“Nani Vovo Nwina i Nkwa Ngangu yo Zayi?”

“Nani vovo nwina i nkwa ngangu yo zayi? Mbula kasongela muna nkal’andi ambote o mavangu mandi muna lembama kwa ngangu.”​—⁠YAK. 3:⁠13.

1, 2. Adieyi tulenda vova mu kuma ki’awana bebadikilwanga vo akwa ngangu?

NANI obadikilanga vo i nkwa ngangu? Nga mase maku, anunu yovo alongi? E fulu ozingilanga ye kuna wasansukila kulenda filakesa e nyindu aku mu mpila obadikilanga nkwa ngangu. Kansi, e selo ya Nzambi bevavanga zaya e nyindu a Nzambi mu kuma kia diambu diadi.

² Ke wantu awonso ko bebadikilwanga vo akwa ngangu, i bena kikilu ye ngangu vana meso ma Nzambi. Kasikil’owu, tala una Yobi kavova kw’awana bayibadikilanga vo akwa ngangu: “Muna yeno kisolola nkwa ngangu ko.” (Yobi 17:​10) Awana baveza o zayi wa Nzambi, Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Wau bekuyika vo akwa ngangu, bakitukidi se mazowa.” (Roma 1:​22) Muna Yesaya wa ngunza, Yave wavova vo: “Tâtu kw’awana bena vo akwa ngangu muna mau meso.”​—⁠Yes. 5:⁠21.

3, 4. Adieyi divavwanga muna kala ye ngangu?

³ Muna kuma kiaki, tufwete zaya dina dikitulanga muntu se nkwa ngangu yo kuyifwanisa mu kala y’edienga dia Nzambi. Muna Ngana 9:​10, tutanganga vo: “O vumi wa Nzambi i lubantiku lua ngangu: O zaya Mvauki i mbakula.” O nkwa ngangu kafwete kala ye vumi wa Nzambi yo zitisa nsiku miandi. Kansi, mayingi mevavwanga, ke mu zaya kaka ko vo Nzambi una, ye ovwidi mpe nsiku. Yakobo wa nlongoki okutuzayisanga una tulenda songela vo tu akwa ngangu. (Tanga Yakobo 3:13.) Tala dina kavova vo: “Mbula kasongela muna nkal’andi ambote o mavangu mandi.” Mana ovanganga yo vova e lumbu yawonso i mesonganga vo una kieleka ye ngangu.

⁴ Kala ye ngangu zakieleka divavanga vo twazayanga bak’e nzengo zambote, sadila zayi yo umbakuzi mu mpila yambote. Nkia mavangu mesonganga vo tuna kieleka ye ngangu? Yakobo wayika e fu ifwete songa awana bena ye ngangu. * Ameyi kayika mana malenda kutusadisa mu kala ye ngwizani ambote ye mpangi zeto kumosi ye mindembi-kwikila?

Mavangu Mesonganga vo Muntu Nkwa Ngangu

5. O nkwa ngangu adieyi kafwete vanga?

⁵ Diambote mu sungamena vo Yakobo wayika e ngangu kumosi ye nkal’ambote. Wau vo vumi wa Yave i lubantiku lwa ngangu, o nkwa ngangu osianga ngolo za zingila ngwizani ye nzila ye nsiku mia Nzambi. Ke tuwutukanga ye ngangu za Nzambi ko. Kansi, tulenda vwa ngangu zazi muna longoka Nkand’a Nzambi yo badika mana tulongokanga. Ediadi dilenda kutusadisa mu vanga dina tuvoveswanga muna Efeso 5:1: “Se nukadi nu atanginini a Nzambi.” Avo tutanginina e nkal’a Yave, tusonga mpe e ngangu muna nkal’eto. E nzila za Yave zisundidi ezi za wantu. (Yes. 55:​8, 9) Muna kuma kiaki,  avo tutanginina una Yave kevangilanga mambu, awana bena kuna mbazi a nkutakani bemona vo vena ye diambu diaswaswana muna yeto.

