1, 2. (a) Adieyi disundidi o mfunu muna zingu kiaku? (b) Nkia mambu kekutulonganga o Yave? Ekuma menena nze lusalu lwantalu? (Tala e fwaniswa va ntandu.)

ADIEYI disundidi o mfunu muna zingu kiaku? Wau vo tu selo ya Yave, edi disundidi o mfunu kwa yeto i kala ye kikundi yo yandi. Ke tulendi kio sobanesa ye lekwa kiankaka ko. E ludi kitukanga muna Nkand’a Nzambi mfunu kikilu kina kwa yeto kadi kikutusadisanga mu kala akundi a Yave.—Kolosai 1:9, 10.

² Yave i Nlongi eto Anene, ona okutulonganga e ludi kina muna Nkand’a Nzambi. Okutulonganga e nsas’a nkumbu andi yo kutusadisa mu zaya e kiwuntu kiandi. Wau vo Yave otoma kutuzolanga, wavana Mwan’andi anzolwa kimana kafwa mu kuma kieto. Yave okutulonganga oma ma Kintinu kia Masia. Okutuvananga mpe e vuvu kia kusentu, kiakala kuna zulu mu kuma kia akuswa yovo mu Paradiso ova ntoto mu kuma kia “mameme mankaka.” (Yoane 10:16) Yave okutulonganga mpe una tufwete zingila. Tubadikilanga e mambu mama nze lusalu  lwantalu kadi mekutusadisanga mu finama o Mvangi eto yo kala ye kani diasikila muna zingu.

3. Nga Yave nzimbu kekutulombanga muna longoka e ludi?

³ Yave wa Nzambi nkwa ntim’amvevo. Ekiaki i kuma kavanina o mwan’andi se kimenga muna wete dieto. Vava Yave kemonanga o muntu ozolele zaya e ludi, okunsadisanga mu solola kio. Yave kekutulombanga nzimbu ko muna longoka e ludi. Vava muntu mosi wayikilwanga vo Simone kazola vana nzimbu kwa Petelo wa ntumwa kimana kavewa e wisa kia vana mwand’avelela kwa wantu ankaka, Petelo wa ntumwa wasonga vo e ngindu zazi zambi yo vova vo: “Yambula wafwa ye palata aku, kadi edi obenze vo olenda tambula lukau lwangovo lwa Nzambi muna nzimbu.” (Mavangu 8:18-20) O ‘sumba e ludi’ aweyi disongele?

4. Adieyi tulongoka mu kuma kia ludi mu longi diadi?

⁴ Tanga Ngana 23:23. Ngolo divavanga muna longoka e ludi kia Nkand’a Nzambi. Divavanga vo twabembola maka mambu mu kuma kia ludi kia Nkand’a Nzambi. Avo ‘tusumbidi e ludi’, i sia vo, longoka e ludi, tufwete kuyikeba twalembi ‘kio teka,’ i sia vo, yambula e ludi. Aweyi tulenda ‘sumbila’ e ludi kia Nkand’a Nzambi? Nkia ntalu kifwanga? E mvutu za yuvu yayi zikutusadisa mu toma yangalela e ludi yo sia ngolo za lembi kio yambula. Avo tuvangidi wo, tubakula e kuma e ludi kia Yave kisundidi konso lekwa.

5, 6. (a) Aweyi tulenda sumbila e ludi kondwa kwa nzimbu? Sasila. (b) Aweyi e ludi kilenda kutusadisila?

⁵ Kana nkutu vo lekwa kia ngovo, ke disongele ko vo ke kina mfunu ko. O mvovo wa kiyibere wasekolwa vo “sumba” muna Ngana 23:23, una mpe ye nsasa vo “tambula.” E mvovo miole miami misonganga vo muntu kafwete vanga ngolo yovo bembola lekwa kimana katambula lekwa kiamfunu. Muna kutusadisa twabakula una tulenda sumbila e ludi, yindula vo mankondo mekaywanga kuna zandu. Nga tulenda vingila vo e mankondo malwaka vana meza meto lembi vanga ngolo? Ve, divava vo twenda mo baka kuna zandu yo nata mo kuna nzo. Kana una vo e mankondo ke mafwidi nzimbu ko, tufwete vanga ngolo muna mo baka. Diau dimosi mpe, ke divavanga ko vo twakala ye nzimbu muna longoka e ludi. Kansi, tufwete vanga e ngolo.

