1-3. (a) Ekuma Yave kazolelanga Solomo? Nkia nsambu katambula o Solomo? (b) Nkia yuvu tubakila e mvutu mu longi diadi?

SOLOMO wakituka ntinu a Isaele vava kakala nleke. Kuna lubantiku lwa luyalu lwandi, Yave wamoneka kwa yandi muna ndozi yo kumvovesa vo: “Lomb’eki ozolele.” Solomo wavutula vo: “Kimwana-mwana ngina; owu wa vaika yo kota kizeye wo ko. . . . vana kwa ntaudi aku o ntim’a zayi wafundisa nkangu aku.” (1 Nti. 3:5-10) Solomo walomba “ntim’a zayi” yovo ntim’a nlemvo. Ekwe lulembamu kasonga! Tulenda bakula e kuma Yave katoma zolelanga Solomo. (2 Sam. 12:24) Wau vo Nzambi wayangalela e mvutu za Solomo wa ntinu, wamvana “ntim’a ngangu yo umbakuzi.”—1 Nti. 3:12.

² Vava kakala nkwa kwikizi, Solomo watambula nsambu zayingi. Wavewa e lau dia tunga e tempelo “muna nkumbu a Yave wa Nzambi a Isaele.” (1 Nti. 8:20) Solomo watoma zayakana mu kuma kia ngangu zina Nzambi kamvana. E mambu mana kavova muna lusadisu lwa mwand’a Nzambi masonama muna nkanda tatu mia Nkand’a Nzambi. Umosi muna nkanda miami i nkand’a Ngana.

³ O mvovo ntima tezo kia nkumbu nkama wasonama muna nkand’a Ngana. Kasikil’owu, muna Ngana 4:23, tutanganga vo: “Toma lunga-lunga ntim’aku.” Ayeyi i nsans’a mvovo “ntima” muna sono kiaki? E longi diadi divana e mvutu za kiuvu kiaki. Tubaka mpe mvutu za yuvu yole yankaka: Aweyi Satana kevavilanga yivisa yovo bendomona e ntima mieto? Adieyi tulenda vanga mu toma lunga-lunga e ntima mieto?  Muna sikila ye kwikizi muna Nzambi, tufwete zaya e mvutu za yuvu yayi yamfunu.

4-5. (a) Aweyi e sono kia Nkunga 51:6 kikutusadisilanga mu bakula e nsas’a mvovo “ntima”? (b) E ngolo tuvanganga muna kala yo vimpi wambote zisonganga o mfunu wa lunga-lunga kiwuntu kieto kiakati. Mu nkia mpila?

⁴ Muna Ngana 4:23, o mvovo “ntima” una ye nsasa vo “kiwuntu kia kati” yovo “nsi a mbundu.” (Tanga Nkunga 51:6.) Muna mvovo miankaka, o “ntima” i ngindu, makani ye zolela yeto, i sia vo, una twina muna kati, ke una tumonekenanga ko kuna mbazi.

⁵ Badika una e ngolo tuvanganga muna kala yo vimpi wambote zisongelanga o mfunu wa lunga-lunga kiwuntu kieto kiakati. Diantete, muna kala yo vimpi wambote wa nitu, tufwete dianga madia mambote yo vaulanga e ntangwa muna nana e nitu. Diau dimosi, muna kala ye kimwanda kiambote, tufwete tanganga Nkand’a Nzambi ye nkanda mieto yo songa lukwikilu lweto muna Yave. Tusonganga vo lukwikilu tuna lwau muna Yave vava tulongokanga yo vovela oma ma lukwikilu lweto. (Roma 10:8-10; Yak. 2:26) Diazole, mun’owu wa mbweno zeto tulenda yindula vo vimpi wambote tuna wau, kinga muna kati kimbevo tuna kiau. Diau dimosi, mun’owu wa nkubika zeto za mwanda tulenda yindula vo lukwikilu lweto lwakumama lwina, kansi dilenda kala vo e zolela yambi mu wokela ina muna ntima mieto. (1 Kor. 10:12; Yak. 1:14, 15) Tufwete sungamenanga vo Satana ozolele kotesa e ngindu zandi muna ntima mieto. Aweyi kevangilanga wo? Adieyi tulenda vanga muna kuyitanina?

