Landa Mbandu a Paulu Muna Nungunuka Muna Mwanda
Landa Mbandu a Paulu Muna Nungunuka Muna Mwanda
“Mpwidi nwan’e ndwan’ambote, mbene nkul’ame, mpwidi lund’o lukwikilu.”—2 TIM. 4:7.
1, 2. Saulu wa mwisi Taso aweyi kasobela zingu kiandi? Mu nkia salu kiamfunu kayivana?
NKWA ngangu ye unkabu kakala. Kansi, ‘mu maketo ma yandi kibeni kakangalelanga.’ (Ef. 2:3) I bosi, wakiyikila vo “muntianguna-Nzambi, yo mbangiki, yo ntiakididi.” (1 Tim. 1:13) Muntu ndioyo i Saulu wa mwisi Taso.
2 Kuna kwalanda, Saulu wasoba e mpil’a zingu kiandi. Wayambula mana kavanganga yo sia e ngolo zalembi ‘vav’owandi wete, owu w’ebidi kaka.’ (1 Kor. 10:33) Wakituka nlembami yo song’o zola kw’ampangi ana kateka bangika muna nkutakani. (Tanga 1 Tesalonika 2:7, 8.) Wasoneka vo: “Yasilw’o uselo, muna lukau lua nsambu za Nzambi, luna luavewa kwa mono mun’owu wa mfunka za nkum’andi. Oku kwa mono, wa nsakil’aveledi awonso, kwavewa nsambu zazi, za samunwin’azula e nsangu zambote za umvwama wa Kristu.”—Ef. 3:7, 8.
3. O longoka e nkanda miasoneka Paulu yo badika lusansu lwa salu kiandi, aweyi dilenda kutusadisila?
3 Saulu on’ozayakene mpe mu nkumbu a Paulu, wanungunuka muna mwanda. (Mav. 13:9) Tanga yo longoka e nkanda miasoneka Paulu yo badika lusansu lwa salu kiandi yo tanginina lukwikilu lwandi, i mpila yambote tulenda nungunukina muna mwanda. (Tanga 1 Korinto 11:1; Ayibere 13:7.) Yambula twafimpa una e mbandu a Paulu ilenda kutusadisila mu kala ye nkubik’ambote y’elongi dia yeto kibeni, yo song’o zola kwa wantu yo kala ye nyindu asikila mu kuma kia yeto kibeni.
Paulu Wakala ye Fu kia Longoka
4, 5. Paulu nkia nluta kabaka mun’elongi dia yandi kibeni?
4 Wau vo Mfarisi ona ‘wasansukila van’ekolo dia Ngamaliele, yo longwa muna nonga-nonga kia nsiku a mase mandi,’ Paulu wakala yo zayi wa Nkand’a Nzambi. (Mav. 22:1-3; Fili. 3:4-6) Una kavubwa, vana vau ‘wayenda yakuna Arabia,’ nanga mu Makanga ma Suria yovo fulu kiakaka kiavuvama kuna Arabia mu badika. (Ngal. 1:17) Paulu nanga wazola badika e sono yasonganga vo Yesu i Masia. Vana ntandu, Paulu wazola kubama mu sala e salu kiamvingilanga. (Tanga Mavangu 9:15, 16, 20, 22.) Paulu wavaulanga e ntangwa mu fimpa mambu ma mwanda.
5 O zayi wa Nkand’a Nzambi yo umbakuzi kavwa o Paulu mun’elongi dia yandi kibeni, wansadisa mu longa e ludi una ufwene. Muna bong’e nona, vava kalonganga mun’esambilu dia Antiokia a Pisidia, Paulu wayika tezo kia sono tanu ya Sono ya Kiyibere ina yasonganga e ziku vo Yesu i Masia. Paulu nkumbu miayingi kayikanga mana masonama muna Sono ya Kiyibere. E mpila kasadilanga Nkand’a Nzambi muna malongi mandi yakwikidisa wantu, muna kuma kiaki ‘Ayuda engi ye minkwikila-kiyuda miamimpumina-Nzambi balanda Paulu yo Banaba’ mu vava zaya mayingi. (Mav. 13:14-44) Muna mvu mialanda, vava buka ki’Ayuda ana bakituka se esi Roma bayenda kuna lombo kiandi, Paulu wabatendolwel’e diambu, yo ‘sila kintinu kia Nzambi o umbangi, yo kubawondelelel’oma ma Yesu, tuka muna nsiku a Mose yo muna ngunza.’—Mav. 28:17, 22, 23.
