Kala yo Unleka ye Tezo
Kala yo Unleka ye Tezo
‘Ubasusula . . . bakala yo unleka.’—TITO 3:1, 2.
1, 2. Nkand’a Nzambi adieyi uvovanga mu kuma kia unleka? Ekuma diambu diadi dinina diamfunu?
YAVE w’Es’eto ezulu ovwidi ngangu zilembi suka. Wau vo yandi watuvanga, kwa yandi mpe tufwete vavila luludiku tuvwidi o mfunu muna zingu kieto. (Nku. 48:14) Yakobo wa nlongoki a Kristu wasoneka vo: “Vo i ngangu zina vo za ntandu, edi diantete, zavelela, i bosi, za ungudi, za unleka, za ngemba, zizele ye nkenda ye mbongo ambote, zakondwa kati-kati yo kuvùnina.”—Yak. 3:17.
2 Paulu wa ntumwa wavova vo: “O unleka weno, mbula wazayakana kwa wantu awonso.” * (Fili. 4:5) Kristu Yesu i Mfumu ye Ntu a nkutakani y’Akristu. (Ef. 5:23) Diamfunu kikilu twakala yo unleka muna lemvokelanga luludiku lwa Kristu yo songa lulembamu muna nkal’eto y’akaka.
3, 4. (a) Yika e nona kisonganga e nluta tulenda baka vava tuyambulwilanga akaka. (b) Nkia diambu tubadika?
3 Tulenda baka e nluta vava tulemvokelanga yo yambulwila akaka. Muna bong’e nona, vava diawakana vo yimpumbulu ikotele kuna nsi ya Grã-Bretanha, balomba kwa nkangu mu lembi nata diaka eyaka lekwa ina banatanga mu nkangalu. O nkangu walemvokela nsiku wau. Vava tudiatisanga ekalu, tulenda vengesa sumbula ye mavwanga muna sisilanga akaka e nzila, kimana awonso bakangalela kuna luvuvamu.
4 Kuna kw’akaka mu yeto, o yambulwila dilenda kala diampasi. Yambula twafimpa mambu matatu malenda kutusadisa mu songa unleka: Ekani dieto, mpila tubadikilanga akwa wisa ye tezo tufwete yambulwilanga.
Ekuma Tufwete Kadila yo Unleka?
5. Muna Nsiku kavana Nzambi kwa Mose, nki kiafilanga ntaudi mu zola kala muna wisa kia mfumu andi?
5 E nona ya selo ya Nzambi kuna nz’ankulu, isonganga ekani diasikila diafilang’o muntu muna kala yo unleka. Muna Nsiku kavana Nzambi kwa Mose, esi Ayibere ana bakitukanga se ntaudi, bafwete vevolwa muna mvu wansambwadi wa salu kiau, yovo muna mvu wa Yubile. Kansi, o ntaudi ovo zolele, olenda kwandi kwamanana kala ntaudi. (Tanga Luvaiku 21:5, 6.) Nki kiafilanga ntaudi mu vanga wo? Zola muna mfumu andi kwamfilanga kalembi sindikwa yo kala kaka muna wisa kia mfumu andi.
6. Ekuma o zola kwinina o mfunu muna songa unleka?
6 Diau adimosi mpe, o zola kweto muna Yave kukutufilanga mu yekola mioyo mieto kwa yandi yo zingil’e ngwizani ye kuyiyekola kweto. (Roma 14:7, 8) Yoane wa ntumwa wasoneka vo: “I yau yiyi e nzol’a Nzambi, tulunda nkanikinu miandi: e nkanikinu miandi ke miampasi ko.” (1 Yoa. 5:3) O zola kwaku ke kuvavanga ewete dia muntu yandi kibeni ko. (1 Kor. 13:4, 5) Vava tukalanga y’akaka tufwete songanga unleka yo sia nsatu zau va fulu kiantete. Vana fulu kia yambula vo eloko diatuyala, tufwete vavang’ewete dia wantu akaka.—Fili. 2:2, 3.
7. O songa unleka nkia mfunu kwina muna salu kieto kia umbangi?
7 E mvovo ye mavangu meto ka mafwete tesesa akaka masakuba ko. (Ef. 4:29) Kieleka, o zola kulenda kutusadisa mu lembi vanga konso diambu dilenda vengomona wantu mu sadila Yave. Ediadi divavanga vo twakala yo unleka. Muna bong’e nona, mpangi ankento una vo misionario ozolanga vwata e lunga ya matu ye nsanga mia nsingu, kele vo una kuna zunga kina vo wantu ke besadilanga lekwa yayi ko, kafwete kwamanana yo vwata ko mu lembi tesesa akaka masakuba.—1 Kor. 10:31-33.
