1. Vava lufwa lwandi lwafinamanga, Petelo wa ntumwa adieyi kavumunuinua mu vanga?

 PETELO wa ntumwa wasadila Yave ye kwikizi kiawonso mu mvu miayingi. Wasala kumosi yo Yesu muna salu kia samuna e nsangu zambote yo yantika sila umbangi kwa esi zula. I bosi, wasadila muna buka kia selo yambuta. Kansi, vava kazaya wo vo lufwa lwandi lwafinamanga, Yave wamvana diaka salu kiayingi. Muna tezo kia mvu wa 62-64 wa tandu kieto, Petelo wavumunuinua mu soneka nkanda miole mia Bibila, wa 1 ye wa 2 Petelo. Wakala ye vuvu vo e nkanda miami misadisa Akristu kuna nima lufwa lwandi.—2 Pet. 1:12-15.

2. Ekuma tulenda vovela vo e nkanda mia Petelo mu ntangw’ambote miasonekwa?

² Petelo wasoneka e nkanda miandi muna kolo kina akwandi Akristu bamonanga e ntantu mu kuma kia “ntonta za mpila mu mpila.” (1 Pet. 1:6) Yimpumbulu bavavanga kotesa malongi ma luvunu ye fu yambi muna nkutakani. (2 Pet. 2:1, 2, 14) Muna kolo kiakina, “e mbaninu a lekwa yawonso,” i sia vo, lufwasu lwa mbanz’a Yerusaleme ye tandu kia Ayuda vana moko ma makesa ma Roma, lwafinamanga kwa Akristu ana bazingilanga muna Yerusaleme. (1 Pet. 4:7) Kalukatikisu ko vo e nkanda mia Petelo miasadisa Akristu mu zaya dina bafwana vanga mu zindalala muna mpasi banuananga zau yo kubama muna mpasi zadi kubalwakila kuna ntwala. b

3. Ekuma tufwete longokelanga nkanda miavumunuinua mia Petelo?

 ³ Kana una vo Petelo kwa Akristu a tandu kiantete kasonekena e nkanda miandi, Yave wayambula vo miakala muna Bibila. Ozevo, yeto mpe tulenda vua nluta muna nkanda miami. (Roma 15:4) Wau vo mu nza tuzingilanga, e fu yambi mu wokela kaka ina, yeto mpe tunuananga ye mambu malenda kutukakidila mu sadila Yave. Vana ntandu, ke kolo ko tulwakilwa e mpasi zayingi lutila zina zabwa muna lufwasu lwa tandu kia Ayuda. Tusololanga malongi mamfunu muna nkanda miole mia Petelo. Malongi mama malenda kutusadisa mu kwamanana vingila e lumbu kia Yave, sunda wonga wa wantu yo songaziana o zola. Malongi mama mpe, malenda sadisa akuluntu mu zaya una balenda sadisila ampangi bakala bakumama muna mwanda.

4. Nze una tutangidi muna 2 Petelo 3:3, 4, adieyi dilenda tonta lukwikilu lweto?

⁴ Tukalanga kumosi ye wantu ana ke bekwikilanga muna ungunza wa Bibila ko. Wantu ayingi bekutuvezanga wau tusamunanga tuka kolo vo e mbaninu ifinamene. Akaka bevovanga vo mbaninu ke isinga kwiza ko. (Tanga 2 Petelo 3:3, 4.) Avo tuwidi e diambu diadi kwa muntu muna salu kia umbangi, kwa akweto a salu yovo kwa yitu yeto, lukwikilu lweto lulenda tontwa. Petelo wasasila dina dilenda kutusadisa.

5. Adieyi dilenda kutusadisa mu vingila e lufwasu lwa nza yayi kuna luzindalalu? (2 Petelo 3:8, 9)

⁵ Wantu ankaka balenda yindula vo Yave zingila kezingilanga mu fwasa nza yayi yambi. Mvovo mia Petelo milenda kutusadisa mu vingila e mbaninu kuna luzindalalu, kadi mikutusungamesanga vo e mpila Yave ke badikilanga e ntangwa yaswaswana kibeni ye ngindu za wantu. (Tanga 2 Petelo 3:8, 9.) Kuna kwa Yave e funda dia mvu dina nze lumbu kimosi. Yave ozindalalanga kadi kazolele ko vo konso muntu kafwaswa. Vava lumbu kiandi kilwaka, e nza yayi ifwaswa emvimba. Ekwe lau tuna diau mu sadila e ntangwa isele muna sila umbangi kwa wantu mu nza yawonso.

