WAU vo e mpasi za zingu mu wokela kaka zina mu “lumbu yambaninu,” tufwete kala ye luzindalalu lutila nkutu tandu yavioka. (2 Timoteo 3:1-5) Wantu ayingi tuzinganga yau ke besonganga luzindalalu ko. Bakituka akwa loko, azodi a nuana yo kondwa volo. Muna kuma kiaki, tufwete kukiyuvula: ‘Nga yavidisa e fu kia luzindalalu nze wantu ankaka? O songa luzindalalu lwakieleka aweyi disongele? Aweyi ndenda yimina e fu kia luzindalalu?’

O mvovo “luzindalalu” nkia nsasa una muna Nkand’a Nzambi? Ke usongele kaka ko vo zizidila mambu mampasi. O nkwa luzindalalu ozizidilanga ye kani diasikila, i sia vo, okalanga ye vuvu vo mambu mesinga soba. Ke yindulanga kaka oma ma yandi kibeni ko, kansi otokanenanga mpe ngindu za wantu ankaka, kana nkutu awana bekumfungisanga makasi yovo kumvanga e mbi. Okalanga ye vuvu vo ngwizani yo wantu awaya ilenda soba. Ke diasivi ko vava o Nkand’a Nzambi uvovanga vo luzindalalu muna zola lutukanga. * (Tal’e mvovo vana yand’a lukaya.) (1 Korinto 13:4) Luzindalalu kimosi mpe muna fu ya “mbongo a mwanda.” (Ngalatia 5:22, 23) Muna kuma kiaki, adieyi tufwete vanga muna kala ye luzindalalu lwakieleka?

Muna kala ye fu kia luzindalalu, tufwete lombanga lusadisu lwa mwand’a Yave, owu kevananga kw’awana bekumbundanga e vuvu. (Luka 11:13) O mwand’avelela uvuidi nkuma wayingi, kansi tufwete zingilanga e ngwizani ye mana tulombanga muna sambu. (Nkunga 86:10, 11) Ediadi disongele vo tufwete vanga mawonso tulenda muna songa luzindalalu e lumbu yawonso yo kitula e fu kiaki se mpil’a zingu kieto. Kansi, ezak’e ntangwa dilenda kala diampasi mu songa luzindalalu. Nki kilenda kutusadisa?

Tufwete longoka yo tanginina e mbandu alunga ya Yesu. Vava Paulu wa ntumwa kavovela oma ma “kiwuntu kiampa,” kumosi ye luzindalalu, watukasakesa vo: “Nuyambula o luvuvamu lwa Kristu lwayala omo ntima mieno.” (Kolosai 3:10, 12, 15) Muna vanga wo, tufwete landa e mbandu a Yesu yo kala ye vuvu vo Nzambi osingika o mambu muna ntangw’andi. Avo tuna ye vuvu nze kiaki, ke tuvidisa luzindalalu lweto ko kana nkutu nkia diambu dilenda kutubwila.—Yoane 14:27; 16:33.

Yeto awonso tuzolele vo e nz’ampa iza mu nzaki. Kansi, luzindalalu lweto luwokelanga vava tuyindulanga o luzindalalu kesonganga o Yave muna yeto. O Nkand’a Nzambi ukutusikidisanga vo: “O Yave ke nkwa fuki ko muna lungisa nsilu andi, nze una wantu ankaka beyindulanga vo nkwa fuki, kansi ozindalalanga kaka, kadi kazolele ko vo muntu kafwa, kansi, awonso baluaka muna luviluku lua ntima.” (2 Petelo 3:9) Muna kuma kiaki, vava tuyindulanga una Yave kekadilanga yeto kuna luzindalalu, ediadi dikutufila mu songa luzindalalu kw’akaka. (Roma 2:4) Mu nkia mambu mankaka tufwete songela luzindalalu?

O unu, vena ye mambu mayingi ma zingu kia lumbu ke lumbu mevavanga vo twasonga luzindalalu. Kasikil’owu, luzindalalu divavanga muna lembi zenga akaka e mvovo avo tumwene vo diambu diamfunu tuzolele vova. (Yakobo 1:19) Luzindalalu mpe tuvuanga o mfunu avo muntu utuvangidi e mbi. Vana fulu kia funga makasi mu nzaki, diambote twasungamenanga una Yave yo Yesu besongelanga luzindalalu vava tuvanganga o vilwa. Ke besianga sungididi kiau mu konso fidiambu diambi ko tuvanganga. Besianga e sungididi kiau muna fu yeto yambote. Kuna luzindalalu lwawonso, bekutuvananga ntangwa kimana twatomesa kiwuntu kieto.—1 Timoteo 1:16; 1 Petelo 3:12.

Luzindalalu mpe tuvuanga o mfunu avo muntu utuvovese vo diambu diambi tuvovele yovo tuvangidi. Nanga e diambu diantete tuvanganga i funga makasi yo vava kuyitanina. Kansi, Nkand’a Nzambi ke diau ko ukutuvovesanga vo twavanga. E Diambu dia Nzambi divovanga vo: ‘O nlembami osundidi nkwa lulendo. Kusazuki funga makasi ko; kadi makasi i sinsu kia mazowa.’ (Kimpovi 7:8, 9) Kana nkutu vo dina bavovele dialuvunu, tufwete kala ye luzindalalu yo teka badika vitila twavanga diambu. I diau Yesu kavanga vava wantu bamvunina e mambu.—Matai 11:19.