6. Ekuma lulembamu lusongelanga vo muntu vumi wa Nzambi kena wau? Adieyi divavwanga muna songa e fu kiaki?

⁶ Yakobo wasonga e mpila tulenda tanginina Yave, i kala yo “lembama kwa ngangu.” Kana una vo muna kala nlembami divavanga vo twakala ye unleka, o Nkristu kafwete kulula nsiku mia Nkand’a Nzambi ko. Ediadi dilenda kunsadisa mu vangila mambu mu tezo. Kana una vo ovwidi ngolo zilembi suka, o Nzambi nlembami, ke tukalanga yo wonga ko wa kumfinama. Mwan’a Nzambi otangininanga lembama kwa S’andi, ekiaki i kuma kavovela vo: “Nwiz’oku ngina, yeno awonso nufuntukanga yo bimuka yo mazitu, ikunuvundisa. Nuvwata vangu kiame, nwalongwa kwa mono; kadi i nlembami yo ntim’anleka: nwasolola vundu kia mioyo mieno.”​—⁠Mat. 11:​28, 29; Fili. 2:​5-8.

7. Ekuma Mose kenena se mbandu ambote ya lulembamu?

⁷ O Nkand’a Nzambi uyikanga nona y’awana bakala alembami. Mose i mosi muna wantu awaya. Kana una vo wisa kiampwena kakala kiau, o Mose oyikilwanga vo ‘muntu waluta lembama muna wantu awonso bena va ntoto.’ (Nta. 11:29; 12:⁠3) Yindula unkabu una Yave kavana Mose mu vanga luzolo Lwandi. O Yave ozolanga sadila alembami mu lungisa ekani diandi.

8. O wantu alembi lunga aweyi balenda songela “lembama kwa ngangu”?

⁸ Elo, o wantu alembi lunga balenda kwau songa “lembama kwa ngangu.” Adieyi tuvova mu kuma kieto? Aweyi tulenda songela fu kiaki? Lulembamu i dimosi muna mbongo a mwand’avelela a Yave. (Ngal. 5:​22, 23) Tulenda lomba mwanda wau muna sambu yo sia ngolo mu songa e mbongo yayi ya mwanda yo kala ye vuvu vo Nzambi okutusadisa mu songa lulembamu. E mvovo mia ntozi a nkunga misonganga vo tulenda wo vanga. Wasoneka vo: ‘Nzambi olong’alembami nzila zandi.’​—⁠Nku. 25:⁠9.

9, 10. Nkia ngolo tufwete vanga mu songa lulembamu? Ekuma?

⁹ O songa lulembamu ngolo divavanga. Muna kuma kia fu ya kisi nsi, dilenda kala diampasi kw’akaka mu yeto mu songa lulembamu. Vana ntandu, wantu batuzungidi balenda kutufilakesa mu lembi songa lulembamu, mu vova vo muntu kafwete “vutula mbi muna mbi.” Kansi, nga diangangu mu vanga wo? Avo e nzo aku iyantikidi lema, nga mazi oyitila yo ovo maza? Avo oyitidi mazi, e tiya wokela tuwokela, kansi kele vo oyitidi o maza, e tiya tulenda zima. Diau adimosi, tutanganga muna Nkand’a Nzambi vo: “E mvutwilu a malembe ivilula nsita: Diambu diandudi, ekasi dituntula.” (Nga. 15:​1, 18) Kele vo e ntantani zikotele, kana muna nkutakani yovo ku mbazi, tulenda songa vo tu akwa ngangu avo tusingikidi e diambu kuna lulembamu.​—⁠2 Tim. 2:⁠24.

¹⁰ Nze una tuwidi kala, ayingi befilwanga kwa mwand’a nza, ke bena yo unleka ko, ngatu ungudi yovo lulembamu. Wantu ayingi bena ye fu kia lulendo. Yakobo wazaya diambu diadi, yo vana lulukisu kimana awana bena mu nkutakani balembi filakeswa kwa mwand’a nza. Adieyi diaka tulenda longoka muna longi kavana?

Fu Isonganga Mazowa

11. Nkia fu ke ina betela ko ye ngangu za Nzambi?

¹¹ Yakobo wasoneka ye sikididi kiawonso mu kuma kia fu ke yina betela ko ye ngangu za Nzambi. (Tanga Yakobo 3:14.) Kimpala ye nswangani, fu ya kinitu, ke ya wantu a umwanda ko. Badika dina dibwanga vava ngindu za kinitu ziwokelanga. Buka sambanu ya Akristu a Kimpangila banwaninanga e Nzo a Nzambi iyikilwanga vo Ziami Kiavelela (Santo Sepulcro) muna Yerusaleme, yatungwa  vana fulu bebanzanga vo i vafwila yo zikwa Yesu. E ntantani zakota vana kati kwau. Muna mvu a 2006, zulunalu Time yasonga dina diabwa vava e mfumu za dibundu “batantana mu kolo kiandá, . . . yo songaziana e mini bakala yau vana moko.” Muna kuma kia ntantani zasaka, e nsabi za nzo a nzambi bavana zo kwa mwisi dibundu dia Muçulmano.

