka nsambil’a luvunu ko, kansi mayingi kavanga. Kasikil’owu, wasadisa mpe o nkangu Ayuda mu vutuka kwa Yave. Muna kuma kiaki, Yave wasambula Asa wa Ntinu yo nkangu Ayuda muna kubavana e kolo kia luvuvamu. * Ekolo Asa wa Ntinu kayalanga, “e nsi yavuvama” mu mvu kumi. (2 Tus. 14:1, 4, 6) Mu longi diadi, mambu tatu tuvovela. Diantete,  tuvovela una Asa wa Ntinu kasadila e kolo kiaki kia luvuvamu. Diazole, tubadika e mbandu ya Akristu a tandu kiantete ana batanginina Asa wa Ntinu muna toma sadila e kolo kia luvuvamu bakala kiau. Diatatu, tubaka e mvutu za kiuvu eki: Avo muna nsi ozingilanga e nsambil’a Yave mu luvevoko ina, aweyi olenda toma sadila e kolo kiaki kia luvuvamu?

4. Landila 2 Tusansu 14:2, 6, 7, aweyi Asa wa Ntinu kasadila e kolo kia luvuvamu?

⁴ Tanga 2 Tusansu 14:2, 6, 7. Asa wa Ntinu wazayisa kwa nkangu vo Yave ‘wabavana e vundu muna mbeni zau zawonso zabazieta.’ Asa wa Ntinu kabadikila e kolo kiaki kia luvuvamu ko se ntangwa ya zinga o moko. Vana fulu kia zinga o moko, wayantika tunga e zimbanza, yaka, nzo zandá yo mavitu. Wavovesa nkangu a Yuda vo: “E nsi yeto” yovo e nsi yakinu va moko meto. Adieyi Asa wa Ntinu kazola vova? Edi kazola vova vo o nkangu ulenda kiya muna nsi yo tunga e mbanza kadi ke mwakala diaka mbeni ko. Wakasakesa o nkangu mu toma sadila e kolo kiaki kia luvuvamu.

5. Ekuma Asa wa Ntinu kakubikila e vu kiandi kia makesa?

⁵ Asa wa Ntinu wasadila mpe e kolo kiaki kia luvuvamu muna kumika e vu kiandi kia makesa. (2 Tus. 14:8) Nga dina kavanga diasonga vo kabundanga Yave e vuvu ko? Ve. Kadi Asa wa Ntinu wazaya wo vo i mbebe andi yakubika o nkangu mu kuma kia mambu mampasi madi kubalwakila kuna sentu. Wazaya wo mpe vo e kolo kia luvuvamu Ayuda bakala kiau ke kiadi kwamanana ko. I diau kikilu diavangama.

6. Aweyi Akristu a tandu kiantete basadila e kolo kia luvuvamu?

⁶ Dialudi vo nkumbu miayingi Akristu a tandu kiantete babangikwanga, kansi bakalanga  mpe mu luvuvamu. Ozevo, adieyi bavanganga muna kolo kiaki kia luvuvamu? Akristu awaya akwikizi bakwamanana samuna e nsangu zambote lembi yoya. O lusansu lwasonama muna Mavangu luyikanga vo Akristu awaya ‘bakangadilanga muna vumi wa Yave.’ Bakwamanana samuna e nsangu zambote, muna kuma kiaki o lutangu lwau ‘lwawokelanga.’ Ediadi diasonga vo Yave wasambulanga o vema kwau muna salu kia samuna e nsangu zambote muna kolo kiaki kia luvuvamu.—Mav. 9:26-31.

7-8. Adieyi Paulu ye akaka bavanganga vava bakala ye lau dia samuna e nsangu zambote? Sasila.

⁷ Akristu a tandu kiantete basadilanga konso lau bakala diau muna samuna e nsangu zambote. Kasikil’owu, vava Paulu wa ntumwa kazaya wo vo mwelo wampwena waziuka mu kuma kiandi vava kakala kuna mbanz’a Efeso, wasadila e lau diadi muna samuna e nsangu zambote yo kitula o wantu se alongoki muna mbanza yayina.—1 Kor. 16:8, 9.

⁸ Paulu ye Akristu akaka mpe bakala ye lau dia sila umbangi kwa wantu ayingi muna mvu wa 49 T.K., vava antumwa ye akuluntu kuna Yerusaleme babaka e nzengo mu diambu ditadidi zengwa. (Mav. 15:23-29) Vava e nzengo zazi zazayiswa muna nkutakani, alongoki bawokesa o vema kwau muna samuna “e nsangu zambote za diambu dia Yave.” (Mav. 15:30-35) Ediadi nkia nluta diatwasa? E Bibila kivovanga vo: “E nkutakani zisikidi muna lukwikilu, o lutangu lwawokelanga lumbu ke lumbu.”—Mav. 16:4, 5.

