1. Ezak’e ntangwa ekuma tumwenanga wonga?

 YETO awonso ezak’e ntangwa tumonanga wonga. Dialudi vo vava twazaya e ludi kia Bibila, twavevoka muna wonga wa mafwa, wonga wa nkuya ye wonga wa mambu malenda bwa kuna sentu. Kansi, wau vo tuzingilanga mu lumbu ivangamanga “mambu mansisi,” tulenda mona wonga mu kuma kia vita, nsoki ye mayela. (Luka 21:11) Tulenda mpe mona wonga wa wantu, nze ayadi ana bekutubangikanga ye yitu yeto ana bemenganga e nsambil’aludi. Akaka wonga bemonanga kana vo belenda zizidila e mpasi za wau ye zina zilenda bwa kuna sentu.

2. Yika e diambu kawanana diau Davidi vava kakala kuna Ngati.

² Vakala ye ntangwa ina Davidi kamona wonga. Kasikil’owu, vava Saulu wa Ntinu kankondanga kimana kamvonda, Davidi wabaka e nzengo za tinina kuna mbanz’a Ngati ya Afelesetia. Ke vavioka kolo ko, Akisi wa ntinu a Ngati wazaya wo vo Davidi i kesa diankuma ona akento basanisina yo yimbidila nkunga vava kavonda “yazi ya mafunda” ma Afelesetia. Davidi ‘wamona wonga wayingi.’ (1 Sam. 21:10-12) Davidi watokana mu kuma kia dina Akisi kadi kumvanga. Nki kiasadisa Davidi mu songa unkabu kanele vo wamona wonga?

3. Landila Nkunga 56:1-3, 11, aweyi Davidi kasundila wonga?

³ Muna Nkunga wa 56, Davidi wayika una kamona vava kakala kuna Ngati. Muna nkunga wau, Davidi wasasila e kuma kamwena o wonga. I bosi, wasasila mpe dina diansadisa mu sunda wonga. Vava kamona wonga, Davidi wabunda e vuvu kwa Yave. (Tanga Nkunga 56:1-3, 11.) Davidi kuma kiasikila  kakala kiau mu bunda e vuvu kwa Yave. Muna lusadisu lwa Yave, Davidi wavanga diambu dimosi diampimpita, wavunina kilau. E ndekwa kasadila zatwasa nluta. Vana fulu kiavava kumvonda, Akisi wanyinga vana kakala. Muna kuma kiaki, Davidi watina.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Aweyi tulenda siamisina e vuvu kieto muna Yave? Yika e nona.

⁴ Oyeto mpe avo tubundidi e vuvu kwa Yave tulenda sunda wonga. Kansi, aweyi tulenda siamisina e vuvu kieto muna Yave, musungula vava tumonanga wonga? Muna bonga e nona. Yindula vo obakamene kimbevo kiangolo. Kuna lubantiku omwene wonga, kansi vava obundidi e vuvu kwa dotolo, ovuvamene. Dotolo diodio wawuka kala wantu ayingi bakala ye kimbevo kiaku. Otomene kuwunikina kuna luzindalalu ekolo okunzayisanga vo wonga una wau. I bosi, omwene vo dotolo otokanenanga e wete diaku. Uvene nlongo mina miasadisa wantu ankaka. Diau dimosi mpe, muna siamisa e vuvu kieto muna Yave, tufwete yindulanga mana kavanga kala muna wete dieto, mana kevanganga owau ye mana kesinga vanga kuna sentu. I diau Davidi kavanga. Ekolo tubadika e yaka tini ya Nkunga wa 56, yindula una olenda siamisina e vuvu kiaku muna Yave yo sunda wonga.

NKIA MAMBU YAVE KAVANGIDI KALA?

5. Muna sunda wonga, nkia mambu Davidi kayindulanga? (Nkunga 56:12, 13)

⁵ Kana una vo e zingu kiandi mu vonza kiakala, Davidi wayindula mana Yave kavanga kala. (Tanga Nkunga 56:12, 13.) Ediadi i diambu Davidi kavanga muna zingu kiandi kiawonso. Kasikil’owu, ezak’e ntangwa Davidi wayindulanga e lekwa ina Yave kasema. Ediadi diansungamesa vo Yave ovuidi nkuma ye otoma zolanga wantu. (Nku. 65:6-9) Davidi wayindula mpe mana Yave kavanga kala muna wete dia akaka. (Nku. 31:19; 37:25, 26) E diambu disundidi mfunu, Davidi wayindula mana Yave kavanga kala muna wete diandi. Yave wasadisa yo tanina Davidi tuka muna kinsedia. (Nku. 22:9, 10) Dialudi, oyindula mambu mama, diasadisa Davidi mu kumika e vuvu kiandi muna Yave!

