1, 2. Ekuma Nzambi kayikila Daniele vo “muntu otomene zolwa?” Aweyi tulenda songela lemvo nze Daniele?

VAVA Ayuda banatwa muna kinkole kuna Babele, bakota mu mbanza yazala ye teke yo wantu basambilanga mianda miambi. Kansi, Ayuda ana bakala ye kwikizi nze Daniele ye akundi andi atatu, ke balanda fu yambi ya esi Babele ko. (Daniele 1:6, 8, 12; 3:16-18) Daniele ye akundi andi batambulwila vo Yave kakala Nwumbi au yo kwamanana sambila kaka yandi. Kana una vo Daniele wazinganga yo wantu ambi, mbasi a Nzambi wanyikila vo “muntu otomene zolwa.”​—Daniele 10:11, 19.

² Kuna nz’ankulu, o nwumbi wawumbanga e tûma mu vanga konso lekwa. O unu, asambidi akieleka bazeye wo vo Yave i Nyadi a nza yawonso, una ye wisa kia wumba e zula yawonso. (Tanga Yeremiya 18:6.) Nzambi una mpe ye wisa kia wumba konso muntu mu yeto. Kansi, Yave ke komekenanga muntu ko mu soba kiwuntu kiandi. Ozolele vo twakala ye luzolo lwa yambula vo katuwumba. Mu longi diadi, tulongoka  una tulenda kwamanena kala nze tûma twaleboka vana moko ma Nzambi. Tubadika yuvu tatu eyi ilende: (1) Aweyi tulenda vengela e fu ilenda kutufila mu bembola longi dia Nzambi yo kituka nze tûma twabala? (2) Aweyi tulenda yimina e fu ikutusadisa mu kwamanana songa lemvo yo kala nze tûma twaleboka? (3) Aweyi mase bena vo Akristu balenda sadila entwadi yo Nzambi vava bewumbanga wan’au?

3. Nkia fu ilenda kutubadisa ntima? Yika e nona.

³ E sono kia Ngana 4:23 kivovanga vo: “Toma lunga-lunga ntim’aku; kadi muna i tuku dia moyo.” Muna lunga-lunga o ntim’eto kimana walembi kituka wabala, tufwete venganga e fu nze lulendo, kuyivana muna mavangu mambi yo kondwa lukwikilu. Avo katuyikebele ko, e fu yayi ilenda kutufila mu kituka akolami. (Daniele 5:1, 20; Ayibere 3:13, 18, 19) Ediadi i diau diabwila Uziya wa ntinu a Yuda. (Tanga 2 Tusansu 26:3-5, 16-21.) Kuna lubantiku, Uziya nlemvoki kakala, ngwizani ambote kakala yau yo Nzambi. Muna kuma kiaki, Nzambi wamvana o nkuma. Kansi, “vava kakumama, o ntim’andi uzangukidi.” Wakituka kikilu nkwa lulendo yo yantika nkutu yoka ndumbu muna tempelo, salu kina kiasalwanga kaka kw’anganga. Vava nganga banzayisa vo diambi kavanga, Uziya wafunga kikilu makasi. Yave wasakidika ntinu ndioyo wa nkwa lulendo. Wabakama kimbevo kia wazi yavana kafwa.​—Ngana 16:18.

4, 5. Adieyi dilenda kutubwila avo ka tuvengele fu kia lulendo ko? Yika e nona.

⁴ Avo ke tuvengele fu kia lulendo ko, tulenda yantika yindula vo tusundidi akaka o mfunu yo bembola longi dia Nkand’a Nzambi tuvewanga. (Ngana 29:1; Roma 12:3) I diau diabwila nkuluntu mosi una ye nkumbu Jim. Watantana ye akwandi akuluntu muna nkutakani mu kuma kia diambu dimosi. Mpangi Jim wavova vo: “Yavovesa ampangi vo ke bena yo zola ko, i bosi, yayambula kwenda mu tukutakanu.” Vava vavioka ngonde sambanu, wayaluka mu nkutakani yankaka, kansi katumbikwa kinkuluntu ko muna nkutakani yayina. Mpangi Jim wakendalala kikilu. Wakala ye ziku vo ndungidi kakala yau. Muna kuma kiaki, wayambula sadila Yave yo vambuka e nkutakani mu mvu kumi. Mpangi Jim wavova vo nkwa lulendo kikilu kakala, wayantika nkutu tumba Yave mu kuma kia dina diavangama. Mu mvu miayingi, ampangi bankingulanga yo vava kunsadisa, kansi mpangi Jim katambulwilanga lusadisu lwau ko.