9. Nkia diambu divangamanga mu nsi zayingi o unu? Nkia kiuvu olenda kukiyuvula?

⁹ Mu nsi zayingi o unu, tulenda samuna e nsangu zambote kondwa kwa nkaku. Nga muna nsi aku e nsambil’a Yave mu luvevoko ina? Avo i wau, ukiyuvula: ‘Aweyi isadilanga e kolo kiaki kia luvevoko?’ Omu lumbu yayi yambaninu, Mbangi za Yave bekuyivananga emvimba muna salu kia samuna e nsangu zambote eki ke kisidi vangama ko omu nza. (Maku 13:10) Vena ye mambu mayingi tulenda vanga mu salu kiaki.

10. Nkia diambu e sono kia 2 Timoteo 4:2 kikutukasakesanga mu vanga?

¹⁰ Aweyi olenda toma sadila e kolo kia luvuvamu? (Tanga 2 Timoteo 4:2.) Nga olenda fimpa e mambu ma zingu kiaku? Nga ongeye yovo mosi muna esi nzo eno olenda wokesa e salu kia samuna e nsangu zambote muna sala se mviti a nzila? Sungamena vo eyayi ke ntangw’a vava mavua ko kadi muna kolo kia mpasi zayingi e lekwa yayi ke ikala mfunu ko.—Nga. 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Yoa. 2:15-17.

11. Adieyi ateleki akaka bevanganga muna samuna e nsangu zambote kwa wantu ayingi?

¹¹ Ateleki ayingi belongokanga ndinga zankaka kimana basamuna e nsangu zambote muna ndinga zazi. Ntaudi akwikizi yo lulungalalu okubasadisanga muna vaikisa e nkanda misasilanga e Bibila muna ndinga zayingi. Muna bonga e nona, muna mvu wa 2010, e nkanda mieto miasekolwanga mu tezo kia 500 za ndinga. O unu, misekolwanga se vioka 1.000 dia ndinga.

12. Aweyi o wantu bevuilang’e nluta vava bewanga e nsangu za Kintinu muna nding’au ya kingutukila? Yika e nona.

¹² Aweyi wantu bemonanga vava bewanga oma ma Yave muna nding’au ya kingutukila? Tala e nona kia mpangi ankento ona wavua e nluta muna lukutakanu lwa mvivu lwavangama kuna mbanz’a Memphis, kuna Tennessee, Estados Unidos. O lukutakanu lwalu lwavangamena muna nding’andi ya kingutukila, Kinyarwanda, ina itoma vovuanga kuna Rwanda,  Congo (Kinshasa), ye kuna Uganda. Kuna mfoko a lukutakanu, o mpangi ndioyo ankento wavova vo: “Se vioka mvu 17 tuka yayalukila kwaku Estados Unidos, owau i nkumbu antete ntomene bakula e malongi mawonso ma lukutakanu lwa mvivu.” Kieleka, e malongi mama matoma simba o ntim’a mpangi ankento kadi mu nding’andi ya kingutukila kawila mo. Avo dilendakana, nga olenda longoka e ndinga yankaka muna sadisa o wantu bevovanga e ndinga yayi muna zunga kieno? Nga muna zunga kia nkutakani eno muna ye wantu bezolanga vova e nding’au ya kingutukila? Avo i wau, kala ye ziku vo e ngolo ovanga kiese kiayingi zikutwasila.

13. Aweyi e mpangi zeto kuna Rússia basadila e kolo kia luvuvamu bakala kiau?

¹³ Ke mpangi zawonso ko bezingilanga mu nsi zina ye luvevoko lwa samuna e nsangu zambote. Mu nsi zayingi, e mpangi zeto ke bena yo nswa ko wa samuna e nsangu zambote kadi ayadi besimanga e salu kieto. Kasikil’owu, badika e nona kia mpangi zeto kuna Rússia. Babangikwa mu mvu miayingi, kansi muna ngonde a Malusu ya mvu wa 1991, ayadi bayambula vo mpangi zeto basambila Yave kuna luvuvamu. Muna mvu wauna, tezo kia 16.000 ma ateleki a Kintinu bakala kuna Rússia. Vioka mvu makumole, o lutangu lwau lwawokela vioka 160.000 ma ateleki. Kieleka, ampangi batoma sadila e luvevoko bakala lwau muna samuna e nsangu zambote. Kadi e kolo kiaki kia luvuvamu kiafokoka. Kansi, kana una vo e mambu muna nsi yayina masoba, o vema kwau muna Yave ke kwakuluka ko. Bekwamanananga vanga mawonso balenda muna sadila Yave.

14-15. Aweyi Yave kasadila o nkum’andi muna sadisa Asa wa Ntinu?

¹⁴ Muna lumbu ya Asa wa Ntinu e kolo kia  luvuvamu kiafokoka. Ulolo wa makesa, i sia vo, milhão mosi ya makesa matuka kuna Etiópia. O Zera wa mfumu a makesa wakala ye vuvu vo oyandi kumosi ye vu kiandi kia makesa befwasa o nkangu a Yuda. Asa wa Ntinu kabunda e vuvu ko muna vu kiandi kia makesa, kansi kwa Yave wa Nzambi andi kaka. Wasamba vo: “Utusadisa, e Yave wa Nzambi eto, kadi kwa ngeye tubundidi e vuvu, muna nkumbu aku twizidi nuanisina e ndonga yayi.”—2 Tus. 14:11.

