1. Adieyi yeto awonso tuzolanga?

AWEYI omona kele vo muntu ona otomene zaya ye otoma zitisanga, ovilakene nkumbu aku yo vova vo kazeye ko? Ediadi dilenda kukendeleka. Ekuma? E kuma kadi yeto awonso tuzolanga tondakana kwa wantu. Kansi ke tuzolanga kaka ko vo basungamena e nkumbu eto. Tuzolanga vo bazaya kiwuntu kieto ye mana tuvanganga.—Ntalu 11:16; Yobi 31:6.

2, 3. Avo tukedi ye ngindu zabendomoka mu kuma kia vava yangalelwa kwa wantu, adieyi dilenda bwa? (Tala e fwaniswa ova ntandu.)

² Kansi avo ke tuyikebele ko, tulenda kala ye ngindu zabendomoka mu kuma kia vava yangalelwa kwa wantu. E nza ya Satana ilenda kutufila mu vava kala akwa tunda yo kuyimwena vo tusundidi akaka. Avo tuvangidi wo, ke tuvana nkembo ko kwa Yave wa Se dieto kuna zulu ngatu kunsambila mu mpila yambote.—Lusengomono 4:11.

³ Muna lumbu ya Yesu, akaka muna mfumu za mabundu  bazolanga kuyitundidika. Yesu walukisa alongoki andi vo: “Nuyikenga ye asoneki, ana bazola kangadila muna mvuela yo kayiswa muna mazandu yo vuanda vana kunda yantete muna masambilu ye vana fulu y’akwa tunda muna malambu.” Wavova mpe vo: “Awaya tumbu kisundidi bevewa.” (Luka 20:46, 47) Nswaswani yo yau, Yesu wasanisina nkento wafwilwa yakala ona watuba mpata miole muna nkela, kana una vo akaka nanga ke bamona ko dina kavanga. (Luka 21:1-4) Yesu mu mpila yaswaswana kabadikilanga e diambu ditadidi zayakana kwa wantu. E longi diadi dikutusadisa mu kwamanana kala ye ngindu zasikila mu kuma kia zayakana kwa wantu yovo vava e tunda, nze una Yave wa Nzambi kazolele.

4. Kwa nani ntete tufwete vavanga zayakana yovo yangalelwa? Ekuma?

⁴ Kwa nani ntete tufwete vavanga zayakana yovo yangalelwa? O zayakana tuna vovela ke kuna wantu ayingi bevavanga ko, kukubafilanga mu kota sikola zandá, kala ye kinkita kiambote, yovo vava e tunda muna nsaka za nza yayi. Paulu wayika o zayakana kwaku vava kavova vo: “Wau nuzeye Nzambi yovo nuzayakene kwa Nzambi, ekuma nuvutukidi diaka muna mambu mantete matovoka ye makondwa mfunu yo bundunwa diaka?” (Ngalatia 4:9) E lau diampwena kikilu dia ‘zayakana kwa Nzambi’ wa Mfumu a nsema wawonso. Yave otomene kutuzaya, okutuzolanga ye ozolele vo twamfinama. Yave watuvanga kimana twakala akundi andi.—Kimpovi 12:13, 14.

5. Adieyi tufwete vanga muna zayakana kwa Nzambi?

⁵ Tuzeye wo vo Mose nkundi a Yave kakala. Vava Mose kadodokela Yave vo: ‘Unzayisa nzila zaku,’ Yave wamvutula vo: “Vanga mvanga diambu din’ovovele: kadi osolwele edieng’omu meso mame, izeye mpe muna nkumbu.” (Luvaiku 33:12-17) Yave olenda mpe zaya konso muntu mu yeto. Kansi adieyi tufwete vanga muna kala akundi a Yave? Tufwete kunzola yo yekola e zingu kieto kwa yandi.—Tanga 1 Korinto 8:3.

6, 7. Adieyi dilenda kutufila mu vidisa e ngwizani eto yo Yave?

