1. Ekuma Mbangi za Yave benena vo nkangu a kiese? (Tala e fwaniswa ova ntandu.)

MBANGI ZA YAVE nkangu a kiese kikilu. Vava bekalanga vamosi muna tukutakanu yovo mu nkinzi, bemokenanga ye kiese kiawonso. Akieyi i kuma kia kiese kiau? E kuma kiantete i kia sia vo bazeye Yave wa “Nzambi a kiese.” Bekunsadilanga yo kuntanginina. (1 Timoteo 1:11; Nkunga 16:11) Wau vo Yave i Tuku dia kiese, ozolele vo twakala ye kiese. Okutuvananga kuma yayingi muna kala ye kiese.—Nsiku 12:7; Kimpovi 3:12, 13.

2, 3. (a) O kala ye kiese aweyi disongele? (b) Ekuma dilenda kadila diampasi mu kala ye kiese?

² Adieyi tuvova mu kuma kiaku? Nga una ye kiese? O kala ye kiese disongele vo kala ye ngindu zavuvama yo yangalela e mpil’a zingu una kiau. Nkand’a Nzambi uvovanga vo awana bena ye nsambu za Yave balenda kala ye kiese kiasikila. Kansi,  ekuma dikadilanga diampasi mu kala ye kiese mu nza yayi?

³ Diampasi dikalanga mu kala ye kiese vava tunuananga ye mambu mampasi, nze fwilwa muntu tuzolanga, nkundi yovo yitu kieto ovaikisu muna nkutakani, vambana kwa longo yovo katulwa muna salu. Diampasi mpe dikalanga mu kala ye kiese avo ke tuna mu luvuvamu ko kuna nzo mu kuma kia ntantani, vava tubangikwanga kwa akweto a salu ye sikola yovo vava tusiwanga mu pelezo mu kuma kia sia vo Yave tusadilanga. Tulenda bakama kimbevo kilembi sasukanga yovo lukendalalu lwasaka. Kansi, tufwete sungamenanga vo Yesu Kristu, una vo ‘nkwa kiese ye Nengolo’ yovo Mfumu, wazolanga fiaulwisa o wantu yo kubatwasila e kiese. (1 Timoteo 6:15; Matai 11:28-30) Muna Longi diandi vana Mongo, Yesu wayika fu ilenda kutusadisa mu kala ye kiese kana nkutu vava tunuananga ye mpasi zayingi mu nza yayi ya Satana.

4, 5. Adieyi tulenda vanga mu kwamanana kala ye kiese?

⁴ E diambu diantete kayika o Yesu diamfunu kikilu. Wavova vo: “Kiese kw’awana bazeye nsatu zau za kimwanda, kadi e Kintinu kia zulu i kiau.” (Matai 5:3) Avo tuzeye e nsatu zeto za mwanda, tubakula o mfunu wa zaya Nzambi yo vava lusadisu ye luludiku lwandi. Aweyi tulenda wo vangila? Muna longokanga Nkand’a Nzambi, lemvokela e nkanikinu mia Nzambi yo sia e nsambil’andi vana fulu kiantete muna zingu kieto. O vanga e mambu mama dikutusadisa mu kala ye kiese. O lukwikilu lweto muna ndungan’a nsilu mia Nzambi lukumama. ‘E vuvu kiakiese’ kina muna Nkand’a Nzambi kilenda kutukasakesa.—Tito 2:13.

⁵ Avo tuzolele kala ye kiese kana nkutu nkia diambu tulenda wanana diau muna zingu kieto, tufwete kwamanana kumika kikundi kieto yo Yave. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Ntangwa zawonso nuyangalala muna Mfumu. Mpovele wo diaka vo, Nuyangalala!” (Filipi 4:4) Muna kala akundi ambote a Yave, tufwete kala ye ngangu zandi. Diambu dia Nzambi divovanga vo: “Nkwa nsambu on’osolola ngangu, yo muntu obaka umbakuzi. Oyandi nti a moyo kw’awana bekunsimbinina. Nkwa nsambu on’okunsimbinina.”—Ngana 3:13, 18.