6. Nki kikutusadisa mu bunda e vuvu kwa Yave avo tumwene wonga?

 ⁶ Avo omwene wonga, yindula e lekwa ina Yave kasema!’ Kasikil’owu, ‘toma tala’ una Yave kelunga-lungilanga e nuni ye mvuma kanele vo kavangila zo mu fwaniswa kiandi ko ye ke zilendi kunsambila ko. Adieyi obenze, nga Yave keluta kutulunga-lunga ko? Kieleka, oyindula e diambu diadi, dilenda siamisa e vuvu kieto muna Yave. (Mat. 6:25-32) Yindula mpe mana Yave kavangidi kala muna wete dia asambidi andi. Olenda longoka lusansu lwa muntu mosi oyikwanga muna Bibila ona wasonga lukwikilu lwasikila. Yovo olenda tanga lusansu lwa selo kia Yave a mu lumbu yeto. Vana ntandu, olenda yindula mpe mana Yave kavangidi kala muna wete diaku. Kasikil’owu, aweyi kasadisila mu zaya e ludi? (Yoa. 6:44) Aweyi kevaninanga e mvutu za sambu yaku? (1 Yoa. 5:14) Nkia nluta ovuanga e lumbu yawonso muna kimenga kia Mwan’andi anzolwa?—Efe. 1:7; Ayib. 4:14-16.

7. Aweyi e mbandu a Daniele wa ngunza yasadisila mpangi Vanessa mu sunda wonga?

⁷ Mpangi Vanessa b ona ozingilanga kuna Haiti, wabwilwa diambu dimosi diampasi. Yakala dimosi muna vata diau, wambokelanga mu telefone ye kuntwikila mensagem e lumbu yawonso. Wankomekena vo kabanda yandi kimakangu. Mpangi Vanessa wamvovesa vo kazolele ko. Kansi, e yakala diodio wafunga kikilu makasi ye wamvumisa nkutu. Mpangi Vanessa wavova vo: “Yamona kikilu wonga.” Aweyi mpangi Vanessa kasundila wonga? Wavanga diambu muna kuyitanina. Muna lusadisu lwa nkuluntu mosi, mpangi Vanessa wanata diambu diodio kwa mapolisia. Vana ntandu, wayindula mpe una Yave katanina e selo yandi kuna nz’ankulu. Mpangi Vanessa wavova vo: “Muntu antete yayindula i Daniele wa ngunza. Kana una vo kavanga kwandi diambu diambi ko, Daniele watubwa muna wulu dia nkosi zakala ye nzala. Kansi, Yave watanina Daniele. Yalomba kwa Yave muna sambu kimana katala e diambu diame. Vava yavanga ediadi, kiamonanga diaka wonga ko.”—Dan. 6:12-22.

NKIA MAMBU YAVE KEVANGAGA OWAU?

8. Nkia ziku Davidi kakala kiau? (Nkunga 56:8)

⁸ Kana una vo e zingu kia Davidi mu vonza kiakala kuna Ngati, kasia sungididi muna mpasi zandi ko. Wasia kaka e sungididi mu mana Yave kavanga muna kolo kiakina. Davidi wabakula wo vo Yave okumfila, kuntanina yo bakula e ntokani zandi. (Tanga Nkunga 56:8.) Davidi wakala mpe ye akundi ambote ana banyikama yo kunkasakesa, nze Yonatane ye Akimeleke wa Ngang’ambuta. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Kana una vo Saulu wa ntinu wavava kumvonda, Davidi watina. Wakala ye ziku vo Yave wamonanga e mpasi ye ntantu zandi.

9. Nkia diambu Yave kesilanga e sungididi kwa konso muntu mu yeto?

⁹ Avo owanane ye diambu diampasi ditwasidi wonga, sungamena wo vo Yave omonanga e mpasi ye ntokani zaku. Muna bonga e nona, Yave kamona kaka lubangamu lwa Aneyisaele ko muna Engipito, kansi wamona mpe ‘e mpasi zina bamonanga.’ (Luv. 3:7) Davidi wayimbila vo Yave wamona ‘e mpasi zandi ye wazaya lukendalalu lwandi.’ (Nku. 31:7) Vava nkangu a Nzambi bamonanga e mpasi, kana nkutu mu kuma kia nzengo zau za uzowa ‘yandi mpe wamonanga e mpasi.’ (Yes. 63:9) Vava tumonanga wonga, Yave obakulanga  una tumonanga ye okalanga wakubama muna kutusadisa.

