1. Nkia mambu akaka kuna salu yovo kuna sikola balenda kutuyuvula?

 AWEYI omonanga vava nkwaku a salu yovo a sikola kekuyuvulanga oma ma lukwikilu lwaku? Nga zakama ozakamanga? Ndonga muna yeto i wau tumonanga. Kansi e yuvu yayi ilenda kutusadisa mu zaya mana akaka beyindulanga yo kutuvana e lau dia kubasamunuina e nsangu zambote. Ezak’e ntangwa, o muntu olenda kutuyuvula e kiuvu muna kutufidisa e mpaka. Ediadi ke dilendi kutusivikisa ko, kadi akaka ngindu zabendomoka bekalanga zau mu kuma kia mana tukwikilanga. (Mav. 28:22) Vana ntandu, mu “lumbu yambaninu” tuzingilanga eyi ina vo wantu ayingi “minkondwa ngwizani” ye “akwa nganzi.”—2 Tim. 3:1, 3.

2. Ekuma tufwete kadila alembami?

² Nanga olenda kukiyuvula: ‘Aweyi ndenda kadila nkwa ngemba avo muntu ofidisi e mpaka mana ikwikilanga?’ Adieyi dilenda kusadisa? Muna mvovo miankufi, lulembamu. O nlembami ke funganga makasi mu nzaki ko ye okalanga ye volo vava kefidiswanga e mpaka yovo kana nkutu kazeye ko dina kevutula. (Nga. 16:32) Nanga olenda vova vo diasazu mu vova kansi ke mu vanga ko. Aweyi olenda yimina e fu kia lulembamu? Aweyi olenda vutulwila kuna malembe vava muntu ke kufidisanga e mpaka mu kuma kia mana okwikilanga? Avo u se, aweyi olenda sadisila wan’aku mu zaya una balenda tanina  mana bekwikilanga kuna lulembamu? Yambula twazaya.

3. Ekuma tulenda vovela vo o nlembami nkwa nkuma, ke ntovoki ko? (2 Timoteo 2:24, 25)

³ O nlembami nkwa nkuma, ke ntovoki ko. Nkuma divavanga muna kala wavuvama muna ntangw’a mpasi. O lulembamu i kimosi muna fu ya “mbongo a mwanda.” (Ngal. 5:22, 23) O mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo “lulembamu,” ezak’entangwa wasadilwanga mu yika mvalu a mfuta ona wakitulwa se wa vata. Divavanga vo o mvalu a mfuta kakituka nlembami. Kana una vo okitukidi se nlembami wakinu yo nkuma. O yeto aweyi tulenda kadila alembami ye akwa nkuma? Ke tulendi wo vanga ko muna ngolo za yeto kibeni. E nsabi i lombanga o mwand’a Nzambi muna sambu. Tufwete lombanga kwa Nzambi vo katusadisa mu yima e fu kiaki kiamfunu. Vena ye nona ya wantu ayingi ana bakituka se alembami. Ayingi muna Mbangi za Yave, besonganga lulembamu vava besiwanga kitantu. E diadi disadisanga akaka mu kala ye ngindu zambote mu kuma kia Mbangi za Yave. (Tanga 2 Timoteo 2:24, 25.) O lulembamu lwaku aweyi lulenda kukitulwila se nkwa nkuma?

4. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a lulembamu kasonga Isaki?

⁴ Tusansu twayingi twa Bibila tusonganga o mfunu wa fu kia lulembamu. Badika e nona kia Isaki. Vava kazingilanga kuna Ngerare zunga kia Afelesetia, muna kuma kia kimpala, e mfinangani zandi bazika e sima ina selo ya se diandi batima. Vana fulu kia nuanina e sima yandi, Isaki wayenda ku zunga kiankaka yo tima sima yankaka. (Tuku 26:12-18) Kansi, Afelesetia bavova vo o maza ma sima yoyo mpe mau. Kana una vo i wau, Isaki wakadila yau kuna luvuvamu. (Tuku 26:19-25) Nki kiansadisa mu songa lulembamu kana nkutu vava akaka banzonzesanga? Dialudi vo, vava katalanga e mbandu a mase mandi, walongoka mayingi muna mpila ina Abarayama kakadila nkwa luvuvamu yo ‘ntim’anleka yo lulembamu’ lwa Sara.—1 Pet. 3:4-6; Tuku 21:22-34.

