1, 2. Adieyi Petelo kalongoka vava kaviokesa fuku wamvimba muna salu kia lowa?

ALONGOKI nsambwadi a Yesu fuku wamvimba baviokesa muna Mbu a Ngalili mu lowa e mbizi. Kansi, ke babaka mbizi ko. Vava o kuma kwakia, Yesu ona wafuluka watelama vana kumu yo kubatala. I bosi ubavovese vo: “Nutuba e konde kuna lunene lwa nzaza, nwabaka e mbizi.” Batubidi e konde, kansi ke balendele dio vola ko mu kuma kia mbizi zayingi.”—Yoane 21:1-6.

² Yesu wavana mbolo ye mbizi kwa alongoki andi kimana badia. I bosi, watala Petelo yo kunyuvula vo: “E Simone wa mwan’a Yoane, nga olutidi kunzola ke mu yayi ko e?” Yesu wazaya wo vo Petelo watoma zolanga e salu kia lowa. Nanga Yesu wayuvula Petelo kana vo okunzolanga yo zola mpe mambu mana kalonganga lutila una kazolelanga e salu kiandi kia lowa. Petelo wavutula kwa Yesu vo: “E Mfumu, ozeye wo  vo zola ikuzolanga.” (Yoane 21:15) Petelo walongoka diambu: O zola kwandi muna Yesu kufwete kala vana fulu kiantete ke mu konso lekwa ko. Tuka muna lumbu kiakina, Petelo wazingilanga e ngwizani ye dina kavova. Wasonganga zola muna Kristu muna kuyivana emvimba muna salu kia samuna e nsangu zambote yo tambula kiyekwa kiampwena muna nkutakani ya Akristu.

3. Mu nkia diambu Akristu bafwete kuyikebela?

³ Adieyi tulenda longoka mu dina Yesu kavovesa kwa Petelo? Tufwete kuyikeba mu lembi yambula vo zola kweto muna Kristu kwayoya. Yesu wazaya wo vo e zingu mu nza yayi kiampasi kikala, mambu mayingi tuwanana mau mekututwasila nteleko a moyo. Muna kingana kiandi kia nkuni, Yesu wavova vo vekala yo wantu ana betambulwila “e diambu dia Kintinu” yo songa vema kuna lubantiku. Kansi kuna kulanda, o “ntelamw’a moyo wa tandu kiaki ye tima dia vuama difinangesa e diambu.” Wantu awaya beyambula songa o vema. (Matai 13:19-22; Maku 4:19) Avo ke tuyikebele ko, e mambu ma zingu kia lumbu ke lumbu malenda kulula o vema kweto muna salu kia Yave. Muna kuma kiaki, Yesu walukisa alongoki andi vo: “Nutoma kuyilunga-lunga kweno, kimana e ntima mieno mialembi bimuka yo mazitu mu kuma kia dia yo nua kwasaka ye ntelamw’a moyo muna mambu ma zingu.”—Luka 21:34.

4. Adieyi dilenda kutusadisa mu zaya kana vo zola kweto muna Kristu mu wokela kwina? (Tala e fweniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁴ Nze Petelo, tulenda songa vo tuzolanga Kristu muna sianga e salu kia umbangi va fulu kiantete muna zingu kieto. Aweyi tulenda kadila ye ziku vo tukwamanana wo vanga? Tulenda kukiyuvula: ‘Nkia lekwa itoma zolanga muna zingu kiame? Nga e kiese kiame mu salu kia Yave kitukanga yovo mu mambu mankaka?’ Muna baka e mvutu za yuvu yayi, yambula twabadika mambu tatu malenda yoyesa o zola kweto muna Kristu: Salu, nsaka ye mavua.

5. Nkia mbebe mase bena yau?

⁵ Kuna kwa Petelo, e salu kia lowa ke kiakala kaka mpasi salu ko kina kazolanga. Kiaki i salu kasalanga mu dikila esi nzo andi. O unu mpe, Yave wavana mase e mbebe ya lunga-lunga esi nzo zau. (1 Timoteo 5:8) Bafwete salanga kwayingi muna lungisa e mbebe yayi. Kansi, mu lumbu yayi yambaninu, e salu kilenda twasa ntelamw’a moyo.