10. Nkia mambu mesonganga vo Yave otokanenanga wete diaku ye okusadisa mu zizidila konso mpasi?

¹⁰ Avo obwididi diambu diampasi, nanga kumona ko una Yave kekusadisila. Adieyi dilenda kusadisa? Lomba kwa Yave muna sambu kimana kasadisa wabakula e mpila ina kekusadisilanga. (2 Nti. 6:15-17) I bosi, badika yuvu yayi: Nga vena ye longi yovo mvutu za mpangi zikumikini muna lukutakanu? Nga vena ye nkanda, video yovo nkunga ukumikini? Nga muntu utangidi diambu yovo sono kialukasakeso? Nanga tulenda vilakana una zola kwa mpangi zeto ye lukasakeso lwa Diambu dia Nzambi lukutusadisilanga. Mawonso mama i tukau tutukanga kwa Yave. (Yes. 65:13; Maku 10:29, 30) Tukau twatu tusonganga vo Yave otokanenanga wete diaku. (Yes. 49:14-16) Tusonganga mpe vo olenda kumbunda e vuvu.

11. Nki kiasadisa mpangi Aida mu sunda wonga?

¹¹ Mpangi Aida ozingilanga kuna Senegal wasia e sungididi mu bakula e mpila ina Yave kansadisila vava kakala mu mpasi. Wau vo yandi i mwan’antete, o se diandi ye ngudi andi bakala ye vuvu vo kabaka e salu kimana kavua nzimbu zayingi muna kubalunga-lunga. Kansi, mpangi Aida wavevola zingu kiandi yo kota muna salu kia kimviti a nzila ye kakala diaka ye mpila kalenda vuila nzimbu zayingi ko. Muna kuma kiaki, yitu yandi bamfungila kikilu makasi yo yantika kumveza. Mpangi Aida wavova vo: “Yamona wonga kadi yayindula vo kilenda sadisa diaka se diame ye ngudi ame ko ye wantu awonso bekumbembola. Yayantika nkutu tumba Yave wau kayambula vo diambu diadi diambwila.” I bosi, mpangi Aida wawa longi diafilwa muna nkutakani. Wavova vo: “O mpovi watusungamesa vo Yave ozeye konso mpasi tunuananga zau ye wonga tumonanga. Malembe-malembe muna lusadisu lwa akuluntu ye mpangi zankaka, yayantika sungamena vo Yave okunzolanga. Vava yasamba kwa Yave, yakala ye vuvu vo okunsadisa. Ntim’ame wavuvama vava yamona vo Yave wavana e mvutu za sambu yame.” Kuna kwalanda, mpangi Aida wabaka e salu kina kiansadisa mu kwamanana mu salu kia  kimviti a nzila ye sadisa mpe se diandi, ngudi andi ye wantu ankaka. Wavova vo: “Yalongoka bunda e vuvu kwa Yave muna mambu mawonso. Owau vava isambanga, nkumbu miayingi kimonanga diaka wonga ko.”

NKIA MAMBU YAVE KESINGA VANGA KUNA SENTU?

12. Nze una tutangidi muna Nkunga 56:9, nkia vuvu Davidi kakala kiau?

¹² Tanga Nkunga 56:9. E sono kiaki kisonganga e diambu diankaka diasadisa Davidi mu sunda wonga: Kanele vo zingu kiandi mu vonza kiakala, wayindula mana Yave kalenda vanga muna wete diandi kuna sentu. Davidi wazaya wo vo Yave okumvuluza muna ntangw’andi. Vana ntandu, Yave wavovesa Davidi vo okituka se ntinu a Isaele. (1 Sam. 16:1, 13) Davidi wakala ye vuvu vo nsilu miawonso mia Yave lungana kaka milungananga.

13. Nkia vuvu tulenda kala kiau muna Yave?

¹³ Nkia diambu Yave kasila nsilu vo osinga dio vanga muna wete diaku? Dialudi, ke tuvingilanga ko vo Yave katutanina muna mambu mawonso. c Kansi, sungamena wo vo konso mpasi onuananga zau mu nza yayi, Yave fokola kefokola zo muna nz’ampa. (Yes. 25:7-9) Mvangi eto ovuidi o nkuma wafutumuna mafwa, fokola yimbevo yeto yawonso yo fwasa e mvimba mbeni zeto.—1 Yoa. 4:4.

