1, 2. (a) O kondwa kwa volo nkia mfwilu ditwasanga? (b) Ekuma tufwete longokela e fu kia songa volo?

YAVE WA NZAMBI olenda kutusadisa mu yima e fu kia volo. (Ngalatia 5:22, 23) Yave osonganga e volo muna mambu mawonso. Kansi, oyeto ke tulendanga songa volo mu mambu mawonso ko kadi tu wantu alembi lunga. O kondwa kwa volo i tuku dia mpasi zayingi benuananga zau o wantu. Dilenda fila muntu mu yambula vanga mambu masundidi o mfunu yovo lembi sia sungididi kuna sikola yovo kuna salu. O kondwa kwa volo kulenda mpe fila muntu mu levola akaka, kolwa malavu, nuana, vonda longo, fu kia dia mfuka, mavangu mebundunanga wantu, siwa mu pelezo, ntantu zasaka, yimbevo isambukilwanga muna zumba yo yimita lembi wo kana.—Nkunga 34:11-14.

² Wantu bakondelo volo mpasi zayingi betwasanga kwa yau kibeni ye kwa akaka. Ekolo mvu miviokanga, e fu kia volo mu kuluka kaka kina muna wantu. Ediadi ke difwete kutusivikisa ko kadi Nkand’a Nzambi uvovanga vo kondwa kwa volo  dimosi muna mambu mesonganga vo mu “lumbu yambaninu” tuzingilanga.—2 Timoteo 3:1-3.

3. Ekuma tufwete kadila ye volo?

³ Ekuma tufwete kadila ye volo? Vena ye kuma yole yamfunu. Kiantete, o wantu ana belendanga kukiyala, kiakala muna ngindu yovo mu mavangu, vonza yayingi bevenganga. Diasazu dikalanga kwa yau mu kala ye akundi ambote yo venga fu kia funga makasi, ntokani yovo ntantu zasaka. Kiazole, muna kwamanana kala akundi a Nzambi, tufwete zizidilanga e ntonta yo venga zolela yambi. Adami yo Eva ke balenda wo vanga ko. (Etuku 3:6) Nze yau, wantu ayingi o unu bekuyisianga mu mpasi mu kuma kia kondwa volo.

4. Nkia diambu dia lukasakeso dilenda sadisa awana benuananga ye zolela yambi?

⁴ Yave ozeye wo vo tu wantu alembi lunga. Muna kuma kiaki, diampasi dikalanga kwa yeto mu songa volo. Kansi, Yave ozolele kutusadisa kimana twayalanga e zolelela yeto yambi. (1 Ntinu 8:46-50) Nze Nkundi anzodi, Yave osadisanga awana benuananga ye ngindu ye zolela yambi. Mu longi diadi, tulongoka mbandu a Yave muna diambu ditadidi songa e volo. Tuvovela mpe wantu beyikwanga mu Nkand’a Nzambi ana basonga mbandu ambote ye awana basonga mbandu ambi. Tulongoka mambu malenda kutusadisa mu kala ye volo.

5, 6. Nkia mbandu kekutusonganga o Yave mu diambu ditadidi kala ye volo?

⁵ Wau vo Yave walunga, osonganga e volo muna mambu mawonso. (Nsiku 32:4) Kansi, oyeto tu wantu alembi lunga. Kana una vo i wau, diambote twabadikanga e mpila kesongelanga e volo kimana twantanginina una ufwene. Ediadi dikutusadisa mu zaya dina tufwete vanga avo vabwidi diambu dilenda kutufungisa makasi. Aweyi Yave kasongela e volo?

⁶ Yindula dina Yave kavanga vava Satana kakolama muna mpatu a Edene. Dina Nkadi Ampemba kavova diakendeleka selo yakwikizi ya Yave kuna zulu yo kubafungisa makasi yo kuyimwena vo vezwa bavezwa. Nanga ngeye mpe i wau omonanga vava oyindulanga e mpasi zawonso ketwasanga o Satana. Kansi, Yave kafunga makasi ko. E nzengo kabaka o Yave zambote kikilu. Tuka Satana kakolamena, Yave osonganga vo nkwa ntim’evunda ye unsongi. (Luvaiku 34:6; Yobi 2:2-6) Mu nkia mpila? Yave ovananga e ntangwa kadi kazolele ko vo wantu bafwaswa, kansi ozolele vo “baluaka muna luviluku lua ntima.”—2 Petelo 3:9.

7. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Yave?

⁷ E mbandu a Yave ikutulonganga vo tufwete toma yindulanga vitila twavova yo lembi baka nzengo mu nzaki. Muna kuma kiaki, avo nzengo zampwena ozolele baka, ofwete vaula e ntangwa mu teka fimpa e diambu obakila e nzengo. Lomba e ngangu  muna sambu kimana wavova yovo vanga edi diambote. (Nkunga 141:3) Avo ku makasi twina, diasazu mu vova yovo vanga diambu lembi teka yindula. Wantu ayingi bekuyibanzanga mu kuma kia diambu bavova yovo bavanga lembi teka yindula.—Ngana 14:29; 15:28; 19:2.

8. (a) Akweyi tulenda sololwela nona ya wantu basonga e volo? (b) Adieyi diasadisa Yosefe mu zizidila e ntonta vava nkaz’a Potifa kavavanga leka yandi? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁸ Nkand’a Nzambi uvuidi nona yayingi isonganga o mfunu wa kala ye volo. Kimosi muna nona i kia Yosefe wa mwan’a Yakobo. Wazizidila ntonta ekolo kasadilanga muna nzo a Potifa wa mfumu a makesa ma Faro. O nkaz’a Potifa wazininanga Yosefe o moyo kadi “mote muna mpwa, mote muna ndose.” Nkumbu miayingi kanlebanga kimana kaleka yandi. Adieyi diasadisa Yosefe mu zizidila ntonta zazi? Nanga watoma yindula dina diadi bwa kele vo wavukumunua kwa nkento ndioyo. I bosi, vava kansimbinina muna kinkutu, Yosefe watina. Wavova vo: ‘Nkia mpanga mvang’e diambu diadi diambi-mbi yo sumukina Nzambi?’—Etuku 39:6, 9; tanga Ngana 1:10.

9. Aweyi olenda kubamena mu sunda e ntonta?

⁹ Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Yosefe? Avo muntu ozolele kutuvukumuna twakulula nsiku mia Nzambi, tufwete sunda e ntonta zazi. Vitila bakituka Mbangi za Yave, ayingi bakala akwa loko dia madia, nduvu za malavu, mindwa mfomo, mintá-zumba ye fu yankaka. Kana nkutu ku nim’a luvubu lwau, diavavanga vo bakwamanana nuana yo venga e ntonta za vanga mambu mama. Avo ntonta zazi onuanga zau, toma yindula e mfwilu dilenda twasa muna ngwizani aku yo Yave avo obwidi muna ntonta zazi. Vavanga zaya mambu malenda kufila mu bwa mu ntonta yo yindula una olenda mo vengela. (Nkunga 26:4, 5; Ngana 22:3) Avo ntonta onuananga zau, lomba lusadisu kwa Yave kimana kavana e ngangu ye volo mu sunda zo.

10, 11. (a) Adieyi dibwilanga aleke ayingi kuna sikola? (b) Adieyi dilanda sadisa aleke mu sunda e ntonta za kulula e nsiku mia Nzambi?

¹⁰ Dina diabwila Yosefe dilenda bwila mpe aleke ayingi bena vo Akristu. Badika e nona kia Kim. Akwandi a sikola nkumbu miayingi bamokenanga mu kuma kia mavangu ma zumba bavanganga. Wau vo Kim kavanganga mambu mama ko, kakalanga ye diambu ko kalenda kubazayisa. Wavova vo ezak’e ntangwa kinsona kamonanga wau vo waswaswana kakala. Akwandi a sikola bambadikilanga vo zowa wau vo kakala ye makangu ko. Kansi, o Kim diangangu kavanga. Wazaya wo vo e nsatu za vukana ngolo zikalanga muna kileke. (2 Timoteo 2:22) Ayingi muna wan’a sikola banyuvulanga kana vo wakinu mwenze. Ediadi diamvananga elau dia sasila ekuma kavengelanga tá zumba. Tuzolele sanisina  aleke Akristu ana bezizidilanga ntonta za tá zumba. Yave mpe otoma kunuyangalelanga.