6. Ekuma salu kilenda bwangisila ntu?

⁶ Wantu ayingi bevavanga e salu, kansi ke vena ye salu yayingi ko. Muna kuma kiaki, wantu bevavanga sunda akaka muna solola e salu. Wau vo ke befutwanga nzimbu zayingi ko, ayingi bemonanga vo bafwete salanga yamu ola zina vo ke za salu ko. Nswaswani ye mvu miviokele, makompani mayingi o unu mena vo e salu kiayingi, kansi  asadi akete. Ediadi dilenda bwangisa asadi e ntu, kubatovola e nitu yo bakama nkutu kimbevo. Ayingi bena ye wonga wa katulwa mu salu, muna kuma kiaki, bevanganga mawonso bevoveswanga kwa mfumu zau za salu.

7, 8. (a) Nani tufwete luta songanga e kwikizi? (b) Adieyi mpangi mosi kuna Tailândia kabakula mu kuma kia salu kiandi?

⁷ Wau vo tu Akristu, tusonganga kwikizi muna Yave lutila konso muntu kumosi ye mfumu za salu. (Luka 10:27) E salu kikutusadisanga mu kuyilunga-lunga yo yikama e salu kia samuna e nsangu zambote. Kansi avo ka tuyikebele ko, e salu kilenda yiya e ntangwa tuvaulanga mu sambila Yave. Tulenda longoka diambu muna nona kia mpangi mosi kuna Tailândia. Wavova vo: “Yatoma yangalelanga e salu yasalanga kia vangulula komputadore, kansi kiavavanga vo yasala ola zayingi. Muna kuma kiaki, kiakalanga diaka ye ntangwa ko ya sala e salu ya mwanda. Yabakula vo muna sia Kintinu vana fulu kiantete, mfwete soba e salu.” Adieyi kavanga e mpangi ndioyo?

⁸ Wavova vo: “Vava yavanga nkubika mu tezo kia mvu mosi, yabaka e nzengo za yantika teka gelado muna mpambu za nzila. Kuna lubantiku, diampasi diakala mu lunda finzimbu. Ediadi diankendelekanga kikilu. Vava yawanananga ye awana twasalanga yau entwadi, bansevanga yo kungiuvula e kuma yabakila e nzengo za teka gelado vana fulu kia kwamanana sala e salu kia vangulula komputadore va fulu kianzizi. Yasamba kwa Yave kimana kansadisa mu zizidila yo lungisa e kani diame dia kala ye ntangwa yafwana ya sala e salu ya mwanda. Ke vavioka kolo kiayingi ko, mambu mayantika soba. Yatoma zaya e nsatu z’asumbi yo tomesa e mpila yavangilanga gelado. Ke vavioka kolo ko, e gelado yawonso yafokokanga mu lumbu kimosi. E nzimbu yabakanga zasunda zina yafutwanga muna salu kia komputadore. Kiese kiayingi ikalanga kiau wau vo e salu kiaki ke kikumbwangisanga ntu ko ngatu kuntokanesa nze salu kia vangulula komputadore. Edi disundidi o mfunu, owau ngina ye ngwizani ambote yo Yave.”—Tanga Matai 5:3, 6.

9. Aweyi tulenda zayila kana vo tezo tuna kiau muna mpila tubadikilanga e salu?

⁹ Yave otoma yangalalanga vava tukuyivananga muna salu. E salu nsendo kitwasanga. (Ngana 12:14) Kansi, tufwete kuyikeba kimana e salu kieto kialembi sunda mfunu muna zingu ke mu salu kia Yave ko. Mu kuma kia nsatu zeto za lumbu ke lumbu, Yesu wavova vo: “Nuvavanga ntete Kintinu ye unsongi wa Nzambi, e lekwa yayi yawonso ikunukudikilwa.” (Matai 6:33) Kansi, aweyi tulenda zayila kana vo tuna ye tezo muna mpila tubadikilanga e salu? Tulenda kiyuvula: ‘Nga salu kiame itoma yangalelanga ke mu salu kia Yave ko? Nga imonanga vo e salu kia Nzambi yoyesa kikungioyesanga?’ O badika yuvu yayi dilenda kutusadisa mu zaya kina tutoma zolanga.

10. Nkia longi diamfunu katulonga o Yesu?

¹⁰ Yesu watulonga kina tufwete sianga  vana fulu kiantete muna zingu kieto. Lumbu kimosi, wayenda kingula Maria yo Mareta kuna nzo au. Vana vau, Mareta wayantika lamba madia mu kuma kia Yesu, kansi Maria wafonga vana ndambu a Yesu yo wá mana kalonganga. Mareta wafunga makasi wau vo Maria kansadisanga ko. Yesu wavovesa Mareta vo: “O Maria osolele ndambu ambote, ina ke ikunkatulwa ko.” (Luka 10:38-42) Yesu Longi diamfunu katulonga. Muna lembi vukumunua kwa zolela yeto yo songa vo Kristu tuzolanga, tufwete sola “ndambu ambote.” Ediadi disongele vo tufwete sianga e ngwizani eto yo Yave vana fulu kiantete muna zingu kieto.