6. Aweyi tulenda ‘vingila yo sutila’ e lumbu kia Yave? (2 Petelo 3:11, 12)

⁶ Petelo watukasakesa vo: ‘Twavingilanga yo sutila’ e lumbu kia Yave. (Tanga 2 Petelo 3:11, 12.) Mu nkia mpila? Konso lumbu tufwete vanganga e ngolo mu yindula e nsambu tusinga tambula muna nz’ampa. Yindula vo mu fulumuna una mupepe wavelela, dia madia mambote, tambula yitu ye akundi aku ana bafwa yo longa wantu ana bazinga kuna nz’ankulu e ndungan’a ungunza wa Bibila. Oyindula mambu mama, dikusadisa mu kwamanana vingila e nz’ampa yo kala ye ziku vo mu lumbu yambaninu tuzingilanga. ‘Oteka zaya mambu mama,’ mevangama kuna sentu, dikutusadisa mu ‘lembi vukumunua’ kwa alongi aluvunu.—2 Pet. 3:17.

7. Adieyi wonga wa wantu ulenda kutuvanga?

⁷ Wau tuzeye wo vo lumbu kia Yave kifinamene, tuzolele vanga mawonso muna samuna nsangu zambote kwa wantu ankaka. Kansi, ezak’e ntangwa, tulenda mona wonga wa sila umbangi kwa muntu. Ekuma? Tulenda mona wonga mu kuma kia dina wantu balenda vova yovo kutuvanga. I diau diabwila Petelo. Muna fuku una Yesu kafundiswanga, mu kuma kia wonga wa wantu Petelo wavova vo yandi ke nlongoki a Yesu ko yo kumvakulwila nkalu nkumbu ntatu. (Mat. 26:69-75) Kansi, muna mvu mialanda, Petelo wavova ye ziku kiawonso vo:  “Ke numoni wonga ko wa mambu mana bemwenanga wonga wantu ankaka, ngatu tokana.” (1 Pet. 3:14) E mvovo miami mia Petelo misonganga vo tulenda sunda wonga wa wantu.

8. Nki kilenda kutusadisa mu sunda wonga wa wantu? (1 Petelo 3:15)

⁸ Adieyi dilenda kutusadisa mu sunda wonga wa wantu? Petelo wavova vo: “Nuzitisa Kristu se Mfumu muna ntima mieno.” (Tanga 1 Petelo 3:15.) E mvovo miami misonganga vo tufwete sungamenanga vo Yesu Kristu wa Ntinu eto ovuidi nkuma wampwena. Avo omwene wonga wa sila umbangi kwa muntu vava okalanga ye lau, sungamena Ntinu eto. Kala nze ngeye umwene ekolo keyalanga kuna zulu yo zungwa kwa mafunda ye mafunda ma mbasi. Sungamena vo, Yesu wavewa “wisa kiawonso kia zulu ye nza.” Yandi kibeni wasia nsilu vo okala yeto e “lumbu yawonso yakuna mbaninu a tandu.” (Mat. 28:18-20) Petelo watukasakesa vo ‘twakala twakubama’ mu samuna kwa akaka mana tukwikilanga. Nga ozolele sila umbangi kwa muntu kuna salu, kuna sikola yovo muna fulu yankaka? Yindula e diambu dilenda kuvana elau mu vanga wo, i bosi teka kubika mana ovova. Lomba unkabu muna sambu, kala ye vuvu vo Yave okusadisa mu sunda wonga wa wantu.—Mav. 4:29.

9. Lumbu kimosi, aweyi Petelo kafungila muna songa o zola? (Tala mpe e fwaniswa.)

⁹ Petelo walongoka una kalenda songela o zola. Wawá Yesu vava kavova vo: “Nkanikinu ampa inuvene, nuzolaziana; wauna inuzolele, i una mpe nuzolazianina.” (Yoa. 13:34) Kanele vo i wau, Petelo wabwa muna ntonta ye wayambula dila vamosi ye mpangi zandi za Esi zula. Muna kuma kiaki, Paulu wa ntumwa wayikila Petelo vo mpuki. (Ngal. 2:11-14) Petelo watambulwila longi kavewa yo longokela vo diambu. Muna nkanda miandi miau miole, Petelo wavova vo tufwete songanga o zola kwa mpangi zeto muna mvovo ye mavangu.