¹⁵ O lutangu lwa vu kia makesa ma Etiópia lwasunda nkumbu miole o lutangu lwa makesa ma Asa wa Ntinu. Kansi, Asa wazaya wo vo Yave olenda sadila o nkum’andi muna sadisa o nkangu andi. Kieleka, Yave wasadisa o nkangu andi, kadi e vu kia makesa ma Etiópia kiafwaswa emvimba.—2 Tus. 14:8-13.

16. Aweyi tuzayidi wo vo e kolo kia luvuvamu fokoka kifokoka?

¹⁶ Dialudi vo ke tuzeye ko mawonso malenda bwila konso muntu mu yeto kuna sentu, kansi edi tuzeye vo e kolo kia luvuvamu tuna kiau owau fokoka kifokoka. Sungamena vo Yesu wasakula vo muna lumbu yambaninu alongoki andi ‘bemengwa kwa zula yawonso.’ (Mat. 24:9) Diau dimosi mpe, Paulu wa ntumwa wavova vo: “Awonso ana bazolele vumina Nzambi muna zingu kiau, muna Kristu Yesu, bangikwa mpe bebangikwa.” (2 Tim. 3:12) Wau vo Satana makasi mayingi kena mau, dia uzowa mu yindula vo kesinga kutubangika ko.—Lus. 12:12.

17. Aweyi e kwikizi kieto kilenda tontelwa?

¹⁷ Ke kolo ko, e kwikizi kia konso muntu mu yeto tontwa kitontwa. “Mukala mpasi zayingi zina ke zateka kala ko tuka kiasemenua e nza yamu wau.” (Mat. 24:21) Muna kolo kiokio, nanga e yitu yeto bekutubangika, e salu kieto mpe kia samuna e nsangu zambote kisimwa. (Mat. 10:35, 36) Nga konso muntu mu yeto otanginina Asa wa Ntinu muna bunda e vuvu muna lusadisu ye lutaninu lwa Yave?

18. Landila e sono kia Ayibere 10:38, 39, nki kikutusadisa mu kala twakubama vava e kolo kia luvuvamu kifokoka?

¹⁸ Yave okutukubikanga owau kimana twakumika o lukwikilu lweto. Osadilanga “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” muna kutuvana “madia muna ntangwa ifwene” kimana twakala ye  yawonso tuvuidi o mfunu muna kumika o lukwikilu lweto. (Mat. 24:45) Kansi, konso muntu mu yeto kafwete vanga mawonso kalenda muna kumika o lukwikilu lwandi muna Yave.—Tanga Ayibere 10:38, 39.

19-20. Landila e sono kia 1 Tusansu 28:9, nkia yuvu tufwete kukiyuvula? Ekuma?

¹⁹ Nze Asa wa Ntinu, oyeto mpe tufwete ‘vava Yave.’ (2 Tus. 14:4; 15:1, 2) Tuyantikanga vava o Yave vava tulongokanga e ludi mu kuma kiandi yo vubwa. Tufwete vanga mawonso tulenda muna kumika o zola kweto muna Yave. Muna zaya kana vo mu vanga wo tuna, tufwete kukiyuvula: ‘Nga ikwendanga kuna tukutakanu konso lumingu?’ Kadi muna tukutakanu tuvuanga o nkuma muna kwamanana sadila Yave yo kasakeswa kwa mpangi zeto. (Mat. 11:28) E kiuvu kiankaka tufwete kukiyuvula i kiaki: ‘Nga ikalanga ye longi dia mono kibeni?’ Avo ozinganga kumosi ye esi nzo aku, nga ovaulanga e ntangwa konso lumingu muna kala ye nsambila ya esi nzo? Avo ngeye mosi kaka ozinganga, nga ovaulanga e ntangwa ya longoka e Bibila nze una esi nzo zayingi bevanganga? Nga okuyivananga emvimba muna salu kia samuna e nsangu zambote yo kitula wantu se alongoki?

²⁰ Ekuma tufwete kukiyuvulwila e yuvu yayi? Bibila kikutuzayisanga vo Yave ofimpanga e ngindu ye ntima mieto. Muna kuma kiaki, oyeto mpe diau dimosi tufwete vanga. (Tanga 1 Tusansu 28:9.) Avo tumwene vo tufwete soba makani ye ngindu zeto, diamfunu twasamba kwa Yave kimana katusadisa mu vanga e nsobani zazi. Muna kuma kiaki, eyayi i ntangwa tufwete kubama mu kuma kia ntonta zikwiza. Ozevo, kuyambula ko vo konso diambu diakakidila mu lembi toma sadila e kolo kia luvuvamu una kiau.