6. Adieyi i kani dia Satana? Aweyi kevavilanga lungisa e kani diadi?

⁶ Satana ozolele vo twantanginina, i sia vo, twakolamenanga e nkanikinu mia Yave yo kala akwa loko. Satana kalendi kutukomekena ko mu vanga mana kazolele vo twavanga. Muna kuma kiaki, ovavanga lungisa e kani diandi mu mpila zankaka. Kasikil’owu, osadilanga o wantu ana kavukumuna kala. (1 Yoa. 5:19) Satana ozolele vo  twaviokesanga e ntangwa yo wantu awaya, kana una vo tuzeye wo vo e yikundi yambi ilenda ‘fwasa’ yovo yivisa e ngindu ye mavangu meto. (1 Kor. 15:33) Solomo wa ntinu wabwa mu ntambu wau. Wasompa akento ayingi a esi zula. Kuna kwalanda, akento awaya bamvukumuna yo ‘kumvilula o ntima’ mu yambula sadila Yave.—1 Nti. 11:3.

7. Nki diaka kesadilanga o Satana muna sayanesa e ngindu zandi? Ekuma tufwete kuyikebelanga?

⁷ Satana osadilanga filme ye programa za televizau mu sayanesa e ngindu zandi. Ozeye wo vo mana tuwanga ke mekutuyangidikanga kaka ko, kansi mekutulonganga mana tufwete yindula yo vanga. Yesu watoma sadilanga e ndekwa zazi za longela. Kasikil’owu, badika e kingana kia Nsamaria wambote ye kina kia mwana wasisa mase mandi yo fwasa mavua mandi. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Kansi, awana befilwanga kwa ngindu za Satana balenda sadila filme ye programa zankaka za televizau muna kutuvukumuna. Tufwete kalanga ye tezo. E filme ye programa zankaka za televizau zilenda kutumwesa e kiese yo kutulonga diambu lembi yivisa e ngindu zeto. Kansi tufwete keba. Vava tusolanga e nsaka, diambote twakiyuvulanga vo: ‘Nga e filme yayi yovo programa ya televizau ikundonga vo ke diambi ko mu landa e zolela yame ya nitu?’ (Ngal. 5:19-21; Ef. 2:1-3) Adieyi ovanga avo obakwidi vo e programa yayi ngindu za Satana inungununanga? Ofwete yo venga nze kimbevo kisambukilanga.

8. Aweyi mase balenda sadisila wan’au mu lunga-lunga ntima miau?

⁸ Mase, luna ye mbebe ya lunga-lunga wan’eno muna ntambu kesadilanga o Satana mu vava kotesa ngindu zambi muna ntima miau. Nanga nuvanganga mawonso nulenda mu tanina wan’eno mu kuma kia yimbevo. Nuvelelesanga e nzo yo veta konso  lekwa kilenda kunutwasila kimbevo. Diau dimosi mpe, nufwete taninanga wan’eno balembi talanga filme, programa za televizau, nsaka za vídeo game ye nzila za internete zimwanganesanga e ngindu za Satana. Yave wanuvana e mbebe ya sadisa wan’eno mu kituka akundi a Yave. (Nga. 1:8; Ef. 6:1, 4) Muna kuma kiaki, ke numoninge wonga ko wa sikidisa e nsiku muna nzo mina e ngwizani ye nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Nuzayisanga wan’eno mana balenda tala ye mana ke bafwete tala ko. Nubasadisa kimana babakula e kuma nubakidi e nzengo zazi. (Mat. 5:37) Vava o wan’eno bekituka ambuta, nubalonga kimana yau kibeni bazaya swaswanesa oma mambote y’oma mambi mun’owu wa nkanikinu mia Yave. (Ayib. 5:14) Nusungamena vo wan’eno mayingi belongokanga muna mvovo mieno, musungula muna mavangu meno.—Nsi. 6:6, 7; Roma 2:21.

