1, 2. (a) Ekuma aleke bena vo Akristu besundilanga e mvita yo Satana ye nkuya miandi? (Tala e fwaniswa ova ntandu.) (b) Adieyi tubadika mu longi diadi?

PAULU wa ntumwa watezanesa Akristu ye masoladi. Yeto Akristu mu mvita twina. Mbeni zayingi tuna zau. Ke tunuananga ye wantu ko, kansi yo Satana ye nkuya miandi. Wau vo e mbeni zazi se kolo bayantika nuana e mvita, ndekwa zayingi bena zau za nuanina. Muna kuma kiaki, dilenda moneka vo ke tulendi sunda e mvita yayi ko, musungula avo twakinu aleke. Nga aleke balenda sunda e mvita ye mbeni zazi zangolo? Elo, balenda kwau. Aleke ayingi mu sunda bena e mvita yayi. Ekuma besundilanga? E kuma kadi Yave okubavananga o nkuma. Vana ntandu, nze masoladi matoma longwa, aleke ‘bevuatanga e nwaninwa yawonso ya Nzambi’ eyi ikubasadisanga mu sunda e mvita.—Tanga Efeso 6:10-12.

² Vava Paulu kasadila e nona kiaki, nanga wayindula e nuaninua ina masoladi ma Roma bavuatanga. (Mavangu 28:16) Mu longi diadi, tufimpa e nona kiaki kiamfunu. Tuvovela mpe dina aleke akaka bevovanga mu kuma kia mpasi benuananga zau ye  nluta bevuanga wau vo bevuatanga e nuaninua yeto yawonso ya mwanda.

3, 4. Aweyi e ludi kia Nkand’a Nzambi kitezaneswanga ye mponda yavuatanga masoladi ma Roma?

³ Tanga Efeso 6:14. E mponda ina bavuatanga masoladi ma Roma yakala ye lekwa ya sengwa yataninanga luketo lwa soladi yo simbinina e nkikw’a tulu kiandi wau vo zita kwayingi yazitanga. E mponda zankaka zakalanga mpe ye vakikilwa yanatinuanga e nsosolo ye dionga. Avo e mponda itomene kangwa muna luketo, o soladi wakimwenanga vo wakubama kena muna kwenda kuna mvita.

⁴ Nze mponda, e ludi tulongokanga muna Diambu dia Nzambi kikututaninanga muna malongi maluvunu. (Yoane 8:31, 32; 1 Yoane 4:1) Avo tutomene zola e ludi kia Diambu dia Nzambi, ke dikala diampasi ko kwa yeto mu zingila e ngwizani ye nkanikinu mia Nzambi yovo mu vuata e “nkikw’a tulu.” (Nkunga 111:7, 8; 1 Yoane 5:3) Vana ntandu, avo tutomene bakula e ludi, twakubama tukala mu tanina e ludi vava kivuniswanga kwa mbeni zeto.—1 Petelo 3:15.

5. Ekuma tufwete vovelanga e ludi?

⁵ Tuka twabakulwila vo e ludi kia Diambu dia Nzambi kia mfunu kwa yeto, tulemvokelanga dina Nkand’a Nzambi uvovanga yo longa e ludi kiaki kw’akaka. Luvunu i kimosi muna nuaninua ketoma sadilanga o Satana. O luvunu mfwilu lutwasanga kwa ndiona ovunini ye kwa ndiona okwikidi lo. (Yoane 8:44) Muna kuma kiaki, kana una vo tu wantu alembi lunga, tufwete vanganga e ngolo za lembi vuna. (Efeso 4:25) Ediadi dilenda kala diampasi. Abigail, una ye kimbuta kia mvu 18, wavova vo: “O vova e ludi diampasi dikalanga ezak’e ntangwa, musungula kele vo luvunu lulenda kutuvevola mu mpasi.” Ozevo, ekuma kesilanga e ngolo za vova e ludi? Wavova vo: “Vava ivovanga e ludi, ikalanga ye ntona zambote vana meso ma Yave. Vana ntandu, mase ye akundi ame bazeye wo vo balenda kumbunda e vuvu.” Victoria una ye kimbuta kia mvu 23, wavova vo: “Vava tuvovanga e ludi yo tanina lukwikilu lweto, tulenda vezwa kwa wantu. Kansi, o vova e ludi nluta ditwasanga: Dikutuvananga o unkabu, kala ye ngwizani ambote yo Yave yo zitiswa kw’awana bekutuzolanga.” Nga omwene e kuma dinina o mfunu twavuatanga e “mpond’a ludi” e ntangwa zawonso?

