1-2. Nkia nluta tuvuanga wau vo Yave watuvanga ye tima dia mona kiese kitukanga muna vana ke mu tambula ko?

 VAVA Yave kasema o wantu, wabasema ye tima dia kala ye kiese kitukanga muna kayila akaka ke mu tambula ko. (Mav. 20:35) Nga ediadi disongele vo ke tulendi kala ye kiese kia tambula ko? Ve. Tuzeye wo vo diambote dikalanga mu tambula nkayilu. Kansi, okayila akaka i diambu diluta twasanga e kiese. Muna vova e ludi, o Yave mu wete dieto katuvangila ye tima diadi. Ekuma?

² Wau vo Yave watuvanga ye tima dia mona kiese kitukanga muna vana, yeto kibeni tulenda wokesa e kiese kiaki. Muna lenda wo vanga, tufwete vavanga malau mu kayila akaka. Nga ke diambote ko wau vo Yave watuvanga ye tima dia mona kiese kitukanga muna kayila akaka?—Nku. 139:14.

3. Ekuma Yave kalenda yikilwa vo “Nzambi a kiese”?

³ E Bibila kivovanga vo awana bekayilanga akaka akwa kiese. Kiaki i kuma Bibila kiyikilanga Yave vo “Nzambi a kiese.” (1 Tim. 1:11) Yandi i wantete ye osundidi muna songa e fu kia kayila akaka. Nze una kavova Paulu wa ntumwa, muna kuma kiandi “i twinina o moyo, diata yo zinga.” (Mav. 17:28) Dialudi vo “konso lukau lwambote ye konso lukau lwalunga” kwa Yave lutukanga.—Yak. 1:17.

4. Nki kilenda kutusadisa mu kala ye kiese kiayingi?

⁴ Yeto awonso tuzolele kala ye kiese kitukanga muna kayila akaka. Kansi, muna lenda kala ye kiese kiaki, tufwete tanginina kiwuntu kia Yave. (Efe. 5:1) Mu longi diadi, tubadika una tulenda tanginina mbandu ambote a Yave ye dina tulenda vanga kele vo akaka ke bevutulanga matondo ko mu mana tuvanganga muna wete diau. E mambu tulongoka mekutusadisa mu kala ye kiese kitukanga muna vana yo wokesa kiese kiaki.

 TANGININA NTIM’A MVEVO A YAVE

5. Nkia lusadisu lwa kinitu kekutuvananga o Yave?

⁵ Aweyi Yave kesongelanga ntim’a mvevo? Tala yaka e nona. Yave okutulunga-lunganga muna kinitu. Nanga o Yave ke kutuvana ko yawonso tuzolele, kansi okutuvana yawonso tuvuidi o mfunu. Kasikil’owu, Yave okutuvananga madia, mvuatu ye fulu kia zingila. (Nku. 4:8; Mat. 6:31-33; 1 Tim. 6:6-8) Nga Yave ovanganga mawonso mama mu kuma kia sia vo i mbebe andi? Ve kikilu. Ozevo, ekuma Yave kevangilanga mawonso mama muna wete dieto?

6. Adieyi tulongokele muna Matai 6:25, 26?

⁶ Mu kuma kia zola kwandi muna yeto, Yave okutuvananga yawonso tuvuidi o mfunu. Tala dina Yesu kavova muna Matai 6:25, 26. (Tanga.) Mu sono kiaki, Yesu wasadila nona kia nsema. Mu kuma kia nuni, Yesu wavova vo: “Nutoma tala e nuni za zulu; ke zikunanga ko yovo vela ngatu kutika madia muna malundilu.” Owau, tala dina kakudikila diaka: “O Se dieno kuna zulu odikilanga zo.” I bosi, Yesu wayuvula vo: “Nga yeno ke nubasundidi o mfunu ko e?” Vana meso ma Yave, asambidi andi basundidi e bulu o mfunu. Wau vo Yave otoma lunga-lunganga e bulu, tulenda kala ye ziku vo ntangwa zawonso okwamanana kutulunga-lunga. Wauna o se kelunga-lungilanga esi nzo andi, Yave mpe otoma kutuzolanga ye kutulunga-lunga ntangwa zawonso.—Nku. 145:16; Mat. 6:32.