6. Nki kiasadisa Paulu mu sikila muna mwanda vava kakalanga mu mpasi?
6 Vava kabangikwanga, Paulu wafimpang’e Sono yo kasakeswa kwa dina diakala muna sono yavumunwinwa. (Ayib. 4:12) Ekolo kakala muna pelezo kuna Roma, una kavondelo ko, Paulu wavova kwa Timoteo kantwasila “nkanda” ye “ngungu.” (2 Tim. 4:13) E nkanda miami nanga i ndambu za Sono ya Kiyibere ina kasadilanga mun’elongi dia yandi kibeni. O longoka Nkand’a Nzambi mu vwa zayi, diamfunu diakala kwa Paulu kadi diansadisa mu sikila muna mwanda.
7. Yika e nluta olenda baka muna longokanga Nkand’a Nzambi.
7 O longoka Nkand’a Nzambi ntangwa zawonso, yo badika mana tutanganga dilenda kutusadisa mu nungunuka muna mwanda. (Ayib. 5:12-14) Wau kazaya o mfunu a Diambu dia Nzambi, e ntozi a nkunga wayimbila vo: “O nsiku a nu’aku usundidi o wete, ke mu mazunda ma wolo ye palata ko. E nkanikinu miaku minsundisi mbeni zame e ngangu; kadi mikalang’aka yame. Mpengese malu mame muna mayendelo mawonso mambi, yalunda diambu diaku.” (Nku. 119:72, 98, 101) Nga una ye fu kia longoka Nkand’a Nzambi? Nga otanganga Nkand’a Nzambi yo badika mana otanganga mu kuyikubika mu kiyekwa olenda tambula kuna sentu muna salu kia Nzambi?
Saulu Walongoka Zola o Wantu
8. Saulu aweyi kakadilanga y’awana ke bakala mu nsambila a Kiyuda ko?
8 Una kakitukidi Nkristu ko, Saulu wakala y’etima muna dibundu diandi, kansi kasonganga zola ko kw’awana ke bakala mu nsambila ya Kiyuda ko. (Mav. 26:4, 5) Vava Ayuda bavonda Setefano mu matadi, wakala vana. Dina kamona o Saulu nanga diamvana diaka unkabu, kadi wabadikila lufwa lwa Setefano nze tumbu kiamfwanukina. (Mav. 6:8-14; 7:54–8:1) O lusansu luyikanga vo: “Saulu, omwangalakese dibundu, okotele muna nzo zawonso, ofilakese akala y’akento, ubayekwele muna pelezo.” (Mav. 8:3) ‘Wababangikanga yamuna mavata kuna mbazi a mbanza.’—Mav. 26:11.
9. Adieyi diabwila Saulu diamfila mu soba e mpila kakadilanga yo wantu?
9 Vava Mfumu Yesu kamoneka kwa yandi, Saulu ku Dameseke kayendanga mu bangika alongoki a Kristu. O ntemo a Mwan’a Nzambi watuka kun’ezulu wavonda meso ma Saulu yo vava lusadisu lwa wantu akaka. Tuka Yave kasadila Anania mu temona meso mandi, Saulu wasoba emvimba mpila kabadikilanga wantu. (Mav. 9:1-30) Una kakituka se nlandi a Kristu, wasia e ngolo za tanginina Yesu mu zola wantu awonso. Ediadi disonganga vo wayambula umpumbulu yo ‘kituka nkwa ungudi kwa wantu awonso.’—Tanga Roma 12:17-21.
10, 11. O Paulu aweyi kasongela zola kwakieleka kwa wantu?
10 Paulu kazola kala kaka nkwa ungudi ko ye akaka. Wazola mpe kubasonga o zola kwakieleka, e salu kia umbangi kiamvana elau dia vanga wo. Muna nkangalu andi antete nze misionario, wasamuna e nsangu zambote kuna Ásia Menor. Kana una vo wasiwa e kitantu, Paulu y’akw’andi basia e sungididi kiau mu sadisa alembami bakituka s’Akristu. Bavutuka kingula e mbanz’a Luseta ye Ikonio kana una vo atantu muna mbanza zazi bavava vonda Paulu.—Mav. 13:1-3; 14:1-7, 19-23.
11 I bosi, Paulu ye akw’andi bayenda longa akwa ntima miansongi muna mbanz’a Filipi kuna Makedonia. Ludia, wa munkwikila-kiyuda wawa nsangu zambote yo kituka se Nkristu. Mfumu za mbanza bawanda Paulu yo Sila yo kubasia muna pelezo. Kana una vo i wau, Paulu wasila nyingidi a pelezo umbangi, oyandi y’esi nzo andi bavubwa yo kituka se asambidi a Yave.—Mav. 16:11-34.