⁵ Mpangi Jim wavova vo: “Yamonanga vo akaka ngindu zabendomoka bakala zau.” E nona kiandi kikutusonganga vo lulendo lulenda kutufila mu vava vakuba muna vilwa weto. Avo tuvangidi wo, ke tukala diaka nze tûma twaleboka ko. (Yeremiya 17:9) Nga wafungiswa kala makasi yovo vangwa e mbi kwa mpangi? Nga wakendalala kala wau vo wavidisa e kiyekwa wakala kiau? Adieyi wavanga? Nga diakitula nkwa lulendo? Nga wabakula vo o kala mu luvuvamu ye mpangi aku yo sikila ye kwikizi muna Yave i diambu disundidi o mfunu?​—Tanga Nkunga 119:165; Kolosai 3:13.

6. Adieyi dilenda kutubwila avo tukwamanene vanga e sumu?

 ⁶ Avo muntu okwamanene vanga e sumu yo sweka e sumu diandi, dilenda kala diampasi mu tambulwila e longi dia Yave. Dilenda kituka diasazu mu vanga e sumu. Mpangi mosi wavova vo kuna kwalanda e ntona zandi zayambula kuntumba mu kuma kia mavangu mandi mambi. (Kimpovi 8:11) Mpangi ankaka ona wakala ye fu kia tala mavangu ma zumba, kuna kwalanda wavova vo: “Yayantika yima ngindu zambi mu kuma kia akuluntu.” E fu kiaki kiafwasa e ngwizani andi yo Yave. Vava akaka bazaya dina kavanganga, wavewa lusadisu kw’akuluntu. Dialudi vo yeto awonso tu wantu alembi lunga. Kansi, avo tuyantikidi kumba awana bekutuvananga malongi yovo vava e vakuba muna diambu diambi tuvanganga vana fulu kia lomba e ndoloki yo lusadisu kwa Nzambi, o ntim’eto ulenda kituka wabala.

7, 8. (a) Aweyi Aneyisaele kuna nz’ankulu basongela vo ke bakala ye lukwikilu ko? (b) Adieyi tulenda longoka?

⁷ Vava Yave kavevola Aneyisaele muna Engipito, bamona masivi mayingi kavanga. Kana una vo i wau, ekolo bafinamanga kota muna Nsi a Nsilu, babadisa e ntima miau. Ekuma? E kuma kadi ke basonga lukwikilu ko muna Nzambi. Vana fulu kia bunda e vuvu muna Yave, bamona wonga yo yantika yidimina Mose. Bazola nkutu vutuka kuna Engipito, kuna bakadila abundu. Yave wamona mpasi mu ntima yo vova vo: ‘O nkangu wau nkia kolo bekunsavula?’ (Ntalu 14:1-4, 11; Nkunga 78:40, 41) Aneyisaele awaya, bafwila muna makanga mu kuma kia ntima wabala yo kondwa kwa lukwikilu.

⁸ O unu, tufinamene kikilu kota mu nz’ampa, o lukwikilu lweto mu tontwa lwina. Muna kuma kiaki, tufwete fimpanga e tezo kia lukwikilu lweto. Aweyi tulenda kadila ye ziku vo lukwikilu lwasikila tuna lwau? Tufwete badikanga e mvovo mia Yesu mina muna Matai 6:33. Ukiyuvula: ‘Nga e makani mame ye nzengo ibakanga zisonganga vo ikwikilanga muna mvovo mia Yesu? Nga ikondwanga muna tukutakanu ye muna salu kia umbangi mu kuma kia vava nzimbu zayingi? Adieyi ivanga avo e salu kiame ntangwa yayingi ikundianga yo kungioyesa? Nga iyambula vo yavukumunwa kwa nza yayi yo kumfila mu yambula sadila Yave?’

9. Ekuma tufwete ‘kuyitontelanga’ mu zaya kana vo mu lukwikilu twina? Aweyi tulenda wo vangila?

⁹ Avo tuyambwidi lemvokela dina o Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia yikundi yambi, una tufwete kadilanga yo muntu wavaikiswa mu nkutakani ye nsaka zambi, o ntim’eto ulenda kituka wabala. Adieyi ofwete vanga avo diadi dibwididi? Ofwete fimpa lukwikilu lwaku. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Nuyitontanga kana vo mu lukwikilu nwina; nuvavanga zaya owu nwina.” (2 Korinto 13:5) Kala nkwa ziku yo sadila Diambu dia Nzambi mu singika e ngindu zaku.