9. Nkia ngindu kenungununanga o Satana? Ekuma e ngindu zazi zinina za vonza?

⁹ Satana ovavanga mpe yivisa e ntima mieto kimana twabunda e vuvu muna ngangu za wantu vana fulu kia bunda e vuvu muna ngindu za Yave. (Kol. 2:8) Zimosi muna ngindu kenungununanga o Satana i za sia vo, kala mvuama i diambu disundidi o mfunu muna zingu. Awana bena ye ngindu za mpila yayi balenda kituka amvuama yovo ve. Kana nkutu vo bakitukidi amvuama, mu vonza bena. Ekuma? Kadi muna lungisa e kani diau, balenda sia sungididi kiau kiawonso muna nzimbu yamu tezo kia sia o vimpi wau ye zingu kia esi nzo mu vonza. Balenda mpe fwasa e ngwizani au yo Nzambi. (1 Tim. 6:10) Tuvutulanga matondo wau vo Se dieto kuna zulu una vo nkwa ngangu okutusadisanga mu kala ye ngindu zasikila mu kuma kia nzimbu.—Kim. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Adieyi tufwete vanga muna kuyitanina? (b) Kuna nz’ankulu, adieyi o nyingidi kavanganga? Aweyi e ntona zeto zilenda sadila nze nyingidi eto?

¹⁰ Avo tuzolele lunga-lunga e ntima mieto, tufwete zayanga e vonza yo vanga diambu mu nzaki muna kuyitanina. O mvovo wasekolwa vo “lunga-lunga” muna Ngana 4:23, ukutusungamesanga e salu kia nyingidi. Muna lumbu ya Solomo wa Ntinu, o nyingidi walunga-lunganga e yaka ya mbanza yo sika e mpungi avo mwene vonza. Ediadi dikutusadisanga mu bakula dina tufwete vanga kimana Satana kalembi yivisa e ngindu zeto.

¹¹ Kuna nz’ankulu, o nyingidi wasalanga entwadi ye awana bataninanga mavitu ma mbanza. (2 Sam. 18:24-26) Basalanga entwadi mu tanina e mbanza yo kanga e mielo mia mbanza kimana o mbeni kalembi kota. (Nek. 7:1-3) E ntona * zeto zalongwa mun’owu wa Nkand’a Nzambi zilenda sala nze nyingidi eto yo kutulukisa vava Satana kevavanga kota muna ntima mieto, i sia vo, vava kevavanga yivisa e ngindu, makani yovo zolela yeto. Vava e ntona zeto zikutulukisanga, tufwete wá yo vanga mawonso muna venga e vonza.

12-13. Mu nkia diambu tulenda tontelwa? Adieyi tufwete vanga?

¹² Badika e nona kisonganga una tulenda kuyitanina twalembi vukumunua kwa ngindu za Satana. Yave okutulonganga vo e ‘zumba ye usafu wawonso ye loko ke [difwete] yikwa nkutu ko vana twina.’ (Ef. 5:3) Kansi, adieyi tuvanga kele vo akweto a salu yovo a  sikola bayantikidi mokena mambu ma usafu? Tuzeye wo vo tufwete ‘tina e fu kia lembi vumina Nzambi ye zolela ya nza.’ (Tito 2:12) O nyingidi, i sia vo, e ntona zeto zilenda kutulukisa mu kuma kia vonza. (Roma 2:15) Nga tuwila e ntona zeto? Tulenda tontwa mu winikina mana akweto a sikola bevovanga yovo tala e mafoto betwikaziananga. Kansi, eyayi i ntangwa tufwete kanga e mielo mia mbanza, i sia vo, soba e moko yovo katuka vana bena.

¹³ Unkabu divavanga muna zizidila e ntonta za akweto a sikola yovo akweto a salu muna lembi yindula yovo vanga mambu mambi. Tulenda kala ye ziku vo Yave omonanga e ngolo tuvanganga. Okutuvananga o nkuma ye ngangu tuvuidi o mfunu muna venga e ngindu za Satana. (2 Tus. 16:9; Yes. 40:29; Yak. 1:5) Adieyi diaka tulenda vanga mu lunga-lunga e ntima mieto?

14-15. (a) Nkia mambu tufwete ziulwila e ntima mieto? Aweyi tulenda wo vangila? (b) Aweyi e sono kia Ngana 4:20-22 kilenda kutusadisila mu vua nluta vava tutanganga o Nkand’a Nzambi? (Tala mpe e babu “ Una Tulenda Badikila.”)