5. Nkia nona kisonganga vo mase ma Akristu balenda longa wan’au e fu kia lulembamu?

⁵ Yeno mase ma Akristu, nuzaya wo vo yeno mpe nulenda longa wan’eno o mfunu wa songanga lulembamu. Badika e nona kia mpangi Maxence, una ye mvu 17. Kuna sikola ye muna salu kia umbangi, wanananga ye wantu bazala ye fu kia lulendo. Mase mandi, kuna luzindalalu lwawoso basalanga yandi e ntwadi muna kunlonga lulembamu. Bavova vo: “Owau, Maxence obakulanga vo vava ketontwanga diasazu mu vutulwila kuna makasi. Kansi, o nkwa nkuma okalanga ye volo yo vutulwila kuna ngemba.” Diakiese kikilu kadi Maxence wayima e fu kia lulembamu.

6. Aweyi e sambu kilenda kutusadisila mu toma songanga e fu kia lulembamu?

⁶ Adieyi tulenda vanga vava akaka bekutufungisanga makasi, nze safula e nkumbu a Nzambi eto yovo veza e Bibila? Tufwete lombanga kwa Yave vo katuvana o mwand’andi ye ngangu zandi kimana twabavutulwila kuna lulembamu. Adieyi tuvanga avo tubakwidi vo ke tubavutulwidi kuna lulembamu ko? Tulenda samba diaka kwa Yave yo yindula una tulenda vutulwila kuna lulembamu muna ntangwa ilanda. I bosi, Yave okutuvana mwand’andi avelela kimana watusadisa twakala ye volo yo songa lulembamu.

7. Nki kilenda kutusadisa mu vovela kuna lulembamu vava tutontwanga? (Ngana 15:1, 18)

⁷ Sono yayingi ya Bibila ilenda kutusadisa mu vovela kuna lulembamu vava  tutontwanga. O mwand’a Nzambi ulenda kutusungamesa e sono yayi. (Yoa. 14:26) Kasikil’owu, e nkanikinu mina muna nkand’a Ngana milenda kutusadisa mu songa lulembamu. (Tanga Ngana 15:1, 18.) O nkand’a Ngana usonganga mpe e nluta mia kala ye volo vava tutontwanga.—Nga. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

8. Adieyi tufwete sungamena vitila twavana e mvutu kwa muntu utuyuvuidi e kiuvu?

⁸ E ngangu zilenda kutusadisa. (Nga. 19:11) O nkwa ngangu osonganga e volo vava kefidiswanga e mpaka mu kuma kia mana kekwikilanga. Nkumbu miayingi vava wantu bekutuyuvulanga ke bekutuzayisanga e kuma kia yuvu yau ko. Muna diadi, vitila twavana e mvutu, diambote twasungamenanga vo ke tuzeye ko e kuma kifididi o muntu muna vanga e kiuvu.—Nga. 16:23.

9. Aweyi Ngidone kasongela e ngangu yo lulembamu muna vana e mvutu kwa Aneferaime?

⁹ Badika una Ngidone kavanina e mvutu kwa Aneferaime. Kuna makasi mawonso, Aneferaime bayuvula e kuma balembi kubabokelela vava bayenda nuanisa mbeni za Isaele. Nkia diambu diabafila mu funga makasi? Nanga mu kuma kia lulendo. Kansi, kiakala  nkia kuma kiabafila mu funga makasi, Ngidone wasonga umbakuzi yo kubavutulwila kuna lulembamu. Nkia nluta diatwasa? Bibila kivovanga vo: “Vava kavovele diambu diadi, makasi mau makulukidi.”—Afu. 8:1-3.

10. Adieyi dilenda kutusadisa mu vutulwila kuna ngemba vava muntu kekatikisanga mana tukwikilanga? (1 Petelo 3:15)

¹⁰ Dilenda kala vo nkweto a salu yovo wa sikola utuyuvuidi e kuma tulemvokelanga nkanikinu mia Bibila. Tulenda vanga mawonso muna kunsasila e kuma yo zitisa ngindu zandi. (Tanga 1 Petelo 3:15.) Vana fulu kiabadikila kiuvu kiandi nze luvezo, tulenda kio badikila se mpila yambote ya zayila mana mekuntokanesanga. Kiakala nkia kuma o muntu kayuvulwidi e kiuvu, diambote twamvutulwila kuna ngemba yo luzitu. E mvutu zeto zilenda kubasadisa mu soba e ngindu. Kana nkutu vo batuvovesela kuna lulendo yovo kuna luvezo, tufwete kubavutulwila kuna ngemba.—Roma 12:17.