10. Adieyi dilenda kutusadisa mu kala nze tûma twaleboka vana moko ma Yave?

¹⁰ Muna kutusadisa mu kala nze tûma twaleboka, Nzambi watuvana e Diambu diandi, nkutakani ya Akristu ye salu kia samuna nsangu zambote. Avo tutanga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso yo badika mana tutanganga, dikutusadisa mu kala nze tûma twaleboka vana moko ma Yave yo yambula vo katuwumba. Yave wakanikina ntinu mia Isaele vo bayibandwila Nsiku a Nzambi yo tanganga wo lumbu yawonso. (Nsiku 17:18, 19) Antumwa bazaya wo vo o tanga yo badika Diambu dia Nzambi mfunu kikilu diakala muna lungisa uselo wau. Muna nkanda basoneka, nkumbu miayingi basadila e Sono ya Kiyibere. Vava basilanga umbangi kwa wantu babakasakesanga mu sadila mpe Diambu dia Nzambi. (Mavangu 17:11) Diau dimosi, yeto mpe tumonanga o mfunu wa tanga yo badika Diambu dia Nzambi lumbu yawonso. (1 Timoteo 4:15) Ediadi dikutusadisanga mu kwamanana kala alembami yo yambula vo Yave katuwumba.

11, 12. Aweyi Yave kalenda sadila nkutakani ya Akristu mu kutuwumba landila e nsatu za konso muntu? Yika e nona.

¹¹ Yave ozeye dina konso muntu mu yeto kavuidi o mfunu. Osadilanga nkutakani ya Akristu mu kutuwumba. Mpangi Jim ona tuyikidi kala, wayantika soba e fu yandi vava nkuluntu mosi kasonga vo mfunu kekumvuanga. Wavova vo: “Kantumba ko  mu kuma kia dina yavanga. Kansi, wampovesela kuna ngemba zawonso yo songa luzolo lwa kunsadisa.” Vava vavioka tezo kia ngonde tatu, nkuluntu ndioyo wabokela mpangi Jim kimana kenda mu lukutakanu. Mpangi Jim wavova vo ampangi muna nkutakani bantambula ye kiese kiawonso. O zola bansonga kwansadisa mu soba e ngindu zandi. Wayantika bakula vo e ngindu zandi ke zau ko za sunda o mfunu. Akuluntu muna nkutakani yo nkaz’andi bankasakesa. Malembe-malembe, mpangi Jim wavutuka sadila Yave. Mpangi Jim wavua mpe nluta vava katanga malongi mena yo ntu a diambu vo: “Ke Yave ko i Nkwa Kuma” ye “Sadila Yave ye Kwikizi Kiawonso” mun’Eyingidilu dia 15 Novemba, 1992.

¹² Kuna kwalanda, mpangi Jim watumbikwa diaka se nkuluntu. Tuka ntangwa yayina, osadisanga mpangi zankaka ana bebwilanga diambu diau dimosi yo kumika lukwikilu lwau. Wabanzanga vo ngwizani ambote kakala yau yo Yave, kansi wabakula vo vuna kayivunanga. Okuyibanzanga wau kayambula vo lulendo lwamfila mu sia e sungididi muna vilwa wa wantu ankaka vana fulu kia sia sungididi mu mambu masundidi o mfunu.​—1 Korinto 10:12.

