1, 2. (a) Nkia mpasi bemonanga nzenza zayingi o unu? (Tala fwaniswa va ntandu.) (b) Adieyi Nkand’a Nzambi uvovesanga Akristu bafwete vanga? Nkia yuvu tubadika?

VIOKA 30 ma mvu, una Osei kakitukidi Mbangi a Yave ko, wayaluka kuna Gana mu kwenda zingila ku nsi za mputu. ^[1] (Tala mvovo miansuka.) Wavova vo: “Ke vavioka kolo ko, yabakula vo wantu ayingi ke banzolanga ko. Mpasi mpe yamona mu kuma kia nsungi. Vava yakulumuka mu ndeki yo mona kiozi kia ngolo mu nkumbu antete muna zingu kiame, yayantika dila.” Wau vo diampasi diakala kwa Osei mu longoka e ndinga ya nsi, tezo kia mvu mosi kavanga mu solola salu kiambote. Viangi kiayingi mpe ye kinsona kamonanga wau kasisa yitu yandi.

² Kele vo wakala vana fulu kia Osei, aweyi wadi zola vo bakadila yaku? Kana una vo ku nsi yankaka otukidi yo swaswana muna nkand’a nitu, wadi zola vo ampangi muna Seka dia Kintinu batoma kutambula yo kusonga o zola. Nkand’a Nzambi uvovesanga Akristu akieleka vo ke ‘bavilakani  e fu kia tambula nzenza ko.’ (Ayibere 13:2) Muna kuma kiaki, yambula twabadika yuvu eyi: Aweyi Yave kebadikilanga nzenza? Nga tufwete soba e mpila ina tubadikilanga nzenza? Aweyi tulenda sadisila muntu watuka ku nsi yankaka mu mona vo zolwa kezolwanga muna nkutakani eto?

3, 4. Mun’owu wa sono kia Luvaiku 23:9, aweyi Yave kazola vo Aneyisaele bakadilanga ye nzenza? Ekuma?

³ Vava Yave kavevola nkangu andi muna ubundu kuna Engipito, wabavana nsiku mina miabalonganga e fu kia zola nzenza ana bayenda yau entwadi. (Luvaiku 12:38, 49; 22:21) Wau vo ezak’e ntangwa e zingu kia nzenza kiampasi kikalanga, Yave wabalunga-lunganga kuna zola kwawonso. Kasikil’owu, bakala yo nswa wa wonzolola madia mana asadi basisanga.—Fuka 19:9, 10.

⁴ Vana fulu kia kanikina kaka Aneyisaele vo bazitisanga nzenza, Yave wazola vo basungamenanga una bamonanga vava bakala kuna nsi ya kinzenza. (Tanga Luvaiku 23:9.) Kana nkutu una Aneyisaele ke bakitukidi abundu ko kuna Engipito, esi Ngipito ke babazolanga ko kadi baswaswana bakala yo yau. (Etuku 43:32; 46:34; Luvaiku 1:11-14) Vava Aneyisaele bakala anzenza, zingu kiampasi kikilu bakala kiau. Yave wazola vo basungamenanga e diambu diadi yo songa o zola kwa nzenza ana bazinganga yau entwadi.—Fuka 19:33, 34.

5. Adieyi dikutusadisa mu zola nzenza nze una Yave kevanganga?

⁵ Yave kasoba ko. Muna kuma kiaki, vava nzenza zikwizanga mu nkutakani eto, ke tufwete vilakana ko vo Yave wakinu zola wantu awaya. (Nsiku 10:17-19; Malaki 3:5, 6) Yindula e mpasi zina nzenza balenda mona. Kasikil’owu, balenda nwana ye mpasi za bakula e ndinga yampa yovo bangikwa. Yambula twasia e ngolo za kubasadisa yo kubasonga zola.—1 Petelo 3:8.

6, 7. Adieyi disonganga vo Ayuda ana bakituka Akristu ngolo basia mu sunda e fu kia sia mpambula?

⁶ Akristu a tandu kiantete basia ngolo mu sunda e fu kia sia mpambula kina Ayuda bakala kiau. Muna lumbu kia pentikosti ya mvu wa 33, Ayuda ana bakituka Akristu ana bazingilanga muna Yerusaleme, basonga fu kia tambula nzenza batuka mu nsi zankaka. (Mavangu 2:5, 44-47) Ediadi diasonga vo Ayuda ana bakituka Akristu babakula e nsas’a mvovo “tambula nzenza.”

⁷ Kansi, diambu dimosi diavangama muna kolo kiakina. Ayuda ana bavovanga Kingerekia, bayidimanga wau vo akento au ansona ke batoma lungwa-lungwanga ko. (Mavangu 6:1) Muna singika e diambu diadi, antumwa basola akala nsambwadi yo kubatuma kimana awonso batoma lungwa-lungwanga. Antumwa basola akala ana bakala ye nkumbu za Kingerekia. Nanga bavanga wo kimana akento ansona balembi mona wonga.—Mavangu 6:2-6.