¹¹ O Nkand’a Nzambi uyikanga mpe nona ya wantu ana ke balenda zizidila ntonta za tá zumba ko. E nona yayi isonganga e mfwilu tulenda baka avo tukondelo e volo. Avo ntonta nze za Kim onuananga zau, yindula e nona kia toko dia zowa oyikwanga muna Ngana kapu kia 7. Yindula mpe nona kia Amenone ye mfwilu miatwasa e vangu diandi. (2 Samuele 13:1, 2, 10-15, 28-32) Mase balenda sadisa wan’au mu kala ye volo ye ngangu muna vovelanga e nona yayi muna nsambila ya esi nzo.

12. (a) Aweyi Yosefe kasongela volo vava kamonana ye mpangi zandi? (b) Mu nkia mambu tufwete songelanga e volo?

¹² Lumbu kiankaka, Yosefe wasonga mbandu ambote ya kala ye volo. Ediadi diavangama vava mpangi zandi bayenda sumba madia kuna Engipito. Muna vava zaya dina bayindulanga, Yosefe kayisunzula ko kwa mpangi zandi. Vava Yosefe kalenda diaka kanga ntima ko, wakatuka vana vakala mpangi zandi yo kwenda didila vana va yandi kaka. (Etuku 43:30, 31; 45:1) Avo mpangi ufungisi makasi, o tanginina mbandu a Yosefe ya songa volo dikusadisa mu lembi vova yovo vanga diambu dina osinga kuyibanzila. (Ngana 16:32; 17:27) Dilenda kala vo yitu una kiau wavaikiswa mu nkutakani. Avo i wau, ofwete kalanga ye volo muna lembi mokenanga yandi kondwa kuma kiasikila. Dilenda kala diampasi mu vanga wo. Kansi, ke diadi kala diampasi ko avo osungamene vo Yave otangininanga yo lemvokela nkanikinu miandi.

13. Adieyi tulenda longoka muna mambu mabwa muna zingu kia Davidi?

¹³ E mbandu a Davidi wa Ntinu mpe ilenda kutusadisa. Vava Saulu yo Simi banlevola, Davidi kafunga makasi ko ngatu sadila wisa kiandi muna kubamwesa e mpasi. (1 Samuele 26:9-11; 2 Samuele 16:5-10) Kansi, ke ntangwa zawonso ko Davidi kasonganga e volo. Tumonanga e ziku kia diambu diadi vava tutanganga lusansu lwa sumu kavola vava katá e zumba yo Bate-seba ye dina kavanga vava Nabale kazola kunsadisa ko. (1 Samuele 25:10-13; 2 Samuele 11:2-4) E mbandu a Davidi ilenda kutulonga mambu mamfunu. Diantete, awana bevitanga o ntu vana vena nkangu a Yave bafwete kalanga ye volo muna lembi sadilanga e wisa kiau mu mpila yambi. Diazole, ke mosi ko mu yeto ofwete kuyibundanga vuvu kiasaka yo yindula vo kalendi bwa mu ntonta ko.—1 Korinto 10:12.

14. Adieyi diabwila mpangi mosi? O songa e volo muna mambu ma mpila yayi ekuma dinina o mfunu?

¹⁴ Adieyi olenda vanga muna kala ye volo? Yindula diambu diabwila mpangi  Luigi: E kalu dia muntu ankaka diawandama muna kalu diandi. Kana una vo muntu ndioyu yandi i nkwa kuma muna sumbula kiaki, wayantika bamina mpangi Luigi yo vava nkutu nuana yandi. Mpangi Luigi wasamba kwa Yave kimana kakala ye volo. Wateza nkutu vuvika ntim’a muntu ona wanatanga kalu diankaka. Kansi, o muntu ndioyu wakwamanana kumbamina. Muna kuma kiaki, Luigi wasoneka lutangu lwa nkanda mia kalu dia muntu ndioyu yo kunsisa ekolo kabamanga. Una vavioka lumingu lumosi, mpangi Luigi wayenda kingula nkento mosi. O nkaz’a nkento ndioyu i nati a kalu diadina. Yakala diadi wafwa e nsoni yo lomba e ndoloki muna mbi kavanga. Wamokena ye kompani dia seguro kimana bavangulula mu nzaki e kalu dia mpangi Luigi. Yakala diadi wavuanda vana ndambu a nkaz’andi ekolo kalongokanga Nkand’a Nzambi. Watoma yangalala kikilu. Muna kuma kia dina diavangama, mpangi Luigi wabakula vo diambote kavanga wau kasonga e volo vava sumbula kiabwa. Kele vo kafunga makasi, mfwilu miayingi diadi twasa.—Tanga 2 Korinto 6:3, 4.