12. Nki kiafila Saulu wa nkwa lulendo mu kituka se ntumw’a Yesu Kristu ona wazolanga wantu?
12 Ekuma Saulu ona wakala se mbangiki kakotela mu nsambila y’awana kabangikanga? Nki kiafila nkwa lulendo ndioyo mu kituka se ntumwa anlembami, ona wazolanga wantu yo tambulwila sia e zingu kiandi mu vonza kinumana akaka bazaya e ludi mu kuma kia Nzambi yo Kristu? Paulu wavova ekuma: “O Nzambi, . . . wansuma mpe muna nsambu zandi, kasengomwen’o Mwan’andi omu mono.” (Ngal. 1:15, 16) Kuna kwa Timoteo, Paulu wasoneka vo: “Yafwilwa nkenda, kimana se ntete omu mono, o Yesu Kristu kasongela nlandu andi wawonso a lutantu, muna mona-meso ki’awana bekwikila muna yandi yamu moyo a mvu ya mvu.” (1 Tim. 1:16) Yave waloloka Paulu. E lukau luangovo katambula ye nkenda kasongwa zamfila mu songa zola kw’akaka muna kubasamunwina e nsangu zambote.
13. Nki kifwete kutufila mu song’o zola kw’akaka? Aweyi tulenda wo vangila?
13 Yave ololokanga mpe masumu ye mpilakanu zeto. (Nku. 103:8-14) E ntozi a nkunga wayuvula vo: “E Yave, kala vo otona bi, e Mfumu, nga nani otelama?” (Nku. 130:3) Kele vo ke nkenda za Nzambi ko, ke vadi kala mosi ko muna yeto wadi kala ye kiese kia sadila Nzambi yo kala ye vuvu kia moyo a mvu ya mvu. Kieleka, Nzambi osonganga kikilu e nkenda zandi kwa yeto awonso. Nze Paulu, tufwete kalanga ye luzolo lwa song’o zola kw’akaka muna kubasilanga umbangi yo kubalong’e ludi yo kasakesa minkwikizi y’akw’eto.—Tanga Mavangu 14:21-23.
14. Aweyi tulenda wokesela e salu kieto kia umbangi?
14 Paulu wazola vanga mayingi muna salu kia umbangi yo kituka nteleki azikuka. Wazola tanginina e mbandu a Yesu. Imosi muna mpila in’o Mwan’a Nzambi kasongelang’o zola kwa wantu i samuna e nsangu zambote. Yesu wavova vo: “O nsâlu wayingi, kansi nsadi mike. Dianu vo, nudodokela mfumu a nsâlu, katuma nsadi muna nsâlu andi.” (Mat. 9:35-38) Paulu walomba kwa Nzambi mu twika asadi yo zingil’e ngwizani ye sambu kiandi muna kituka se nteleki avema. Adieyi tuvova mu kuma kiaku? Ng’olenda tomesa e mpil’aku ya sila umbangi? Ng’olenda wokesa salu kiaku kia umbangi, nanga muna vevola e zingu yo kota mu salu kia mviti a nzila? Yambula twasonga o zola kw’akaka muna kubasadisa mu ‘simbinina e diambu dia moyo.’—Fili. 2:16.
Una Paulu Kayibadikilanga
15. Paulu aweyi kayibadikilanga vana vena akw’andi Akristu?
15 Nze Nkristu, Paulu watusisila mbandu akaka yambote. Kana una vo wakala y’elau diayingi dia salu muna nkutakani y’Akristu, Paulu watoma wo zaya vo kafwanukina elau diadi ko ngatu tambula dio mu kuma kia ngangu za yandi kibeni. Wabakula vo mu nkenda za Nzambi kaka kavwila elau diadi. Paulu wazaya wo vo Akristu akaka mpe ateleki azikuka a nsangu zambote bakala. Kanele vo wakala ye kiyekwa kiampwena vana vena nkangu a Nzambi, Paulu nlembami kakala.—Tanga 1 Korinto 15:9-11.
16. Paulu aweyi kasongela lulembamu ye tezo muna diambu dia zengwa?
16 Badika una Paulu kasingikila e diambu diabwa muna mbanz’a Antiokia kuna Suria. Ntantani zakota muna nkutakani yayi mu diambu dia zengwa. (Mav. 14:26–15:2) Wau vo Paulu yandi wasolwa mu kala se ntu mu sila umbangi kwa esi zula ana balembi zengwa, wafwana yindula vo wakala ye ngangu za singika e mambu mabwanga vana vena esi zula. (Tanga Ngalatia 2:8, 9.) Kansi, vava kalenda dio singika ko, kuna lembama kwawonso, wanata e diambu kwa buka kia selo yambuta kuna Yerusaleme mu singika dio. Vava selo yambuta bafimpa e diambu diadi, babak’e nzengo yo kumfila mu zayisa e nzengo zazi muna nkutakani, Paulu wabalemvokela. (Mav. 15:22-31) Muna mpila yayi, Paulu ‘wavitang’o ntu mu songa o zitu’ kwa mpangi zandi.—Roma 12:10b.