8. O zola muna Nzambi aweyi kulenda sadisila mu ‘kisakidika’?
8 O zola kweto muna Yave kulenda kutusadisa mu venga fu kia lulendo. Vava alongoki batantananga kana nani i nene vana bena, Yesu wasia kingyana-ngyana vana bakala yo vova vo: “Konso on’otambwila kingyanangyana kiaki muna nkumbu ame, i mono yuna ketambula: konso ona mpe okuntambula, i ndiona wantuma ketambula: kadi ndion’osakalele vovo nwina yeno awonso, i yandi yuna wanene.” (Luka 9:48; Maku 9:36) Nanga dilenda kala diampasi kwa yeto mu ‘kisakidika.’ O usumuki twavwila ye fu kia lulendo kilenda kutufila mu vava kitundidika, kansi o lulembamu lulenda kutusadisa mu kuyisakidika.—Roma 12:10.
9. Muna kala yo unleka, nkia diambu tufwete sungamenanga?
9 Muna kala yo unleka, tufwete zayanga e wisa kasikidisa o Nzambi. Akristu awonso akieleka bazeye o mfunu wa lemvokela nkanikinu wa kintu. Paulu wa ntumwa wakiesesa diambu diadi kwa esi Korinto vava kavova vo: “Nzolele nwazaya wo, ovo, o ntu akal’awonso, i Kristu: o ntu a nkento, i’yakala; o ntu a Kristu, i Nzambi.”—1 Kor. 11:3.
10. O lemvokela e wisa kia Yave aweyi disonganga?
10 Vava tulemvokelanga e wisa kia Nzambi, tusonganga vo tukumbundang’e vuvu nze S’eto anzodi. Yave ozeye mawonso mevangamanga, olenda kutusenda mun’owu wa mavangu meto. Muna zayang’ediadi, dilenda kutusadisa mu songa unleka vava akaka bekutuvezanga yovo kutufungila makasi. Paulu wasoneka vo: “Ovo dilendakana, vana dieno’sambu, nukadila kuna ungudi yo wantu awonso.” Paulu wasonga o mfunu a diambu diadi vava kavova vo: “Azolwa, ke nulandi kunda ko, nusila kaka makasi e nzila: kadi diasonama vo, e kunda, kiame; mono kwame nsenda, i Yave wau.”—Roma 12:18, 19.
11. Aweyi tulenda songela vo tusakalelanga kintu kia Kristu?
11 Tufwete sakalela mpe e wisa kasikidisa Nzambi muna nkutakani ya Akristu. E kapu kiantete kia Lusengomono, kisonganga Kristu Yesu vo osimbidi e “ntetembwa” za nkutakani vana koko kwandi kwalunene. (Lus. 1:16, 20) E “ntetembwa” zazi i buka ki’akuluntu yovo akengi muna nkutakani. Akengi awaya besakalelanga kintu kia Kristu yo tanginina mpila kekadilanga y’akaka. Awonso muna nkutakani, besakalelanga e nkubika ya Yesu muna “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” mu vana madia ma mwanda muna ntangw’andi. (Mat. 24:45-47) O unu, tusonganga vo tusakalelanga kintu kia Kristu, vava tulongokanga yo sadila malongi tuvewanga, ediadi diwokesanga luvuvamu ye ungudi weto.—Roma 14:13, 19.
Nkia Tezo Tufwete Lemvokela?
12. Ekuma tufwete songela o lemvo mu tezo?
12 O lemvoka ke divavanga ko vo twakulula nsiku mia Nzambi. Adieyi bavanga Akristu a tandu kiantete vava bakanikinwa kwa afidi a dibundu vo bayambula sila nkumbu a Yesu umbangi? Petelo ye ntumwa zakaka bavova ye unkabu wawonso vo: “Twalemvokela Nzambi [nze nyadi] ke mu wantu ko.” (Mav. 4:18-20; 5:28, 29) Ozevo, vava ayadi bevavanga kutusima mu yambula samuna nsangu zambote, ke tuvwenanga ko, kansi tusobanga e ndekwa za sila umbangi. Kele vo batusimini mu sila umbangi mu nzo ye nzo, tuvavang’e ndekwa zakaka za mokena yo wantu yo kwamanana lemvokela Nzambi eto ona watuvana e salu kiaki. Diau adimosi mpe vava ‘ayadi’ bekutusimanga twayambula kutakana, kuna ndekwa zawonso tukutakananga mu buka yakete.—Roma 13:1; Ayib. 10:24, 25.