12. Vava e ngangu zikondwanga, adieyi dilenda bwa?

¹² E kimpala kia mpila yayi ke kifwete kala ko muna nkutakani y’Akristu. Kansi ezak’e ntangwa, usumuki ufilanga akaka mu komekena ngindu zau kw’akaka. Evangu diadi dilenda twasa ntantani ye kimpala. Paulu wa ntumwa wamona fu yayi muna nkutakani ya Korinto yo kubasonekena vo: “Wau vo omo yeno mwina kimpala ye ntantani, ozevo ke nwanitu ko e? yo kangala nkangal’a wantu e?” (1 Kor. 3:⁠3) E fu yayi yambi yakwamanana mu kolo kiandá muna nkutakani ya tandu kiantete. Muna kuma kiaki, tufwete keba kimana e fu yayi yalembi kota muna nkutakani o unu.

13, 14. Yika nona kisonganga una muntu kalenda songela mwand’a kinitu.

¹³ E ntantani aweyi zilenda kotela muna nkutakani? Zilenda kotela mu mambu makete kwandi. Kasikil’owu, vava kiyantikanga o tungwa Eseka dia Kintinu, valenda vaika ngindu za mpila mu mpila mu kuma kia ntunga. Mpangi mosi nanga olenda funga makasi kele vo e ngindu zandi ke zitondelo ko yo yantika fila mpaka mu kuma kia nzengo zibakilu. Olenda nkutu yambula yikama e salu kia tunga Eseka dia Kintinu. E mpangi ndioyo edi kevilakananga vo, muna sala e salu kia nkutakani, luvuvamu luvuwanga o mfunu, ke mpila ko ina isadilwa e salu. O Yave lulembamu kesambulanga, ke kimpala ko.​—⁠1 Tim. 6:​4, 5. 

¹⁴ Ezak’e ntangwa dilenda kala vo akuluntu muna nkutakani bamwene vo mosi muna yau, nanga se mvu miayingi kasala muna nkutakani, kansi owau kelungisanga diaka ko dina dilombanga Nkand’a Nzambi kw’akuluntu. Wau vo mpangi wateka vewa elongi kansi kasoba ko, o nkengi a zunga otondele e nzengo zibakidi akuluntu vo kakatulwa kiyekwa kiandi kia kinkuluntu. Aweyi kafwete badikila e nzengo zazi? Nga okala yo lulembamu mu tambulwila e nzengo z’akuluntu akw’andi ye longi dia Nkand’a Nzambi kaveno yo lungisa e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi kimana kavutukila kiyekwa kiandi? Nga makasi kefunga yo kala ye kimpala wau vo okatwilu kiyekwa? Ekuma mpangi kafwete siandamena kala nkuluntu, ovo tala akuluntu akw’andi bamwene vo kafwana diaka kala nkuluntu ko? Muna kuma kiaki, diangangu dia kala yo lulembamu yo umbakuzi.

15. Ekuma ofwete badikila elongi diavumunwinwa dina muna Yakobo 3:​15, 16 vo diamfunu?

¹⁵ Vena diaka ye mambu makaka malenda fila muntu mu kala ye kimpala. Kansi, kana nkutu nkia diambu dibwidi, tufwete sia  ngolo za venga e fu yayi. (Tanga Yakobo 3:​15, 16.) Yakobo wayikila e fu yayi vo ya ‘nza’ kadi ya kinitu, ke ya umwanda ko. Fu ya ‘kibulu’ kadi ya kinitu, ifwananene ye bulu yakondw’e ngindu. Ozevo, dia uzowa vava o Nkristu kesonganga e fu yayi.

16. Nkia fu tufwete soba? Nki kilenda kutusadisa mu vanga wo?

¹⁶ Konso mpangi muna nkutakani kafwete kifimpa yo sia ngolo za venga fu yayi. Nze alongi muna nkutakani, akuluntu bafwete sianga ngolo zalembi kala ye fu yayi yambi. Dilenda kala diampasi mu vanga wo, wau vo tu wantu alembi lunga ye mu kuma kia umpukumuni wa nza yayi. O venga e fu yayi dilenda tezaniswa yo muntu otombokanga mongo wanlelo. Avo kena ye má kiasimba ko, olenda sielomoka. Kansi, avo tulemvokela malongi ma Nkand’a Nzambi, kumosi yo lusadisu lwa nkubik’a Nzambi, tulenda sunda e fu kiaki.​—⁠Nku. 73:​23, 24.