8, 9. (a) Nkia yuvu ilenda kutusadisa mu zaya kana vo fu kia sia mpambula tuna kiau? (b) Nkia fu tufwete yambula? (1 Petelo 1:22)

 ⁸ Zaya yovo lembi dio zaya, yeto awonso tuvangilanga mambu mun’owu wa fu ya kisi nsi. (Roma 12:2) Ezak’e ntangwa, tuwanga mfinangani zeto, akundi a salu yovo a sikola bevovanga mbi mu kuma kia wantu batuka mu nsi zankaka yovo bena yo nkand’a nitu waswaswana. Diambote twakiyuvula: “Nga mono mpe ngindu zazi zabendomoka ngina zau?” “Adieyi ivanganga vava muntu kevovanga mbi mu kuma kia nsi eto yovo fu yeto ya kisi nsi?”

⁹ Vakala ye ntangwa ina Petelo wa ntumwa kakala ye ngindu zabendomoka mu kuma kia wantu ana bakala vo ke Ayuda ko. Kansi malembe-malembe, wakatula e ngindu zazi zabendomoka. (Mavangu 10:28, 34, 35; Ngalatia 2:11-14) Diau dimosi mpe, avo tumwene vo fu kia sia mpambula yovo kia lulendo tuna kiau, tufwete sia ngolo mu yambula kio. (Tanga 1 Petelo 1:22.) Adieyi dilenda kutusadisa mu vanga wo? Sungamena vo kiakala nkia nsi twatuka, yeto awonso tu wantu alembi lunga, ke mosi ko mu yeto ofwanukini luvuluzu. (Roma 3:9, 10, 21-24) Muna kuma kiaki, ke tuna ye kuma ko kifwete kutufila mu yindula vo tusundidi akaka. (1 Korinto 4:7) Tufwete tanginina Paulu wa ntumwa ona wavovesa akwandi Akristu vo ‘ke bakala diaka anzenza ye anangi ko,’ kansi “esi nzo a Nzambi.” (Efeso 2:19) Yeto awonso tufwete sianga ngolo mu yambula fu kia sia mpambula kimana twavuata kiwuntu kiampa.—Kolosai 3:10, 11.

10, 11. Aweyi Boaze katanginina e mpila ina Yave kebadikilanga nzenza?

¹⁰ O Boaze wa nkwa kwikizi watanginina e mpila ina Yave kebadikilanga nzenza. Mu nkia mpila? Vava Boaze kayenda tala mpatu andi muna nsungi a nkutika, wamona Rutu wa nkento wa mwisi Moabe. Wasalanga kwayingi mu wonzolola masa. Muna Nsiku a Mose, Rutu wakala yo nswa wa wonzolola. Kansi, vava Boaze kawá vo Rutu nswa kalomba mu wonzolola muna mpatu andi, wasivika kikilu yo kunyambula nkutu vo kawonzolola e masa mana makutikwa kala.—Tanga Rutu 2:5-7, 15, 16.

¹¹ Dina diavangama kuna kwalanda diasonga vo Boaze watokananga kikilu mu kuma kia Rutu ye mpasi zina kamonanga wau vo nzenza kakala. Wambokela kasalanga entwadi ye wan’amakento kimana kalembi vangwa e mbi kwa matoko ana basadilanga muna mpatu. Wakanikina mpe vo kavewa madia mayingi ye maza nze mosi muna asadi andi. Boaze wazitisa nkento ndioyo wa nzenza wakala vo nsukami yo kunkasakesa.—Rutu 2:8-10, 13, 14.

12. O zola e nzenza nkia nluta dilenda twasa?

¹² Boaze wasonga zola muna Rutu kadi wazaya o zola kasonganga kwa Naomi wa ngudi andi a longo. Edi disundidi o mfunu, Boaze wazaya wo vo Rutu wayantika sambila Yave yo vava taninwa kwa yandi. Muna songa zola muna Rutu, Boaze watanginina e nzola yakieleka ya Yave. (Rutu 2:12, 20; Ngana 19:17) Diau dimosi mpe o unu, avo tusongele o zola muna akaka, tulenda sadisa “wantu a mpila zawonso” mu  longoka e ludi yo mona vo Yave zola kikilu kekubazolanga.—1 Timoteo 2:3, 4.

13, 14. (a) Ekuma tufwete kayisilanga nzenza muna Seka dia Kintinu? (b) Adieyi dilenda kusadisa mu lembi kala ye nsoni za mokena yo muntu a nsi yankaka?

¹³ Tulenda songa e fu kia zola nzenza muna kubakayisanga ye kiese kiawonso muna Seka dia Kintinu. Avo ke kolo ko balueke, ezak’e ntangwa anzenza balenda mona nsoni yo vava kuyivambula y’akaka. Mu kuma kia fu yau ya kisi nsi yovo mpil’a zingu kiau, balenda kuyimwena vo ke bena mfunu ko vana vena wantu a nsi yankaka yovo nkand’a nitu. Muna kuma kiaki, tufwete vitanga o ntu muna kubakayisa yo kubasonga o zola kimana bazaya vo tukubavuanga kikilu o mfunu. Olenda sadila JW Language mu longoka una olenda kayisila muntu muna nding’andi.—Tanga Filipi 2:3, 4.