⁶ Tanga Yesaya 55:1-3. E mvovo mia Yave mikutusadisanga mu bakula e nsas’a mvovo ‘sumba e ludi’. Yave watezanesa e mvovo miandi ye maza, kimvumina ye vinyu. Nze una e maza manzizi mevuvikilanga o muntu una ye vuina, e ludi mpe kikutuvuvikanga. Nze una kimvumina kikumikinanga e nitu a nsedia, e ludi kia Nkand’a Nzambi kikumikanga kikundi kieto yo Yave. O Yave watezanesa mpe mvovo miandi ye vinyu. Ekuma? O Nkand’a Nzambi uvovanga vo e vinyu imwesanga wantu e kiese. (Nkunga 104:15) Muna kuma kiaki, vava Yave kekutuvovesanga vo ‘twasumba e vinyu,’ ozolele twazaya vo avo tulende luludiku lwandi, tukala ye kiese. (Nkunga 19:8) Yave otezanesanga e ludi ye lekwa yayi muna kutusadisa twabakula e nluta tuvuanga vava tulongokanga e ludi yo sadila kio. Owau, yambula twavovela mambu tanu twabembola muna sumba e ludi.

7, 8. (a) Ekuma divavilanga e ntangwa muna longoka e ludi? (b) Nkia ngolo Mariko kavanga muna longoka e ludi? Nkia nluta kabaka?

⁷ Ntangwa. Ntangwa divavanga muna wá e nsangu za Kintinu, tanga Nkand’a Nzambi ye nkanda mieto, longoka Nkand’a Nzambi ye Mbangi za Yave, kubika e malongi yo kwenda muna tukutakanu. Muna vanga e mambu mama mawonso, divavanga vo twasadila e ntangwa twadi sadila mu mambu mankaka oma ke mena kikilu mfunu ko. (Tanga Efeso 5:15, 16 ye mvovo vana yand’a lukaya.) Kolo kwa divavanga muna longoka malongi masina ma Nkand’a Nzambi? O wantu baswaswana. Ke vena ye nsuka ko muna mana tulenda longoka mu kuma kia ngangu za Yave, nzila zandi ye mana kevanganga. (Roma 11:33) Eyingidilu diantete diavaikiswa diatezanesa e ludi ye “mvuma yakete” yo vova vo: “Kuyangalela kaka mvuma mosi ya ludi ko. Kwamanana vava kimana wasolola diaka mvuma zankaka. Kwamanana kutika yo vava zankaka.” Muna kuma kiaki, tulenda kukiyuvula: ‘Nkia mambu ndongokele kala mu kuma kia Yave?’ Kana nkutu vava tuzinga yakwele mvu, vekala kaka ye mambu tulongoka mu kuma kia Yave. O unu, diamfunu mu sadila ntangw’eto muna longoka e ludi. Vena ye nona kia muntu wavanga e diambu diadi.

⁸ Mwan’andumba mosi wa mwisi Japão una ye nkumbu a Mariko,  * (tala e mvovo vana yand’a lukaya), wayenda tangila sikola kuna mbanz’a Nova York, Estados Unidos. Lumbu kimosi, mpangi ankento una vo mviti a nzila wansamunuina e nsangu zambote kuna nzo andi. Mariko wakala ye dibundu diandi, kansi wayantika longoka Nkand’a Nzambi yo mpangi ankento. Wayangalelanga mana kalongokanga. Muna kuma kiaki, walomba kwa mpangi ankento vo kalongokanga nkumbu miole muna lumingu. Kana una vo kakala ye ntangwa yayingi ko mu kuma kia sikola ye salu kiandi kia ndambu a lumbu, wayantika kwenda muna tukutakanu. Wau vo kaviokesanga ntangwa yayingi ko muna nsaka, wakala ye ntangwa yafwana mu longoka e ludi. Muna kuma kia ngolo kavanga, Mariko watoma finama Yave, ke vavioka mvu ko, wavubwa. Una vavioka ngonde sambanu, muna mvu wa 2006, wakota muna salu kia kimviti a nzila. Yamu wau wakinu mu salu kiaki.

9, 10. (a) O longoka e ludi aweyi dilenda sobela e mpila tubadikilanga mavua? (b) Nki kabembola mwan’a ndumba mosi vava kalongoka e ludi? Aweyi kemonanga mu kuma kia nzengo kabaka?

⁹ Mavua. Muna longoka e ludi, dilenda vava vo twayambula salu kifutanga nzimbu zayingi yovo tunda mu nza yayi. Kasikil’owu, Petelo yo Andere abaki a mbizi za maza bakala. Kansi, vava Yesu kababokela mu kituka alandi andi, bayambula e salu  kiau kia lowa. (Matai 4:18-20) Ediadi ke disongele ko vo avo olongokele e ludi ofwete yambula e salu kiaku. O muntu kafwete sala yo lunga-lunga esi nzo andi. (1 Timoteo 5:8) Kansi avo olongokele e ludi, e mpila ina obadikilanga e mavua ifwete soba. Obakula edi disundidi o mfunu muna zingu. Yesu wavova vo: “Nuyambula lundila lusalu lweno ova nza.” Kana una vo i wau, watukasakesa vo: “Nulundila lusalu lweno kuna zulu.” (Matai 6:19, 20) I diau kavanga nkento mosi una ye nkumbu a Maria.