7. Mu nkia mpila tulenda tanginina ntim’a mvevo a Yave? (Tala mpe mafoto.)

⁷ Nze Yave, yeto mpe muna kuma kia zola, tulenda sadisa akaka muna kinitu. Kasikil’owu, nga ozeye mpangi mosi ovuidi madia yovo mvuatu o mfunu? Yave olenda kusadila muna sadisa mpangi ndioyo. E nkangu a Yave batomene zayakana mpe vo akwa ntim’a mvevo vava vebwanga sumbula. Muna kolo kia vuku kia COVID 19, mpangi zayingi zamakala ye zamakento, bakayanga madia, mvuatu ye lekwa yankaka ina bavuanga o mfunu awana bavavanga lusadisu. Ayingi bavana nkayilu mu yikama e salu kieto mu nza yawonso. Ediadi diatoma kutusadisa mu kwamanana lunga-lunga e mpangi zeto mu nza yawonso ana babwilwa e sumbula. E mpangi zazi akwa ntim’a mvevo belemvokelanga e sono kia Ayibere 13:16: “Ke nuvilakani vanga o wete ko yo kayila ankaka ina luna yau, kadi o Nzambi tukau twa mpila yayi keyangalelanga.”

8. Nkia mpila yankaka Yave kekutusadisilanga? (Filipi 2:13)

⁸ Yave okutuvananga nkuma. Yave kiese kiayingi kekalanga kiau mu vana kwa selo yandi o  nkuma una bavuidi o mfunu. (Tanga Filipi 2:13.) Nga wasamba kala kwa Yave muna lomba o nkuma kimana wazizidila e ntonta yovo konso diambu diampasi? Nanga walomba kala nkuma kimana walenda zizidila konso lumbu. Vava e sambu yaku yavaninua e mvutu, nanga wakwikila muna mvovo mia Paulu ona wasoneka vo: “Muna mambu mawonso ngina ye nkuma muna ndiona okunkumikanga.”—Fili. 4:13.

9. Aweyi tulenda tanginina e mpila Yave kesadilanga nkum’andi kuna mvevo? (Tala mpe foto.)

⁹ Kanele vo tu wantu alembi lunga, tulenda tanginina e mpila o Yave kesadilanga nkum’andi kuna mvevo. Dialudi vo oyeto ke tulendi kaya nkuma ye ngolo zeto ko kuna kwa akaka. Kansi, tulenda sadila nkuma eto muna sadisa akaka. Kasikil’owu, tulenda sadisa mpangi za nunu yovo awana benuananga ye mpasi za mayela muna kubika nzo zau yovo kubasumbila lekwa ina bavuidi o mfunu. Avo dilendakana, tulenda mpe sadisa muna velelesa yo lunga-lunga e Seka dia Kintinu. O sadila ngolo ye nkum’eto mu mpila yayi dilenda sadisa akweto ana mpe besambilanga Yave.

10. Aweyi tulenda kasakesela akaka muna nkum’a mvovo mieto?

¹⁰ Kuvilakani ko vo e mvovo mivuidi mpe o nkuma. Nga ozeye muntu ona olenda vua nluta kele vo unsanisini ye nsia ntima? Nga ozeye muntu ona ovuidi lufiaulwisu o mfunu? Avo i wau, vanga mawonso olenda kimana o muntu ndioyo kazaya wo vo mfunu kikilu okumvuanga. Olenda wo vanga muna kwenda kunkingula, kumbokela muna telefone yovo kunsonekena nkanda, kuntwikila email yovo mensagem za telefone. Ke dina mfunu ko mu tokanena dina olenda vova. E mvovo mia nsi a ntima, kana nkutu miakete, milenda kala vo i miau kikilu kavuidi o mfunu mpangi mu tatidila e kwikizi kiandi yovo vutukila kala diaka ye vuvu.—Nga. 12:25; Efe. 4:29.