13. O Yesu adieyi kavova mu diambu dia sakalela ayadi?
13 Mun’Elongi diandi vana Mongo, Yesu wasonga o mfunu wa sakalela e wisa vava kavova vo: “On’ozolele kufunda, kabonga kinkutu kiaku, unyambwila mpe e yunga. Konso on’okutantika wenda yandi kilometa mosi, wenda yandi zizole.” (Mat. 5:40, 41) * O vwa akaka o mfunu ye luzolo lwa kubasadisa, dilenda kutufila mu vanga mayingi mu kuma kiau.—1 Kor. 13:5; Tito 3:1, 2.
14. Ekuma ka tufwete sakalela nkutu avengomoki ko?
14 O luzolo lwa sakalela akaka ka lufwete kutufila ko mu wila avengomoki. O lembi kubawila mfunu kwina muna sikidisa e ludi ye ungudi muna nkutakani. Paulu wasoneka mu kuma kia “mpangi zaluvunu” vo: “Awana ke tubasakalelele nkutu ko, kana ola mosi; e ludi kia nsangu zambote kiasikil’omo yeno.” (Ngal. 2:4, 5) Kele vo mosi ovengomokene, Akristu azikuka besikilanga ye kwikizi.
Akuluntu Bafwete Kala yo Unleka
15. Akuluntu Akristu aweyi besongelanga unleka vava besingikanga e diambu?
15 Kimosi muna fu yivavwanga kw’awana besolwanga mu kala akuluntu i songa unleka. Paulu wasoneka vo: ‘O nkengi ofwete . . . kala yo unleka.’ (1 Tim. 3:2, 3) O kala yo unleka mfunu kwina, musungula vava akuluntu besingikanga mambu ma nkutakani. Una ke babakidi e nzengo ko, konso nkuluntu olenda kwandi songa ngindu zandi kana una vo ke divavwanga ko vo yau awonso bavova. Ekolo befimpanga e diambu, o nkuluntu nanga olenda kwandi soba e ngindu kele vo mosi muna yau oyikidi diambu din’e ngwizani ye nsiku mia Nkand’a Nzambi. Vana fulu kia komekena ezandi ngindu, o nkuluntu wazikuka otonda e ngindu za nkw’andi. Kuna lubantiku, akuluntu nanga balenda kala ye ngindu zaswaswana, kansi o samba kwa Nzambi kusadisa mu nungununa ungudi vana vena akuluntu besonganga unleka.—1 Kor. 1:10; Tanga Efeso 4:1-3.
16. Nkuluntu una vo Nkristu nkia fu kafwete songa?
16 Muna mawonso kevanganga, o nkuluntu una vo Nkristu ofwete sia ngolo mu lemvokela nsiku mia Nzambi. Ofwete mio lemvokela kana nkutu muna salu kiandi kia vungula ekambi. Ediadi dikunsadisa mu songa e ngemba kw’akaka yo kubavwa o mfunu. Petelo wasoneka vo: ‘Nuvungul’ekambi dia Nzambi dina vovo nwina, nukenga dio, ke mu komena ko, kuna zolela kaka, mun’owu wa Nzambi; ke mu ndandu zalembi songa ko, muna mvevo a ntima kaka.’—1 Pet. 5:2.
17. Awonso muna nkutakani aweyi balenda songela unleka muna nkal’au y’akaka?
17 Mpangi zambuta muna nkutakani, beyangalelanga lusadisu lw’aleke yo kubazitisa. Aleke mpe bezitisanga ambuta, ana besadilanga Yave se mvu miayingi. (1 Tim. 5:1, 2) Akuluntu Akristu besolanga mpangi zamakala zazikuka muna mwanda mu kubavana kiyekwa yo kubalonga, kimana babasadisa mu lunga-lunga ekambi dia Nzambi. (2 Tim. 2:1, 2) Konso Nkristu kafwete zaya o mfunu wa lemvokela luludiku lwa Paulu vo: “Nulemvokel’awana ben’e wisa vovo nwina, yo kubasakalela: kadi beyingidilanga muna diambu dia [mioyo] mieno, nze awana bet’e mbalu; batela zo kuna kiese, ke ku bumu ko: kadi ediadi ke diamfunu kwa yeno ko.”—Ayib. 13:17.