¹⁰ Muna kileke, Maria wayangalelanga tá e nsaka za golfe. Vava katanganga e sikola, watoma kuyivananga muna nsaka za golfe. Wau vo watoma zaya e nsaka zazi, wavewa e lau dia kota sikola zandá. Maria wakala ye kani dia kitula e nsaka zazi se salu kiandi yo vua nzimbu zayingi. Kuna kwalanda, wayantika longoka Nkand’a Nzambi. Maria wayangalelanga mana kalongokanga yo yantika mo sadila muna zingu kiandi. Maria wavova vo: “Vava yayantika wizanesa e ngindu ye mpil’a zingu kiame ye nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, e kiese kiame kiawokela.” Maria wabakula vo diampasi diadi kala mu sadila Yave yo kuyivana muna nsaka za golfe. (Matai 6:24) Muna kuma kiaki, wabaka e nzengo za bembola e nsaka za golfe yo vanga edi disundidi o mfunu. O unu, Maria mu salu kia kimviti a nzila kena. Wavova vo: “Owau, e kiese kiame kiawokela, ngina mpe ye kani diasikila muna zingu.”

11. Vava tuyantikanga longoka e ludi kia Nkand’a Nzambi, adieyi divangamanga muna ngwizani eto ye akaka?

¹¹ Ngwizani eto y’akaka. Vava tuyantikanga sadila mana tulongokanga muna Nkand’a Nzambi, e ngwizani eto ye akundi ye yitu yeto ilenda soba. Yesu watusadisa mu zaya e kuma kia nsobani yayi muna sambu kasamba mu kuma kia alandi andi oku vo: “Ubavaula muna ludi; e diambu diaku i ludi.” (Yoane 17:17; mvovo vana yand’a lukaya) O mvovo “ubavaula” ulenda mpe songa vo “ubavambula.” Vava twayantika sadila e ludi muna zingu kieto, twavambuka e nza yayi wau vo nkanikinu mia Nkand’a Nzambi tulandanga. Kana una vo tusianga e ngolo za kala ye ngwizani ambote ye akundi ye yitu yeto, akaka ke bekutuzolanga diaka ko nze una batuzolelanga. Balenda kutusia kitantu mu kuma kia mambu mampa tukwikilanga. E diambu diadi ke diasivi ko kwa yeto. Yesu wavova vo: “Kieleka, e mbeni za muntu i esi nzo a yandi kibeni.” (Matai 10:36) Kansi, Yesu watusila mpe nsilu vo kana nkutu tuvidisi mayingi mu kuma kia ludi, tutambula lutila ina twavidisa.—Tanga Maku 10:28-30.

12. Adieyi diabwila Nyuda mosi vava kalongoka e ludi?

¹² Yakala dimosi dia Nyuda una ye nkumbu Aaron wakwikilanga vo diambi mu yika nkumbu a Nzambi. Kansi, wakala ye luzolo lwa zaya e ludi mu kuma kia Nzambi.  Lumbu kimosi, Mbangi a Yave wansonga vo avo okudikidi masono muna sono yá ya Kiyibere ina muna nkumbu a Nzambi, ilenda tangilwa vo “Yave.” Aaron wayangalala kikilu wau kalongoka e diambu diadi. Muna kuma kiaki, wayenda kuna sambilu kimana kazayisa dio kwa alongi. Wayindula vo oyau mpe beyangalala longoka e ludi mu kuma kia nkumbu a Nzambi. Kansi, ke diau ko diavangama. Bantaulwila o mete yo kunkula muna sambilu. E yitu ya Aaron mpe bayantika kunsia kitantu. Kansi, Aaron kayambula ko vo e diambu diadi dianyoyesa yo yambula longoka mu kuma kia Yave. Aaron wakituka Mbangi a Yave yo sadila Yave muna zingu kiandi kiawonso. Diau dimosi mpe yo yeto, e ngwizani ye yitu yeto yo wantu ankaka ilenda soba wau vo tulongokele ludi.

13, 14. Nkia nsobani tufwete vanga avo tulongokele ludi? Yika e nona.

¹³ Ngindu ye mavangu mambi. Ekolo tulongokanga e ludi yo yantika zingila e ngwizani ye nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, tufwete soba e ngindu ye mavangu meto. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Nze wan’a nlemvo, nuyambula kuyivana muna zolela yeno yankulu ina nwakala yau kuna bubu.” Wakudikila vo: ‘Nukala nuavauka muna nkal’eno yawonso.’ (1 Petelo 1:14, 15) Muna mbanz’a Korinto yankulu, wantu ayingi bakala vo mintá zumba. Diavavanga vo awana bazingilanga muna mbanza yayina, bavanga nsobani zampwena muna kala bavelela vana meso ma Yave. (1 Korinto 6:9-11) O unu, wantu ayingi mpe bevanganga e nsobani vava belongokanga e ludi. Petelo wa ntumwa wayika diambu diadi vava kasoneka vo: “E ntangwa nwaviokesa muna vanga zolela ya esi zula yafwana, vava nwayivananga muna mavangu mansoni, zolela yambi, nkolwa, nkemba, nua vinyu ayingi ye nsambila za teke zangemi.”—1 Petelo 4:3.

