Nki Kikitulanga e Zingu se Kiamfunu?

“Vumina Nzambi, yo lunda nkanikinu miandi.”​—⁠KIM. 12:⁠13.

1, 2. Nkia nluta tulenda baka muna fimpa nkand’a Kimpovi?

YINDULA muntu mosi una ye lekwa yawonso ina wantu bevavanga muna zingu. Ntinu otomene zayakana, una ye mavwa mayingi yo sunda wantu a tandu kiandi e ngangu. Kansi, kana una vo una ye lekwa yayi yawonso, wakinu kiyuvula: ‘Nki kikitulanga e zingu se kiamfunu?’

² Muntu ndioyo wazinga kikilu ova ntoto, se vioka mafunda matatu ma mvu. Nkumbu andi Solomo. Muna nkand’a Kimpovi, tutanganga e mvovo miandi misonganga una kavavila e zingu kiakiese. (Kim. 1:​13) Mayingi tulenda longoka muna mbandu a Solomo. Kieleka, e ngangu zina muna nkand’a Kimpovi zilenda kutusadisa mu sia etima muna mambu malenda kitula zingu kieto se kiamfunu.

“Nanukina Tembwa”

3. Nkia diambu tuzeye mu kuma kia zingu kieto?

³ Solomo wasonga vo Nzambi lekwa yayingi yambote kavanga ova ntoto. Lekwa yayi ikutusivikisanga yo kutuvana kiese. Kansi, wau vo e zingu kieto kiankufi, katulendi zaya mawonso ko ma nsem’a Nzambi. (Kim. 3:11; 8:​17) Nze una uyikanga o Nkand’a Nzambi, e lumbu yeto yandwelo ye nzaki iviokanga. (Yobi 14:​1, 2; Kim. 6:​12) O zaya e diambu diadi, difwete kutufila mu sadila zingu kieto mu mpila yambote. Ke diambu diakete ko mu vanga wo, kadi e nza ya Satana ilenda kutufila mu nzila zambi.

4. (a) O mvovo “vavala” adieyi usonganga? (b) Nkia mambu ma zingu tufimpa?

⁴ Solomo nkumbu miayingi kasadila mvovo “vavala” muna nkand’a Kimpovi mu songa e vonza kia sadila zingu kieto mu mpila yambi. O mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “vavala” una ye nsasa vo má kiakondwa mfunu, kiamfwanti yovo ke kianzingi ko. (Kim. 1:​2, 3) Muna fulu yakaka, Solomo wasadila mvovo “vavala” kumosi yo “nanukina tembwa.” (Kim. 1:14; 2:​11) Kieleka, dia uzowa dia vava nanukina tembwa. Konso on’ovava kio nanukina, funtuka kwankatu kefuntuka. Dia uzowa dia kuyivana mu mambu makondw’o mfunu. E zingu o unu kiankufi kikilu, ke kifwete fwaswa mu mambu makondwa mfunu ko. Muna kutusadisa twalembi vanga vilwa wau, tubadika maka mambu ma zingu kayika o Solomo mana bevavanga o wantu. Entete, tufimpa e diambu dia nkembo ye mavwa. I bosi, tufimpa o mfunu wa salu kina kiyangidikanga Nzambi.

O Vava e Nkembo nga Dilenda Kututwasila Kiese?

5. O Solomo aweyi kavavila e zingu kiakiese?

⁵ Nze una uvanganga wantu ayingi o unu, Solomo wavanga mawonso mu kala ye zingu kia nkembo. Wasoneka vo: “Kiasimbinina ntim’ame konso kiese ko.” (Kim. 2:​10) Aweyi kavavilanga e kiese? Nze una usonganga  kapu kia 2 kia nkand’a Kimpovi, Solomo ‘wayangidika nitu andi ye vinyo’ mu mpila ya tezo yo kuyivana mu salu yakaka nze vata mpatu, tunga nzo, wunikina siku ya nkunga yo yangalela dia kwambote.

6. (a) Ekuma ke dinina diambi ko dia yangalela má yambote muna zingu? (b) Nkia tezo tufwete zayanga muna diambu dia nsaka?