6. Adieyi diaka tufwete vanga muna kala ye kiese?

⁶ Kansi, muna kwamanana kala ye kiese tufwete sadilanga mana tulongokanga muna Nkand’a Nzambi. Yesu wasonga o mfunu wa diambu diadi vava kavova vo: “Avo nuzeye mambu mama, nu akwa nsambu avo nuvanga mo.” (Yoane 13:17; tanga Yakobo 1:25.) Ediadi diamfunu kikilu avo tuzolele lungisa e nsatu zeto za mwanda yo kala ye kiese. Kansi, aweyi tulenda kadila ye kiese kana una vo vena ye mambu  mayingi malenda katula e kiese kieto? Yambula twazaya mambu mankaka kavova Yesu muna Longi diandi vana Mongo.

7. Awana bena ye ntantu aweyi balenda kadila ye kiese?

⁷ “Kiese kw’awana bena ye ntantu, kadi befiaulwiswa.” (Matai 5:4) Tulenda kukiyuvula: ‘Aweyi awana bena ye ntantu balenda kadila ye kiese?’ Yesu kavovela wantu awonso ko bena ye ntantu. Wantu ayingi ambi bena ye ntantu yovo bedilanga mu kuma kia mambu mampasi bewanananga mau “mu lumbu yayi yambaninu” ina vo “nsungi zampasi.” (2 Timoteo 3:1) Kana una vo i wau, o wantu awaya mambu ma yau kibeni kaka beyindulanga ke mu Yave ko. Ke bevanganga ngolo ko mu kala ye ngwizani ambote ko yo yandi. Muna kuma kiaki, ke balendi kala ye kiese ko. O wantu ana Yesu kavovela i awana bazeye e nsatu zau za kimwanda. Mu ntantu bena kadi bemonanga wantu ayingi bebembolanga Nzambi yovo ke bezingilanga ngwizani ko ye mana Nzambi kezolanga. Besungamenanga mpe vo asumuki. Vana ntandu, bemonanga mambu mayingi mambi mevangamanga ova nza. Yave ozeye awana bena ye ntantu, okubafiaulwisanga muna Diambu diandi yo kubasadisa mu kala o moyo ye kiese.—Tanga Yezekele 5:11; 9:4.

8. O kala nlembami aweyi dilenda kusadisila mu kala ye kiese?

⁸ “Kiese kw’alembami, kadi yau bevua e nza.” (Matai 5:5) O kala nlembami aweyi dilenda kusadisila mu kala ye kiese? Wantu ayingi bakala vo akwa makasi ye nsoki, ediadi mpasi zayingi ditwasanga. Kansi, vava balongoka e ludi, bavanga e nsobani yo vuata “kiwuntu kiampa.” Owau besonganga “walakazi, nkenda, lusakalalu, lulembamu yo luzindalalu.” (Kolosai 3:9-12) Ediadi dikubasadisanga mu kala yo luvuvamu ye ngwizani ambote y’akaka yo kubatwasila kiese kiayingi. E Diambu dia Nzambi disianga o nsilu vo wantu awaya “bevwa nza.”—Nkunga 37:8-10, 29.

9. (a) Adieyi Yesu kazola vova vava kavova vo alembami “bevwa nza”? (b) Ekuma Yesu kavovela vo kiese “kw’awana bena ye nzala ye vuina dia unsongi”?

⁹ Adieyi Yesu kazola vova vava kavova vo alembami “bevwa nza”? Akuswa bevua nza vava beyala o ntoto nze atinu ye anganga. (Lusengomono 20:6) Mafunda ye mafunda ma wantu ana ke bena ye vuvu kia zingila ku zulu ko, bevua e nza vava bezingila yakwele mvu ova ntoto. Besinga kituka wantu alunga yo zingila mu luvuvamu ye kiese. O wantu awaya i yau mpe o Yesu kayikila vo: “Kiese kw’awana bena ye nzala ye vuina dia unsongi.” (Matai 5:6) E vuina diau dia unsongi dilungiswa vava Yave kefwasa yimpumbulu yawonso. (2 Petelo 3:13) Muna nz’ampa, ansongi bekala ye kiese, ke bemona diaka ntantu ko mu kuma kia mambu mambi bevanganga yimpumbulu.—Nkunga 37:17.

10. O kala nkwa nkenda aweyi disongele?

¹⁰ “Kiese kw’awana bena ye nkenda, kadi befwilw’e nkenda.” (Matai 5:7) O kala nkwa nkenda disongele vo kala nkwa walakazi, nkwa ngemba, i sia vo, fwila awana bena mu mpasi e nkenda. Kansi, e nkenda ke mpasi mvovo kaka ko. Nkand’a Nzambi ukutulonganga vo kala nkwa nkenda divavanga vo twavanga diambu muna sadisa akaka.