11. Adieyi Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia vunda?

¹¹ E zingu kieto kiazala ye mambu mekutuyoyesanga. Muna kuma kiaki, ezak’e ntangwa divavanga vo twavunda yo sakana. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “Ke ven’edi disuvidi o wete ko, ovo muntu kadia yo nua yo mwesa moyo andi o wete muna mfuntu andi.” (Kimpovi 2:24) Yesu wazaya wo vo alongoki andi vunda bavuanga o mfunu. Kasikil’owu, vava basala kwayingi muna salu kia samuna e nsangu zambote, Yesu wabavovesa vo: “Nwiza, twenda vana fulu kia yeto kaka, kuna makanga, twavunda fiakete.”—Maku 6:31, 32.

12. Ekuma tufwete kuyikebela mu kuma kia nsaka? Yika nona.

¹² E nsaka zilenda kutusadisa mu vunda yo vuvika e ngindu. Kansi, tufwete keba kimana e nsaka zalembi kala vana fulu kiantete muna zingu kieto. Muna tandu kiantete, wantu ayingi bavovanga vo: “Yambula twadia yo nua, kadi o mbazi fwa tufwa.” (1 Korinto 15:32) O unu, wantu ayingi mpe bena ye ngindu zazi. Kasikil’owu, toko dimosi ozingilanga kuna Europa, wayantika kwenda mu tukutakanu twa Akristu. Kansi, wau vo nsaka katoma zolanga, wayambula kwenda mu tukutakanu twa Mbangi za Yave. Kuna kwalanda, wabakula vo o kuyivana muna nsaka mpasi zayingi diantwasilanga. Muna kuma kiaki, wavutukila longoka Nkand’a Nzambi. Kuna kwalanda, wayantika samuna e nsangu zambote. Vava kavubwa, wavova vo: “Ikuyibanzanga wau vo ntangwa yayingi yaviokesa mu bakula vo sadila Yave i diau diluta twasanga kiese, ke mu kuyivana mu nsaka za nza yayi ko.”

13. (a) Yika nona kisonganga vo o kuyivana kwayingi muna nsaka ke diambote ko. (b) Adieyi dilenda kutusadisa mu kala ye tezo mu diambu ditadidi nsaka?

¹³ E nsaka zilenda kutusadisa mu nana e nitu yo vua diaka e ngolo. Kansi, ola kwa tufwete viokesanga muna nsaka? Muna baka e mvutu za kiuvu kiaki, yindula e diambu edi. Wantu ayingi bezolanga dia e lekwa ya nzenzo. Kansi, tuzeye wo vo avo tusakisi e tezo, ilenda kututwasila kimbevo. Avo tuzolele kala yo vimpi wambote, tufwete dianga madia mambote. Diau dimosi, avo tuviokese ntangwa yayingi muna nsaka, dilenda fwasa e ngwizani eto yo Yave. Adieyi dilenda kutusadisa mu zaya kana vo tezo tukalanga kiau yovo ve muna mpila tubadikilanga e nsaka? Dimosi muna mambu tulenda vanga, i sola lumingu lumosi yo soneka e ola zina tuviokesa muna salu kia Yave konso lumingu nze tukutakanu, salu kia umbangi ye longi dia yeto kibeni  dia Nkand’a Nzambi. I bosi, tulenda soneka e ola zina tuviokesa muna nsaka nze tá somba, tala televizau yovo video game. Vava tutezanesa lutangu lwa ola, adieyi tumona? Nga divava vo twavanga nsobani?—Tanga Efeso 5:15, 16.

14. Adieyi dilenda kutusadisa mu sola nsaka zambote?

¹⁴ Yave oyambulanga vo twasola e nsaka zina tuzolele. Mase balenda sola mpe nsaka zifwete sakana esi nzo au. Muna Nkand’a Nzambi, Yave watuvana nkanikinu misonganga una kebadikilanga e nsaka. E nkanikinu miami mikutusadisanga mu baka nzengo zambote. * (Tala mvovo vana yand’a lukaya.) E nsaka zambote “i lukau lwa Nzambi.” (Kimpovi 3:12, 13) Dialudi vo konso muntu una ye nsaka ketoma zolanga. (Ngalatia 6:4, 5) Kansi, kiakala nkia nsaka tusola, tufwete kuyikeba. Yesu wavova vo: “Kuna kwina lusalu lwaku, i kuna mpe kukala o ntim’aku.” (Matai 6:21) O zola kweto muna Yesu wa Ntinu eto, kukutufilanga mu yindula, vova, yo vangila mambu mu mpila ina isonganga vo Kintinu tusianga vana fulu kiantete ke mu konso lekwa ko.—Filipi 1:9, 10.