11. Aweyi Yave kesadilanga e ngangu zandi?

¹¹ Yave okutuvananga e ngangu. Yakobo wa nlongoki wasoneka vo: “Avo mosi muna yeno okondelo ngangu, yambula kakwamanana lomba kwa Nzambi, ona ovaninanga kuna mvevo kw’awonso yo lembi semba.” (Yak. 1:5) Nze una usonganga e mvovo miami, Yave ke swekanga e ngangu zandi mu kuma kia yandi kibeni kaka ko. Kuna mvevo wawonso, ovananga e ngangu zandi kwa akaka. Nze una tumwene mpe, vava Yave kevananga e ngangu zandi, ke sianga mpambula ko ngatu “semba.” Yave kazolele ko vo twamonanga e nsoni muna lomba luludiku lwandi. Kansi, ozolele vo twalombanga e ngangu.—Nga. 2:1-6.

12. Nkia malau tuna mau muna longa akaka mana tuzeye?

¹² Adieyi tuvova mu kuma kieto? Nga tulenda tanginina Yave muna longa akaka mana tuzeye?  (Nku. 32:8) E selo ya Yave bavuidi malau mayingi muna zayisanga kwa akaka mana belongokanga. Kasikil’owu, oyeto tulonganga ateleki ampa kimana basalanga e salu kia samuna e nsangu zambote. Akuluntu kuna luzindalalu lwawonso, besadisanga selo ya salu ye mpangi zamakala ana bavubwa mu toma lungisanga yiyekwa yau muna nkutakani. Awana bazeye e salu kia tunga yo vangulula zinzo, belonganga awana ke batomene zaya e salu kiaki ko kimana bavananga moko muna tunga mavula malenda sadilwa muna salu kia Yave.

13. Vava tulonganga akaka, aweyi tulenda tanginina e mpila ina Yave kelongelanga e ngangu zandi?

¹³ Tanginina Yave vava olonganga akaka. Sungamena wo vo kuna mvevo wawonso Yave olonganga akaka mana kazeye. Diau dimosi mpe, oyeto kuna mvevo wawonso tulonganga mana tuzeye kwa awana bena ye luzolo lwa longoka. Ke tufwete kalanga ye wonga ko mu longa akaka mana tuzeye. Ke tukadinge ye wonga ko vo muntu ona tulonga olenda tambula kiyekwa kieto. Ke tufwete yindulanga ko vo: ‘Omono ke muntu ko wandonga. Konso muntu kafwete longoka muna mpil’andi.’ Ke vena selo kia Yave ko ofwete kala ye ngindu zazi. Kansi, vana ntandu a kala ye kiese kia longa akaka mana tuzeye, ‘tuyekolanga mpe mioyo mieto’ muna wete dia awana tulonganga. (1 Tes. 2:8) Tukalanga ye vuvu vo yau mpe ‘bekala bafwana muna longa akaka.’ (2 Tim. 2:1, 2) Avo yeto awonso tusongele ntim’a mvevo muna longanga akaka mana tuzeye, e fu kia kayila akaka kuna mvevo kisayana kwa yeto awonso ye dikututwasila e kiese.

AVO MUNTU ONA TUKAYIDI KAVUTWIDI MATONDO KO

14. Adieyi wantu akaka bevanganga vava tukubakayilanga kuna mvevo?

¹⁴ Vava tusonganga e fu kia kayila akaka, musungula kwa mpangi zeto, betoma vutulanga matondo. Ezak’e ntangwa, bekutusonekenanga nkanda yovo bevutulanga matondo mu mpila zankaka. (Kol. 3:15) Vava bevanganga wo, bewokesanga e kiese kieto.

