1. Ekuma tuvuididi lufiaulwisu o mfunu?

YETO awonso lufiaulwisu tuvuanga o mfunu. Dilenda kala vo e zingu kieto kiazala ye ntokani, lukendalalu ye ntelamw’a moyo. Nanga tunuananga ye mpasi za mayela, za kinunu yovo za fwilwa azolw’eto. Akaka muna yeto bebangikwanga. Vana ntandu, o mavangu mansoki ma wantu batuzungidi mu wokela kaka mena. Kieleka, e ‘nsungi zazi zampasi’ zisonganga vo mu “lumbu yambaninu” tuzingilanga. Konso lumbu kiviokanga, mu finama kaka twina ye nz’ampa. (2 Timoteo 3:1) Kana una vo i wau, nanga se kolo kiandá tuvingilanga e ndungan’a nsilu mia Yave. Dilenda mpe kala vo e mpasi zeto mu wokela kaka zina. Ozevo, akweyi tulenda sololwela lufiaulwisu?

2, 3. (a) Adieyi tuzeye mu kuma kia Kabakuke? (b) Ekuma dinina diambote mu badika o nkand’a Kabakuke?

² Yambula twabadika nkand’a Kabakuke muna zaya e  mvutu za kiuvu kiaki. Kana una vo Nkand’a Nzambi ke uvovanga mayingi ko mu kuma kia zingu kia Kabakuke, o nkanda kasoneka ukutukasakesanga kikilu. E nkumbu a Kabakuke nanga ina ye nsasa vo “Bimbakana.” E mvovo miami milenda songa e mpila ina Yave kesongelanga o zola muna selo yandi yo kubafiaulwisa. Milenda mpe songa e mpila ina selo yandi bekuntatidilanga. Kabakuke wamokena yo Nzambi yo kunyuvula e yuvu. Yave wavumunuina Kabakuke mu soneka e mbokena zazi kadi wazaya wo vo zilenda kutusadisa.—Kabakuke 2:2.

³ E mbokena zazi vana vena ngunza ndioyo wakendalala yo Yave i zau kaka zasonama muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia Kabakuke. Kansi, o nkanda wau umosi muna mambu “mawonso mateka sonekwa” muna Diambu dia Nzambi, “kimana muna luzindalalu lweto ye muna lufiaulwisu lwa Sono, twakala ye vuvu.” (Roma 15:4) Aweyi o nkand’a Kabakuke ulenda sadisila konso muntu mu yeto? O nkanda wau ulenda kutusadisa mu zaya e nsas’a bunda e vuvu muna Yave. O ungunza una muna nkanda Kabakuke ukutusonganga vo tulenda kala ye luvuvamu lwa ntima kana nkutu kia mambu mampasi malenda kutubwila.

4. Ekuma Kabakuke kakendalela?

⁴ Tanga Kabakuke 1:2, 3. Kabakuke mu kolo kiampasi kikilu kazingilanga. O wantu kazinganga yau yimpumbulu ye akwa nsoki bakala. Ediadi diankendelekanga kikilu. Konso fulu katalanga, wamonanga una Aneyisaele babangikilanga akwau. Kabakuke wakiyulanga: ‘Nkia ntangwa o bi wau ufokoka? Ekuma Yave ke vangilanga diambu ko yamu wau?’ Wakimwenanga vo kakala ye nsadisi ko. Muna kuma kiaki, wadodokela Yave kimana kavanga diambu. Kabakuke nanga wayantika yindula vo Yave kavuanga diaka nkangu andi mfunu ko yovo kevanga diambu ko. Nga walwakilwa kala kwa ngindu nze za Kabakuke?

5. Adieyi tulenda longoka muna nkand’a Kabakuke? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁵ Nga Kabakuke wayuvula e yuvu yayi mu kuma kia sia vo kabundanga diaka e vuvu muna Yave ko? Nga kakwikilanga diaka mu nsilu miandi ko? Ve, ke wau ko. Kabakuke walomba lusadisu kwa Yave mu kuma kia lukatikisu ye mpasi kanuananga zau. Ediadi disonganga vo kadimbula vuvu kiandi ko muna Nzambi. Vakala ye diambu diatokanesanga Kabakuke. Kabakulanga ko e kuma Yave kaviokeselanga kolo kwayingi muna singika e diambu ye kuma kanyambulwila vo kamona e mpasi. Yave wavumunuina Kabakuke kasoneka e ntokani zandi. Ediadi diambu diamfunu ditulongele. Ke tufwete kalanga ye wonga ko wa zayisa e ntokani zeto kwa Yave. Okutuvovesanga vo twasambanga kwa yandi yo kunzayisa una tumonanga. (Nkunga 50:15; 62:8) E sono kia Ngana 3:5 kikutukasakesanga vo: “Bunda Yave e vuvu yo ntim’aku wawonso, kuyekamena  waku umbakuzi ko.” Kabakuke wasadila e mvovo miami muna zingu kiandi.