⁶ Kansi, tufwete kwamanana tatidila e kikundi kieto yo Se dieto kuna zulu. Nze Akristu a tandu kiantete kuna Ngalatia, yeto mpe tufwete yambula “mambu mantete matovoka ye makondwa mfunu” ma nza yayi, nze vava kala ye tunda. (Ngalatia 4:9) Akristu kuna Ngalatia bazaya Nzambi, oyandi mpe wabazaya. Kansi Paulu wavova vo ayingi muna mpangi zazi ‘bavutukila diaka’ e mambu makondwa mfunu. Muna mvovo miankaka, edi kazola kubayuvula: ‘Ekuma nuvutukidi diaka kala abundu a mambu ma uzowa ye makondwa o mfunu?’

⁷ Nga diadi mpe dilenda kutubwila? Ingeta, dilenda kutubwila. Nze Paulu, vava twalongoka e ludi, nanga twabembola malau ma kala akwa tunda mu nza yayi ya Satana. (Tanga Filipi 3:7, 8.) Nanga ndonga muna yeto twayambula e lau dia tanga sikola zandá, salu yambote yovo malau mankaka mu kala ye nzimbu zayingi. Nanga twabembola e lau dia kala akwa tunda yovo kituka  mvuama mu kuma kia ngangu tuna zau za sika miziki yovo za tá somba. Kansi twabembola malau mama mawonso. (Ayibere 11:24-27) Muna diadi, dia uzowa kikilu mu kuyibanza mu kuma kia nzengo zambote twabaka yo yindula vo e zingu kieto kiadi sunda o wete kele vo twavanga mawonso mama. E ngindu zazi zilenda kutufila mu vutukila lekwa ya nza yayi, ina twabadikilanga vo lekwa ‘yakondwa o mfunu.’ *—Tal’e mvovo vana yand’a lukaya.

8. Aweyi tulenda siamisina e tima dieto dia zayakana kwa Yave?

⁸ Aweyi tulenda siamisina e tima dieto dia zayakana kwa Yave yamu tezo kia lembi vava e tunda mu nza yayi? Tufwete sianga e sungididi mu mambu mole mamfunu. Diantete, Yave ozeye awonso bekunsadilanga ye kwikizi kiawonso. (Tanga Ayibere 6:10; 11:6) Yave oyangalelanga e selo yandi yawonso. Muna kuma kiaki, omonanga vo “ke diansongi ko” mu vilakana kana mosi muna yau. Yave ozeye “awana bavuilu kwa yandi.” (2 Timoteo 2:19) “Ozeye nzil’asongi” ye una kalenda kubavuluzila.—Nkunga 1:6; 2 Petelo 2:9.

9. Yika e nona isonganga vo Yave ozeye nkangu andi.

⁹ Ezak’e ntangwa, Yave osonganga vo ozeye nkangu andi kadi okubataninanga mu mpil’a sivi. (2 Tusansu 20:20, 29) Kasikil’owu, yindula una Yave kavuluzila o nkangu andi muna Mbu Ambwaki vava Faro ye makesa mandi babalakama. (Luvaiku 14:21-30; Nkunga 106:9-11) E diambu diadi diasivikisa kikilu wantu kadi kana nkutu vava vavioka mvu 40, wantu bakwamanana dio vovela. (Yosua 2:9-11) Dia lukasakeso kikilu mu sungamena una Yave kasongela o zola muna nkangu andi kuna nz’ankulu ye una kasadila nkum’andi muna kubavuluza, kadi ke kolo ko Ngonge a Mangonge okutunuanisa. (Yezekele 38:8-12) Muna ntangwa yayina, tukala ye kiese wau twavanga e ngolo za tondakana kwa Nzambi, ke kwa wantu a nza yayi ko.

10. Nkia diambu diankaka tufwete sungamenanga?

¹⁰ Diazole, tufwete sungamena vo Yave olenda kutusambula mu mpila ina ke tuyindulanga ko. Awana bevanganga oma mambote kimana basanisinua kw’akaka, ke bevua nsambu za Yave ko. Ekuma? E kuma kadi Yesu wavova vo vava besanisinuanga kwa wantu, owau i nsendo au. (Tanga Matai 6:1-5.) Kuna diak’e sambu, Yave ‘omonanga kuna sweki’ awana ke besanisinuanga ko vava bevanganga oma mambote kw’akaka. Omonanga mana bevanganga yo kubasenda yovo kubasambula. Ezak’e ntangwa Yave osambulanga e selo yandi mu mpila ina ke bevingilanga ko. Yambula twabadika mpila zankaka kevangilanga wo.