11. Adieyi tulongokele muna kingana kia Nsamaria wambote?

 ¹¹ Tanga Luka 10:30-37. E kingana kia Yesu mu kuma kia Nsamaria wambote kisonganga e nsasa ya kala nkwa nkenda. O Nsamaria ndioyu wafwila o muntu wakala muna mpasi e nkenda, ediadi diamfila mu kunsadisa. Kuna mfoko a kingana kiaki, Yesu wavova vo: “Wenda, vanga diau adimosi.” Muna kuma kiaki, ukiyuvula: ‘Nga ivanganga diau dimosi? Nga ndenda vanga dina Nsamaria kavanga? Vava akaka benuananga ye mpasi, nga ndenda vanga diambu mu kubasadisa? Kasikil’owu, nga ndenda sadisa anunu ye akento ansona muna nkutakani yovo aleke ana bena vo mase mau ke besadilanga Yave ko? Nga ‘ifiaulwisanga awana bakendalele’ yo kubavovesela kuna ngemba?’—1 Tesalonika 5:14; Yakobo 1:27.

12. Ekuma tukadilanga ye kiese vava tusonganga e nkenda kw’akaka?

¹² Ekuma tukadilanga ye kiese vava tusonganga e nkenda? E kuma kadi vava tufwilanga akaka e nkenda, tusonganga vo tu akwa ntim’amvevo. Yesu wavova vo kayila akaka kiese dikututwasilanga. E kuma kiankaka kikututwasilanga e kiese i zaya vo Yave tuyangidikanga. (Mavangu 20:35; tanga Ayibere 13:16.) Davidi wa ntinu wavova mu kuma kia ndiona ofwilanga akaka e nkenda vo: “O Yave okunlunga-lunga, yo kunlund’o moyo, osambulw’ova nza.” (Nkunga 41:1, 2) Avo tusongele nkenda ye walakazi kw’akaka, Yave mpe okutusonga e nkenda zandi ye tulenda kala ye kiese yakwele mvu.—Yakobo 2:13.

13, 14. Ekuma dinina diambote mu kala ‘avelela muna ntima’?

¹³ Yesu wavova vo: “Kiese kw’awana bavelela muna ntima, kadi bemona Nzambi.” (Matai 5:8) Muna kala twavelela muna ntima, tufwete kwamanana velelesa ngindu ye zolela yeto. O vanga wo mfunu kikilu dina avo tuzolele vo Yave katonda e nsambil’eto.—Tanga 2 Korinto 4:2; 1 Timoteo 1:5.

¹⁴ Awana bena vo bavelela muna ntima  balenda kala ye ngwizani ambote yo Yave, ona wavova vo: “Akwa nsambu awana basukwidi mvuatu miau.” (Lusengomono 22:14) O ‘sukula e mvuatu’ miau aweyi disongele? Kuna kwa Akristu akuswa, disongele vo Yave okubabadikilanga vo bavelela, okubavana moyo ulembi fwanga kuna zulu yo kala ye kiese yakwele mvu. Kuna kwa mameme mankaka, ana bena ye vuvu kia zingila ova ntoto, disongele vo Yave oyambulanga vo bakala akundi andi kadi okubabadikilanga nze ansongi. Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kiau vo: “Awaya i yau batukidi muna mpasi zayingi, basukwidi e mvuatu miau yo pembesela mio muna menga ma Mwan’a meme.”—Lusengomono 7:9, 13, 14.

15, 16. Aweyi ana bavelela muna ntima ‘bemwena Nzambi’?

¹⁵ Yave wavova vo: ‘Ke vena muntu ko okumbona kakala o moyo.’ (Luvaiku 33:20) Ozevo, ana bavelela muna ntima aweyi ‘bemwena Nzambi’? O mvovo wa kingerekia wasekolwa vo ‘mona’ ulenda songa vo yindula, bakula yovo zaya. Muna kuma kiaki, o ‘mona Nzambi’ disongele vo bakula e mpil’a Muntu kena yo yangalela e fu yandi. (Efeso 1:18) Yesu watanginina e fu ya Nzambi mu mpila yalunga. Kiaki i kuma kavovela vo: “Konso ona umbwene, omwene mpe o Se.”—Yoane 14:7-9.