6, 7. Ekuma e nkanikinu miansongi mia Yave milenda tezaneswa ye nkikw’a tulu?

⁶ E nkikw’a tulu ina soladi dia Roma kavuatanga e zak’entangwa yavangilwanga muna tunkandala twa sengwa tuna twakonzekwanga kimana twatoma kangama muna tulu. Tunkandala twatu twasiwanga muna mponda yakala ye vakikilwa ya sengwa. E mavembo mandi mafukwanga ye tunkandala twa sengwa twakangwanga muna mpond’a nkanda. Muna kuma kia nkikwa kavuatanga, o soladi kalendanga toma nikuka ko ye diavavanga vo katalanga nkumbu miayingi kana vo e nkikwa  yayi ke ikatukidi va fulu ko. Kansi, e nkikw’a tulu yayi yataninanga o ntim’andi ye yikwa yankaka kimana yalembi somekwa e dionga yovo nsosolo.

⁷ E nkanikinu miansongi mia Yave mitaninanga e “ntima” mieto yovo kiwuntu kieto kia kati, milenda tezaneswa ye nkikw’a tulu. (Ngana 4:23) O soladi kalendi katula nkikw’andi ko yavangilwa mu sengwa yo vuata nkikwa yankaka yavangilwa mu lekwa ke kina ngolo ko. Diau dimosi mpe, ke tufwete vezanga e nkanikinu mia Yave ko yo landa ngindu za yeto kibeni. Ke tuna ye ngangu zafwana ko mu tanina e ntima mieto. (Ngana 3:5, 6) Ekiaki i kuma tufwete fimpilanga e nkikw’eto a tulu mu zaya kana vo yakinu tanina e ntima mieto.

8. Ekuma tufwete lemvokelanga e nkanikinu mia Yave?

⁸ Nga ezak’e ntangwa omonanga vo e nkanikinu mia Yave luvevoko lwaku mikakidilanga yovo kusima mu vanga konso dina ozolele? Daniel una ye kimbuta kia mvu 21, wavova vo: “Alongi ye akwame kuna sikola bekunsevanga wau vo nkanikinu mia Nkand’a Nzambi ilemvokelanga. Mu fikolo, yavidisa kiese kiame yo kendalala kwayingi.” Aweyi kemonanga o unu? Wavova vo: “Kuna kwalanda yabakula vo o lemvokela e nkanikinu mia Yave nluta ditwasanga. Akaka muna akwame a sikola bayantika nua mfomo, akaka bayingwa kuna sikola. Diankenda kikilu mu mona una bayisila mu mpasi. Kieleka, Yave tanina kekututaninanga.” Madison, una ye kimbuta kia mvu 15, wavova vo: “Diampasi dikalanga kwa mono mu kwamanana lemvokela nkanikinu mia Yave yo lembi landa mana akwame kuna sikola bemonanga vo mambote.” Adieyi kevanganga? Wakudikila vo: “Isungamenanga vo nkumbu a Yave inatanga. Isungamenanga mpe vo Satana osadilanga e ntonta muna kunkatula muna ludi. Konso ntangwa isundanga e ntonta, kiese kiayingi dikuntwasilanga.”

9-11. (a) Nkia nsampatu bevuatanga Akristu? (b) Adieyi dilenda kutusadisa mu lembi kala ye wonga wa sila umbangi?

⁹ Tanga Efeso 6:15. E soladi dia Roma kalendi kwenda ku mvita ko kondwa kwa nsampatu. E nsampatu zazi ngolo zakalanga kadi mu ndambu tatu za nkanda zavangilwanga. Kansi, ke zavanganga malu mpasi ko. Ediadi diasadisanga soladi mu toma kangala lembi sielomoka.

¹⁰ E nsampatu zavuatanga makesa ma Roma zabasadisanga mu sunda e mvita. Diau dimosi mpe, e nsampatu za kimwanda tuvuatanga zikutusadisanga mu “samuna e nsangu zambote za luvuvamu.” (Yesaya 52:7; Roma 10:15) Kansi, unkabu divavanga muna samuna e nsangu zambote. Nleke mosi una ye kimbuta kia mvu 20, e nkumbu andi Bo, wavova vo: “Wonga yamonanga wa sila umbangi kuna sikola kadi nsoni zayingi yakalanga zau. Kizayanga ko ekuma yamwenanga o wonga. Owau, kiese imonanga vava isilanga umbangi kwa akwame kuna sikola.”