10. Adieyi dilenda kutusadisa mu songa “nzolani a ungudi yakondwa kivunina?” Sasila. (1 Petelo 1:22)

¹⁰ Petelo wavova vo tufwete songanga “nzolani a ungudi yakondwa kivunina” kwa mpangi zeto muna nkutakani. (Tanga 1 Petelo 1:22.) Muna songa o zola kwaku, tufwete ‘lemvokelanga e ludi.’ Dimosi muna ludi kiaki, i longi dia sia vo, “Nzambi ke sianga mpambula ko.” (Mav. 10:34, 35) Ke tulendi vova ko vo nkanikinu a Yesu tulemvokelanga avo ke tuzolanga mpangi zawonso ko muna nkutakani. Kansi, tulenda kala ye kikundi kiakola ye mpangi zankaka muna nkutakani nze una Yesu kavanga. (Yoa. 13:23; 20:2) Petelo okutukasakesanga vo tufwete vanganga e ngolo mu ‘zola kintwadi kia wana-ngudi’ kadi mpangi zeto zawonso esi kanda dieto.—1 Pet. 2:17.

11. O ‘zolana kikilu ye nsi a ntima,’ aweyi disongele?

¹¹ Petelo watukasakesa vo ‘twazolananga kikilu ye nsi a ntima.’ Mu kapu kiaki, o mvovo ‘zolana kikilu,’ usongele vo songa zola kwa muntu kana nkutu vo diampasi mu vanga wo. Muna bonga e nona, adieyi tuvova avo mpangi ovovele yovo vanga diambu ditulwekele? Entete, nanga tuvava kumvutula e mbi muna mbi vana fulu kia kunsonga zola. Kansi, Petelo walongoka muna mbandu a Yesu vo ovutula e mbi muna mbi ke diyangidikanga Nzambi ko. (Yoa. 18:10, 11) Petelo wavova vo: “Ke nuvutula mbi muna mbi ko yovo malevo muna malevo. Nusambula kaka.” (1 Pet. 3:9) Avo ozolanga kikilu ampangi, osonga ngemba ye luzitu kana nkutu kwa awana bakendelekele.

12. (a) Avo tuzolanga mpangi zeto ye nsi a ntima, adieyi diaka tuvanga? (b) Nze una usonganga e video, Tatidilanga e Kintwadi Kieto, adieyi ozolele vangila e ngolo?

¹² Muna nkand’andi wantete, Petelo wavova vo avo tuzolanga mpangi zeto ye nsi a ntima, dikutusadisa mu loloka akaka, ke masumu makete kaka ko kansi mpe ye “ulolo wa masumu.” (1 Pet. 4:8) Nanga Petelo wasungamena e longi dia lolokanga akaka kavewa kwa Yesu muna mvu miavioka. Muna ntangwa yayina, Petelo wayindula muntu vo ambote kikilu kakala vava kavova vo ololoka mpangi andi “yamuna nkumbu nsambwadi.” Kansi, Yesu wanlonga kumosi yo yeto vo tufwete lolokanga “yamuna nkumbu 77,” i sia vo, ololoka ke kuna ye tezo ko. (Mat. 18:21, 22) Avo omonanga vo diampasi mu lemvokela longi diadi, kuyoyi ko. Wau vo selo yawonso ya Yave wantu alembi lunga, ezak’e ntangwa diampasi dikalanga mu loloka akaka. E diambu disundidi o mfunu i vanga konso dina olenda mu loloka mpangi aku yo vutulwisa luvuvamu. c

13. Ekuma dilenda kadila diampasi kwa akuluntu mu kala ye ntangwa ya vungula ampangi?

¹³ Kieleka, Petelo kasidi vilakana ko dina Yesu kamvovesa vava kafuluka: “Vungula mameme mame.” (Yoa. 21:16) Avo u nkuluntu, ozeye wo vo ngeye mpe ofwete lemvokela luludiku lwalu. Kansi, dilenda kala diampasi kwa nkuluntu mu solola e ntangwa muna  lungisa kiyekwa kiaki kiamfunu. Akuluntu entete, bafwete lungisanga e nsatu za kimwanda ye za kinitu za esi nzo zau. Bafwete songanga mpe mbandu ambote muna salu kia umbangi, toma kubika malongi befilanga muna tukutakanu, muna tukutakanu twa zunga ye twa mvivu. Akaka besadilanga mpe muna buka ya Comissões de Ligação com Hospitais yovo muna Buka Italanga e Salu kia Ntungilu a Fulu ya Nsambila. Kieleka, akuluntu salu kiayingi besalanga.