11. Aweyi Yave kasongela vo wayangalelanga Maria?

¹¹ Yave wasola ndumba mosi wa nlembami wayikilwanga vo Maria mu kala ngudi a Mwan’andi, Yesu. Maria mu mbanza yakete kazingilanga yayikilwanga vo Nazarete, yavavuka fioti yakala ye Yerusaleme muna mwakala e tempelo yambote-mbote. (Tanga Luka 1:26-33.) Ekuma Yave kasolela Maria? O mbasi Ngambiele wamvovesa vo “Nzambi usongel’e dienga.” E mvovo miandi kwa Elisabete wa yitu kiandi misonganga vo Maria ngwizani ambote kakala yau yo Yave. (Luka 1:46-55) Yave wayangalelanga kikilu Maria. Wau vo nkwa kwikizi kakala, Yave wansambula mu mpila ina kayindulanga ko.

12, 13. Aweyi Yesu katundidikilwa vava kawutuka ye vava Maria kansunzula muna tempelo una kalungisa lumbu 40?

¹² Vava Yesu kawutuka, kwa nani Yave kazayisa e nsangu za luwutuku lwandi? Ke kwa wantu a tunda ko ngatu kwa ayadi a Yerusaleme ye Beteleme. Kansi, wafila mbasi kwa avungudi alembami ana bavungulanga e mameme mau lukufi ye Beteleme. (Luka 2:8-14) I bosi, avungudi awaya bayenda kingula nsedia ndioyu. (Luka 2:15-17) Maria yo Yosefe basivika kikilu vava bamona o zitu una avungudi bavana kwa Yesu. E mpila ina o Yave kevangilanga mambu yaswaswana kikilu ye una Nkadi ampemba kevangilanga mambu. Vava Satana kafila afimpi a ntetembwa benda kingula Yesu ye mase mandi, o wantu awonso muna Yerusaleme bawá e nsangu za luwutuku lwa Yesu. Ediadi diatwasa mpasi zayingi. (Matai 2:3) Kuna kwalanda, nsedia miayingi miakondwa e kuma miavondwa.—Matai 2:16.

¹³ O nsiku una Yave kavana kwa wan’a Isaele wavovanga vo avo nsedia olungisi lumbu 40, o ngudi kafwete vana lukau kwa Yave. Muna kuma kiaki, Maria yo Yosefe kumosi yo Yesu bavanga nkangalu wa tezo kia kilometa vua, tuka kuna Beteleme yakuna Yerusaleme muna mwakala e tempelo. (Luka 2:22-24) Muna nzila, Maria nanga wakiyuvulanga kana vo nganga  ambuta diambu diampwena kevanga muna tundidika Yesu. Yesu watambula o nkembo, kansi ke mu mpila ina Maria kayindulanga ko. Yave wasola Simone wa “muntu ansongi, nkwa vumi wa Nzambi” yo Ana wa ngunz’ankento ona wakala ye kimbuta kia mvu 84 mu zayisa vo Yesu okituka Masia yovo Kristu ona wasilwa o nsilu.—Luka 2:25-38.

14. Aweyi Maria kasendelwa kwa Yave?

¹⁴ Nga Yave wakwamanana yangalela Maria wau kasansa yo lunga-lunga Yesu? Elo. Nzambi wayambula vo maka mambu mana Maria kavova yo vanga masonekwa muna Nkand’a Nzambi. Muna mvu tatu ye ndambu mina Yesu kasamuna e nsangu zambote, nanga Maria kakangalanga yandi kumosi ko. Nanga i mu kuma kia sia vo nkento ansona kakala, diavavanga vo kasala muna Nazarete. Muna kuma kiaki, wavidisa malau mayingi mana akaka bakala mau. Kansi, Maria kumosi kakala yo Yesu vava kavondwa. (Yoane 19:26) I bosi, Maria ntwadi kakala ye alongoki a Yesu kuna Yerusaleme vitila batambula o mwand’avelela muna lumbu kia Pentikosti. (Mavangu 1:13, 14) Nanga yandi mpe wakuswa muna mwanda kumosi ye alongoki akaka. Avo i wau, ediadi disongele vo Maria wavewa e lau dia kala vamosi yo Yesu kuna zulu yakwele mvu. Dialudi, nsendo wambote kikilu katambula mu kuma kia kwikizi kasonga.

