1. Adieyi Yesaya kasakula mu kuma kia Yesu? Ekuma ungunza wau winina wa lufiaulwisu?

O UNGUNZA wa Yesaya mu kuma kia Yesu Kristu ukutufiaulwisanga yo kutuvana e vuvu. Yesaya wasakula vo Yesu “ke fundisila muna mbon’a meso ko, ngatu zengela muna ngw’a matu, kansi muna unsongi i kefundisil’asukami.” (Yesaya 11:3, 4) Ekuma dinina dia lufiaulwisu? Kadi mu nza yazala ye ngindu zabendomoka tuzingilanga, o wantu befundisanga akaka muna mbon’a meso. Mfundisi alunga tuvuidi o mfunu ona kesinga fundisila wantu mu mpwa ko. O Mfundisi ndioyo i Yesu.

2. Nkia nkanikinu katuvana o Yesu? Adieyi tuvovela mu longi diadi?

² Lumbu yawonso, tuvovelanga oma ma wantu ankaka. Kansi ke tu wantu alunga ko nze Yesu. Muna kuma kiaki, e ngindu zeto mpe ke zalunga ko. Nkumbu miayingi, e ngindu zeto zifilwanga kwa mana tumonanga. Kansi Yesu watukanikina vo: “Nuyambula fundisa mfundis’a ndose, kansi nufundisa kaka mfundis’a unsongi.” (Yoane 7:24) Yesu ozolele vo twantanginina muna lembi fundisilanga wantu mu mpwa. Mu longi diadi,  tuvovela mambu tatu malenda bendomona e ngindu zeto: Kanda yovo nsi kawutukila o muntu, tezo kia mavua kena mau ye kimbuta kena kiau. Muna konso diambu, tulongoka una tulenda lemvokela nkanikinu wa Yesu wa lembi fundisila akaka muna mpwa.

3, 4. (a) Ekuma Petelo kasobela e ngindu mu kuma kia Esi zula? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.) (b) Nkia diambu diampa o Yave kalonga kwa Petelo?

³ Yindula una kamona Petelo wa ntumwa vava kavoveswa vo kenda kuna Kaisaria kuna nzo a Koneleo wa mwisi zula. (Mavangu 10:17-29) Tuka kileke, Petelo wakwikilanga vo Esi Zula wantu afunzuka. Kansi mambu mayingi mavangama masoba e ngindu zandi. Kasikil’owu, Nzambi wansonga e mona-meso. (Mavangu 10:9-16) Muna mona-meso kiaki, Petelo wasongwa lekwa kiakala nze nlele ampwena kiatuka kuna zulu, kiazala ye bulu yabadikilwanga vo yafunzuka. I bosi, wawá e ndinga yamvovesa vo: “Telama e Petelo, vonda wadia!” Petelo nkumbu ntatu katambulwila ko. Muna nkumbu ntatu miami, e ndinga yamvovesanga vo: “Yambula yikila e lekwa ina Nzambi kavelelese vo yafunzuka.” Vava e mona-meso kiavioka, Petelo kabakula ko dina e ndinga yayina yazola kunlonga. Vana vau, anati a nsangu ana katuma o Koneleo balwaka vana kakala. O mwand’avelela wafila Petelo kenda kumosi ye anati a nsangu kuna nzo a Koneleo.

⁴ Kele vo Petelo wafundisila muna ndose, kadi kwenda ku nzo a Koneleo ko. Ayuda ke bayendanga mu nzo za Esi zula ko. Ozevo, ekuma Petelo kayendela? Kana una vo ngindu zabendomoka kakala zau muna Esi zula, e mona-meso kasongwa ye luludiku kavewa kwa mwand’avelela lwasoba e ngindu zandi. Vava Petelo kawá e mvovo mia Koneleo, wavova vo: “Owau ntomene wo zaya vo Nzambi ke sianga mpambula ko, kansi muna zula yawonso, ndiona okumvumina yo vanga oma mansongi otondwa kwa yandi.” (Mavangu 10:34, 35) O zayi wau wampa wasoba kikilu e ngindu za Petelo. Ufwete soba mpe e ngindu za Akristu awonso. Mu nkia mpila?

5. (a) Adieyi o Yave kazolele vo Akristu awonso babakula? (b) Kana nkutu vo tuzeye e ludi, nkia fu tulenda kala kiau?