 ¹¹ Aleke ayingi bena vo Akristu bevovanga vo o teka kubama dikubasadisanga mu sila umbangi kondwa kwa wonga. Aweyi olenda kubamena? Júlia, una ye kimbuta kia mvu 16, wavova vo: “Isianga e nkanda muna nkutu ame a sikola yo sia e sungididi vava akwame a sikola bevovelanga mana bekwikilanga. Ediadi dikumpananga e lau dia yindula una ndenda kubasadisila. Vava ikalanga yakubama, ilendanga kubazayisa diambu dilenda kubatwasila e nluta.” Makenzie, una ye kimbuta kia mvu 23, wavova vo: “Avo ovovele kuna ngemba zawonso yo toma winikina mana bevovanga, ozaya mana akwaku a sikola benuananga mau. Ivanganga e ngolo za tanga nkanda miawonso mivaikiswanga mu kuma kia aleke. Ediadi dikunsadisanga mu fila e ngindu za akwame a sikola mu sono kia Nkand’a Nzambi yovo mu diambu ntangidi muna nzil’eto jw.org edi dilenda kubasadisa.” O teka kubama mu samuna e nsangu zambote dina nze ngeye ovuete “nsampatu”zitomene kufwana.

12, 13. Nkia “maswanga ma tiya” kesadilanga o Satana?

¹² Tanga Efeso 6:16. E soladi dia Roma  ngubu anene kanatanga. E ngubu yayi yamfukanga tuka muna mavembo yamuna makungunu. Yantaninanga mu lembi tobolwa kwa nsosolo, maswanga ye madionga.

¹³ Nkia ‘maswanga ma tiya’ kalenda kunonga o Satana? Olenda kuvovesa luvunu mu kuma kia Yave. Satana ozolele vo wakwikilanga vo Yave ke kuzolanga ko ye ke vena muntu okuvuanga o mfunu ko. Ida una ye kimbuta kia mvu 19, wavova vo: “Nkumbu miayingi iyindulanga vo Yave ke kunzolanga ko ye kazolele ko vo yakala Nkundi andi.” Adieyi kevanganga vava kelwakilwanga kwa ngindu zazi? Wavova vo: “O tukutakanu tukumikanga kikilu lukwikilu lwame. Entete kiazolanga vana nkomena ko, yayindulanga vo ke muntu ko oyangalela e nkomena zame. Kansi owau, ikubikanga malongi ma tukutakanu yo sia ngolo za vana kana nkomena zole yovo zitatu. Diampasi dikalanga, kansi o vanga wo kiese kiayingi dikuntwasilanga. Ampangi betoma kunkasakesanga. Vava itukanga muna tukutakanu, ikalanga ye ziku vo Yave zola kekunzolanga.”

14. Adieyi tulongokele muna mbandu a Ida?

¹⁴ E ngubu ina kenatanga o soladi ke ikevanga ko ngatu vonga. Kansi nze una tulongokele muna mbandu a Ida, lukwikilu lweto lwaswaswana ye ngubu. Lukwikilu lweto lulenda wokela yovo kuluka, lulenda kumama yovo yoya. Yeto kibeni tufwete sola. (Matai 14:31; 2 Tesalonika 1:3) Avo tuzolele vo e “ngubu a lukwikilu” yatutanina, tufwete kwamanana lo wokesa yovo kumika.

15, 16. Ekuma tulenda tezanesena e vuvu kieto ye mpu a soladi?

¹⁵ Tanga Efeso 6:17. E soladi dia Roma mpu kavuatanga mu tanina o ntu, nsingu ye lose. Ezak’e ntangwa, e mpu yakalanga ye konzo dina soladi kanatinanga yo vana koko.

¹⁶ Nze una e mpu itaninanga o tomfo twa soladi, e “vuvu kia luvuluku” kitaninanga e ngindu zeto. (1 Tesalonika 5:8; Ngana 3:21) E vuvu kikutusadisanga mu sia e sungididi muna nsilu mia Nzambi yo lembi yoya vava tunuananga ye mpasi. (Nkunga 27:1, 14; Mavangu 24:15) Avo tuzolele vo e vuvu kieto kiatutanina, kifwete kala kiakieleka kwa yeto. Tufwete vuatanga e mpu eto vana ntu, ke mu natina yo va koko ko.