11-12. (a) Adieyi tufwete yindula vitila twavana e mvutu muna kiuvu kiampasi? (Tala mpe e foto.) (b) Yika e nona kisonganga una e kiuvu kilenda ziulwila e nzila mu mokena yo muntu.

¹¹ Kasikil’owu, avo nkweto a salu utuyuvuidi e kuma ke tukembelelanga lumbu kia luwutuku ko. Tulenda kukiyuvula: Nga edi keyindulanga vo o yeto ke tukwendanga mu nkinzi ko? Nga oyindulanga vo wau vo ke tukembelelanga lumbu ya luwutuku ko tulenda kakidila e kiese kiau? Tulenda kulula e ntokani za nkweto a salu muna kunzayisa vo tutomene yangalala wau ke tokanenanga e wete dieto, yeto mpe tuzolanga vo akweto a salu bakalanga ye ntangwa kiese. Ediadi dilenda kutuvana e lau dia mokenena dina Bibila kivovanga mu kuma kia lumbu kia luwutuku.

¹² Tulenda sadila e ndekwa zazi avo muntu utuyuvuidi kiuvu kiankaka kiampasi. O nkweto a sikola olenda vova vo Mbangi za Yave bafwete soba e ngindu zau mu kuma kia fu kia akala belekanga akwau akala yovo akento ye akwau akento. Nga ediadi disongele vo muntu ndioyo ngindu zabendomoka kena zau mu kuma kia Mbangi za Yave? Nga yitu yovo nkundi kena yandi una ye fu kiaki? Nga oyindulanga vo oyeto ke tuzolanga wantu ko bena ye mpila zingu kiaki? Tulenda kunsonga vo tutokanenanga e wete dia wantu awonso ye tuzitisanga e nzengo za konso muntu. b (1 Pet. 2:17) I bosi, tulenda kunzayisa e nluta mia lemvokela nkanikinu mia Bibila mia nkal’ambote.

13. Aweyi olenda sadisila muntu ovezanga lukwikilu muna Nzambi?

¹³ Vava tumokenanga yo muntu ona okatikisanga mana tukwikilanga, ke tufwete yindula vana vau ko vo tuzeye mana kekwikilanga. (Tito 3:2) Kasikil’owu, adieyi tuvova avo nkwaku a sikola ovovele vo dia uzowa mu kwikila muna Nzambi? Nga tufwete yindula vo mu longi dia lunungunuku kekwikilanga ye otomene dio zaya? Dilenda kala vo ngindu za wantu kaka kelandanga. Vana fulu kia tantana yandi mu kuma kia longi dia lunungunuku, olenda kumvovesa diambu dilenda kumfila mu toma yindula. Olenda kunsonga malongi mevovelanga nsema muna jw.org. Dilenda kala vo kuna kulanda, olenda tonda mokenena e longi yovo video kasolwele muna nzil’eto, jw.org. Kieleka, vava tuvovelanga kuna ngemba, dilenda sadisa muntu mu vava zaya diaka mayingi ma Bibila.

14. Aweyi Niall katoma sadila e nzil’eto jw.org, muna sadisa nkwandi a sikola mu katula ngindu zabendomoka kakala zau mu kuma kia Mbangi za Yave?

¹⁴ O nleke a yakala Niall wasadila e nzil’eto ya internete muna songa vo mana wantu  bavovanga mu kuma kia Mbangi za Yave ke maludi ko. Wavova vo: “Nkwame a sikola wampovesa vo kiakwikilanga muna Ciência ko kadi mu Bibila yakwikilanga yo lembi toma fimpa e ziku kia mambu.” Wau vo mwan’a sikola ndioyo kayambula ko vo Niall kansasila mana kakwikilanga, Niall wansonga e longi, “A Ciência e a Bíblia” muna jw.org. Kuna kwalanda, Niall wabakula vo nkwandi a sikola watanga e longi diodio yo songa luzolo lwa mokenena e diambu ditadidi lubantiku lwa moyo. Ngeye mpe olenda baka e nluta miami.