Fu Isonganga Nkwa Ngangu

17. O nkwa ngangu adieyi kevanganga kele vo oyimini e ngindu za vanga edi diambi?

¹⁷ Tanga Yakobo 3:17. Tulenda baka nluta muna badika e fu isonganga o muntu una ye “ngangu zina vo za ntandu.” O kala wavelela divavanga vo twakala ye mavangu ye makani mambote. Tufwete venga edi diambi vana vau. O vanga wo difwete kala nze diambu dia kingutukila. Nanga ozeye una omonanga kele vo muntu ozolele kusuka nlembo muna disu. Vana vau otinisanga o ntu yovo zima e meso. Kuteka yindulanga ko dina ovanga. Diambu dia kingutukila. Diau adimosi tufwete vanganga kele vo tuyimini e ngindu za vanga edi diambi. O velela kweto kumosi ye ntona zalongwa kwa Nkand’a Nzambi zifwete kutufila mu mwena dina diambi e ngemi. (Roma 12:⁠9) Muna Nkand’a Nzambi mwina ye nona y’awana bavanga wo. Akaka muna yau i Yosefe yo Yesu.​—⁠Etu. 39:​7-9; Mat. 4:​8-10.

18. (a) O kala nkwa ungudi aweyi disongele? (b) O kala mvangi ungudi aweyi disongele?

¹⁸ E ngangu zina vo za ntandu zivavanga mpe twakala akwa ungudi. Disonganga vo twavenga e fu yambi ilenda fwasa ungudi weto. Yakobo wayika diambu diadi vava kavova vo: “Vo i mbongo a nsongi, ikunìnu muna ungudi mun’awana bevangang’o ungudi.” (Yak. 3:​18) Ng’omwene mvovo ‘vanganga ungudi’? Nga tuzayakene muna nkutakani vo tu avangi a ungudi, ovo tu afwasi? Nga tuna ye fu kia tantana y’akaka yo funga makasi mu nzaki? Nga tukomekenanga e ngindu zeto kw’akaka, ovo  tusianga ngolo mu sunda e fu ina akaka bemonanga yambi? Nga tuzayakene vo ngolo tusianga mu siamisa ungudi yo lolokanga akaka? Kuyifimpa yeto kibeni dilenda kutusadisa mu zaya una tufwete songela ngangu za Nzambi mu diambu diadi.

19. O muntu aweyi kalenda zayilwa vo nkwa unleka?

¹⁹ Yakobo wayika mpe unleka vava kayika e ngangu zina vo za ntandu. Nga tutondanga e ngindu z’akaka kele vo kezikululanga nkanikinu mia Nkand’a Nzambi ko yo lembi kubakomekena e ngindu zeto? Nga tuzayakene kw’akaka vo tu alembami yo zola vovana yeto? E fu yayi isonganga vo tu akwa unleka.

20. Adieyi dibwa kele vo tusongele e fu ina tulongokele?

²⁰ Ekwe kiese kikala muna nkutakani kele vo mpangi zamakala ye zamakento basidi e ngolo za songa e fu ina kasoneka Yakobo muna nkand’andi! (Nku. 133:​1-3) O songa lulembamu, ungudi yo unleka kwa muntu yo nkw’andi disiamisa e kikundi kieto yo songa vo tuna ye “ngangu zina vo za ntandu.” Mun’elongi dilanda tulongoka e kuma o badikila akaka nze una Yave kekubabadikilanga dilenda kutusadisila mu songa fu yayi.

[Mvovo ku yanda dia lukaya]

Nga Olenda Sasila?

• Aweyi o Nkristu kalenda kadila nkwa ngangu?

• Aweyi tulenda wokesela songa e ngangu za Nzambi?

• Nkia fu isonganga awana bena ye “ngangu zina vo za ntandu”?

• Nkia fu ozolele wokesa songa?

[Juvu ja longokela]

[Foto ina muna lukaya lwa 23]

E ntantani aweyi zilenda kotela muna nkutakani o unu?

[Foto ina muna lukaya lwa 24]

Nga ovenganga e mbi vana vau?