1, 2. (a) Aweyi e mpila ina Yave kekadilanga yo wantu iswaswanene ye mpila ina akwa tunda bekadikilanga yau? (b) Adieyi tuvovela mu longi diadi?

NKUMBU miayingi, akwa tunda beboselelanga akaka yovo kubabangika. (Matai 20:25; Kimpovi 8:9) Kansi, Yave kalendi wo vanga ko. Kana una vo yandi i Mpungu-ngolo, i sia vo, ona osundidi o nkuma muna wantu awonso, ozitisanga wantu alembi lunga. Nkwa ngemba yo zola, obakulanga e ngindu ye nsatu zeto. Osungamenanga vo tu wantu alembi lunga ye ozeye lutovoko lweto. Muna kuma kiaki, kalendi kutulomba ko twavanga dina ke tulendi vanga ko.—Nkunga 103:13, 14.

² Muna Nkand’a Nzambi, tulongokanga una Yave kesongelanga e ngemba kwa nkangu andi. Yambula twavovela nona tatu: Kiantete, una Yave kasadisila nleke Samuele kuna ngemba zawonso kimana kazayisa e nsangu za mfundisa kwa Ele wa Ngang’ambuta. Kiazole, una Yave kasongela luzindalalu kwa Mose vava Mose kamona vo kafwana ko mu vaikisa  nkangu a Isaele muna Engipito. Kiatatu, una Yave kasongela walakazi kwa Aneyisaele vava bavaika muna Engipito. Adieyi tulongokele mu kuma kia Yave muna nona yayi? Aweyi tulenda kuntanginina?

3. Lumbu kimosi muna fuku, nkia diambu diasivi diavangama kwa nleke Samuele? Nkia kiuvu tulenda kukiyuvula? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

³ Samuele wayantika sadila muna saba tuka muna kileke. (1 Samuele 3:1) Lumbu kimosi muna fuku, vava kayenda leka, diambu diasivi kikilu diavangama. * (Tal’e mvovo vana yand’a lukaya.) (Tanga 1 Samuele 3:2-10.) Samuele wawá muntu mosi wabokelanga e nkumbu andi. Samuele wayindula vo Ele wa Ngang’ambuta wambokelanga. Muna kuma kiaki, kuna lulembamu lwawonso wasikama yo kwenda kwa Ele yo vova vo: “Mono oyu; kadi umbokele.” Kansi Ele wamvovesa vo: “Kibokele kwame ko.” Vava e diambu diadi diavangama diaka mu nkumbu miole, Ele wabakula vo Nzambi wabokelanga Samuele. Muna kuma kiaki, Ele wavovesa Samuele dina kafwete vova vava kebokelwa diaka. Samuele walemvokela Ele. Ekuma Yave kalembi vovesela Samuele kuna lubantiku vo yandi wambokelanga? Nkand’a Nzambi ke uvovanga diambu diadi ko. Nanga Yave wavanga e diambu diadi kadi ngindu za Samuele katokanenanga.

4, 5. (a) Adieyi Samuele kavanga vava Yave kantuma kenda zayisa e nsangu kwa Ele? (b) Adieyi tulongokele muna lusansu lwalu mu kuma kia Yave?

⁴ Tanga 1 Samuele 3:11-18. O Nsiku a Yave wakanikinanga vo aleke bafwete zitisa ambuta, musungula awana bakala ye wisa. (Luvaiku 22:28; Fuka 19:32) Muna kuma kiaki, diampasi mu yindula nleke Samuele kasikama muna mene-mene, kenda kwa Ele yo kunzayisa e nsangu za mfundis’a Nzambi. Nkand’a Nzambi ukutuzayisanga vo Samuele ‘wonga kamona wa zayisa Ele e mona-meso.’ Kana una vo i wau, Nzambi wasonga kwa Ele vo Yandi wabokelanga Samuele. Ediadi diafila Ele mu vovosa Samuele kalembi sweka dina Nzambi kamvovesa. Samuele walemvokela Ele yo ‘kunsamunuina mawonso.’

⁵ E nsangu zazina ke zakala za nzenza ko, kadi o “muntu a Nzambi” wateka zayisa e nsangu zau zimosi kwa Ele. (1 Samuele 2:27-36) O lusansu lwalu lukutulonganga vo Yave nkwa ngemba ye ngangu.

6. Adieyi tulenda longoka muna mpila ina Nzambi kasadisila nleke Samuele?

⁶ Nga u nleke? Avo i wau, o lusansu mu kuma kia nleke Samuele lusonganga vo Yave obakulanga e mpasi ye ngindu zaku. Nanga u nkwa nsoni ye diampasi dikalanga kwa ngeye mu sila umbangi kw’ambuta yovo kala waswaswana yo wantu a ntel’aku. Kala ye ziku vo Yave ozolele kusadisa. Muna kuma kiaki, sambanga kwa yandi yo  kunzayisa una omonanga. (Nkunga 62:8) Toma badika e nona ina muna Nkand’a Nzambi ivovelanga aleke nze Samuele. Mokena ye mpangi za ntel’aku yovo ambuta ana bawanana kala ye mambu nze mana onuananga mau. Balenda kuzayisa e ntangwa ina Yave kabasadisa, nanga mu mpila ina ke bayindulanga ko.