6. Ekuma e sambu kinina o mfunu?

⁶ Kabakuke wabundanga e vuvu muna Yave wa Nkundi ye Se diandi yo toma kumfinama. Kabakuke katokana kaka ko mu kuma mpasi zandi yo vava zo fokola yandi kibeni. Kansi, wasamba kwa Yave yo kunzayisa e ntokani zandi. Eyayi mbandu ambote kwa yeto. Yave ona owanga e sambu, okutulombanga vo twasambanga kwa yandi yo kunzayisa e ntokani zeto mu songa vo vuvu tukumbundanga. (Nkunga 65:2) Avo tuvangidi wo, tumona una Yave kevaninanga e mvutu za sambu yeto. Tumona mpe o zola kwandi muna mpila kekutuvaninanga lufiaulwisu yo kutufila. (Nkunga 73:23, 24) Yave okutusadisa twazaya una kemonanga mu kuma kia ntokani ye mpasi zeto. O samba kwa Yave i mpila yambote tulenda songela vo vuvu tukumbundanga.

7. Adieyi Yave kavanga vava Kabakuke kanzayisa e ntokani zandi?

⁷ Tanga Kabakuke 1:5-7. Vava Kabakuke kazayisa e ntokani zandi kwa Yave, nanga wayindula vo Yave makasi kekumfungila. Nze Se dianzodi, Yave wabakula e ngindu za Kabakuke. Wazaya wo vo Kabakuke mu mpasi kakala, lusadisu lwandi kavavanga. Muna kuma kiaki, Yave katumba Kabakuke ko, kansi wanzayisa dina kadi vanga kwa Ayuda ana bakala vo minkondwa kwikizi. Kabakuke nanga i muntu antete ona Yave kazayisa vo ke kolo ko otumba Ayuda.

8. Ekuma e mvutu za Yave zasivikisila Kabakuke?

⁸ Yave wazayisa Kabakuke vo diambu kevanga ke kolo ko. Otumba nkangu a Yuda ana bakala vo akwa nsoki ye yimpumbulu. Muna vova vo e diambu diadi divangama “muna lumbu yeno,” Yave wasonga vo e mfundisa zazi zikwiza muna kolo kina Kabakuke yovo akwandi Aneyisaele bakala o moyo. E mvutu za Yave zasivikisa Kabakuke. Akaladi yovo esi Babele akwa nsoki bakala, lutila nkutu Aneyisaele ana bazaya e nkanikinu mia Yave. Ozevo ekuma Yave kasadila e zula kiaki mu tumba nkangu andi? Ediadi mpasi kaka diadi kudikila kwa nkangu a Yuda. * (Tala e mvovo vana yand’a lukaya.) Kele vo wakala vana fulu kia Kabakuke, aweyi wadi mona?

9. Nkia yuvu yankaka Kabakuke kayuvula?

⁹ Tanga Kabakuke 1:12-14, 17. Kana una vo Kabakuke wabakula wo vo Yave esi Babele kesadila muna tumba o nkangu wakala vo yimpumbulu, Kabakuke wakwamanana tokana. Kansi, wasonga lulembamu yo kwamanana bunda e vuvu muna Yave. Kabakuke wavova vo Yave i ‘Tadi’ diandi. (Nsiku 32:4; Yesaya 26:4) Kabakuke wakala ye ziku vo Nzambi nkwa zola ye ngemba. Muna kuma kiaki, kakala ye wonga ko wa kunyuvula e yuvu nze: Ekuma Yave keyambulwilanga vo e mpasi muna Yuda zawokela? Ekuma keyambulwilanga vo nkangu andi wakwamanana mona e mpasi? Ekuma keviokeselanga kolo kiandá? Ekuma o Mpungu-ngolo ‘kabutamene’ yo yambulwila e mbi muna fulu yawonso? Vana ntandu, Yave i “Mvauki,” ‘wina yo meso mavelela, ke metalakesa bi ko.’