15. Aweyi Yave kasongela vo wayangalelanga Yesu vava kakala ova ntoto?

¹⁵ Yesu kavavanga tundidikwa kwa mfumu za mabundu ko ngatu za tuyalu. Kansi, Yave wavova mu nkumbu tatu tuka kuna zulu mu songa kwa Mwan’andi vo watoma kunzolanga. Ediadi diakasakesa kikilu Yesu. Vava Yesu kavubwa muna Nkoko a Yodani, Yave wavova vo: “Ndioyo i Mwan’ame anzolwa, ona iyangalelanga.” (Matai 3:17) Nanga Yoane wa Mvubi kaka wawá e mvovo miami. I bosi, tezo kia mvu mosi vitila lufwa lwa Yesu, ntumwa zandi tatu bawá dina Yave kavova mu kuma kia  Yesu: “Ndioyu i Mwan’ame anzolwa, ona iyangalelanga. Nunwila.” (Matai 17:5) I bosi, vava kiafinama e lumbu kia lufwa lwa Yesu, Yave wavovana diaka yo Mwan’andi tuka kuna zulu.—Yoane 12:28.

16, 17. Aweyi Yave kasendela Yesu mu mpila ina kayindulanga ko?

¹⁶ Yesu wazaya wo vo wantu bekunyikila vo ntianguni yo fwa lufwa lwa nsoni. Kana una vo i wau, wasamba vo luzolo lwa Nzambi lwavangama, ke lwandi ko. (Matai 26:39, 42) Yesu ‘wazizidila nti a mpasi yo veza e nsoni’ kadi wavavanga tundidikwa kwa Se diandi, ke kwa wantu a nza ko. (Ayibere 12:2) Aweyi Yave katundidikila Yesu?

¹⁷ Vava Yesu kakala ova ntoto, wasamba kimana kavewa o nkembo una kakala wau vava kakala yo Se diandi kuna zulu. (Yoane 17:5) Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko vo Yesu wavingilanga vo kavewa o nkembo usundidi una kateka kala wau kuna zulu. Kavingilanga ko vo kavewa nsendo wankaka wau kalungisa luzolo lwa Yave ova ntoto. Kansi, adieyi Yave kavanga? Watundidika Yesu mu mpila ina kayindulanga ko. Vava Yave kafula Yesu, wansia vana “fulu kisundidi otundalala” kuna zulu. Yave wavana mpe Yesu nitu ya kimwanda yo moyo ulembi fwanga, nsendo una ke wateka vewa kwa vangwa kiankaka ko. * (Tal’e mvovo vana yand’a lukaya.) (Filipi 2:9; 1 Timoteo 6:16) Kieleka, Yave watundidika Yesu mu kuma kia kwikizi kiandi.

18. Adieyi tulenda vanga muna yangalelwa kwa Yave vana fulu kia vava yangalelwa kwa wantu a nza?

¹⁸ Adieyi tulenda vanga muna yangalelwa kwa Yave vana fulu kia vava yangalelwa kwa wantu a nza yayi? Tufwete sungamenanga vo Yave oyangalelanga yo senda selo yandi yakwikizi. Nkumbu miayingi, okubasendanga mu mpila ina ke beyindulanga ko. Tulenda yindula una Yave kesinga kutusendela kuna sentu. Kansi owau, vava tunuananga ye mpasi yo lubangamu mu nza yayi yambi, tufwete sungamenanga vo e nza yayi mu vioka ina. Muna kuma kiaki, konso tunda yovo nkembo tutambula mu nza yayi vioka mpe uvioka. (1 Yoane 2:17) Kuna diak’e sambu, Yave wa Se dieto dianzodi kesinga vilakana ko e salu kieto yo zola tusonganga muna nkumbu andi, kadi “kakondelo unsongi ko.” (Ayibere 6:10) Kieleka, Yave osinga kutusambula mu mpila ina ke tusidi yindula ko.