¹⁴ Devynn yo Jasmine nduvu za malavu bakala mu mvu miayingi. Kana una vo Devynn nsadi ambote kakala, kakwamanana mu salu ko mu kuma kia fu kia kolwa malavu. Jasmine watoma zayakana kadi nkwa makasi ye nsoki kakala. Lumbu kimosi, ekolo kakala ku nkolwa, wawanana ye akazi mosi bena mu salu kia kimisionario. Ampangi banlomba vo kayantika longoka o Nkand’a Nzambi. Kansi vava bayenda kuna nzo au muna lumingu lwalanda, Jasmine yo Devynn ku nkolwa bakala. Ke bakwikila ko vo ampangi bekwenda kikilu kuna nzo au. Muna lumbu kiankaka ampangi bavutuka kubakingula, o mambu masoba. Jasmine yo Devynn bakala ye luzolo lwa longoka e ludi kia Nkand’a Nzambi. Vana vau bayantika sadila mana balongokanga. Ke vavioka ngonde zitatu ko, bayambula nua malavu ma nkolwa. Kuna kwalanda, bakazala. Wantu ayingi vana vata diau, bamona e mpila ina Jasmine yo Devynn basobela e zingu kiau. Muna kuma kiaki, oyau mpe bayantika longoka o Nkand’a Nzambi.

15. Nkia fu ilenda kala yampasi mu yambula avo tulongokele ludi? Ekuma?

¹⁵ Fu ya kisi nsi ina ke iyangidikanga Nzambi ko. Dimosi muna mambu mena vo mampasi muna yambula i fu ya kisi nsi ina ke iyangidikanga Nzambi ko. Kuna kw’akaka, kana nkutu balongokele una Yave kebadikilanga mambu mama, diampasi  dikalanga kwa yau mu yambula e fu yayi. Betokananga mu kuma kia una bebadikilwa kwa yitu, akwau a salu ye akundi au. Bazeye wo vo wantu betoma kuyivananga muna fu ya kisi nsi, nze zitisa akulu ana bafwa. (Nsiku 14:1) Muna kuma kiaki, adieyi dilenda kutusadisa mu yambula e fu yayi? Tulenda longoka muna mbandu ambote ya wantu kuna nz’ankulu ana bavanga nsobani vava balongoka e ludi, nze Akristu kuna Efeso muna tandu kiantete.

16. Nkia diambu bavanga akaka muna mbanz’a Efeso vava balongoka e ludi?

¹⁶ Kuna mbanz’a Efeso, wantu ayingi basadilanga e mpandu. Adieyi bavanga awana basadilanga e mpandu vava bakituka se Akristu? O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Ndonga mun’awana basadilanga e mpandu batwese nkanda miau, bayokele mio vana meso ma wantu awonso. Batangidi e ntalu miafwa, 50.000 ma palata. E diambu dia Yave diakwamanana wokela yo sunda e ngolo.” (Mavangu 19:19, 20) Akristu awaya akwa kwikizi bayoka e nkanda miau miantalu. Muna kuma kiaki, Yave wabasambula.

17. (a) Nkia mambu mankaka twabembola vava twalongoka e ludi? (b) Nkia yuvu tubakila e mvutu muna longi dilanda?

¹⁷ Nkia nsobani wavanga vava walongoka e ludi? Divavanga vo yeto awonso twavana e ntangw’eto. Akaka muna yeto twabembola malau ma kala ye kimvuama. Kuna kw’akaka, e ngwizani bakala yau ye yitu yau yo wantu ankaka nanga yasoba. Ayingi muna yeto twasoba e ngindu ye mavangu meto yo yambula e fu ya kisi nsi ye mambu mankaka ke meyangidikanga Yave ko. Kansi, tuna ye ziku vo e ludi kia Nkand’a Nzambi kisundidi konso lekwa twabembola. E ludi kia Nkand’a Nzambi kiatusadisa mu kala ye ngwizani ambote yo Yave, diambu disundidi o mfunu muna zingu kieto. Avo tuyindwidi e nsambu zawonso tutambulanga wau twazaya e ludi, diampasi mu bakula e kuma akaka ‘betekelanga’ kio. Aweyi o muntu kalenda tekela e ludi? Aweyi tulenda vengela o vilwa wau? E longi dilanda divana e mvutu za yuvu yayi.