10. Nze Kabakuke, nkia kiuvu tulenda kukiyuvula ezak’e ntangwa?

¹⁰ Ezak’e ntangwa tulenda mona nze una  Kabakuke kamona. Oyeto mpe tuwilanga Yave yo kumbunda e vuvu. Tutanganga yo longoka e Diambu diandi edi dikumikanga e vuvu kieto. Tuna mpe ye vuvu yo kwikila mawonso tulongwanga kwa nkubik’andi mu kuma kia nsilu miandi. Kansi, nanga vena ye kiuvu tukwamanananga kukiyuvula: ‘Nkia ntangwa e mpasi zeto zifokoka?’ Tulenda longoka diambu mu dina Kabakuke kavanga.

11. Nkia tima kakala diau o Kabakuke?

¹¹ Tanga Kabakuke 2:1. E mbokena kakala zau Kabakuke yo Yave zantwasila luvuvamu lwa ntima. Zansadisa mu kwamanana vingila e ntangwa ina Yave kasingika e mambu. Kabakuke wasonga diaka e tima kakala diau vava kavova vo: ‘Ivingila e lumbu kiampasi kuna luvuvamu.’ (Kabakuke 3:16) Akaka muna selo yakwikizi ya Nzambi mpe bakwamanana vingila Yave kuna luzindalalu lwawonso. E mbandu au ikutukasakesanga, kadi isonganga vo yeto mpe tulenda vanga diau dimosi.—Mika 7:7; Yakobo 5:7, 8.

12. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Kabakuke?

¹² Adieyi tulenda longoka muna tima kakala diau Kabakuke? Diantete, tulongokele vo ke tufwete yambula samba kwa Yave ko yo kunzayisa konso mpasi tunuananga zau. Diazole, tufwete wanga mana Yave kekutuvovesanga muna Diambu diandi ye nkubik’andi. Diatatu, tufwete vingilanga kuna luzindalalu yavana Yave kesingika e mambu yo kala ye vuvu vo osinga fokola e mpasi zeto muna ntangwa kasikidisa. Avo tutanginini Kabakuke, tukala ye luvuvamu lwa ntima yo zizidila e mpasi. E vuvu kieto kikutusadisa mu kala ye luzindalalu ye kiese kana nkutu nkia mpasi tunuananga zau. Tuna ye ziku vo Se dieto kuna zulu diambu kesinga vanga.—Roma 12:12.

13. Aweyi Yave kafiaulwisila Kabakuke?

¹³ Tanga Kabakuke 2:3. Tuna ye ziku vo Yave wayangalela e nzengo za Kabakuke za vingila vo kasingika e mambu. O Mpungu-ngolo wazaya e mpasi za Kabakuke. Muna kuma kiaki, wamfiaulwisa kuna zola kwawonso, wansadisa mu kala ye ziku vo ke kolo ko ovana e mvutu za yuvu yandi. Kabakuke wavevolwa muna ntokani zandi zawonso. Diakala nze Yave wavovesanga Kabakuke vo: “Zindalala, umbunda e vuvu. Isinga vana e mvutu za sambu kiaku, kana nkutu omwene vo kolo kiayingi kivioka.” Yave wasungamesa Kabakuke vo wasikidisa kala e ntangwa kelungisa e nsilu miandi. Muna kuma kiaki, wakasakesa Kabakuke vo kakwamanana vingila. Kuna mfoko, e vuvu kiandi kialungana.

14. Adieyi tufwete vanga vava tunuananga ye mpasi?

 ¹⁴ Yeto mpe tufwete vingila vo Yave kasingika e mambu. Tufwete mpe lemvokelanga mana kekutuvovesanga. Ediadi dikumika e vuvu kieto yo kutuvanga luvuvamu lwa ntima kiakala nkia mpasi tunuananga zau. Yesu watukasakesa twalembi sianga e sungididi muna “ntangwa ye nsungi” ina Nzambi katuzayisa ko. (Mavangu 1:7) Tufwete kala ye vuvu vo Yave ozeye e ntangwa yambote kesingika o mambu. Muna kuma kiaki, ke tufwete yoya ko, tufwete kala yo lulembamu, luzindalalu ye lukwikilu muna Nzambi. Ekolo tuvingilanga, tufwete toma sadilanga e ntangw’eto yo vanga mana tulenda muna salu kia Yave.—Maku 13:35-37; Ngalatia 6:9.

15, 16. (a) Nkia nsilu tulenda solola muna nkand’a Kabakuke? (b) Adieyi tulenda longoka muna nsilu miami?