⁵ Yave wasadila Petelo mu sadisa Akristu awonso mu bakula vo oyandi kesianga mpambula ko. Yave ketalanga se kia nitu ko, nsi kawutukila o muntu, kanda yovo ndinga. Avo tuvumini Nzambi yo vanga oma mansongi, tutondakana kwa yandi. (Ngalatia 3:26-28; Lusengomono 7:9, 10) Nanga otomene zaya e diambu diadi. Kansi, adieyi tuvova avo muna nsi wasansukila yovo kanda wawutukila, o wantu fu kia sia mpambula bena kiau? Kana una vo olenda mona vo kusianga mpambula ko, dilenda kala vo wakinu ye ngindu zabendomoka muna wantu ankaka.  Kana nkutu vava Petelo kasadisa akaka mu bakula vo Nzambi kesianga mpambula ko, e ngindu zabendomoka kakala zau ke zafokoka vana vau ko. (Ngalatia 2:11-14) Aweyi tulenda lemvokela nkanikinu a Yesu wa yambula fundisa akaka muna mpwa yovo mbon’a meso?

6. (a) Adieyi dilenda kutusadisa mu venga e fu kia sia mpambula? (b) E nsangu zina mpangi mosi kasoneka adieyi zasonga mu kuma kiandi?

⁶ Muna zaya kana vo ngindu zambendomoka tuna zau muna wantu yovo ve, tufwete toma kuyifimpa. Tufwete tezanesa e ngindu zeto ye mana tulongokanga muna Diambu dia Nzambi. (Nkunga 119:105) Wau vo diampasi dikalanga mu kuyifimpa yeto kibeni, tulenda mpe yuvula kwa nkundi eto kana vo ngindu zambendomoka tukalanga zau muna wantu yovo ve. (Ngalatia 2:11, 14) Dilenda kala vo e ngindu zazi zakota kikilu muna ntima mieto yo lembi bakula kana vo fu kia sia mpambula tuna kiau. I diau diavangama kwa mpangi mosi una ye kiyekwa muna nkutakani. Wasoneka e nsangu mu kuma kia akazi mosi bakala mu salu kia ntangwa ke ntangwa. O yakala mwisi kanda diavezwanga kwa wantu ayingi. O mpangi mambu mayingi mambote kasoneka mu kuma kia yakala. Kansi wakudikila vo: “Kana una vo [mwisi kanda diadi], e mavangu ye mpil’a zingu kiandi kisadisanga akaka mu bakula vo ke awonso ko muna [kanda diadi] bena vo akwa mvindu yovo mazowa.” Adieyi tulenda longoka? Kana nkutu vo kiyekwa tuna kiau muna nkubik’a Yave, tufwete kuyifimpanga yo tambulwila lusadisu mu zaya kana vo twakinu ye fu kia sia mpambula. Adieyi diaka tulenda vanga?

7. Aweyi tulenda ‘ziulwila ntima mieto’?

⁷ Avo ‘tuziudi e ntima mieto,’ tulenda vingisa o zola vana vena e fu kia sia mpambula. (2 Korinto 6:11-13) Nga ozolanga kaka vanga kikundi yo wantu ana luna ye se kimosi kia nitu, nsi, kanda yovo nuvovanga ndinga mosi? Avo i wau, vanga e ngolo za vanga mpe kikundi yo wantu ankaka. Olenda bokela mpangi za makanda mankaka mu sala yaku entwadi muna salu kia umbangi. Olenda mpe kubabokela kuna nzo eno kimana nuadia yovo sakana vamosi. (Mavangu 16:14, 15) Kuna kulanda, o ntim’aku uzala yo zola yo vengomona e fu kia sia mpambula. Owau, yambula twavovela mpila yankaka tulenda ‘fundisila muna mbon’a meso.’

8. Adieyi tulenda longoka muna sono kia Fuka 19:15 mu kuma kia una umvuama yovo usukami ulenda bendomwena e mpila tubadikilanga akaka?

⁸ Tulenda fundisa akaka mu kuma kia mavua yovo usukami. E sono kia Fuka 19:15 kivovanga vo: ‘Kufwete songa nkenda kwa nsukami ko wau vo nsukami yovo lungisa o mvuama wau vo mvuama. Ofwete fundisila nkwaku muna unsongi.’ Aweyi o usukami yovo mavua kena mau o muntu malenda bendomwena e mpila tukumbadikilanga?

9. Nkia diambu diankenda kasoneka o Solomo? Adieyi tulenda longoka?

⁹ Solomo wavumunuinua mu soneka e  diambu edi diankenda: “Nsukami wasaulwa, kana kwa nkw’andi: O mvwama, ana banzola, engi.” (Ngana 14:20) Adieyi tulenda longoka muna kingana kiaki? Avo ke tuyikebele ko, tulenda yantika vanga kikundi ye ampangi bena vo amvuama yo bembola asukami. Ekuma dinina dia vonza mu fundisa wantu landila ina bena yau?