15, 16. O longoka Nkand’a Nzambi aweyi dilenda kusadisila kumosi ye esi nzo aku mu kala ye volo?

 ¹⁵ O kala ye nkubika ya longoka Nkand’a Nzambi dilenda sadisa Akristu mu kala ye volo. Sungamena dina Yave kavovesa Yosua: ‘Kuyambula nkanda wau wa nsiku ko wavambana ye nu’aku, watanga wo kaka fuku yo mwini muna nding’a lembama, wavis’o meso muna vang’owu wawonso wasonama mo; i nsongesa osongesa ngyend’aku yo vang’owu wangangu.’ (Yosua 1:8) O kala ye longi dia Nkand’a Nzambi aweyi dilenda kusadisila mu kala ye volo?

¹⁶ Tulongokele vo Nkand’a Nzambi uvuidi nona yayingi isonganga e nluta tulenda vua avo tusongele volo ye mfwilu tulenda baka avo tukondelo e volo. Yave kuma kiasikila kakala kiau mu sonekesa nona yayi. (Roma 15:4) Diangangu twatanganga, longoka yo badika nona yayi. Vavanga zaya una ongeye ye esi nzo aku nulenda sadila e nona yayi. Lomba kwa Yave kasadisa kimana walemvokela luludiku luna muna Diambu diandi. Avo mwene vo kukalanga ye volo ko muna mambu mankaka, kuvezi dio ko. Samba mu kuma kia diambu diadi yo sia ngolo za yima fu kiaki. (Yakobo 1:5) Vavululanga muna nkanda mieto mu solola luludiku lulenda kusadisa.

17. Aweyi mase balenda sadisila wan’au mu kala ye volo?

¹⁷ Aweyi olenda sadisila wan’aku mu kala ye volo? Amase bazeye wo vo wana ke bewutukanga ye fu kiaki ko. Muna kuma kiaki, bafwete longanga wan’au e fu yambote muna mbandu besonganga. (Efeso 6:4) Avo mwene vo wan’aku ke besonganga volo ko, uyifimpa kana vo mbandu ambote okubasonganga. Olenda songa mbandu ambote muna salanga e salu kia umbangi, kwenda muna tukutakanu yo vitanga o ntu muna nsambila ya esi nzo konso lumingu. Vana ntandu, kukadinge ye wonga ko wa sia nsiku kwa wan’aku vava dikalanga o mfunu. Yave wavana nsiku kwa Adami yo Eva. E nsiku miami, miadi kubasadisa mu zitisa e wisa kia Yave. Diau dimosi mpe, vava mase belonganga wan’au yo kubasonga mbandu ambote, dilenda kubasadisa mu kala ye volo. O zitisa e wisa kia Yave ye nkanikinu miandi, dimosi muna mambu mamfunu olenda longa o wan’aku.—Tanga Ngana 1:5, 7, 8.

18. Ekuma tufwete kadila ye ngangu za sola akundi?

¹⁸ Diakala vo tu mase yovo ve, yeto awonso tufwete kalanga ye ngangu za sola akundi. Avo akundi aku Yave bezolanga, bekukasakesa mu kala ye makani mambote yo venga mambu malenda kusia mu mpasi. (Ngana 13:20) E mbandu au yambote ikukasakesa mu kala ye volo. E mbandu aku mpe ikubakasakesa. O kala ye volo dikutusadisa mu tondakana kwa Nzambi, kala ye kiese muna zingu yo vanga o wete kw’awana tuzolanga.