⁶ O Nkand’a Nzambi nga utumbanga o yangalala kumosi y’akundi? Ve. Kasikil’owu, Solomo wavova vo o dia yo nua muna mona wete wa mfuntu eto i lukau lwa Nzambi. (Tanga Kimpovi 2:24; 3:​12, 13.) Vana ntandu, Yave ovovesanga aleke ‘bamon’e kiese yo yambula ntima miau miabamwesa wete’ mu mpila yambote. (Kim. 11:⁠9) Nsaka zambote mfunu zina muna zingu kieto. (Tezanesa ye Maku 6:31.) Kansi, ka tufwete sia nsaka va fulu kiantete ko muna zingu kieto. E nsaka zifwete kalanga nze má yanzenzo yina tudianga vava tumanang’o dia madia mangolo, ke yau ko isundidi o mfunu. Nanga ozeye wo vo, kana nkutu odidi má yayingi yanzenzo, olenda yo bioka avo kudidi madia makaka mangolo ko, ke ilendi mpe kukumika kikilu nitu ko. Diau adimosi mpe, Solomo wabakula vo o kuyivana kwasaka muna nsaka i “nanukina tembwa.”​—⁠Kim. 2:​10, 11.

7. Ekuma tufwete solelang’e nsaka tusakana?

⁷ Kansi, ke nsaka zawonso ko zikalanga zambote. E nsaka zakaka zilenda fwasa ngwizani eto yo Yave yo kutufila mu mavangu mambi. Wantu ayingi befwasanga zingu kiau mu nua diamba, kolwa malavu yovo tá mpanza, wau vo zingu kiakiese bevavanga. Yave okutulukisanga vo avo tuyambula ntima mieto yovo meso meto matufila mu vanga edi diambi, mfwilu kaka disinga kututwasila.​—⁠Ngal. 6:⁠7.

8. Ekuma dinina diangangu dia fimpa una tusadilanga e zingu kieto?

⁸ Vana ntandu, okuyivana kwasaka muna nsaka dilenda kutusimba mu lembi sia sungididi muna mambu masundidi o mfunu. Sungamena vo zingu kieto nzaki kiviokanga, ke tuna ye ziku ko vo e lumbu yankufi tuna yau yambote kaka ikala yovo ke tusinga bwila diambu diampasi ko. Muna kuma kiaki, nze una Solomo kavova, tulenda baka nluta miayingi kele vo twele kuna nzo a dilu, musungula ku lufwa lwa mpangi eto wa Nkristu, ke mu kwenda kuna “nzo elambu ko.” (Tanga Kimpovi 7:​2, 4.) Ekuma? E kuma kadi, ekolo tuwanga elongi dia lufwa yo yindula una wakedi e zingu kia selo kia Yave on’ofwidi, dilenda kutufila mu fimpa una tusadilanga zingu kieto. Nanga tumona o mfunu wa soba e zingu kieto yo sadila e lumbu isidi mu mpila yambote.​—⁠Kim. 12:⁠1.

Nga Mavwa Malenda Kututwasila Kiese?

9. Adieyi kabakula o Solomo mu kuma kia mavwa?

⁹ Solomo wakala mosi muna wantu bakala ye umvwama ova ntoto vava kasoneka nkand’a Kimpovi. (2 Tus. 9:​22) Walendanga sumba yawonso kavwanga o mfunu. Wasoneka vo: “Konso kina kiatomb’o meso mame, kiananginina mo ko.” (Kim. 2:​10) Kansi, wabakula vo o kala kaka ye mavwa ke ditwasanga kiese ko. Wakudikila vo: “On’ozolele palata keyukuta muna palata ko, yovo on’ozolele ulolo muna wokesa wo.”​—⁠Kim. 5:⁠10.

10. Nki kitwasanga kiese ye mavwa masikila?

¹⁰ Kana una vo mavwa ke mezingilanga ko, makinu vukumuna wantu ayingi. Muna lufimpu lwavangwa kuna Estados Unidos, alongoki ayingi a sikola zandá bayika vo ekani diau diantete muna zingu i “kala ye nzimbu zayingi.” Nga bekala kikilu ye kiese kele vo balungisi ekani diau? Ve. Awana bavanga lufimpu lwalu basonga vo, luzolo lwa kala ye mavwa mayingi lukalanga se nkaku kwa muntu mu kala ye kiese kiasikila. I diau mpe kabakula o Solomo kuna nz’ankulu. Wasoneka vo: “Yayivwila palata yo wolo ye mbongo zakuvwila za ntinu . . . kinga! mawonso i vavala yo nanukina tembwa.” * (Kim. 2:​8, 11) Kansi,  avo tusadila Yave ye nsi a ntima yawonso muna zingu kieto yo vwa nsambu zandi, tukala ye mavwa masikila.​—⁠Tanga Ngana 10:⁠22.