¹⁴ Muna lunga-lunga e ntima mieto, ke tufwete venga kaka nzila zambi ko, kansi tufwete mpe kotesanga oma mambote muna ntima mieto. Yindula diaka mu kuma kia nona kia yaka ya mbanza. Ndiona wataninanga e mavitu ma mbanza wakanganga e mielo mu lembi yambula vo e mbeni bakota muna mbanza. Kansi, ezak’e ntangwa waziulanga e mielo kimana e madia ye lekwa yankaka yakota muna mbanza. Avo e mielo mikedi kaka miakangama, o wantu muna mbanza badi fwa nzala. Diau dimosi mpe, tufwete ziulanga e ntima mieto kimana e ngindu za Nzambi zatufila.

¹⁵ Tulenda solola e ngindu za Yave muna Nkand’a Nzambi. Muna kuma kiaki, konso ntangwa tutanganga wo, tuyambulanga vo e ngindu za Yave zafila e ngindu, makani ye mavangu meto. Aweyi tulenda vuila nluta vava tutanganga o Nkand’a Nzambi? E sambu mfunu kina. Mpangi mosi ankento wavova vo: “Vitila yatanga o Nkand’a Nzambi, isambanga kwa Yave. Ikunlombanga vo kansadisa kimana yatoma mona e ‘masivi’ mena muna Diambu diandi.” (Nku. 119:18) Tufwete vaulanga e ntangwa ya badika mana tutanganga. Vava tusambanga, tanga yo badika, e Diambu dia Nzambi dikotanga muna ‘nsi a ntima mieto.’ Ediadi dikutufila mu yantika zola e ngindu za Yave.—Tanga Ngana 4:20-22; Nku. 119:97.

16. Aweyi mpangi zayingi bevuilanga nluta vava betalanga e programa za JW Broadcasting?

¹⁶ E mpila yankaka tulenda yambulwila vo e ngindu za Nzambi zatufila i talanga e mambu mevaikiswanga muna JW Broadcasting^®. Akazi mosi bavova vo: “E programa zisongwanga konso ngonde i mvutu za sambu yeto! Zikutukumikanga yo kutukasakesa vava tukalanga twakendalala. Nkumbu miayingi tuwanga e nkunga mia Broadcasting kuna nzo. Tusikanga mio vava tulambanga, velelesa e nzo yovo vava tunuanga e ti.” E programa zazi zikutusadisanga mu lunga-lunga e ntima mieto. Zikutulonganga una tulenda kadila ye ngindu za Yave yo venga e ngindu za Satana.

17-18. Mun’owu wa sono kia 1 Ntinu 8:61, adieyi divangamanga vava tusadilanga mana Yave kekutulonganga? (b) Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Ntinu Kizekeya? (c) Mun’owu wa sambu kia Davidi kiasonama muna Nkunga 139:23, 24, adieyi tulenda lomba muna sambu?

¹⁷ Konso ntangwa tumonanga e nluta mia vanga oma mansongi, lukwikilu lweto lukumamanga. (Yak. 1:2, 3) Tuyangalalanga wau  vo Yave una ye kiese kia kutuyikila vo tu wan’andi. Muna kuma kiaki, e tima dieto dia kunyangidika diwokelanga. (Nga. 27:11) Konso ntonta tuzizidilanga, zikutuvananga e lau dia songa vo tuna kikilu yo luzolo lwa sadila Se dieto dianzodi. (Nku. 119:113) Tusonga vo tuzolanga Yave ye nsi a ntim’eto wawonso. Twabaka e nzengo muna ntima za lemvokela e nkanikinu miandi yo vanga o luzolo lwandi.—Tanga 1 Ntinu 8:61.

¹⁸ Nga tuvanga vilwa? Elo, kadi tu wantu alembi lunga. Avo tutele sakuba, tusungamena e mbandu a Ntinu Kizekeya. Vava kavanga o vilwa, waviluka o ntima yo kwamanana sadila Yave “yo ntim’asikila.” (Yes. 38:3-6; 2 Tus. 29:1, 2; 32:25, 26) Muna kuma kiaki, ke tuyambula ko vo Satana kayivisa e ngindu zeto. Tusambanga kwa Yave kimana twayima ‘ntim’a ngangu.’ (1 Nti. 3:9; tanga Nkunga 139:23, 24.) Tulenda sikila ye kwikizi muna Yave avo tuvangidi mawonso mu toma lunga-lunga e ntima mieto.