13. Nkia fu tulenda yima muna salu kia umbangi? Nkia nluta ditwasanga?

¹³ E salu kia samuna e nsangu zambote kilenda mpe kutuwumba yo kutusadisa mu kituka wantu ambote. Mu nkia mpila? Vava tusamunanga e nsangu zambote, tufwete songanga e fu nze lulembamu ye fu yankaka ya mbongo a mwand’a Nzambi. (Ngalatia 5:22, 23) Yindula e fu yambote wayima muna lusadisu lwa salu kia samuna e nsangu zambote. Avo tutanginini Kristu, tusadisa wantu mu tambulwila e nsangu tusamunanga yo soba e mpila bekutubadikilanga. Kasikil’owu, mpangi zole kuna Austrália, bazola sila umbangi kwa nkento mosi vana mwelo a nzo andi. Kansi, nkento ndioyo wafunga kikilu makasi yo kubakazila. Ekolo kavovanga, ampangi ke bavova diambu ko. Kuna kwalanda, o nkento ndioyo wamona vo diambi kavanga. Muna kuma kiaki, wasoneka nkanda kuna vula. Walomba ndoloki mu kuma kia dina kavanga. Wavova vo: “Dia uzowa yavanga wau yakazila wantu wole ana bazola kundonga e Diambu dia Nzambi.” E nona kiaki kitusongele o mfunu wa kala yo lulembamu vava tusamunanga e nsangu zambote. Kieleka, e salu kia umbangi kisadisanga akaka. Kansi, kikutusadisanga mpe mu tomesa kiwuntu kieto.

14. Adieyi mase bafwete vanga muna longa wan’au mu mpila yambote?

¹⁴ Yingiana-ngiana yayingi bena ye fu kia lulembamu. Bekalanga ye luzolo lwa longoka. (Matai 18:1-4) Muna kuma kiaki,  diambote mase balonganga wan’au e ludi ekolo bakinu wan’akete yo kubasadisa bazolanga e ludi. (2 Timoteo 3:14, 15) Muna kubalonga mu mpila yambote, yau kibeni mase bafwete zola e ludi yo lemvokela malongi ma Nkand’a Nzambi. Avo mase bavangidi wo, diasazu dikala kwa wan’au mu zola e ludi. O wana bebakula mpe vo e malongi bevewanga mesonganga vo mase mau yo Yave zola bekubazolanga.

15, 16. Aweyi mase balenda songela vo Yave bebundang’e vuvu avo mwan’au ovaikisu muna nkutakani?

¹⁵ Kana nkutu vo mase balongele wan’au e ludi, wana ayingi beyambulanga sadila Yave yo vaikiswa muna nkutakani. Avo ediadi divangamene, mpasi zayingi ditwasanga kwa esi nzo. Mpangi mosi ankento kuna África do Sul wavova vo: “Vava mpangi ame kavaikiswa muna nkutakani, diakala nze yandi ofwidi. Diankenda kikilu diakala.” Adieyi mpangi ankento yo mase mandi bavanga? Balemvokela luludiku luna muna Nkand’a Nzambi. (Tanga 1 Korinto 5:11, 13.) Mase bazaya wo vo lemvokela luludiku lwa Nzambi nluta ditwasa kw’awonso. Bazaya wo mpe vo o vaikiswa muna nkutakani, i sinsu kia zola kwa Yave. Muna kuma kiaki, bamokenanga kaka yo mwan’au avo mfunu kikilu dina muna mambu ma zingu kia esi nzo.

¹⁶ Aweyi mwana kamona? Kuna kwalanda wavova vo: “Yazaya wo vo e yitu yame ke bansia kitantu ko, Yave balemvokelanga ye nkubik’andi.” Wakudikila vo: “Vava akaka bekutufilanga mu lomba lusadisu ye ndoloki kwa Yave, tubakulanga vo Yave kikilu tuvuidi o mfunu.” Se yindula e kiese bamona e yitu ya toko diadi vava kavutuka kwa Yave! Kieleka, o lemvokela Yave muna mambu mawonso kiese ye nsambu ditwasanga.​—Ngana 3:5, 6; 28:26.

17. Ekuma tufwete lemvokelanga Yave muna zingu kieto? Nkia nsambu dikututwasila?

¹⁷ Yesaya wa ngunza wasakula vo Ayuda ana bakala kuna Babele badi viluka o ntima yo vova vo: ‘E Yave, ngeye i s’eto; oyeto tu tûma, ngeye i Nwumbi eto; oyeto awonso i salu kia koko kwaku.’ Belomba mpe kwa Yave vo: “Kutufungisa-fungisa makasi ko, e Yave, ngatu yindula bi yakwele mvu: tungununa do, oyeto awonso tu nkangu aku.” (Yesaya 64:8, 9) Avo tukala yo lulembamu yo lemvokela Yave muna mambu mawonso, mfunu tukala vana meso mandi nze una wakala Daniele. Yave okwamanana sadila Diambu diandi, mwand’andi ye nkubik’andi muna kutuwumba kimana kuna sentu twakituka “wan’a Nzambi.”​—Roma 8:21.