Diambu dia Yave Diamoyo Mambu Mamfunu ma Nkand’a Paulu kwa Esi Roma
Diambu dia Yave Diamoyo Mambu Mamfunu ma Nkand’a Paulu kwa Esi Roma
MUNA mvu a 56 wa tandu kieto, vava kavanga nkangalu andi wetatu muna salu kia kimisionario, Paulu walwaka kuna mbanz’a Korinto. Wabakula wo vo Ayuda y’Esi Zula ana bakituka Akristu kuna Roma, ngindu zaswaswana bakala zau. Muna kubasadisa kimana bakala ye ngwizani muna Kristu, Paulu wabasonekena nkanda.
Muna nkand’andi kwa esi Roma, Paulu wasonga una wantu belungisilwanga yo una bafwete zingila. O nkanda wau uwokesanga zayi weto muna Nzambi ye Diambu diandi, usonganga mpe e nsambu za Nzambi yo tundidika dina kavanga Kristu muna kutuvuluza.—Ayib. 4:12.
BALUNGISWA—MU NKIA MPILA?
Paulu wasoneka vo: “Awonso basumuka, yo funga muna nkembo a Nzambi; balungisw’e ngovo muna nsambu [za Nzambi] muna lukulu luna muna Kristu Yesu.” Wavova diaka vo: “O muntu olungisilwa muna lukwikilu e kikaka yo mavangu ma nsiku.” (Roma 3:23, 24, 28) Muna kwikila “mun’evangu dimosi dia ndungidi,” Akristu akuswa ye ndong’ayingi ya “mameme makaka” balenda “lungiswa.” Akristu akuswa belungiswanga mu vwila moyo kun’ezulu kumosi yo Kristu, vo i “ndong’ayingi” belungiswanga mu kala akundi a Nzambi ye vuvu kia sala yo moyo muna “mpasi zayingi.”—Roma 5:18; Lus. 7:9, 14; Yoa. 10:16; Yak. 2:21-24; Mat. 25:46.
Paulu wayuvula vo: “Se tusumuka, wau ke tu akwa nsiku ko, tu akwa nsambu kak’e?” Wavutula vo: “Ke wau ko.” Paulu wakiesesa vo: “Nu ntaudi . . . , kana z’esumu yamuna lufwa, kana za lemvokela yamuna ndungidi.” (Roma 6:15, 16) Wavova diaka vo: “Ovo nukala akwa kinitu, fwa nufwa kaka; kansi ovo muna mwanda nufwasila mavangu ma to, kala nukal’o moyo.”—Roma 8:13.
Mvutu za Yuvu ya Nkand’a Nzambi:
1:24-32—Aki nani bavanganga mavangu mambi meyikwanga muna sono yayi, nga Ayuda ovo Esi Zula? Kana una vo e sono yayi ilenda yika e buka yau yole, Paulu Aneyisaele a nz’ankulu kayika ana bavengomoka. Kana una vo bazaya e nsiku miansongi mia Nzambi, ‘ke basungamena Nzambi muna zayi ko.’ Muna kuma kiaki, tumbu kiabafwanukina.
3:24, 25—O “lukulu luna muna Kristu Yesu,” aweyi lwafukila “masumu mateka vangama” una ke lwaveno ko? O ungunza wantete wa Masia wasonama mun’Etuku 3:15, mu mvu wa 33 wa tandu kieto walungana, vava Yesu kakomwa vana nti ampasi. (Ngal. 3:13, 16) Kansi, vava Yave kazayisa ungunza wau, kuna kwa yandi, o lukulu lwavewa muna lumbu kiakina, kadi ke vena diambu ko dilenda kakidila Nzambi mu lungisa ekani diandi. Ozevo, muna kimenga kina kadi vana o Yesu kuna sentu, Yave i kelolokela masumu ma mbongo a Adami ana bakwikila muna nsilu wau. Lukulu lwaziula mpe e nzila kwa selo ya Nzambi ya nz’ankulu mu kala ye vuvu kia lufuluku.—Mav. 24:15.