7, 8. Aweyi Yave kasongela vo watokanenanga kikilu e ngindu za Mose?

⁷ Vava Mose kakala ye kimbuta kia 80 lwa mvu, Yave wamvana kiyekwa kiampasi kikilu kia vevola nkangu a Isaele muna ubundu kuna Engipito. (Luvaiku 3:10) Nanga Mose wasivika kikilu mu kuma kia kiyekwa kiaki, kadi mvungudi a mameme kakala kuna Midiani mu 40 ma mvu. Mose wavova vo: “Omono i nani ngyenda kwa Faro, yo vaikis’o wan’a Isaele muna Engipito?” Yave wakasakesa Mose mu mvovo emi: “Kala nkala yaku.” (Luvaiku 3:11, 12) Yave wansia mpe o nsilu vo akuluntu a Isaele ‘bewila e nding’andi.’ Kana una vo i wau, Mose wayuvula: ‘Adieyi ivanga avo ke bankwikidi ko ngatu kungwila?’ (Luvaiku 3:18; 4:1) Mose wavova vo dina Yave kazolele vanga diambi. Kansi, Yave wakadila yo Mose kuna luzindalalu. Wamvana nkutu o nkuma wa vanga masivi. Mose i muntu antete oyikwanga muna Nkand’a Nzambi wavewa o nkuma wau.—Luvaiku 4:2-9, 21.

⁸ Kana nkutu kuna nim’a mawonso mama, Mose wavava vakuba kiankaka. Wavova vo kazaya toma vova ko. Muna kuma kiaki, Nzambi wamvovesa vo: “Omono nkala yo nu’aku, ikulong’owu ovova.” Nga e mvovo miami miakwikidisa Mose? Ve, walomba kwa Nzambi vo katuma muntu ankaka. I bosi, Yave wafunga makasi. Kana una vo i wau, watokanena e ngindu za Mose. Watuma Arone kimana kavova vana fulu kia Mose. —Luvaiku 4:10-16.

9. Aweyi luzindalalu ye ngemba kasonga o Yave zasadisila Mose mu kala mfidi ambote?

 ⁹ O lusansu lwalu adieyi lutulongele mu kuma kia Yave? Wau vo Yave i Mpungu-ngolo, wafwana sadila o nkum’andi mu vumisa Mose yo kunkomekena kanlemvokela. Kansi, Yave wasonga luzindalalu ye nkenda yo vovesa selo kiandi kia nsakaladi ye nlembami vo okala yandi. Nga e ndekwa zazi zatwasa e nluta? Ingeta! Mose wakituka mfidi ambote kikilu a nkangu a Nzambi. Wakadila ye akaka kuna lulembamu ye ngemba, nze una Yave kakadila yandi.—Ntalu 12:3.

10. Nkia nluta tuvuanga vava tukadilanga ye akaka kuna ngemba nze Yave?

¹⁰ Adieyi tulenda longoka mu lusansu lwalu? Avo u yakala diasompa, u se yovo nkuluntu, wisa una kiau muna wantu ankaka. Muna kuma kiaki, diamfunu kikilu watangininanga Yave muna zitisanga, songa e ngemba yo yo luzindalalu kwa nkaz’aku, wan’aku ye kwa ampangi muna nkutakani. (Kolosai 3:19-21; 1 Petelo 5:1-3) Avo otanginini Yave wa Nzambi yo Yesu Kristu wa Mose Anene, diasazu dikala kwa akaka mu kufinama yo mokena yaku. O vanga wo dikubakasakesa kikilu. (Matai 11:28, 29) Okala se mbandu ambote kwa yau.—Ayibere 13:7.

11, 12. Aweyi Yave kasadisila nkangu andi mu mona vo lutaninu bakala lwau vava kabavaikisa muna Engipito?

¹¹ Vioka mafuku tatu ma Aneyisaele bavaika Engipito muna mvu wa 1513 vitila Kristu. Muna buka kiaki mwakala ye yingiana-ngiana, anunu, akaka nanga ambevo yovo avanguki bakala. Wau vo buka kianene kiakala, Mfidi ambote ona wadi kubabakula bavuanga o mfunu. Muna nzil’a Mose, Yave wasonga vo Mfidi angemba kikilu. Ediadi diasadisa Aneyisaele mu vuvik’o ntima vava basisa e nsi ina bakulukilwa.—Nkunga 78:52, 53.

¹² Aweyi Yave kasadisila nkangu andi mu mona vo lutaninu bakala lwau? Yave wakubika e zula kia Isaele mu ‘buka-buka’ nze ya makesa ma mvita vava bavaika muna Engipito. (Luvaiku 13:18) Wau vo batoma kubama bakala, ke diakala diampasi ko mu mona vo Nzambi wabafilanga. Yave wabavana mpe ‘e tuti muna mwini ye ntemo a tiya muna fuku,’ mu kubasungamesa vo yandi wabafilanga yo kubatanina. (Nkunga 78:14) Diavavanga Aneyisaele bakala ye ziku kiaki mu kuma kia diambu diankaka diabavingilanga.