17, 18. (a) Paulu aweyi kakadilanga ye mpangi muna nkutakani? (b) Dina diavanga akuluntu kuna Efeso vava bakanana ye Paulu aweyi ditulongele?
17 Paulu kayivaulanga ko ye mpangi zandi zamakala ye zamakento muna nkutakani. Watoma kubazolanga. Kuna mfoko a nkand’andi kwa esi Roma, Paulu wakayisa tezo kia 20 ma mpangi yo yika nkumbu zau. Engi muna wantu awaya ke beyikwanga ko mu fulu yakaka muna Nkand’a Nzambi, ngatu kala ye kiyekwa muna nkutakani. Kansi, wantu awaya selo yakwikizi ya Yave bakala, Paulu watoma kubazolanga.—Roma 16:1-16.
18 O lulembamu lwa Paulu yo zola kwandi kwakumika ampangi muna nkutakani. Vava kakanana y’akuluntu kuna Efeso, ‘bazingalakana mun’elaka dia Paulu, bamfibulwidi, balutidi mwena ntantu muna diambu dina kavovele, ovo ke bekumona diaka luse ko.’ Kele vo kakala nkwa lulendo, wantu awaya ke badi kunkanina mu mpila yayi ko.—Mav. 20:37, 38.
19. Aweyi tulenda songela “lusakalalu lua ntima” muna nkal’eto ye mpangi zeto z’Akristu?
19 Muna nungunuka muna mwanda, yeto awonso tufwete kala ye lulembamu nze Paulu. Wawondelela mpangi zandi z’Akristu mu lembi ‘vangila diambu mu nswangani, ngatu owu wa kumvalala, kansi muna lusakalalu lua ntima, konso muntu okubadika vo nkw’andi umviokele.’ (Fili. 2:3) Aweyi tulenda landila elongi diadi? Imosi muna mpila tulenda wo vangila, i salang’entwadi y’akuluntu muna nkutakani eto, lemvokelanga luludiku lwau yo tambulwila e nzengo bebakanga mu mambu ma mfundu. (Tanga Ayibere 13:17.) Eyak’e mpila tulenda wo vangila, i zitisanga mpangi zeto zawonso muna nkutakani. Muna nkutakani a Yave muna yo wantu a nsi zawonso, baswaswana muna fu ya kisi nsi ye muna makanda. Tufwete kubazolanga yo lembi sia mpambula nze una kavanga Paulu. (Mav. 17:26; Roma 12:10a) Tukasakeswanga ‘twatambuziana, una twatambukila kwa Kristu, muna nkembo a Nzambi.’—Roma 15:7.
‘Tulundumukina Kuna Luzindalalu’ Muna Nzil’a Moyo
20, 21. Adieyi dilenda kutusadisa mu lundumuka mu nzil’a moyo?
20 E zingu kia Akristu kilenda tezaneswa ye nkula. Paulu wasoneka vo: “Mpwidi nwan’e ndwan’ambote, mbene nkul’ame, mpwidi lund’o lukwikilu: tuk’omu wau ndundìlu e kolow’a ndungidi, ina mvewa kwa Mfumu, wa mfundisi ansongi, muna kiau lumbu kina: kansi ke kwa mono kaka ko kw’awonso mpe ana bazolele lusengomoko luandi.”—2 Tim. 4:7, 8.
21 Landa mbandu a Paulu dilenda kutusadisa mu lundumuka muna nzil’a moyo. (Ayib. 12:1) Muna kuma kiaki, yambula twakwamanana nungunuka muna mwanda muna kalanga ye nkubika ambote y’elongi dia yeto kibeni, zola wantu yo kwamanana songa lulembamu.
Nkia Mvutu Ovana?
• Nkia nluta kabaka o Paulu muna longokang’o Nkand’a Nzambi?
• O song’o zola kwa wantu nkia kuma dinina mfunu kw’Akristu akieleka?
• Nkia fu ilenda kusadisa mu lembi sia e mpambula?
• E mbandu a Paulu aweyi ilenda kusadisila mu salang’entwadi y’akuluntu muna nkutakani aku?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 23]
Nze Paulu, tuvavanga e nkuma muna Nkand’a Nzambi
[Foto ina muna lukaya lwa 24]
Song’o zola muna samunanga e nsangu zambote kw’akaka
[Foto ina muna lukaya lwa 25]
Ng’ozeye ekuma Paulu katoma zolelwanga kw’ampangi?