6:3-5—O vubilwa muna Kristu Yesu ye muna mfw’andi aweyi disonganga? Vava Yave kekusanga alandi a Kristu yo mwand’avelela, beyikananga yo Yesu yo kituka yîkwa ya nkutakani ina vo i to kia Kristu, muna kenena se Ntu. (1 Kor. 12:12, 13, 27; Kol. 1:18) Eyayi i nsas’a vubilwa muna Kristu Yesu. Akristu akuswa mpe ‘bevubilwanga muna mfw’a Kristu’ muna nsas’a sia vo beyekekanga zingu kiau kiawonso kwa Nzambi yo bembola e vuvu kia vwila moyo a mvu ya mvu ova ntoto. Muna mpila yayi, lufwa lwau, lwa kimenga nze una wakala lufwa lwa Yesu, kanele vo lufwa lwau ke lwakula wantu ko. Luvubu lwau muna mfw’a Kristu lufokokanga vava befwanga yo fulwa mu vwila moyo kun’ezulu.
7:8-11—Aweyi ‘esumu diabakila nzila muna diambu dia nsiku’? O Nsiku wasadisa wantu mu bakula kana nki i sumu yo kubasungamesa vo asumuki. Muna kuma kiaki, bayantika mona vo mambu mayingi bavanganga mesumu. Usumuki wa wantu ayingi wasenzekwa. Muna mpila yayi, tulenda vova vo esumu diabakila nzila muna diambu dia Nsiku.
Elongi kwa Yeto:
1:14, 15. Tuvwidi kuma yayingi tufwete samunwina nsangu zambote y’etima diawonso. Kimosi muna kuma yayi i kia sia vo tu akwa mfuka kuna kwa wantu ana basumbilwa muna menga ma Yesu. Tuna ye mbebe ya sadisa wantu awaya mu kala ye ngwizani ambote yo Nzambi.
1:18-20. Wau vo mavangu malembi monakana ma Nzambi metoma monekanga muna nsema, akwa luvezo ye yimpumbulu ‘ke bena y’edi bavova ko.’
2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Vava Paulu kavova mambu mana ke mayangidika Ayuda ko, wasadila mvovo mia ngemba muna kubalembeka ntima. Eyayi mbandu ambote kwa yeto ya sadilanga ndekwa ye mvovo mia ngemba vava tusingikanga diambu dilenda twasa ntantani.
3:4. Vava mvovo mia wantu ke miwizananga ko ye mina Nzambi kevovanga muna Diambu diandi, ‘tuyambulanga vo Nzambi kakal’aka waludi’ muna bundang’e vuvu mu mana masonama muna Nkand’a Nzambi yo zingila ngwizani ye luzolo lwa Nzambi. Tulenda sadisa wantu mu zaya vo Nzambi waludi muna kuyivananga y’etima diawonso muna salu kia umbangi yo kitula wantu s’alongoki.
4:9-12. Abarayama wayikilwa vo wansongi mu kuma kia lukwikilu lwandi una nkutu kazengwa ko muna kimbuta kia mvu 99. (Etu. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10) Muna mpila yayi, Nzambi wasonga dina dikitulanga muntu se wansongi vana meso mandi.
4:18. Vuvu mfunu kina muna kala ye lukwikilu. O kala ye lukwikilu divavanga vo twakala ye vuvu.—Ayib. 11:1.
5:18, 19. Muna songa una Yesu kenena nze Adami, Paulu wayika una muntu mosi kalenda ‘vanina moyo andi se lukulu lua wantu ayingi.’ (Mat. 20:28) Tufwete tanginina mbandu andi muna sadilanga mvovo miankufi ye sikididi vava tulonganga.—1 Kor. 4:17.
7:23. E yîkwa ya nitu eto nze moko, malu ye lubini ilenda ‘kutubunduna muna nsiku esumu.’ Muna kuma kiaki, tufwete keba mu lembi sadila yîkwa yayi mu mpila yambi.
8:26, 27. Vava tunwananga ye mambu mampasi yo lembi zaya dina tulenda lomba muna sambu, “o mwanda, yandi kibeni, okutudodokelelanga.” I bosi, o Yave ona “owanga sambu” obadikila e sambu yasonama muna Diambu diandi nze vika sia vo yeto tulombele yo.—Nku. 65:2.
8:38, 39. E mpasi, vangwa ya mianda ye ayadi ke balendi sima Yave ko mu kutuzola, ngatu kutusima mu kunzola.