10. Mu nkia diambu o Yakobo kalukisila Akristu?

¹⁰ Avo e mpila tukadilanga ye mpangi bena vo amvuama yaswaswana ye mpila tukadilanga y’awana bena vo asukami yovo amputu, tulenda kotesa e mpambula muna nkutakani. Ediadi diavangama kala muna nkutakani zankaka za tandu kiantete. Ediadi diafila Yakobo mu lukisa Akristu awaya. (Tanga Yakobo 2:1-4.) Ke tufwete yambula ko vo e fu kia sia mpambula kiakota muna nkutakani eto. Aweyi tulenda vengela e fu kia fundisa wantu landila ina bena yau?

11. Nga e mavua mfunu mena muna kala ye ngwizani ambote yo Yave? Sasila.

¹¹ Tufwete badikilanga mpangi zeto nze una Yave kekubabadikilanga. Muna zolwa kwa Yave, ke divavanga ko vo muntu kakala mvuama yovo mputu. Ke nzimbu ko ngatu tezo kia mavua tuna mau mekutukitulanga akundi a Yave. Dina Yesu kavova vo “diampasi kwa mvuama mu kota muna Kintinu kia zulu” dialudi kikilu, kansi ke disongele ko vo ke dilendi vangama ko. (Matai 19:23) Yesu wavova mpe vo: “Kiese kwa yeno asukami,  kadi e Kintinu kia Nzambi i kieno.” (Luka 6:20) Kansi, ediadi ke disongele ko vo asukami awonso bewila Yesu yo sambulwa. Asukami ayingi ke bazola kituka alandi a Yesu ko. E ludi i kiaki: Ke tufwete yindula ko vo e tezo kia mavua kena mau o muntu mfunu mena muna kala ye ngwizani ambote yo Yave.

12. Adieyi Nkand’a Nzambi uvovanga kwa wantu awonso, kiakala amvuama yovo amputu?

¹² Vana vena nkangu a Yave, vena ye mpangi bena vo amvuama, vena mpe ye mpangi bena vo amputu. Kansi, yau awonso bezolanga Yave yo kunsadila ye nsi a ntima yawonso. Nkand’a Nzambi uvovesanga amvuama vo “balembi sia e vuvu kiau muna umvuama wavilu-vilu, kansi muna Nzambi kaka.” (Tanga 1 Timoteo 6:17-19.) Diambu dia Nzambi dilukisanga mpe selo yawonso ya Yave, amvuama ye asukami, vo dia vonza mu zola e nzimbu. (1 Timoteo 6:9, 10) Vava tubadikilanga mpangi zeto nze una Yave kekutubadikilanga, ke tukubafundisa ko mu kuma kia ina bena yau yovo ina bakondelo. Kansi, adieyi tuvova mu kuma kia mvu kena miau o muntu? Nga e kiaki i kuma kifwete kutufila mu fundisa akaka?

13. Adieyi o Nkand’a Nzambi ukutulonganga mu kuma kia songa luzitu kwa awana bena vo ambuta?

¹³ Nkand’a Nzambi nkumbu miayingi uvovanga vo twazitisa anunu. E sono kia Fuka 19:32 kivovanga vo: “Otelama vana ndose a nkwa mvu, wazitisa mpolo a nunu, wavumina Nzambi aku.” E sono kia Ngana 16:31 kivovanga vo ‘E mvu, kolow’ankembo, avo iwanuka muna nzil’a unsongi.’ Paulu wavovesa Timoteo vo kalembi kondwa luzitu kwa ambuta kansi kafwete kubabadikila nze mase mandi. (1 Timoteo 5:1, 2) Kana una vo Timoteo wisa kakala kiau muna ambuta, diavavanga vo kakala nkwa walakazi yo luzitu.

14. Nkia ntangwa divavanga vo twasingika o muntu una vo mbuta?

¹⁴ Adieyi tuvanga avo muntu una vo mbuta osumukini yovo ovangidi mambu mana Yave ke yangalelanga ko? Yave ke vezanga sumu dia muntu ko ona osumukinanga kuna lukanu, kana nkutu vo muntu ndioyo mbuta ye otoma zitiswanga. Badika o nkanikinu una muna sono kia Yesaya 65:20 kivovanga vo: “O nsumuki okala ye nkam’a mvu osibwa.” O nkanikinu wau una mpe muna mona-meso kiasongwa Yezekele wa ngunza. (Yezekele 9:5-7) Edi disundidi o mfunu kwa yeto, i zitisa Yave wa Munkulu-nkulu a Lumbu. (Daniele 7:9, 10, 13, 14) O vumi muna yandi ukutuvana o unkabu tuvuidi o mfunu muna singika o muntu ovuidi lusadisu o mfunu, kana nkutu nkia mvu kena miau.—Ngalatia 6:1.