17, 18. (a) Aweyi Satana kevavilanga kutufila mu katula e mpu eto vana ntu? (b) Aweyi tulenda songela vo ke tuvunuanga ko kwa Satana?

¹⁷ Aweyi Satana kevavilanga kutufila mu katula e mpu eto vana ntu? Yindula dina kazola vanga kwa Yesu. Satana wazaya wo vo Yesu osinga yala e nza yawonso. Kansi, Yesu kafwete teka mona e mpasi yo fwa. I bosi, kafwete vingila yavana e ntangwa ina Yave kasikidisa ifwana. Muna kuma kiaki, Satana wamvana e lau dia yala vana vau. Satana wavovesa Yesu vo avo umfukamene yo kunsambila, vana vau okituka se nyadi a nza yayi. (Luka 4:5-7) Satana ozeye wo mpe vo Yave watusia nsilu vo nsambu zayingi kesinga kututwasila muna nz’ampa. Kansi, divavanga vo twavingila yavana o nsilu wau ulungana. Ekolo tuvingilanga e ndungan’a nsilu wau, tulenda wanana ye mpasi zayingi. Muna kuma kiaki, Satana okutuvananga e lau dia kala ye zingu kiambote owau. Ozolele vo twasia e zolela yeto vana fulu kiantete, e Kintinu kia Nzambi vana fulu kianzole.—Matai 6:31-33.

¹⁸ Aleke ayingi bena vo Akristu ke beyambulanga ko vo Satana kabavuna. Kasikil’owu, Kiana una ye kimbuta kia mvu 20,  wavova vo: “Nzeye wo vo Kintinu kia Nzambi kaka kisinga fokola e mpasi zeto zawonso.” Aweyi e vuvu kiandi kiasobela e ngindu zandi ye mpila kenatinanga e zingu? E vuvu kiaki kikunsadisanga mu sungamena vo mavua ma nza yayi ma kolo kiandwelo. Vana fulu kia kuyifuntuna mu vava kala ye tunda mu nza yayi, Kiana osadilanga e ntangwa ye ngolo zandi muna salu kia Yave.

19, 20. Adieyi dilenda kutusadisa mu toma zaya sadila Diambu dia Nzambi?

¹⁹ Masoladi ma Roma basadilanga nsosolo wakala yo lá kwa tezo kia 50 ma centímetro. Masoladi mama batoma zayanga sadila nsosolo miau kadi balongokanga mio sadila e lumbu yawonso.

²⁰ Paulu wa ntumwa wavova vo e Diambu dia Nzambi dina nze nsosolo. Yave wavana dio kwa yeto. Kansi, tufwete toma longoka sadila dio mu tanina lukwikilu lweto yo singika e ngindu zeto. (2 Korinto 10:4, 5; 2 Timoteo 2:15) Adieyi dilenda kusadisa mu toma zaya sadila Diambu dia Nzambi? Sebastian una ye kimbuta kia mvu 21, wavova vo: “Vava itanganga Nkand’a Nzambi, isonekanga sono kimosi muna konso kapu ntangidi. Ngina ye nkanda isonekenanga e sono itoma zolanga.” Ediadi dikunsadisanga mu toma bakula e ngindu za Yave. Daniel wakudikila vo: “Vava itanganga Nkand’a Nzambi, isianga e sinsu muna sono ina ilenda sadisa wantu imokenanga yau muna salu kia umbangi. O wantu betoma yangalalanga vava bemonanga e kiese tukalanga kiau kia sadila Nkand’a Nzambi ye ngolo tuvanganga muna kubasadisa.”

21. Ekuma ke tufwete mwena wonga ko wa Satana ye nkuya miandi?

²¹ Nze una tulongokele muna nona ya aleke bayikilu mu longi diadi, ke tufwete monanga wonga wa Satana ko ye nkuya miandi. Dialudi vo bavuidi nkuma, kansi ke basundidi Yave ko. Vana ntandu, ke bezinga yakwele mvu ko. Mu mbilu besinga tubwa ye ke belenda diaka vanga wantu mbi ko muna kolo kia Luyalu lwa Zunda dia Mvu lwa Kristu. Vava e kolo kiaki kifokoka, besinga fwaswa emvimba. (Lusengomono 20:1-3, 7-10) Tutomene zaya e mbeni eto, ntambu miandi ye makani mandi. Muna lusadisu lwa Yave, tulenda kunsunda!