15. Nkia diambu tufwete sungamenanga vava wantu ke bevutulanga matondo ko?

¹⁵ Kansi, tufwete sungamenanga vo ke ntangwa zawonso ko wantu bevutula matondo mu mana tuvanganga muna wete diau. Ezak’e ntangwa, tulenda mona vo o muntu kazayididi ko e ntangwa tuviokese, ngolo ye mambu mankaka tuvangidi muna wete diandi. Avo ediadi divangamene, adieyi tulenda vanga muna lembi vidisa e kiese kieto yovo muna lembi bakama lukendalalu? Sungamena e mvovo mia sono kibongelo e longi diadi, Mavangu 20:35. Muna kala ye kiese kitukanga muna kayila akaka, ke divavanga ko vo o wantu batuvutula matondo yovo bazayidila mana tuvangidi. Kana nkutu vo wantu ke bavutwidi matondo ko mu mana tuvangadi muna wete diau, tulenda kweto baka e nzengo za sadisa akaka. Aweyi tulenda wo vangila? Tala yaka e nona.

16. Mu nkia diambu tufwete silanga e sungididi?

¹⁶ Sia e sungididi kia tanginina Yave. Nzambi ovananga lekwa yambote kwa wantu, kiakala vo bevutulanga matondo yovo ve. (Mat. 5:43-48) Yave osianga nsilu vo avo tuvangidi o wete kw’akaka ‘yo lembi vingila vo batuvutulwila konso lekwa, o nsendo eto wayingi ukala.’ (Luka 6:35) Muna diadi, kukendalala ko kele vo wantu ke bazayididi ko mana ovangidi muna wete diau. Sungamena wo vo ekolo osadisanga akaka yo songa e fu kia kaya kuna mvevo, Yave ntangwa zawonso okusendanga ye lekwa yambote.—Nga. 19:17; 2 Kor. 9:7.

17. Nkia mpila yankaka tulenda tanginina Yave muna diambu ditadidi vana? (Luka 14:12-14)

¹⁷ E diambu diankaka tulenda vanga muna tanginina Yave muna diambu ditadidi vana i sadila mana Yesu kavova muna Luka 14:12-14.  (Tanga.) Ke diambi kwandi ko mu bokela muntu keza dila ku nzo eto yovo vanga o wete kw’awana tuzeye vo balenda vanga diau dimosi kwa yeto. Kansi, adieyi tuvanga avo tubakwidi vo nkumbu miayingi tuvanganga kaka o wete kw’akaka ye kani dia tambula nsendo? Tufwete vanga dina Yesu kavova. Tufwete vanganga e ngolo mu kayila kuna mvevo konso muntu ona tuzeye vo kalendi kutuvutulwila ko mana tuvangidi muna wete diandi. Avo tuvangidi ediadi, tukala ye kiese kiayingi kadi Yave tutanginina. Okayila akaka yo lembi vingila nsendo, dikutusadisa mu tatidila e kiese kieto avo muntu ona tuvangidi o wete kavutwidi matondo ko.

18. Nki kilenda kutusadisa mu lembi yindulanga e mbi mu kuma kia akaka?

¹⁸ Kuyindula mbi ko mu kuma kia akaka. (1 Kor. 13:7) Avo muntu kavutwidi matondo ko mu wete dina ovangidi, ukiyuvula: ‘Nga muntu ndioyo ntokozi yovo vilakana kavilakene mu vutula matondo?’ Nanga vena ye diambu dimfididi mu lembi vutula matondo. Wantu ankaka betoma yangalelanga avo muntu ubavangidi diambu diambote, kansi ke belendanga vova ko vo ntondele. Nanga nsoni bemonanga mu kuma kia lusadisu luna batambwidi, musungula vo muna lumbu yavioka yau basadisanga akaka. Muna kuma kiaki, diambote twasungamenanga vo, avo tutoma zolanga e mpangi zeto, ke tuyindula mbi ko mu kuma kiau, kansi tukwamanana kubasadisa ye kiese kiawonso.—Efe. 4:2.