15. Aweyi mase balenda sadisila wana mu vanina e mvutu kuna ngemba kwa awana bekatikisanga mana bekwikilanga?

¹⁵ Mase balenda toma longa wan’au una balenda vanina e mvutu kuna ngemba kwa awana bekatikisanga lukwikilu lwau. (Yak. 3:13) Mase mankaka bevanganga nkubika zazi muna Nsambila ya Esi Nzo. Balenda vovela mambu metoma vovelwanga kuna sikola, songa una wana balenda sololwela e mvutu yo vovela kuna lulembamu ye ngemba. Tala e babu, “ Malongi Malenda Sadisa Esi Nzo Aku.”

16-17. Nkia kunku ya malongi ilenda sadisa aleke?

¹⁶ Otoma longoka malongi mama, dilenda sadisa Akristu mu vana e mvutu zasikididi yo kwikidisa yau kibeni mana bekwikilanga. Muna jw.org. muna kunku “Os Jovens Perguntam,” muna ye kunku kina yo ntu a diambu vo tabelas para adolescentes. E kunku yayi yakubikwa muna siamisa lukwikilu lwa aleke yo kubika e mvutu muna mvovo mia yau kibeni. Avo tusidi ngolo muna longokanga malongi mama kumosi ye esi nzo, dikutusadisa mu tanina lukwikilu lweto muna mpila yambote.

 ¹⁷ Nleke mosi una ye nkumbu Matthew wasasila una kunku yayi yansadisila. Yandi yo mase mandi bavanga e nkubika ya fimpa mambu mana mavovelwanga kuna sikola muna Nsambila au ya Esi Nzo. Wavova vo: “Yayindulanga e mpila yuvu wantu badi vanga yo vanina yo e mvutu mun’owu wa mambu twafimpanga. Vava yatoma bakula e kuma kia mana yakwikilanga, diansadisa mu kala yavuvama yo vutulwila akaka kuna lulembamu.”

18. Nkia diambu diamfunu tutanganga muna Kolosai 4:6?

¹⁸ Dialudi vo o sasila mambu mu mpila yakia, ke diau ko disoba e ngindu za muntu, kansi ovovela kuna lulembamu dilenda sadisa. (Tanga Kolosai 4:6.) Ozayisa kwa akaka mana tukwikilanga, dina nze viokesa badi kwa muntu ankaka, tulenda dio viokesa mu ngolo yovo malembe. Avo tuviokesele dio mu malembe, diasazu dikala kwa muntu ankaka mu tambula dio yo kwamanana dio bula. Diau dimosi mpe, vava tuvovelanga kuna ndekwa ye ngemba, disadisa wantu mu kutuwa yo kwamanana mokena yau. Dialudi vo, avo tumwene vo muntu ozolele tantana yeto yo kutuveza, ke tufwete kwamanana mokena yandi ko. (Nga. 26:4) Wantu ayingi nanga ke betantana yeto ko, kansi besonga luzolo lwa kutuwa.

19. Nki kifwete kutufila mu songa lulembamu vava tutaninanga mana tukwikilanga?

¹⁹ Mu longi diadi, tumwene vo osonga lulembamu, mfunu kikilu kwina. Muna kuma kiaki, samba kwa Yave kavana o nkuma ovuidi o mfunu mu songa lulembamu vava ovananga e mvutu kwa muntu uvangidi e kiuvu yovo kuvovela e mbi. Sungamena vo, ovanina e mvutu kuna lulembamu dilenda vengesa e ntantani. Ovana e mvutu kuna lulembamu yo luzitu, dilenda fila o muntu muna kutubadikila mu mpila yambote yo zola zaya diaka mayingi mu kuma kia Bibila. Muna kuma kiaki, ‘tukalanga twakubama mu vana e mvutu’ mu kuma kia mana tukwikilanga, kansi tufwete wo vangila “kuna lulembamu yo vumi.” (1 Pet. 3:15) Ozevo, yambula lulembamu lwatukitula se akwa nkuma!