¹⁵ Yave watusia o nsilu vo: “O nsongi muna ziku kiandi i kekadil’o moyo.” Wakudikila vo: “E nza izadiswa yo zayi wa nkembo a Yave.” (Kabakuke 2:4, 14) Elo, Yave osianga o nsilu wa vana moyo a mvu ya mvu kw’awana bezindalalanga yo kumbunda e vuvu.

¹⁶ O nsilu una muna Kabakuke 2:4  wamfunu kikilu kadi o Paulu wa ntumwa nkumbu ntatu kavutukila wo muna nkanda mina kasoneka. (Roma 1:17; Ngalatia 3:11; Ayibere 10:38) Tulenda kala ye ziku vo kana nkutu nkia mpasi tuwanana zau, tusinga mona e ndungan’a nsilu mia Yave avo tusikidi ye kwikizi muna yandi. Yave ozolele vo twasianga e sungididi muna vuvu kieto kia kusentu.

17. Adieyi Yave kesinga vanga avo tumbundidi e vuvu?

¹⁷ O nkand’a Kabakuke una ye longi diamfunu kwa yeto awonso tuzingilanga mu lumbu yambaninu. Yave ovana moyo a mvu ya mvu kwa ansongi ana bekumbundanga e vuvu. Muna kuma kiaki, tukwamanana kumika e vuvu kieto muna Nzambi, kana nkutu nkia mpasi yovo ntokani tulenda wanana zau. Dina Yave kavovesa Kabakuke dikutukwikidisanga vo Yave okutusadisa yo kutuvuluza. Kuna ngemba zawonso, Yave okutulombanga vo twambunda e vuvu yo vingila kuna luzindalalu lwawonso e ntangwa kasikidisa kimana e Kintinu kiandi kiayala e nza. Muna ntangwa yayina, o ntoto uzala yo wantu ana besambila Yave muna kiese ye luvuvamu.—Matai 5:5; Ayibere 10:36-39.

18. Aweyi e mvovo mia Yave miasadisila Kabakuke?

¹⁸ Tanga Kabakuke 3:16-19. Dina Yave kavovesa Kabakuke diankasakesa kikilu. Kabakuke wayindula masivi mana Yave kavanga muna wete dia nkangu andi kuna nz’ankulu. Ediadi diatoma kumika e vuvu kiandi muna Yave. Wakala ye ziku vo ke kolo ko Yave osingika e mambu. Ediadi diafiaulwisa kikilu Kabakuke, kana una vo wazaya wo vo e mpasi zikwamanana mu fikolo. Kabakuke kakala diaka ye lukatikisu ko. Wakala ye vuvu vo Yave okumvuluza. Dina kavova muna tini kia 18, umosi muna mvovo miankuma tulenda solola muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia vuvu. Akwa ngangu akaka bekwikilanga vo e mvovo miami mina ye nsasa vo: “Itakuzioka ye kiese muna Mfumu ame; Izinguluka ye kiese muna Nzambi.” Ekwe longi diamfunu kwa yeto awonso! Yave kesianga kaka nsilu ko mia mambu mambote kevanga kuna sentu, kansi okutuzayisanga mpe vo ke kolo ko olungisa e nsilu miami.

19. Nze Kabakuke, adieyi tufwete vanga muna fiaulwiswa kwa Yave?

¹⁹ E longi diamfunu tulongokele muna nkand’a Kabakuke i diadi: Tufwete bundanga e vuvu muna Yave. (Kabakuke 2:4) Muna kwamanana bunda vuvu muna Yave, tufwete kumika e kikundi kieto yo yandi. Muna kuma kiaki, vena ye mambu tufwete vanga. (1) Kwamanana samba kwa Yave yo kunzayisa mawonso mekututokanesanga. (2) Lemvokela mana Yave kekutuvovesanga muna Diambu diandi yo landa luludiku kekutuvananga muna nkubik’andi. (3) Kala ye lukwikilu yo vingila kuna luzindalalu e ndungan’a nsilu mia Yave. I diau kavanga o Kabakuke. Kana una vo wakendalala kakala vava kayantika mokena yo Yave, kuna mfoko wakasakeswa yo vutukila e kiese kiandi. Avo tutanginini Kabakuke, yeto mpe tufiaulwiswa vava tumona o zola kwa Yave wa Se dieto kuna zulu. Nga vena ye lufiaulwisu lusundidi lwalu tulenda tambula mu nza yayi yazala ye mambu mambi?