19-20. Ekuma dinina o mfunu vo twakalanga ye luzindalalu avo diambu diambote twavanga kw’akaka? (Tala mpe mafoto.)

¹⁹ Kala nkwa luzindalalu. Muna kuma kia fu kia kayila akaka kuna mvevo, Solomo wa ntinu a ngangu wasoneka vo: “Tuba e mbolo aku muna maza, kadi vava kivioka lumbu yayingi osolola yo diaka.” (Kim. 11:1) Nze una usongele e sono kiaki, kuna kw’akaka nanga divavanga vo vavioka ntangwa yovo “lumbu yayingi” muna vutula matondo mu kuma kia wete una bavangilu. Tala nona kia mpangi mosi ankento kitoma songanga e ziku kia diambu diadi.

²⁰ Muna mvu miavioka, mpangi mosi ankento una vo nkaz’andi nkengi a zunga, vava kamona  mpangi mosi ankento ona wavubwa, kuna zola kwawonso wasonekena o nkanda. Muna nkanda wowo, wansonga o mfunu wasikila ye kwikizi muna Yave. Mpangi ndiona mvu nana kaviokesa muna vana e mvutu. Muna nkanda una kavanina e mvutu, wasoneka vo: “E kuma isonekene nkanda wau i kusonga vo e mvovo miaku mitoma kunsadisanga mu mvu miami miawonso. Ke dilendakana ko kwa ngeye mu bakula e mpila mikunsadisilanga e mvovo miaku. Zola kikilu wasonga muna soneka nkanda wowo. E sono kina wayika muna nkanda wowo, kiatoma simba o ntim’ame. Yamu wau kivilakananga kio ko.” a Vava kamana sasila mambu mampasi kanuananga mau, o mpangi ankento wavova vo: “Ezak’e ntangwa yakalanga ye luzolo lwa vutuka manima. Yazola bembola e ludi, yazola bembola e mbebe ame ye mambu mawonso. Kansi e sono kiokio kikalanga kaka mu ntim’ame ye kiansadisa mu lembi yoya. Mu mvu nana miami miviokele, o nkanda wowo wansadisa mu kwamanana zindalala.” Kana una vo kolo kiayingi kiavioka, yindula e kiese kamona o nkazi a nkengi a zunga vava katambula nkanda wau! Diau dimosi mpe, dilenda kala vo o muntu ona twavanga owete kuna nim’a mvu miayingi kaka kevutula matondo.

21. Ekuma tufwete kadila ye kani dia kwamanana tanginina e fu kia Yave kia kayila akaka kuna mvevo?

²¹ Nze una tumwene, Yave watusema mu mpila isundidi o mfunu. Watusema ye tima dia monanga e kiese kitukanga muna vanga mawete kwa akaka ke mu tambula ko. Kiese kikilu tukalanga kiau vava tusadisanga mpangi zeto. Diambote mpe dikalanga vava mpangi zeto bevutulanga matondo mu kuma kia mawete mana tubavangidi. Kana nkutu vo vena yo muntu ona wina vo ke zitisanga lusadisu lweto ko, tufwete kalanga ye kiese, kadi tuzeye wo vo diambu diambote tuvangidi. “Yave olenda kuvana zina zisundidi ezazi.” (2 Tus. 25:9) Muna vova e ludi, kana nkutu vo tuna ye fu kia kayila akaka kuna mvevo, ke tulendi vioka Yave ko muna diambu diadi. O tambula nsendo kwa Yave i diambu diluta twasanga e kiese. Muna diadi, tuzolele kala ye kani dia tanginina Se dieto dia zulu.