¹⁶ Kuna diak’e sambu, ‘tumonanga Nzambi’ vava tubakulanga una kekutusadisilanga muna zingu kieto. (Yobi 42:5) Tulenda mpe ‘mona’ yovo sia e sungididi muna mambu mambote mana Yave kasila nsilu kw’awana bevanganga e ngolo za kala wavelela yo kunsadila ye kwikizi kiawonso. Akuswa besinga mona Yave muna meso vava befulukanga yo kwenda kuna zulu.—1 Yoane 3:2.

17. Ekuma avangi a luvuvamu bekadilanga ye kiese?

¹⁷ Yesu wavova diaka vo: “Kiese kw’avangi a luvuvamu.” (Matai 5:9) Tulenda kala ye kiese avo tuvitidi o ntu mu vanga luvuvamu ye akaka. Yakobo wasoneka vo: “Vo i mbongo a unsongi ikuninu muna luvuvamu, kw’awana bevanganga luvuvamu.” (Yakobo 3:18) Muna kuma kiaki, avo diambu obakanene yo mpangi muna nkutakani yovo muna nzo, lomba kwa Yave kasadisa kimana wavanga luvuvamu. Avo ovangidi wo, Yave okuvana mwand’andi avelela, una ukusadisa mu songa fu ya Kikristu yo kala ye kiese. Yesu wasonga o mfunu wa vitanga o ntu muna vanga luvuvamu vava kavova vo: “Avo se tambika o lukau lwaku vana ziku, vana vau osungamene vo mpangi aku diambu kabakidi, sisa o lukau lwaku vana ndambu a ziku. Wenda teka wizana yo mpangi aku, vava ovutuka, tambika o lukau lwaku.”—Matai 5:23, 24.

18, 19. Ekuma Akristu balenda kadila ye kiese kana nkutu vava bebangikwanga?

 ¹⁸ “Nukala ye kiese, vava wantu bekunuveza yo kunubangika yo kunuyikila e mbi yawonso kuna luvunu mu kuma kiame.” E mvovo mia Yesu adieyi misongele? Wakudikila vo: “Numona kiese yo yangalala, kadi o nsendo eno wanene kuna zulu, kadi i wau babangikila angunza ana banuvita.” (Matai 5:11, 12) Vava antumwa bawandwa yo kanikinua vo bayambula samuna e nsangu zambote, ‘bavaika muna Mbazi a Nkanu ye kiese.’ Dialudi vo ke bayangalela wandwa ko. Kansi bamona e kiese ‘wau babadikilwa vo bafwanwa vezwa’ mu kuma kia nkumbu a Yesu.—Mavangu 5:41.

¹⁹ O unu, nkangu a Yave mpe bezizidilanga kuna kiese vava bebangikwanga mu kuma kia nkumbu a Yesu. (Tanga Yakobo 1:2-4.) Nze antumwa, yeto mpe ke tuyangalelanga mweswa mpasi ko yovo bangikwa. Kansi avo tusikidi ye kwikizi muna Yave, okutuvana unkabu tuvuidi o mfunu muna zizidila. Badika dina diabwila Henryk Dornik yo mpangi andi. Muna ngonde ya Agositu ya mvu wa 1944, bafilwa kuna fulu kiasadisilwanga e salu yangolo. Atantu au bavova vo: “Diampasi mu kubakwikidisa mu vanga konso diambu. Kiese bekalanga kiau vava bemweswanga e mpasi.” Mpangi Henryk wavova vo: “Kiazolanga mweswa mpasi ko, kansi o zizidila e mpasi kuna unkabu yo sikila ye kwikizi muna Yave kiese diantwasilanga.” Wakudikila vo: “O kwamanana samba diansadisa mu finama Yave. Wasonga vo Nsadisi ambote ona ndenda bunda e vuvu.”

20. Ekuma tukadilanga ye kiese kia sadila “Nzambi a kiese”?

²⁰ Avo Yave wa “Nzambi a kiese” utuyangalele, tulenda kala ye kiese kana nkutu vava tubangikwanga, siwa e kitantu kwa yitu yeto, vava tunuananga ye mpasi za mayela yovo kituka se anunu. (1 Timoteo 1:11) Tulenda mpe kala ye kiese kadi Nzambi eto, “ona kalendi vuna ko,” nsilu miayingi katusila. (Tito 1:2) Vava Yave kesinga lungisa e nsilu miandi, ke tusungamena diaka ko e mpasi tunuananga zau. O unu, diampasi mu yindula ulolo wa nsambu tuvua muna Paradiso ye kiese tusinga kala kiau! Kieleka, ‘tuyangalela muna mawete mayingi.’—Nkunga 37:11.