Nkia Salu Kitwasanga Kiese Kiasikila?

11. Nkand’a Nzambi aweyi usongelanga o mfunu a salu?

¹¹ Yesu wavova vo: “O S’ame osalanga yamu wau, omono mpe sala nsalanga.” (Yoa. 5:​17) Ka lukatikisu ko vo Yave yo Yesu beyangalalanga muna salu besalanga. Nkand’a Nzambi uyikanga kiese kamona Yave muna salu kiandi kia sema. Tutanganga vo: “O Nzambi omwene yawonso kavangidi, yambote kikilu.” (Etu. 1:​31) Vava ambasi bamona yawonso kavanga o Nzambi, “bayengoloka ye kiese.” (Yobi 38:​4-7) Solomo mpe wazayanga o mfunu wa salu.​—⁠Kim. 3:⁠13.

12, 13. (a) Aweyi wantu wole basongela kiese kitwasanga e salu besalanga? (b) Ekuma e salu kilenda kendelekela muntu?

¹² Ayingi bazeye wo vo e salu kiese kitwasanga. Kasikil’owu, José, ona otomene zaya e salu kia bandula fwaniswa, wavova vo: “Vava muntu kebandulanga e fwaniswa kina kayindwidi, okuyimwenanga nze yandi otombokele mongo andá.” Miguel, * una vo nkiti, wavova vo: “E salu kiese kitwasanga kadi kisadisanga o muntu mu lungisa nsatu za esi nzo andi. Diyangidikanga mpe muntu mu zaya vo diambu diamfunu kavangidi.”

¹³ Kuna diak’e sambu, salu yayingi ke itwasanga kiese ko, ke ivananga muntu elau dia lungisa dina kazolele ko. Ezak’e ntangwa, e fulu kesadilanga o muntu ke kia luvuvamu ko, yo vangwa nkutu oma malembi songa. Nze una Solomo kavova, ndiona una vo molo, olenda tambula o nsendo ufwanukinu o nkwa fululu muna salu, wau vo otomene zayakana kw’ayadi. (Kim. 2:​21) Vena diaka ye mambu makaka malenda kendeleka muntu. E kinkita kimonekanga vo nluta kitwasa, kilenda bwa mu kuma kia kuluka kwa nzimbu za nsi yovo mu kuma kia mambu ma kinsalukisa. (Tanga Kimpovi 9:11.) Nkumbu miayingi, muntu osalanga kwayingi mu kala ye zingu kiasikila ofunganga makasi yo kendalala vava kebakulanga vo ‘tembwa kafuntukina.’​—⁠Kim. 5:⁠16.

14. Nkia salu kitwasanga kiese kiasikila?

¹⁴ Nga vena ye salu kilembi kendelekanga o muntu? José, ona tuyikidi kala, wavova vo: “Ekolo e mvu miviokanga, e fwaniswa ibandulanga ilenda vila yovo fwasakana. Ediadi diaswaswana ye salu kia mwanda tusalanga. Muna lemvokelanga Yave muna samunang’e nsangu zambote, isadisanga wantu mu kituka selo ya kwikizi ya Nzambi yo kubatwasila nluta miakwele mvu. Ekiaki salu kiamfunu kikilu.” (1 Kor. 3:​9-​11) Miguel mpe wasonga vo e salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu kiese kiayingi kikuntwasilanga vioka nkutu salu kiandi kia kinsuni. Wavova vo: “Ke vena kiese ko kisundidi eki kia longa muntu e  ludi kia Nkand’a Nzambi yo mona vo e ludi kikotele kikilu muna ntim’andi.”

“Mwanga dia Kwaku”

15. Nki kikitulanga e zingu se kiamfunu?

¹⁵ Nki kieleka kikitulanga e zingu se kiamfunu? Tutoma yangalalanga vava tusadilanga e zingu kiankufi tuna kiau mu nza yayi mu vanga edi diambote yo yangidika Yave. Tulenda siamisa ngwizani eto yo Nzambi, longa wan’eto e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, sadisa akaka mu zaya Yave yo lenda mpe vanga kikundi ye mpangi zeto zamakala ye zamakento. (Ngal. 6:​10) Mambu mama mawonso nluta ye nsambu zakwele mvu metwasanga kw’awana besalanga mo. Solomo wasadila mvovo miasikila mu songa o mfunu wa vanga edi diambote. Wavova vo: “Mwanga dia kwaku vana maza, kadi lumbu yingi ovo iviokele, osolola ko.” (Kim. 11:⁠1) Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Nuvana, ozevo kivewa kwa yeno.” (Luka 6:​38) Vana ntandu, Yave yandi kibeni wasia nsilu vo osambula awana bevanganga o wete kw’akaka.​—⁠Nga. 19:17; tanga Ayibere 6:10.