14. Nkia mambu tufwete badikanga?

¹⁴ Avo omwene wonga, yindula mana Yave kevanga kuna sentu. Yindula una omona vava Satana kumosi ye yimpumbulu befwaswa emvimba. Yindula una omona vava akwa unsongi bezingila mu paradiso ye vava usumuki wawonso ufokoka malembe-malembe! Nsongesela imosi yavangama muna lukutakanu lwa mvivu lwa mvu wa 2014 yasonga una tufwete badikilanga e vuvu kieto. Se dimosi wabadika e sono kia 2 Timoteo 3:1-5 ye esi nzo andi yo songa una e mvovo mia sono kiaki mikadila miaswaswana kele vo mivovelo una ukala e zingu muna paradiso. Wavova vo: “Kiese kaka kikala muna nz’ampa. Kadi wantu bezolana, beyangalala ludi, asakaladi, alembami, bevana nkembo kwa Nzambi, belemvokela mase ye ngudi zau, bevutula matondo, akwa kwikizi, akwa nzolani a ungudi, alungisi a nsilu, ke bekumbaziana ko, akwa volo, bekudikulula, azodi a mawete, akwa ziku, akwa ntim’anleka, azodi a Nzambi ke azodi a nkembo ko, bevumina kieleka Nzambi, vo i wantu awaya kalanga yau entwadi.” Nga omokenanga ye yitu yaku yovo mpangi zankaka muna nkutakani una ukala e zingu muna nz’ampa?

15. Kanele vo mpangi Tanja wamona wonga, nki kiansadisa mu tatidila kwikizi kiandi?

¹⁵ Yindula nona kia mpangi Tanja ona ozingilanga kuna node ya Macedonia. Se diandi ye ngudi andi batoma kumbangika vava kayantika longoka e ludi. Kansi, oyindula mana Yave kesinga vanga muna wete diandi, diasadisa mpangi Tanja mu tatidila kwikizi kiandi yo sunda o wonga. Wavova vo: “Mankaka muna mambu yamwenanga wonga mavangama. Konso ntangwa yayendanga ku lukutakanu, ngudi ame wangwandanga. Papa yo mama bampovesanga vo avo nkitukidi Mbangi a Yave vonda bekumponda.” I bosi, banyinga muna nzo. Adieyi mpangi Tanja kavanga? Wavova vo: “Yasia sungididi muna mambu mawonso mambote isinga tambula yakwele mvu avo ntatididi e kwikizi kiame. Yayindula mpe nsambu zawonso Yave kesinga kumpana muna nz’ampa mu kuma kia mawonso yavidisa mu nza yayi ye una mambu mawonso mambi mevilakanua.” Mpangi Tanja  watatidila kwikizi kiandi. Muna lusadisu lwa Yave wasolola fulu kiazingila. O unu, mpangi Tanja wakazala ye mpangi mosi wa nkwa kwikizi ye besalanga entwadi muna salu kia ntangwa ke ntangwa.

SIAMISA E VUVU KIAKU TUKA OWAU

16. Nki kikutusadisa mu kala ye unkabu vava tumona e ndungan’a ungunza wa Luka 21:26-28?

¹⁶ Muna kolo kia mpasi zayingi, wantu “befwa kiambu yo wonga.” Kansi, nkangu a Nzambi bekala ngingi yo unkabu. (Tanga Luka 21:26-28.) Ekuma ke tumwena wonga ko? Kadi tuka owau tubundanga e vuvu kieto muna Yave. Mpangi Tanja ona tuyikidi kala wavova vo mana mateka kumbwila, mekunsadisanga mu zizidila mambu mampasi kewanananga mau o unu. Wavova diaka vo: “Yalongoka vo Yave olenda kutusadisa mu zizidila konso mpasi yo kutusambula. Ezak’e ntangwa, dilenda moneka vo wantu akaka bekalanga ye wisa muna maka mambu, kansi Yave ubasundidi o nkuma. Kanele vo e mambu mankaka tunuananga mau masundidi e mpasi, fokoka kaka mefokoka.”

17. E sono kia mvu wa 2024 aweyi kikutusadisila? (Tala e fwaniswa kia fukwa.)

¹⁷ O unu vena ye mambu mayingi malenda kutumwesa wonga. Nze Davidi, ke tuyambula ko vo wonga watusunda. E sono kia mvu wa 2024 kibongelo muna sambu kina Davidi kalomba kwa Yave. “Avo mbwene wonga, kwa ngeye isia e vuvu.” (Nku. 56:3) Nkanda umosi ufimpanga mambu ma Bibila uvovanga mu kuma kia sono kiaki vo: “Davidi kakwamanananga yindula ko e mambu mamwesanga wonga ngatu ntokani zandi. Kansi, wabundanga e vuvu kwa ndiona olenda kumvuluza.” Muna ngonde zilanda yindulanga e sono kia mvu wau, musungula avo obwidilu mambu mampasi. Vaula e ntangwa muna yindula mana Yave kavanga kala, mana kevanganga owau ye mana kesinga vanga kuna sentu. I bosi, olenda vova nze Davidi: “Muna Nzambi nsidi e vuvu; kimona wonga ko.”—Nku. 56:4.