Amase bafwete kalanga ye luzindalalu vava besadisanga wan’au mu singika kiwuntu kiau yovo venga zolela yambi. Badika e nona kia mpangi Mattias, osadilanga kuna Betele ya nsi mosi ya Europa. Vava mpangi Mattias kakala nleke, akwandi a sikola bamvezanga mu kuma kia lukwikilu lwandi. Kuna lubantiku, mase mandi ke bazaya ko dina diavangamanga. Kuna kwalanda, bamona vo mwan’au wayantika katikisa mana kakwikilanga. Mpangi Gillis wa se dia Mattias, wavova vo yandi yo nkaz’andi luzindalalu bavuanga o mfunu muna singika e diambu diadi. Mattias wayuvulanga yuvu nze eyi: “Nani i Nzambi? Nga e Bibila Diambu dia Nzambi kikilu? Aweyi tuzayidi wo vo ediadi i diau kikilu o Nzambi kazolele kwa yeto?” Wayuvulanga mpe kwa se diandi vo: “Ekuma mfwete fundisilwa avo kikwikidi ko muna mana nukwikilanga?”

Mpangi Gillis wavova vo: “Ezak’e ntangwa mwan’eto wavanganga yuvu kuna makasi, ke mu kuma kia ngudi andi ko yovo mono, kansi mu  kuma kia ludi kadi wamonanga vo kiau kiakitulanga e zingu kiandi se kiampasi.” Aweyi mpangi Gillis kasadisila mwan’andi? Wavova vo: “Mono yo mwan’ame twavuandanga yo mokena mu kolo kiayingi.” Mpangi Gillis wawunikinanga Mattias yo kunyuvula yuvu mu vava bakula e ngindu zandi. Ezak’e ntangwa, mpangi Gillis wasasilanga diambu kwa mwan’andi yo kumvovesa vo kateka yindula e diambu diadi lumbu kiamvimba i bosi bemokenenanga dio diaka. E ntangwa zankaka, mpangi Gillis wavova vo yandi kibeni wavaulanga lumbu yayingi mu toma fimpa diambu dina mwan’andi kamvovesa. E mbokena zazi zasadisa Mattias mu yantika bakula e nsas’a lukûlu. Wabakula mpe vo Yave okutuzolanga ye yandi kaka una ye wisa kia kutuyala. O se diandi wavova vo: “Kana una vo mvu miayingi miavioka ye diampasi diakala, malembe-malembe o zola kwandi muna Yave kwayantika wokela muna ntima. Mono yo nkaz’ame tuna ye kiese wau vo luzindalalu twasonga muna sadisa o mwan’eto tuka muna kileke lwatwasa nluta, e ludi kiakota muna ntim’andi.”

Ekolo mpangi Gillis yo nkaz’andi basadisanga mwan’au kuna luzindalalu, bakala ye vuvu vo Yave okubasadisa. Mpangi Gillis wavova vo: “Nkumbu miayingi yavovesanga Mattias vo zola kweto muna yandi kwafila mono yo ngudi andi mu samba nkumbu miayingi kwa Yave kimana kansadisa mu bakula.” Mase mama bena ye kiese wau bazindalala yo lembi yoya.

Oyeto mpe luzindalalu tuvuanga o mfunu vava tulunga-lunganga yitu yovo nkundi eto onuananga ye kimbevo mu kolo kiandá. Badika e nona kia mpangi Ellen * (tal’e mvovo vana yand’a lukaya), ona ozingilanga mpe kuna Europa.

Se vioka mvu nana, o nkaz’a Ellen wabakama kimbevo kiafwasa tomfo twandi. Muna kuma kiaki, ke lendanga diaka mona kiese ko ngatu nkenda. E diambu diadi diampasi kikilu kwa Ellen. Wavova vo: “Divavanga vo yakala ye luzindalalu yo samba kwayingi.” Wakudikila vo: “Itoma yangalelanga e sono kia Filipi 4:13, kivovanga vo: ‘Muna mambu mawonso ngina ye nkuma muna ndiona okunkumikanga.’” Muna nkuma yo lusadisu lwa Yave, Ellen olendanga zizidila e mpasi zazi.—Nkunga 62:5, 6.

Kieleka, Yave i mbandu isundidi ya luzindalalu. (2 Petelo 3:15) Muna Nkand’a Nzambi, nkumbu miayingi tutanganga mu kuma kia luzindalalu lwa Yave. (Nekemiya 9:30; Yesaya 30:18) Nga osungamene una Yave kakadila yo Abarayama vava kanyuvula yuvu yayingi mu kuma kia nzengo kabaka za fwasa mbanz’a Sodomo? Yave kazenga mvovo mia Abarayama ko. Kuna luzindalalu lwawonso, wayambula vo Abarayama kayuvula e yuvu mu kuma kia dina diantokanesanga. I bosi, Yave wasonga vo wasia e sungididi muna ntokani za Abarayama yo kunsungamesa vo ke fwasa e mbanz’a Sodomo ko kana nkutu vo wantu kumi kaka ansongi besoloka muna mbanza yayina. (Etuku 18:22-33) Yave wawá kuna luzindalalu lwawonso yo lembi kuntumba.

O luzindalalu fu kiamfunu kikilu muna kiwuntu kiampa kina Akristu awonso bafwete kala kiau. Avo tuvangidi e ngolo za kala ye luzindalalu, tuvana nkembo kwa Yave wa Se dieto dianzodi ye nkwa luzindalalu. Tukala muna buka kia “awana bena vo muna lukwikilu yo luzindalalu i bevuila e nsilu.”—Ayibere 6:10-12.