9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Ungunza wayingi wa mvutuk’a Aneyisaele kuna nsi au, walungana muna nkutakani y’Akristu akuswa, ana ‘basolwa ke muna Ayuda kaka ko, muna zula mpe.’
10:10, 13, 14. Zola muna Nzambi kumosi ye akw’eto yo lukwikilu lwasikila muna Yave ye nsilu miandi lulenda kutufila mu kuyivana muna salu ya Kikristu.
11:16-24, 33. O “walakazi yo bâla kwa Nzambi” kwa tezo. Elo, “Etadi, o mavangu mandi malunga; kadi ngyenda zandi zawonso zansongi.”—Nsi. 32:4.
TUZINGILA NGWIZANI YO LUNGISWA KWETO
Paulu wavova: “Dianu vo, abunzi, inuwondelelele muna nkenda za Nzambi, nwatambika to yeno se kimenga kiamoyo, kiavauka, kialuyangalalu kuna kwa Nzambi.” (Roma 12:1) “Dianu vo,” yovo, wau vo Akristu balungiswa mu kuma kia lukwikilu lwau, e mvovo milende mina kavova Paulu, miafwana kubafila mu kala ye ngindu zasikila mu kuma kia yau kibeni, ye mpila bafwete kadila y’akaka kumosi mpe ye ayadi.
Paulu wasoneka vo: ‘Mpovese konso muntu vovo nwina, kayiyindwila ngindula iviokele ina kafwete yindula ko.’ Wabavovesa vo: “O zola [kweno], mbula kwakondwa kuvùnina.” (Roma 12:3, 9) “Wantu awonso, mbula basakalel’akwa mpungu-wisa.” (Roma 13:1) Wakasakesa Akristu balembi “fundisa muntu yo nkw’andi” mu mambu mena vo konso muntu kafwete landa ntona zandi mu bak’e nzengo.—Roma 14:13.
Mvutu za Yuvu ya Nkand’a Nzambi:
12:20—Aweyi ‘tubidikilanga makala ma tiya’ vana ntu a mbeni? Kuna nz’ankulu, bakotesanga wolo mun’esoka dia tiya yo sia makala vana ntandu a wolo yo kuna nsi. E makala masiwanga vana ntandu a wolo mawokesanga yandula wolo kimana etadi diangolo diazeza yo katula e mvindu ina muna wolo. Diau adimosi mpe, tusianga makala ma tiya vana ntu a mbeni muna kumvang’o wete kimana o bala kwa ntim’andi kwazeza yo vaikisa e fu yandi yambote.
12:21—Aweyi ‘tusundilanga o bi muna wete’? Imosi muna mpila tuvangila wo i kuyivana yo unkabu wawonso muna salu twavewa kwa Nzambi kia samuna nsangu zambote za Kintinu yavana Yave kevova vo kimanisi.—Maku 13:10.
13:1—Ayadi mu nkia mpila ‘basilwa kwa Nzambi’? Ayadi ‘basiwa kwa Nzambi’ mu nsas’a sia vo Nzambi oyambulanga vo bayala. Ezak’e ntangwa, luyalu lwau lwateka zayiswa kwa Nzambi mvu miayingi una ke luyadidi ko.
Elongi kwa Yeto:
12:17, 19. O vutula mbi muna mbi i vanga edi dina vo Yave kaka ofwete dio vanga. Avo ‘tuvutula mbi muna mbi’ tusonga vo tu akwa lulendo.
14:14, 15. Ka tufwete mwesa mpangi eto ntantu ko ngatu kuntesa sakuba mu kuma kia dia yovo malavu tumvene.
14:17. E ngwizani ambote yo Nzambi ke ikwizilanga mu kina kedianga o muntu ko yovo nua ngatu mu kina keyambulanga dia yovo nua. Kansi, mu unsongi, ungudi y’ekembo yovo kiese ikwizilanga.
15:7. Tufwete tambulanga awonso ana bezolanga e ludi muna nkutakani yo samun’e nsangu za Kintinu kwa wantu awonso.
[Mafoto zina muna lukaya lwa 31]
Nga lukulu lulenda fuka masumu mana mateka vangama una ke lwaveno ko?