14. Nki kilenda fila akuluntu mu vungula e kambi? (1 Petelo 5:1-4)

¹⁴ Petelo wakasakesa akwandi a nkuluntu vo: “Nuvungula e kambi dia Nzambi.” (Tanga 1 Petelo 5:1-4.) Avo u nkuluntu, tuzeye wo vo ozolanga ampangi ye ozolanga kubavungula. Kansi ezak’e ntangwa, nanga omonanga vo salu yayingi okalanga yau yovo wayoya ye kulendanga lungisa kiyekwa kiaku ko. Adieyi olenda vanga? Ziula ntim’aku kwa Yave yo kunzayisa mawonso omonanga. Petelo wasoneka vo: “Avo muntu osala, yambula kasadila mun’owu wa ngolo kevananga o Nzambi.” (1 Pet. 4:11) E mpangi zaku, nanga benuananga ye mpasi zina vo mu nz’ampa kaka zifokokela. Kansi, sungamena vo Yesu Kristu una vo i “mvungudi ambuta” olenda kubasadisa mu mpila ina kuyindulanga ko. Olenda wo vanga owau ye muna nz’ampa. O Nzambi edi kaka kelombanga kwa akuluntu vo, bazola mpangi zau, babavungula ye bakala “se mbandu kwa kambi.”

15. Aweyi nkuluntu mosi kevungulwilanga e kambi? (Tala e foto.)

¹⁵ Mpangi William osalanga se nkuluntu mu mvu miayingi, obakulanga o mfunu wa salu kia vungula e kambi. Vava e vuku kia COVID-19 kiayantika, yandi ye akwandi akuluntu babaka e nzengo vo konso lumingu bavungulanga konso mpangi muna buka yau ya mpaika mu salu kia umbangi. Wasasila e kuma: “Mpangi zayingi yau kaka bazinganga muna nzo zau, dianu vo diasazu diakala kwa yau mu bakama e ngindu zambi.” Vava mpangi kekalanga mu mpasi, mpangi William otoma kunwanga muna vava bakula e ntokani zandi yo lusadisu kavuidi o mfunu. I bosi, ovavanga nkanda yovo video muna nzil’eto ya internete kalenda sadila muna kasakesa mpangi. Mpangi William wavova vo: “Owau e salu kia vungula  e kambi mfunu kikilu kina ke mu mvu miavioka ko. E ngolo tuvanganga muna longa wantu mambu ma Yave, i zau mpe tufwete vanganga muna vungula e kambi, i sia vo, sadisa mameme ma Yave basikila muna ludi.”

16. Aweyi tulenda sadila mambu tulongokele muna nkanda mia Petelo?

¹⁶ Mambu makete kaka tulongokele muna nkanda miole mia Petelo miavumunuinua. Nanga omwene diambu ofwete singika muna zingu kiaku. Kasikil’owu, nga ozolele toma badikanga e nsambu tutambula muna nz’ampa? Nga ozolele kuyisila e kani dia sila umbangi kuna salu, sikola yovo muna fulu yankaka? Nga omwene mpila olenda songela zola kwa nsi a ntima kwa mpangi zaku? Akuluntu, nga luna ye luzolo lwa vungulanga mameme ma Yave ye fululu kiawonso? Kala nkwa ziku yo vava zaya konso diambu olenda singika muna zingu kiaku, kansi kuyoyi ko. “O Mfumu nkwa ngemba,” okusadisa muna singika konso diambu divuilu o mfunu. (1 Pet. 2:3) Petelo okutukasakesanga vo: “Nzambi . . . yandi kibeni okunukubika. Okunusikidisa, okunukumika yo toma kunusiamisa.”—1 Pet. 5:10.

17. Avo tuzindalele yo yambula vo Yave katulonga, nkia nsambu tutambula?

¹⁷ Petelo wakibadikila vo kafwana ko mu kala vana ndose a Mwan’a Nzambi. (Luka 5:8) Kansi, muna lusadisu lwa Yave yo Yesu, Petelo wazindalala muna landa Kristu. Muna kuma kiaki, Yave wayambula vo Petelo kakota “muna Kintinu kia mvu ya mvu kia Mfumu eto ye Mvuluzi Yesu Kristu.” (2 Pet. 1:11) Ekwe nsambu katambula! Avo ngeye mpe ozindalele nze Petelo, Yave okulonga ye ovua nsendo a moyo a mvu ya mvu. ‘Kadi una ye ziku vo lukwikilu lwaku luvuluza moyo aku.’—1 Pet. 1:9.