15, 16. (a) O vava kala ye mavua mayingi aweyi dilenda kitukila se ntambu kwa yeto? (b) Nkia lulukisu Yesu kavana mu kuma kia mavua?

¹⁵ Wantu ayingi bemonanga vo bafwete  kala ye lekwa yawonso yampa ivaikiswanga, nze mvuatu, telefone, komputadore ye yankaka. Wantu awaya bekitukanga akwa loko. Kuna kwa yau, e mavua ye nzimbu i zisundidi o mfunu muna zingu ke mu konso lekwa ko. Wau vo u Nkritu, nki kisundidi o mfunu kwa ngeye? Ukiyuvula: ‘Nga ntangwa yayingi iviokesanga mu vava zaya makalu yovo mvuatu mina muna moda vana fulu kia vaula e ntangwa ya kubika malongi ma tukutakanu? Nga ikuyivananga mu mambu ma zingu kia lumbu ke lumbu yamu tezo kia lembi kala ye ntangwa ya samba yovo tanga Nkand’a Nzambi?’ Avo ke tuyikebele ko, o zola muna mavua kulenda sunda zola kweto muna Kristu. Tufwete yindulanga e mvovo mia Yesu oku vo: “Nuyikenga ye loko diawonso.” (Luka 12:15) Ekuma kavovela e mvovo miami?

¹⁶ Yesu wavova vo “ke vena muntu ko olenda sadila mfumu zole.” Wakudikila vo: “Ke nulendi sadila Nzambi ye Umvuama ko.” Avo tuyivene muna mavua, ke tulenda sadila Yave ko una ufwene. Yesu wavova vo kuna mfoko ‘tumenga mosi yo zola wankaka,’ yovo ‘tutatidila mosi yo bembola wankaka.’ (Matai 6:24) Wau vo tu wantu alembi lunga, tufwete kwamanana nuana ye “zolela yeto ya nitu” kumosi ye loko dia nzimbu.—Efeso 2:3.

17. (a) Ekuma dikadilanga diampasi kw’akaka mu kala ye tezo mu diambu ditadidi mavua? (b) Adieyi dilenda kutusadisa mu venga e loko dia nzimbu?

¹⁷ Wantu ayingi bekuyivananga muna nkembo ye zolela ya yau kibeni. Muna kuma kiaki, diampasi dikalanga kwa yau mu kala ye tezo mu diambu ditadidi mavua. (Tanga 1 Korinto 2:14.) Wau vo ke betoma yindulanga ko, dilenda kala diampasi mu zaya swaswanesa e mbote ye mbi. (Ayibere 5:11-14) O luzolo lwa kala ye mavua mayingi lulenda kwamanana wokela. Kana nkutu vo se mavua mayingi bena mau, ke bevovanga ko vo mafwene. ( Kimpovi 5:10) Kansi, vena ye diambu tulenda vanga mu venga ntambu wau. O tanga e Diambu dia Nzambi lumbu yawonso dikutusadisa mu venga e loko dia nzimbu. (1 Petelo 2:2) Yesu wabadikanga e ngangu za Yave, ediadi diansadisa mu venga e ntonta za Nkadi ampemba. (Matai 4:8-10) O unu mpe, avo tuzolele venga e loko dia nzimbu, tufwete sadilanga ngangu za Yave muna zingu kieto. Muna mpila yayi, tusonga kwa Yesu vo tukunzolanga lutila mavua.

18. Nkia kani una diau?

¹⁸ Vava Yesu kayuvula Petelo vo “nga olutidi kunzola ke mu yayi ko e?” edi kazola longa kwa Petelo vo kafwete sianga e salu kia Yave vana fulu kiantete muna zingu kiandi. E nkumbu a Petelo ina ye nsasa vo “Ndambu a Tadi.” E fu yambote ya Petelo ilenda tezaneswa ye tadi. (Mavangu 4:5-20) O unu, yeto mpe tuzolele kala yo zola kwasikila muna Kristu. Muna kuma kiaki, ke tufwete yambula ko vo e salu, nsaka ye mavua makala vana fulu kiantete muna zingu kieto. Avo tuvangidi wo, tuvova nze una wavova Petelo vo: “E Mfumu, ozeye wo vo zola ikuzolanga.”