13, 14. (a) Aweyi Yave kasadisila Aneyisaele muna Mbu Ambwaki? (b) Aweyi Yave kasongela vo osundidi Angipito muna nkuma?

 ¹³ Tanga Luvaiku 14:19-22. Yindula vo u mosi muna Aneyisaele. Mu vonza wina. Makesa ma Engipito mu finama bena, kuna ntwal’eno omwene o Mbu Ambwaki. I bosi, Nzambi ovangidi diambu. E lunzi dia tuti dikatukidi kuna ntwala, ditelamene kuna nim’a ndo, vana kati kweno ye esi Engipito. Owau, oyau se mu tombe bena kansi oyeno mu ntemo. I bosi, omwene Mose olambwidi o koko kwandi muna mbu, vabwidi tembwa kiangolo kuna este, kiziudi e nzila yampwena yakuna sambu diankaka. Ngeye ye yitu yaku kumosi ye twelezi yeno yawonso nukangalele vana sina dia mbu mu buka kumosi yo nkangu. Osivikidi kikilu kadi ke nudiete nteke ko ngatu sielomoka. O ntoto wayuma, ke dina diampasi ko mu kangala. Muna kuma kiaki, kana nkutu awana bediatilanga malembe-malembe, balendele lwaka kuna sambu diankaka.

¹⁴ Tanga Luvaiku 14:23, 26-30. Ekolo mawonso mama mavangamanga, Faro una vo nkwa lulendo ye zowa oyantikidi kulakama kumosi ye akwaku Aneyisaele. I bosi, Mose olambwidi diaka o koko kwandi muna mbu, e ndambu zau zole za maza zibundakene. O maza mafukidi Faro ye makesa mandi. Ke mosi ko muna yau wavuluka.—Luvaiku 15:8-10.

15. O lusansu lwalu adieyi lutulongele mu kuma kia Yave?

¹⁵ O lusansu lwalu diambu diamfunu lutulongele mu kuma kia Yave. Oyandi ke  Nzambi a mvuanga ko, ediadi dikutusadisanga mu kala ye luvuvamu yo lembi mona wonga. (1 Korinto 14:33) Nze mvungudi ona ozolanga yo lunga-lunga mameme mandi, Yave olunga-lunganga o nkangu andi mu mpila zayingi. Okubavuluzanga yo kubatanina vana moko ma mbeni zau. Ediadi dikutukasakesanga yo kutufiaulwisa ekolo tufinamanga e mbaninu a nza yayi.—Ngana 1:33.

16. Nkia nluta tulenda vua wau tufimpidi e mpila ina Yave kavuluzila Aneyisaele?

¹⁶ O unu, Yave wakinu lunga-lunganga nkangu andi. Okubasadisanga kimana bakala ye ngwizani ambote yo yandi yo kubatanina vana moko ma mbeni zau. Okwamanana wo vanga muna kolo kia mpasi zayingi, eki kifinamanga. (Lusengomono 7:9, 10) Muna kuma kiaki, kiakala aleke yovo anunu, ana bena yo vimpi wambote yovo ambevo, o nkangu a Nzambi ke utokana ko ngatu mona wonga muna kolo kia mpasi zayingi. * (Tal’e mvovo vana yand’a lukaya.) E ntima miau miavuvama mikala. Besungamena e mvovo mia Yesu vo: “Nutelama yo vumbula ntu mieno, kadi luvuluzu lweno lufinamene.” (Luka 21:28) Kana nkutu vava benuaniswa kwa Ngonge, i sia vo, kintwadi kia zula eyi isundidi Faro muna nkuma, o nkangu a Nzambi ukala ye vuvu vo Yave okubatanina. (Yezekele 38:2, 14-16) Ekuma? Kadi bazeye wo vo Yave kesobanga ko. Yave osinga songa diaka vo Mfidi ambote ona ozolanga yo tanina nkangu andi.—Yesaya 26:3, 20.

17. (a) Nkia nluta tulenda vua vava tulongokanga tusansu twa Nkand’a Nzambi tusonganga una Yave kesadisilanga nkangu andi? (b) Adieyi tulongoka muna longi dilanda?

¹⁷ Mu longi diadi, tumwene nona isonganga una Yave kesongelanga ngemba ye nkenda vava kelunga-lunganga, fila yo vuluza o nkangu andi. Vava obadikanga tusansu twatu, sianga ngolo za longoka diambu diampa mu kuma kia Yave muna vavanga o mambu mana kwateka zaya ko. Avo olongokele mayingi mu kuma kia fu ya Yave, o zola yo lukwikilu lwaku muna yandi luwokela. Muna longi dilanda, tulongoka una tulenda tanginina Yave muna songanga e ngemba kwa yitu yeto, ampangi muna nkutakani ye kwa wantu tusilanga umbangi.