16. Nkia ntangwa yambote tufwete sikidisa dina tuzolele vanga muna zingu kieto?

¹⁶ O Nkand’a Nzambi ukutukasakesanga mu baka nzengo zambote muna mpila tufwete sadila zingu kieto ekolo twakinu aleke. Muna mpila yayi, tulenda venga mambu mayingi mampasi kuna sentu. (Kim. 12:⁠1) Diankenda kikilu kele vo tufwasidi mvu mieto mia kileke muna vava mawete ma nza yayi, yo kwiza bakula vo tembwa kwandi twananukinanga.

17. Nki kilenda kusadisa mu sola mpila yambote ya sadila zingu kiaku?

¹⁷ Nze una uvavanga ese dianzodi, Yave ozolele vo wakala ye zingu kiakiese, wavanga edi diambote yo venga oma malenda kutwasila mpasi. (Kim. 11:​9, 10) Adieyi dilenda kusadisa mu vanga wo? Sia etima muna salu ya mwanda yo sia ngolo mu lungisa ekani diaku. Javier una ye kimbuta kia mvu 20, wasola e salu kia ntangwa ke ntangwa, vana fulu kia sala salu kia kidotolo. Wavova vo: “Kana una vo salu kia kidotolo kilenda twasa kiese, ke kilendi tezaniswa ko ye kiese imonanga kia sadisa ulolo wa wantu mu zaya e ludi. E salu kia ntangwa ke ntangwa kikunsadisanga mu sadila zingu kiame mu mpila yambote. Edi kaka ikuyibanzilanga, i ntangwa yaviokesa mu yantika salu kiaki.”

18. Ekuma e zingu kia Yesu ova ntoto kiakadila kiamfunu?

¹⁸ Nkia lekwa ozevo tufwete sil’e ngolo mu vwa? Muna nkand’a Kimpovi tutanganga vo: “Nkumbu ambote isuvidi mazi mantalu; ye  lumbu kia fwa kina kia ngutuka.” (Kim. 7:⁠1) E zingu kia Yesu kitoma songanga e ziku kia mvovo miami. Kieleka, o Yesu wayivangila nkumbu ambote vana meso ma Yave. Muna fwa ye kwikizi, Yesu watundidika kimfumu kia S’andi yo vana kimenga kia lukulu, olu lwaziula e nzila ya luvuluzu lweto. (Mat. 20:​28) Muna kolo kiakete kakala ova ntoto, Yesu wasisa mbandu ambote ina tufwete tanginina, ya kitula zingu kieto se kiamfunu.​—⁠1 Kor. 11:1; 1 Pet. 2:⁠21.

19. Nkia luludiku lwambote kavana o Solomo?

¹⁹ Oyeto mpe tulenda kuyivangila nkumbu ambote vana meso ma Nzambi. Kala ye nkumbu ambote vana meso ma Yave i diambu disundidi o mfunu kwa yeto ke mu mavwa ko. (Tanga Matai 6:​19-21.) E lumbu yawonso, tulenda vava e mpila ya vanga oma mambote vana meso ma Yave, mana malenda kututwasila nluta muna zingu. Kasikil’owu, tulenda samun’e nsangu zambote kw’akaka, wokesa zola muna longo ye kwa esi nzo eto yo siamisa ngwizani eto yo Yave muna kalanga y’elongi dia yeto kibeni yo kwendanga muna tukutakanu. (Kim. 11:6; Ayib. 13:​16) Ng’ozolele kala ye zingu kiamfunu? Avo i wau, landa luludiku kavana o Solomo: “Vumina Nzambi, yo lunda nkanikinu miandi; kadi diadi i muntu mvimba.”​—⁠Kim. 12:⁠13.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nkia Mvutu Ovana?

• Nki kifwete kutufila mu toma badika dina tuzolele vanga muna zingu kieto?

• Aweyi tufwete badikilanga e nkembo ye mavwa?

• Nkia salu kitwasanga kiese kiasikila?

• Nkia lekwa tufwete sil’e ngolo mu vwa?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 3]

Nkia fulu tufwete siang’e nsaka muna zingu kieto?

[Foto ina muna lukaya lwa 24]

Nki kikitulanga e salu kia umbangi se kiakiese?