Unleka Muna Zingu kia Nzo
18. O songa unleka muna zingu kia nzo ekuma kwinina o mfunu?
18 Esi nzo mpe bafwete songanga unleka. (Tanga Kolosai 3:18-21.) Nkand’a Nzambi uyikanga kiyekwa ki’Akristu muna zingu kia nzo. O se yandi i ntu a nkento, una ye mbebe ya longa o wana. Vo i nkento, kafwete zitisanga kintu kia yakala, o wana mpe bafwete sia ngolo za lemvokela mase mau, kadi i diansongi didi kuna kwa Mfumu. Konso muntu muna nzo, kafwete nungununa ungudi ye luvuvamu muna songanga unleka muna tezo. Muna Nkand’a Nzambi muna ye nona yilenda kutusadisa mu songa unleka.
19, 20. (a) Yika e nswaswani vana vena Ele yo Yave muna diambu dia songa unleka. (b) Amase adieyi balenda longoka muna nona yayi?
19 Vava Samuele kakala nleke, Ele yandi wakala ngang’ambuta muna Isaele. Kansi, wan’a Ele, Kofene yo Finekase “yimpumbulu” bakala, ‘ke bazaya Yave ko.’ O Ele wawa mambi mawonso mavangang’o wan’andi ye ndeka balekanga y’akento basadilanga vana mwelo a saba kia wananina. Aweyi kavanga? Ele wavovesa wan’andi vo, ovo Yave besumukina, ke vena muntu ko osamba mu kuma kiau. Ele kalenda kubasingika ko ngatu kubatumba. Muna kuma kiaki, wan’a Ele bakwamanana muna mavangu mau mambi. Yave wabazengela nzengo za lufwa. Vava Ele katambula nsangu za lufwa lwa wan’andi, yandi mpe wafwa. Ekwe mfwilu! Kieleka, Ele diambi kikilu kavanga muna yambulwila mavangu mambi ma wan’andi.—1 Sam. 2:12-17, 22-25, 34, 35; 4:17, 18.
20 Nswaswani yo Ele, badika mpila kakadila Nzambi yo wan’andi a mianda. O Mika wa ngunza wamona muna mona-meso vava Yave kakutakana ye mbasi Zandi. Yave wabayuvula kana nani olenda vunginika Akabi wa Ntinu a Isaele, yo bwisa ntinu ndioyo ambi. Yave wawunikina e ngindu za mpila mu mpila basonga. I bosi, mosi muna mbasi wavova vo, mono ikumvunginika. Yave wanyuvula kana aweyi kevangila wo. Yave wayangalela e mvutu zandi yo kunyambula kavanga dina kavova. (1 Nti. 22:19-23) Esi nzo balenda longoka diambu muna nona kiaki. O yakala wa Nkristu una vo se, ofwete wanga e ngindu za nkaz’andi ye za wana. Kuna diak’esambu, o nkento yo wana bafwete zaya vo kele vo bavene e ngindu bafwete yambula vo o yakala yovo se, ona wavewa e wisa kiabaka e nzengo, kazenga e diambu.
21. Adieyi tubadika mun’elongi dilanda?
21 Tuyangalelanga kikilu malongi mamfunu kekutuvanang’o Yave muna songa unleka. (Nku. 119:99) Mun’elongi dilanda tuwá una unleka ulenda sadisila mu kala ye kiese muna longo.
[Mvovo ku yanda dia lukaya]
^ tini. 2 E mvovo kasadila Paulu wa ntumwa, wampasi fioti mu sekola wo mu ndinga Kikongo. Disionario dimosi divovanga vo: “Unleka uvavanga vo muntu kavavingi kaka ko vo diambu diavangilwa una kezolanga, kafwete songang’e ngemba kw’akaka yo kubazitisa.” Ozevo, e mvovo wau usonganga vo muntu kafwete tondanga mpe ngindu z’akaka yo zezesa mpe o ntima, ke komenena akaka ngindu zandi ko.
^ tini. 13 Tala elongi ye ntu a diambu mu kimputu vo: “Se for Obrigado a Prestar Serviço,” mun’Eyingidilu dia kia 15 kia Fevelelo, 2005 lukaya lwa 23-6.
Nkia Mvutu Ovana?
• O unleka nkia nluta ulenda twasa?
• Akuluntu aweyi balenda songela unleka?
• Ekuma unleka winin’o mfunu muna zingu kia esi nzo?
[Juvu ja longokela]
[Foto ina muna lukaya lwa 4]
Akuluntu betangininanga mpila Kristu kakadilanga y’akaka
[Foto ina muna lukaya lwa 6]
Vava akuluntu besingikanga e diambu, songa unleka yo samba kulenda kubasadisa mu wokesa ungudi