¹⁴ Nanga nsoni omonanga za mokena yo muntu a nsi yankaka. Muna sunda e nsoni, olenda kunzayisa diambu dimosi ditadidi ngeye kibeni. Avo ovangidi wo, omona vo vena ye mambu mayingi nuyangalelanga yeno nzole, nswaswani ye una wayindulanga. Sungamena vo konso fu kia kisi nsi kivuidi mambu mambote ye mambu mambi.

15. Adieyi dikutusadisa mu bakula awana bekulukilwanga e zingu muna nsi ya kinzenza?

¹⁵ Muna sadisa akaka bamona vo zolwa bezolwanga muna nkutakani, ukiyuvula ye ziku kiawonso vo: ‘Kele vo yakala mu nsi ya kinzenza, aweyi yadi zola vo wantu bakadila yame?’ (Matai 7:12) Ntangwa divavanga muna kulukilwa e zingu muna nsi ya kinzenza. Muna kuma kiaki, kalanga yo luzindalalu  muna wantu. Kuna lubantiku, dilenda kala diampasi mu bakula emvimba e mpila ina bebadikilanga yovo bevangilanga mambu. Kansi, vana fulu kia vingila vo bavangila mambu nze una wantu a nsi eto bevangilanga mo, tufwete kubatambulwila muna mpila ina bena.—Tanga Roma 15:7, sinsu vana yanda.

16, 17. (a) Adieyi tulenda vanga mu toma zayana ye awana batuka mu nsi zankaka? (b) Nkia lusadisu tulenda vana kwa nzenza zina muna nkutakani eto?

¹⁶ Avo tuvaudi e ntangwa mu longoka mambu ma nsi ye fu ya kisi nsi y’awana bena vo anzenza, dilenda kutusadisa mu toma kubazaya. Muna nsambila ya esi nzo, tulenda vavulula maka mambu mu kuma kia fu ya kisi nsi ya wantu bena muna nkutakani yovo zunga kieto. E mpila yankaka tulenda zayanena ye nzenza, i kubabokelanga kuna nzo eto mu dia yeto vamosi. Yave ‘waziulwila esi zula mwelo a lukwikilu.’ Muna kuma kiaki, yeto mpe tufwete ziulanga e mwelo a nzo eto mu kuma kia nzenza ana “tuna yau entwadi muna lukwikilu.”—Mavangu 14:27; Ngalatia 6:10; Yobi 31:32.

¹⁷ O viokesa e ntangwa vamosi yo wantu ana bayiza zingila mu nsi eto, dikutusadisa  mu toma kubazaya yo yangalela e ngolo bevanganga mu kulukilwa e fu yeto ya kisi nsi. Dilenda kala vo lusadisu bavuidi o mfunu muna longoka e nding’eto. Tulenda mpe kubasonga e nkubika zina zilenda kubasadisa mu solola nzo yovo salu kiambote. O lusadisu lwalu lulenda vanga diambu muna zingu kia mpangi zeto z’akala ye z’akento.—Ngana 3:27.

18. Nkia mbandu anzenza balenda tanginina mu diambu ditadidi songa luzitu yo vutula matondo?

¹⁸ Kieleka, ana betukanga mu nsi zankaka, ngolo bevanganga mu kulukilwa e fu ya kisi nsi ya nsi ina bezingilanga. Rutu mbandu ambote kikilu kasisa muna diambu diadi. Entete, wasonga luzitu muna fu ya kisi nsi ya nsi ina kazingilanga muna lomba o nswa wa wonzolola. (Rutu 2:7) Kabadikila nswa wau ko vo umfwanukini yovo yindula vo akaka mbebe bena yau ya kunsadisa. Diazole, wavutulanga matondo kw’awonso ana bansonganga o zola. (Rutu 2:13) Avo anzenza basongele fu kia mpila yayi, difila mpangi zau ye wantu ankaka mu kubazitisa.

19. Nkia kuma tuna yau mu zola nzenza?

¹⁹ Tuna ye kiese kia zaya vo Yave osonganga zola yo yambula vo wantu awonso bawá e nsangu zambote. Akaka vava bazingilanga muna nsi zau, nanga ke bakalanga ye ntangwa ko ya longoka Nkand’a Nzambi yovo kwenda mu tukutakanu twa Mbangi za Yave. Kansi, wau vo babakidi e ntangwa ya lungana yeto, tufwete kubasadisa kimana balembi kuyimwena nze anzenza. Dilenda kala vo ke tuna ye nzimbu zafwana ko muna kubavana lusadisu luna bavuidi kikilu o mfunu. Kansi, avo tubasongele o zola, tutanginina o zola kesonganga o Yave muna yau. Wau vo tu “atanginini a Nzambi,” yambula twavanganga mawonso tulenda mu toma tambula anzenza.—Efeso 5:1, 2.