15. Nkia diambu tulenda longoka muna mbandu a Paulu wa ntumwa mu diambu ditadidi zitisa mpangi zeto bena vo aleke?

¹⁵ Adieyi tuvova avo mpangi wakinu nleke? Nga disongele vo ke tufwete kunzitisa ko? Ve. Paulu wa ntumwa wasonekena Timoteo vo: “Kuyambula ko vo muntu kaveza kileke kiaku. Kala kaka se mbandu kuna kwa minkwikizi muna mpova, muna mavangu, muna zola, muna lukwikilu ye muna nkal’avelela.” (1 Timoteo 4:12) Vava Paulu kasoneka e mvovo miami, Timoteo nanga kimbuta kia mvu 30 kakala kiau. Kana una vo i wau, Paulu wamvana kiyekwa kiamfunu. Adieyi tulongokele? Ke tufwete fundisanga mpangi zeto ko bena vo aleke mu kuma kia  mvu miau. Yindula ulolo wa mambu kavanga o Yesu vava kakala ye kimbuta kia mvu 33 kaka!

16, 17. (a) Aweyi akuluntu bebakilanga nzengo kana vo mpangi wafwana tumbikwa nze selo kia salu yovo nkuluntu? (b) Aweyi e ngindu za yeto kibeni ye fu ya kisi nsi ilenda kutufidila mu lembi landa dina Nkand’a Nzambi uvovanga?

¹⁶ Muna fulu yankaka, o wantu ke bezitisanga aleke ko. Ediadi difilanga akuluntu akaka mu lembi tumbika mpangi una vo nleke mu kituka selo kia salu yovo nkuluntu kanele vo ovanganga e ngolo za kuyifwanisa. Kansi, Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko vo mpangi kafwete lungisa kimbuta kia mvu kingandi muna tumbikwa selo kia salu yovo nkuluntu. (1 Timoteo 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Avo nkuluntu osidi nsiku mu kuma kia diambu diadi landila e fu ya kisi nsi, ediadi disonga vo ke lemvokelanga Diambu dia Nzambi ko. Akuluntu ke bafwete fundisa aleke ko landila ngindu zau yovo fu ya kisi nsi, kansi mun’owu wa nkanikinu mina muna Diambu dia Nzambi.—2 Timoteo 3:16, 17.

¹⁷ Avo akuluntu bayambwidi landa e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi ko vava betumbikanga e selo ya salu yovo akuluntu, balenda kakidila lunungunuku lwa mpangi ana bekuyifwanisanga. Mu nsi mosi, vakala ye mpangi una vo selo kia salu watoma lungisanga e salu kavewanga. Akuluntu bamona vo mpangi wafwana muna tumbikwa se nkuluntu kadi olungisanga mana masikidiswa muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia akuluntu. Kansi, akuluntu akaka bena vo se anunu bavova vo mpangi ndioyu wakinu nleke. Muna kuma kiaki, ke batonda ko vo katumbikwa. Diankenda kikilu vo mpangi ndioyu katumbikwa ko, mu kuma kia mpw’andi. Nanga e diambu diadi ditoma vangamanga mu fulu yayingi omu nza. Diamfunu kikilu twabundanga e vuvu muna Nkand’a Nzambi vana fulu kia bunda e vuvu muna umbakuzi weto yovo muna fu ya kisi nsi. Muna kuma kiaki, tulemvokela Yesu yo yambula fundisila akaka muna mpwa.

18, 19. Adieyi dilenda kutusadisa mu badikila mpangi zeto nze una Yave kekubabadikilanga?

¹⁸ Dialudi vo tu wantu alembi lunga. Kana una vo i wau, tulenda kweto longoka badikila wantu nze una Yave kekubabadikilanga, lembi sia mpambula. (Mavangu 10:34, 35) Muna wo vanga, tufwete sianga e sungididi muna nkanikinu mina muna Diambu dia Nzambi. Avo tusadidi mio, tulemvokela nkanikinu a Yesu wa ‘yambula fundisa e mfundis’a ndose.’—Yoane 7:24.

¹⁹ Ke kolo ko, o Ntinu eto Yesu Kristu, ofundisa o wantu awonso. Osinga fundisila mun’owu wa nkanikinu miansongi mia Nzambi, ke mun’owu wa mana kemona ko ngatu wá. (Yesaya 11:3, 4) Elo, tuvingilanga ye kiese kiawonso e ntangwa yayi.